Бу учурал неле божогонын эмеш оноҥ билип аларыгар. А эмди ӧйимди толо берип иштеерге баштаганымды куучындап берейин.

Мен 1942 јылда Кюрасао деп јараш карибский ортолыкта чыккам. Мениҥ адам Суринам јердиҥ кижизи. Бу ортолыкка ол акча иштеерге келген. Мен чыккалагымда, эки јыл озо адам Кюрасаодо баштапкы Керечилердиҥ бирӱзи болуп калган a. Кажы ла неделеде адам ончо балдарын — а бис бежӱ болгоныс,— Агару Бичик ӱредерге јууп туратан. Је кезикте бис ӱренерге кӱӱнзебейтенис. Меге 14 јаш болордо, адам карып калган энезин кичеерге, билезин Суринамдӧӧн кӧчӱрип келген.

Суринамда мен Иеговага эрчимдӱ иштеп турган јиит ака-эјелерле куучындажып баштагам. Олор менеҥ эмеш јаан болгон ло текши пионерлер болуп иштегилеген. Олор јарлаар иштиҥ јилбилӱ учуралдарын куучындап турза, кӧстӧри кӱйӱп туратан. Јуунныҥ кийнинде најыларымла кожо кандый ла библиялык темаларды шӱӱжетенис. Кезикте бис тышкары јылдыстарлу теҥериниҥ алдында отурып, куучындажатаныс. Олорло кожо најылажып турала, јӱрӱмимде нени эдерин оҥдоп алгам. Иеговага иштеерим деп, бек шӱӱп алгам. Оныҥ учун 16 јаштуда мен сууга чӧҥӱрилгем, 18 јаштуда пионер болуп калгам.

Пионер болуп иштеп тура, мен кӧп тузалу ӱредӱ алгам. Бу ӱредӱ меге ӧйимди толо берип иштеер ӧйдиҥ туркунына сӱреен болушкан. Темдектезе, мен ол ло тушта улусты ӱредери сӱреен керектӱ деп оҥдоп ийгем. Пионер болуп турарымда, меге Виллем ван Сейел b деп атту миссионер  ака јаан болужын јетирген. Ол аканаҥ мен јуунда башка-башка молјуларды канайып бӱдӱретенин билип алгам. Ол тушта меге бу керектӱ болор деп билбегем де. Бир јыл ӧткӧн кийнинде мени специальный пионер эдип кӧстӧп саларда, мен тропический агаштарлу јердеги јуунныҥ бир кичинек бӧлӱк улузына болужып баштагам. Иеговага акалар ажыра берип турган ӱредӱзи учун јаан быйанду болодым. Оноҥ ло бери олордыҥ темиле јӱрӱп, улусты ӱредер аргалар бедирейдим.

Анайда ок ӧйди чын тузаланарга ла тегин, чӱм јок јӱрӱм јӱрерге ӱренип алгам. Айдыҥ бажында менле кожо јарлап јӱрген карындашла канча неделелердиҥ туркунына канча кире чыгым чыгарын чотоп алатаныс. Оноҥ бистиҥ бирӱбис ороонныҥ тӧс калазына барып, эҥ ле керектӱ немени алып алатан. Оноҥ бис ол алып алган немени айдыҥ учына једе берзин деп, чебер тузаланатаныс. Оноҥ башка биске, джунглиде јадып турган улуска, самын эмезе курсак-тамак божой берзе, оны кайдаҥ барып алатан эдис. Јиит ле тужымнаҥ ала тегин јӱрӱм јӱрӱп, ӱзе немени озолондыра пландап тура, Иегованыҥ ижин баштапкы јерге тургузып турарга ӱренип алгам.

Анайда ок мен база бир ӱредӱ алгам: улусты бойыныҥ тӧрӧл тилине ӱретсе торт. Мен јаштаҥ ала нидерландский, английский, папьяменто, анайда ок Суринамда тыҥ таркаган сранан-тонго деп тилдерге куучындашкам. Је мен джунглидеги улус сӱӱнчилӱ јарды бойыныҥ тӧрӧл тилине угарга јакшызынып турганын ајарып ийгем. Је чынын айтса, меге кезик тилдерди ӱренерге кӱч болгон. Темдектезе, јабыс ла бийик тональность тузаланып, куучындажып турган сарамакканский тилди. Мынайып тилдер ӱренгеним калас болбогон! Не дезе јербойыныҥ тилдерин билгенимнеҥ улам кӧп улусты чындыкка экелгем.

Эби-јок учуралдар менде база болгон. Бир катап сарамаккан тилдӱ Агару Бичикти ӱренип турган ӱй кижиниҥ ичи ооруган деп уккам. Мен оноҥ сен кандый деп сураардыҥ ордына, сен барлу ба деп сураган эмтирим. Ол ӱй кижи андый тыҥ эби-јоксынган болор. Мындый каткымчылу учуралдарга да кӧрбӧй, кайда да иштезем, улусла олордыҥ тӧрӧл тилиле куучындажарга албаданатам.

1970 јылда мени аймак кӧрӧӧчи эдип кӧстӧгилеп койды. Ол ло јылда джунглидеги кӧп кичинек бӧлӱктерге барып јӱргем. Мениҥ ижиме «Иегованыҥ Керечилериниҥ телекейлик тӧс башкарузы» деп темалу слайдтарды кӧргӱзери кирген. Ол јерге једерге акаларла кожо узун агаш кемеге отурала, суула јӱзӱп баратаныс. Бис кемеге генератор, керасиндӱ лампа, бензиндӱ канистр ле слайдтарды кӧргӱзетен оборудование салып алатаныс. Оноҥ јаратка једип барала, ӱзе немени јӱктенип алала, аралла јойу баратаныс. Је эҥ ле санаама артканы ол кӱчтерди эмес, а улус бистерди чыданыкпай сакыганы. Бу улус чындыкты тыҥ баалап турган болгон. Меге улуска  Иегова ла оныҥ јердеги организациязы керегинде билип алзын деп болужарга сӱреен тыҥ јараган. Иегованыҥ берген кайралы мениҥ канча јылдарга Иеговага иштеп јӱрген чыгымдарымды ла кӱчтеримди ӱзе бӧктӧп койгон.

Биле тӧзӧбӧй јӱрери Кудайга иштеерине кӧп аргалар ачып турган деп билген де болзом, је тӱҥей ле эш-нӧкӧрлӱ болорго кӱӱнзегем. Оныҥ учун мен Иеговага джунглиныҥ кату айалгаларына кожо иштегедий сыйын табып берзин деп мӱргӱгем. Бир јыл киредеҥ мен Этел деп атту бойын кысканбас, специальный пионерле туштажып баштагам. Јаштаҥ ла ала ол апостол Павелле оморкоп, ол ло чылап бастыра бойын јарлаар ишке берерге кӱӱнзеген. 1971 јылдыҥ сыгын айында бис биле тӧзӧгӧнис. Анайып, Этел мениҥ аймак ижиме кожулган.

Этел бай эмес биледе чыдаган, оныҥ учун ол јоруктайтан иштиҥ кӱчтеринеҥ бир де коркыбаган. Бис джунглиныҥ јуундарына барарга, бойысла кожо кӧп неме албайтаныс. Кийимисти сууга јунганыс, бойыс та сууга јунунып алатаныс. Бисти улус неле азыраар, оны ла јип туратаныс. Темдектезе, игуаналарды, пираньяларды, сууныҥ ла агаш аразыныҥ јӱзӱн-јӱӱр оок-теек тирӱ немелерин јийтенис. Качан тарелке јок болзо, бананныҥ јалбырагына курсакты салып алатаныс, калбак јок болзо, колло ажанатаныс. Бис экӱ Иеговага иштеерине кандый ла кӱчтерди ӧдӱп, ӱч кат бек буудый болгоныс (Эккл. 4:12). Бу мындый јӱрӱмди бис неге де толыбазыс!

Бажында куучындаган учуралды оноҥ ары куучындап ийейин. Кайра келип јадарыста, сууныҥ таштарлу, чакпынду јерине бистиҥ кемебис сууга кире береле, ойто суунныҥ ӱстине тӱрген чыгып келген.  Карын бис спасательный жилеттерлӱ болгоныс ла кеменеҥ чыгара чарчай бербегенис. Је кеме суула толо берген. Бис котелоктордоҥ ончо бар-јок курсакты сууга таштайла, котелокторысла сууны чыгара тӧккӧнис.

Бис курсак јок артып калала, јолой балыктайла, балык тудуп болбодыс. Оныҥ учун Иеговага мӱргӱп, бӱгӱнги кӱнге курсак берзин деп сурадыс. Оноҥ «аминь» деп айдып ла ийеристе, ака кармагын суудӧӧн таштап ийерде, јаан балык тудулган. Ол балык ӱч эр кижиге ле эки ӱй кижиге тойгончо ажанып аларга јеткен.

Јорыкчы кӧрӧӧчиниҥ ижинде иштегенис беш јыл ӧдӧ берерде, бис экӱ удабас балалу болотонысты билип ийгенис. Мен тыҥ сӱӱнген де болзом, јӱрӱмис канайып солынарын билбегем. Бис экӱ ӧйисти Иеговага толо берип, јаантайын иштеерге кӱӱнзегенис. Је кандый да болзо, 1976 јылда бистиҥ баштапкы уулыс Этниел чыккан, эки јарым јылдаҥ оныҥ карындажы — Гьофанни.

Ол јылдарда Суринамда аймак кӧрӧӧчилер јетпей турарда, балдарлу да болзом, Бет-Эл оноҥ ары аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин эдерге јараду берген. Уулдарыс кичинек болордо, јуундары ас аймактарды кӧрӧтӧм. Анайып, мен бир айдыҥ туркунына эки неделе јуундарды кӧрӧтӧм, арткан ӧйди бойымныҥ јуунымда пионер болуп иштегем. Айылымнаҥ ыраак јок јуундарды кӧрӱп барзам, Этел ле уулчактар мениле кожо баратан. Је тропический аралдардыҥ ортозында ӧткӱрилген курултайларга ла јуундарга јаҥыскан баратам.

Молјулардыҥ кӧбинеҥ улам, бастыра немени јазап туруп пландап туратам. Темдектезе, билелик бажырышты кажы ла неделе ӧткӱретем. Је джунглиныҥ ыраак јуундарында болзом, уулчактарысла кожо билелик бажырышты Этел ӧткӱрген. Андый да болзо, бастырагыс кожо болуп турарга албаданып туратаныс. Оныҥ учун уулдарысла кожо кандый ла ойындар ойнойтоныс, эмезе ар-бӱткенге барып амырайтаныс. Мен дезе аймак кӧрӧӧчиниҥ ижин эдип, оройго јетире отурып калатан. А ӱйим дезе Укаа сӧстӧр 31:15-теги сӱрекей јакшы ӱй кижи чилеп, ачу таҥда туруп калатан. Ӱйимниҥ болужыла эртен тура уулчактарыс школго баргалакта, кӱнниҥ  ӱлгерин кычырып, бастырагыс кожо ажанып алатаныс. Меге библиялык молјуларымды бӱдӱрерге болушкан, бойын кысканбас ӱйим учун, Иеговага јаан быйанду болодым!

Бис уулчактарысты Иегованы сӱӱзин ле ого иштезин деп албаданганыс. Иеговага ӧйин толо берип иштеери бис экӱниҥ кӱӱн-санаасла эмес, је бойлорыныҥ кӱӱниле болзын деп кӱӱнзегенис. Ӧйисти толо берип иштегенистеҥ сӱреен јаан сӱӱнчи алып турганысты кажы ла куучыныста олорго айдып туратаныс. Је бу иште кӱчтер де болуп турганын бир де јажырбайтаныс. Андый да болзо, кӱч ӧйлӧрдӧ Иегова болушканын, кандый алкыштар бергенин база айдып туратаныс. Бого ло коштой уулдарысты Иегова Кудайды баштапкы јерге тургузып турган ака-эјелерле најылажып турзын деп кӱӱнзеткенис.

Уулдарыс чыдаганча, Иегова бисти бир де артыргыспаган. Је мен бойым да ада кижиниҥ молјузын јакшы бӱдӱрерге албадангам. Специальный пионер болуп турала, акчаны анаар-мынаар ӱребей, јӱк ле керектӱ неме алып турарга ӱренип алгам. Је тӱҥей ле кезикте акча-манадыс једишпей туратан. Ондый ӧйлӧрдӧ Иегова биске колын чӧйип, болушкан деп, бир де алаҥзыбай јадым. Темдектезе, 1980 јылдардыҥ учынаҥ ала 1990 јылдардыҥ бажына јетире Суринамда гражданский јуу-согуш болгонынаҥ улам, ороондо чочыдылу айалга болгон. Ол ӧйлӧрдӧ акча иштеп азыранарга јеҥил эмес болгон. Је Иегова бисти качан да артыргыспаган (Матф. 6:32).

Иегова бисти бир де артыргыспаган. Оныҥ учун бистиҥ јӱрӱмис јилбилӱ ле сӱӱнчилӱ болгон. Ол биске эки бала сыйлаарда, олорды чын јолго таскадып салдыс. Уулдарыс Иеговага ӧйин толо берип иштеерин талдаганынаҥ јаан сӱӱнчи јок. Ол экӱ — Этниел ле Гьофанни библиялык сургалдарда да ӱренген. А бӱгӱнги кӱнде олор ӱйлериле кожо Суринамдагы Бет-Элде иштегилеп јат.

Этел ле мениҥ јажыс јаанап та калган болзо, бис эмдигенче специальный пионерлер болуп, Иеговага эрчимдӱ иштейдис. Ижис кӧп болгонынаҥ улам менде анайып ла эжинип ӱренер ӧй болбоды. Је мен бир де санааркабай јадым. Ӧткӧн јӱрӱмимди кайра кӧрӱп сананзам, јиит тужымда Иеговага ӧйимди кӧп берип иштеерин талдаганым, эҥ артык алтамдардыҥ бирӱзи болуп јат!