1, 2. а) Улустыҥ јайым учун тартыжып турганы недеҥ кӧрӱнет? б) Мындый тартыжу неге экелет?

БӰГӰНГИ кӱнде јайым керегинде ле улустыҥ јадыны тӱҥей болоры керегинде кӧп куучындар ӧдӧт. Кӧп ороондордо улус базыныштаҥ, јаман кӧрдиреринеҥ ле јокту јӱрӱмнеҥ јайымдаларга кӱӱнзейт. Кезик ороондордыҥ улузы нени айдатанын, нени талдайтанын ла канайып јӱретенин бойы кӧрӧргӧ албаданат. Мыны кӧрзӧ, кажы ла кижи јайым јӱрерге кӱӱнзейт ошкош.

² Је мындый кӱӱн-санаага јединерге нени эдер керек? Улус јайым јӱрерге, демонстрацияларга, забастовкаларга туружат, керек дезе ороонныҥ јаҥын да аҥтарып јат. Је мынайып олор санаазына јединет пе? Јок, карын мынаҥ улам тӱбек болот ло кӧп кан тӧгӱлет. Айдарда, Соломон каанныҥ: «Кижи кижиле башкарганда, ого каршу јетирет» — деген сӧстӧриниҥ чынын кӧрӧдис (Јарл. 8:9).

3. Чыннаҥ ырысту болорго, нени эдер керек?

³ Христостыҥ ӱренчиги Иаков чыннаҥ ырысту болорго нени эдер керек деп бичип салган: «Је кем  јайым берип турган сыраҥай јакшы јасакты оҥдоп аларга кичеенип, ондо болуп јӱрзе... бойыныҥ керегинде кежиктӱ болор» (Иак. 1:25). Бу «сыраҥай јакшы јасакты» Иегова Кудай берген. Оныҥ учун улуска чыннаҥ ырысту болорго не керектӱзин јӱк Кудай билер. Ол Адам ла Евага чын јайымды берип, олор ырысту јӱрзин деп, ончоны эткен.

4. Адам ла Еваныҥ јайымы кандый болгон? (Јӧрмӧлдиҥ бажындагы јурукты кӧрӱгер.)

⁴ Башталганы деп бичиктиҥ баштапкы эки бажалыгын кычырганда, Адам ла Евада ӱзе неме јеткилинче болгон, олор не де керегинде санааркабаган ла олорды кем де базынбаган деп кӧрӱнет. Олор курсак-тамак, иш-тош ло су-кадык керегинде ле качан бирде божоп каларыс деп, бир де санааркабаган (Баш. 1:27—29; 2:8, 9, 15). Мындый јайымды кӧп улус кӱӱнзейт. Је олордыҥ јайымында бир де токтоду болбогон бо? Кӧрӱп ийеектер.

5. Чын јайым керегинде улус нени сананат, је чынынча болзо, кижиге чын јайымды не берет?

⁵ Бӱгӱнги улустыҥ санаазыла болзо, алды-кийнин сананбай, ӱзе немени бойыныҥ табыла эдип турган кижини чын јайымду деп айдарга јараар. «Уорлд бук» деген энциклопедияда јайым болоры «кандый бир талдаш эдип, талдаганы аайынча јӱрер арганы» кӧргӱзет. Бу ла ок ӧйдӧ: «Јаҥда отурган улус токтодуларды ӧйинеҥ ӧткӱре кӧп эмезе тӧзӧлгӧ јогынаҥ тургуспаза, улус јайым болот» — деп айдылат. Айдарда, бу берилген јайымнаҥ кажы ла кижи туза алзын деп, кандый бир токтодулар керектӱ болот. Је тӧзӧлгӧлӱ ле керектӱ токтодуларды кем тургузар аргалу?

6. а) Токтоду јок јайым нениҥ учун јӱк ле Иеговада бар? б) Улуска кандый јайым берилген ле нениҥ учун?

⁶ Токтоду јок јайым јӱк ле Иегова Кудайда бар деп ундыбас керек. Нениҥ учун? Ол Јайаачы ла Јер-телекейдиҥ Бийи (1 Тим. 1:17; Ачыл. 4:11). Давид каанныҥ јараш сӧстӧринеҥ кӧрзӧ, Иегованыҥ јаҥы эҥ бийик деп кӧрӱнет. (1 Летопись 29:11, 12 кычырыгар *.) Анайдарда, теҥеридеги де, јердеги де јайаандардыҥ јайымына токтодулар тургузылган. Тӧзӧлгӧлӱ ле керектӱ токтодуларды јӱк ле Иегова тургузар аргалу деп билип јадыс. Иегова мындый токтодуларды улусты јайаган тужында берген.

7. Бис нени эдип турзаас, сӱӱнчи аладыс?

⁷ Адам ла Евага берилген јайым токтодуларлу болгон. Темдектезе, кижи уйуктаар, ажанар ла тынар эдип јайалган. Је мынаҥ улам олордо јайым јок болгон деп айдарга јараар ба? Јок. Бис карын Иегованыҥ берген мындый аргаларына сӱӱнип, јакшызынып јадыс (Сар. 104:14, 15; Јарл.  3:12, 13). Биске кажыбыска ла ару кейле тынарга, јараган курсак јиирге ле тӱнде амыр уйуктаарга јарап јат. Мыны эдерге кӱч деп, кемигистиҥ де санаазына да келбес. Адам ла Евага да андый санаа келбеген болор.

8. Кудай Адам ла Евага кандый јакылта берген ле нениҥ учун?

⁸ Иегова Адам ла Евага јерди толтырып, оны кичеезин деп јакылта берген (Баш. 1:28). Бу јакылта олордыҥ јайымын айрыган ба? Јок эмей! Бу јакылта улуска Јайаачыныҥ амадузында туружатан арга берген. Кудай улусты бӱдӱн јерди јараш рай эдип, толо кемдӱ болуп, бала-барказыла ӱргӱлјиге јатсын деп кӱӱнзеген (Иса. 45:18). Бӱгӱнги кӱнде кижи бойдоҥ болотон бо эмезе кижи алып, бала азырайтан ба, јок по деген сурактарды бойы кӧрӧт. Мында Кудайдыҥ табына удура неме јок. Је кӧбизи кӱчтер болор деп билер де болзо, тӱҥей ле биле тӧзӧп, бала-барка азырайт (1 Кор. 7:36—38). Нениҥ учун? Нениҥ учун дезе олор биле тӧзӧгӧндӧ, ырысту болорго иженет (Сар. 127:3). Адам ла Ева Кудайдыҥ сӧзин уккан болзо, олордыҥ билелик јӱрӱми ӱргӱлјиге улалар эди.

9. Башталганы 2:17-де бичилген токтодуны тӧзӧлгӧ јок ло кереги јок деп, нениҥ учун айдып болбозыҥ?

⁹ Иегова Адам ла Евага база бир јакару береле, олор оны бӱдӱрбезе не болорын чике јартап берген. Ол айткан: «Јакшыны ла јаманды билип алар агаштыйын јибе. Јизеҥ, ол ло кӱн ӧлӱп каларыҥ» (Баш. 2:17). Бу токтодуны тӧзӧлгӧ јок, кереги јок деп айдарга јараар ба? Мынаҥ улам Адам ла Ева јайым јок артты ба? Јок. Библиялык кӧп шиҥжӱчилер Кудайдыҥ јакарузы ойгор ло тӧзӧлгӧлӱ болгон деп айдат. Олордыҥ бирӱзи бичиген: «[Башталганы 2:16, 17-де] берилген Кудайдыҥ јакарузы: улуска не јакшы, не јаман болорын јаҥыс Кудай билер дегенин темдектейт. Јакшы эткенинеҥ сӱӱнчи аларга турган улус Кудайга бӱдӱп, ого сӧсуккур болор учурлу. Кудайдыҥ сӧзин укпаза, не јакшы, не јаман болорын улуска бойына ылгаштырарга келижер». Је улуска мыны ылгаштырарга коркышту кӱч болот.

10. Јайым болотон арганы ла јакшыныҥ ла јаманныҥ нормаларын тургузатан арганы нениҥ учун булгаштырбас керек?

¹⁰ Је кем де: «Кудай Адамга берген јакарузыла оныҥ јайымын айрып алган эмес пе?» — деп, айдар болор. Андый улус эки башка оҥдомолды — јайым болотон арганы ла јакшыныҥ ла јаманныҥ нормаларын тургузатан арганы булгаштырып јат. Адам ла Ева Кудайды угатан ба, јок по деп, бойлоры талдаар аргалу болгон. Је јакшыныҥ ла јаманныҥ нормаларын јӱк ле Иегова тургузар јаҥду. Кудайдыҥ андый јаҥыныҥ сӱр-темдеги Эдем садта ӧскӧн «јакшыны ла јаманды билип алар агаш» болгон (Баш. 2:9). Кезикте бистиҥ талдаганыс неге экелерин: јакшыга ба,  јаманга ба билбей јадыс. Оныҥ учун кижиниҥ кандый бир немени јакшы да кӱӱн-санаалу эткени, тӱҥей ле кыйын-шырага ла тӱбекке экелет (Укаа 14:12). Кӧп сабада мындый шыраныҥ шылтагы — кижиниҥ бастыра немени эдип болбозы. Иегова, сӱӱштӱ Ада, «јакшыны ла јаманды билип алар агаштыйын» јибезин деп јакылтаныҥ болужыла, Адам ла Еваны јайымды чын тузаланарына ӱредип саларга кӱӱнзеген. Је Адам ла Ева нени талдап алган?

11, 12. Адам ла Еваныҥ талдап алган јӱрӱми нениҥ учун тӱбекке экелген? Тем куучындап беригер.

¹¹ Бистиҥ ада-ӧбӧкӧлӧрис Кудай јогынаҥ јӱретен јӱрӱмди талдап алган. Ева Сатананыҥ: «Олорды јизегер, кӧстӧригер ачылып, јакшыны ла јаманды билер кудайлардый боло береригер» — деп сӱмелӱ сӧстӧрине бӱде берген (Баш. 3:5). Је анайып, Адам ла Ева Сатананыҥ айтканы аайынча, оноҥ јаан јайым алган ба? Јок. Олор Иегованыҥ јакарузын бузып, бойыныҥ санаазыла јӱргени коркышту шыралгалу јӱрӱмге экелгенин кӧргӧн (Баш. 3:16—19). Нениҥ учун дезе Иегова улуска јаманныҥ ла јакшыныҥ нормаларын тургузатан јаҥ бербеген. (Укаа сӧстӧр 20:24 *; Иеремия 10:23 кычырыгар *.)

 ¹² Мындый тем кӧрӱп ийеектер. Пилот самолетты једетен јерине јакшы једип барзын деп, озодоҥ тургузылган учатан маршрутты буспас учурлу. Бӱгӱнги кӱнде пилоттор бортовой навигационный приборлорды тузаланат ла бастыра јолдыҥ туркунына авиадиспетчерлерле колбу тудат. Је пилот приборлорды кӧрбӧй лӧ диспетчерди укпай, ӧскӧ маршрутла учса, тӱбек болордоҥ айабас. Адам ла Еваны мындый пилотко тӱҥдештирерге јараар. Олор Кудайды укпай, бойыныҥ кӱӱниле башкарынган. Мынаҥ улам не болгон? Адам ла Ева кинчекке тӱжӱп, бойлоры да, бала-барказы да кинчектиҥ ле ӧлӱмниҥ кулдары болуп калган (Рим. 5:12). Олор Кудайдаҥ камаанду болбоско албаданып, чын јайымын јылыйтып салган.

13, 14. Чын јайымды аларга, нени эдер керек?

¹³ Кижи канча ла кире јайым болзо, ончо ло кире јакшы јӱрет деп, кезик улус сананат. Је чынынча болзо кандый? Јайым јӱрерге јакшы эмей, је кажы ла кижи бойыныҥ бажыла база берзе, јердиҥ ӱстинде не болорын сананза, кижиниҥ коркынчагы келер. Оныҥ учун «Уорлд бук» деген энциклопедияда мынайып айдылып јат: «Улуска јайым берерге, бу ла ок ӧйдӧ токтодулар тургузарга, кандый ла ороон коркышту кӧп јасактар  тургузат». Мындый јасактар тургузарга јеҥил эмес. Ол јасактарды ал-камык юристтер ле јаргычылар јогынаҥ аайлап та, јартап та, тузаланып та болбозыҥ.

¹⁴ Је Иисус Христос чын јайымга апарар јеҥил јолды кӧргӱзип берген. «Мениҥ сӧзимде болуп јӱрзегер, Мениҥ чын ӱренчиктерим болгоныгар ол. Чынды билип аларыгар, чынныҥ бойы слерди јайымдаар» — деп айткан (Иоанн 8:31, 32). Иисустыҥ сӧстӧриле болзо, чын јайымды аларга, эки некелте бӱдӱрер керек. Баштапкызында, Иисустыҥ ӱреткен чындыгын алынар керек. Экинчизинде, оныҥ ӱренчиги болор керек. Бу эки некелте чын јайымга апаратан јол. Бу јайым недеҥ јайымдайт? Оноҥ ары Иисус мынайып айткан: «Кинчек эдери, ол кинчектиҥ кулы. ...Уул слерди јайымдаза, чын јайым болгоныгар ол» (Иоанн 8:34, 36).

15. Чын јайымды нениҥ учун јӱк Иисус берер аргалу?

¹⁵ Иисустыҥ берер болгон јайымы, улустыҥ кӱӱнзеп турган јайымынаҥ канча катапка артык болгонында алаҥзу јок. Качан Иисус: «Уул слерди јайымдаза, чын јайым болгоныгар ол» — деп айдып турарда, эҥ коркышту базыныштаҥ — кинчектиҥ кулданыжынаҥ айрылары керегинде айткан. Кинчектеҥ улам бис јаман керектер эдедис ле чын јӱрӱп болбойдыс, анайда ок кинчек јаман јанысла тартыжарга чаптыгын јетирет. Оныҥ учун бис кинчектиҥ кулдары болодыс. Мынаҥ улам шыралайдыс, чӧкӧйдис, оорыйдыс ла учы-учында божоп каладыс (Рим. 6:23). Мындый кыйын-шыраны элчи Павел јакшы билген. (Римдегилерге 7:21—25 кычырыгар.) Бис ада-ӧбӧкӧлӧристий ок чын јайымды јӱк кинчектиҥ олјозынаҥ айрылган кийнинде аларыс.

16. Чыннаҥ јайым болорго, биске нени эдер керек?

¹⁶ Иисус: «Мениҥ сӧзимнеҥ чыкпай јӱрзегер» — деп сӧстӧриле јайымдалыш аларга турган улус библиялык некелтелерге келижип турар учурлу деп айткан. Христиандар болгон кийнинде, бис бойыстаҥ мойноп, Христостыҥ ӱредӱлеринеҥ тудунып јӱрерге шӱӱп алганыс (Матф. 16:24). Иисустыҥ берген сӧзиле болзо, бастыра кижилик оныҥ толынты тайылгазыныҥ тузазын бӱткӱлинче алган кийнинде, чыннаҥ јайым болор.

17. а) Чыннаҥ ырысту болорго ло јӱрӱмниҥ учурын таап аларга не болужар? б) Келер јӧрмӧлдӧ нени шӱӱп кӧрӧрис?

¹⁷ Бис Христостыҥ ӱренчиктери болуп, оныҥ ӱредӱлериле јӱрӱп турган болзоос, чыннаҥ ырысту болодыс ла јӱрӱмниҥ учурын таап аладыс. Мынайып, кинчектиҥ ле ӧлӱмниҥ кулданыжынаҥ јайымдалатан јол ачылат. (Римдегилерге 8:1, 2, 20, 21 кычырыгар.) Келер јӧрмӧлдӧ Иегованы — чын јайымныҥ Кудайын — ӱргӱлјиге мактаарга, биске берилген јайымды канайып ойгор тузаланарын шӱӱп кӧрӧрис.