1, 2. Pirang’o itie ku yeny mi telowic kinde m’ibenweng’iri i kabedo moko m’ing’eyo ngo? Yehova umio iwa girang’o pi nitelo wiwa?

KEPAR nia ibewotho i hanga moko ma dit, e yamu ma tek ucaku nikoto man nidhenyo kwio kun ku kun. Inwang’u nia icopo rwinyo. Ibing’eyo nenedi kaka m’ibecidho i ie? Umito ng’atu moko kunoke piny moko utel wii. Ecopo bedo Boussole, ceng’ man nyikaluku, kart, GPS (Système de repérage universel), kunoke ng’atu moko m’ung’eyo hanga maeno cuu. Pire tie tek  nibedo ku piny moko ma copo telo wiwa, pilembe ning’eyo kaka m’icidho i ie copo bodho kwo peri.

² Wan ceke wabenwang’ara ku peko ma tung’ tung’ i kwo mwa, ma saa moko wacopo nwang’u nia warwinyo. Ento pi nitelo wiwa, Yehova umio pidocwiny ni ng’atuman acel acel m’i kindwa. (Yakobo 1:17) Dong’ wakenen nia pidocwiny utie ang’o man kite m’etimo ko. I ng’eye, wabineno kite ma wacopo niponjo ko pidocwinywa, man pirang’o ukwayu wadieng’ pi pidocwiny mi jumange, man bende kite ma pidocwiny ma leng’ copo nikonyo kowa kara wakwo kwo ma ber.

3. Pidocwinywa utie ang’o?

³ Pidocwinywa utie giramia ma wang’u ijo m’uai i bang’ Yehova. Etie copo ma watie ko yor i iwa ma ketho wang’io gin ma ber ku gin ma rac. I Biblia wec mi dhok mi Jugiriki ma juloko ni “pidocwiny,” thelembene tie “ning’eiri gijo.” Ka pidocwiny mwa ubetimo ma ber, ecopo konyowa kara wang’iyara giwa nia watie dhanu ma nenedi. Ecopo konyowa nitimo lembe m’atira nimakere ku paru m’upondo i adundewa man kite ma wawinjara ko. Ecopo telo wiwa nitimo lembe ma ber man nikoc ku lembe ma rac. Man ecopo ketho wabedo kud anyong’a kinde ma wamaku yub ma cuu, man eketho wanwang’ara ku can i cwinywa ka wamaku yub ma rac.​—Som Thenge ma jumedo, namba 5.

4, 5. (a) Adamu giku Eva gitimo ang’o pilembe giwinjo ngo pidocwinygi? (b) Biblia uweco iwi lapor pa ng’agi m’ubenyutho kite ma pidocwiny tio ko?

⁴ Ng’atuman m’i kindwa copo ng’io en gire nia  ewinj pidocwiny pare kunoke ngo. Adamu giku Eva giwinjo ngo pidocwinygi, uketho gidubo. I ng’eye ginwang’u nia gitimo rac, re ubino dong’ i ng’ei saa. Nwang’u dong’ gidaru dubo ni Mungu. (Thangambere 3:7, 8) Kadok nwang’u gibino ku pidocwiny ma leng’ man ging’eyo nia etie rac nituro cik pa Mungu de, re gikwero niwinjo pidocwinygi.

⁵ Ento, dhanu mange dupa ma gileng’ ungo, gigam giwinjo pidocwinygi. Yob ubino lapor ma ber pi lembuno. Egam emaku yub ma ber, uketho eyero kumae: “Adundena bicaya ngo ma fodi abedo kwo.” (Yob 27:6) Ka Yob uweco iwi ‘adundene,’ eno ebeweco iwi pidocwinye, ma tie copo pare mi ng’eyo gin ma ber ku gin ma rac. Tung’ kude, saa moko Daudi ugam ukwero niwinjo pidocwinye, e edubo ni Yehova. I ng’eye kinde m’enwang’u nia etimo lembe ma rac, ‘cwinye caku pido.’ (1 Samwil 24:5) Eno pidocwiny pa Daudi ubino niyero ire nia gin m’etimo ubino rac. Niwinjo pidocwinye copo konye kara kud etim wadi dubo ma kumeca kendo.

6. Pirang’o wacopo wacu nia pidocwinywa utie giramia m’uai i bang’ Mungu?

⁶ Wang’ mapol kadok dhanu ma ging’eyo ngo Yehova de, ginwang’u nia lembe moko tie ma ber moko ke tie ma rac. Uketho Biblia uwacu kumae: ‘Paru migi . . . dotogi kunoke gonyo lembe m’i wigi.’ (Jurumi 2:14, 15) Ku lapor, dhanu dupa ging’eyo nia etie rac ninego nek kunoke nikwalu kwo. Kadok gibenyang’ ungo de, re i andha gibewinjo pidocwiny ma Yehova uketho i igi m’ubenyutho igi gin ma ber ku ma rac. Giworo bende cik mir ukungu pa Mungu kunoke lemandha  mir ukungu ma Yehova umio pi nikonyowa kara wamak yub ma ber i kwo mwa.

7. Pirang’o saa moko pidocwinywa copo wondowa?

⁷ Re saa moko pidocwinywa copo wondowa. Ku lapor, paru mwa ma rac ku kum mwa mi dubo copo nyotho pidocwinywa, man ecopo telo wiwa i lembe ma rac. Pidocwiny ma cuu bino ngo gire kumeni. (Thangambere 39:1, 2, 7-12) Umito juponje aponja. Yehova umio iwa tipo pare maleng’ man cik mir ukungu mi Biblia kara ukonywa waponj pidocwinywa. (Jurumi 9:1) Wakenen kite ma wacopo ponjo ko pidocwinywa.

8. (a) Kite ma wabewinjara ko copo bedo ku matoke makani iwi pidocwinywa? (b) Ukwayu walar wapenjara ku penji makani i wang’ nimaku yub moko?

⁸ Dhanu moko paru nia niwinjo pidocwiny utie kende kende nitimo nimakere ku kite ma wabewinjara ko. Giparu nia gicopo timo gin moko ci tekene ginwang’u nia etie rac ungo. Ento calu ma waleng’ ungo, kite ma wabed wawinjara ko copo wondowa. Kite ma wawinjara ko copo bedo ku tego ma copo ketho pidocwinywa tio cuu ngo. Biblia uwacu kumae: “Adunde en jabombi ma sagu gin ceke, enyothre apila: ng’a ma copo ng’eye?” (Yeremia 17:9) Pieno, wacopo caku niparu nia gin moko tie cuu ma nwang’u ke erac. Ku lapor, ma fodi Paulo udoko ngo Jakristu, ebed enyayu ragedo i kum dhanu pa Mungu man egeno nia eca ebetimo gin m’atira. Ebino niparu nia etie ku pidocwiny ma leng’. Ento i ng’eye ewacu kumae: “Ng’atu m’ung’io lembe para en e [Yehova].” (1 Jukorinto 4:4; Tic mi Jukwenda 23:1; 2 Timoteo 1:3) Kinde ma Paulo  unyang’ i kite ma Yehova ubewinjere ko pi lembe m’ebino nitimo, enwang’u nia ukwayu etim alokaloka. I andha, i wang’ nitimo lembe moko, ukwayu wakepenjara giwa kumae: ‘Yehova ubemito atim ang’o?’

9. Nilworo Mungu tie ku thelembe ang’o?

⁹ Kan imaru ng’atu moko, imito ngo inyai can i ie. Wamito ngo watim gin moko ci ma copo nyayu can i Yehova pilembe wamare. Lworo timo lembe ma copo nyayu can i Yehova mito ubed lee mandha i iwa. Nehemia uweko lapor ma ber i lembe maeno. Kadok ebino jabim, re ekwero nitio ku dito pare kara udwoke jalonyo. Pirang’o? Ekoro nia “ni kum lworo pa Mungu.” (Nehemia 5:15) Nehemia umito ngo etim gin moko ci ma copo nyayu can i Mungu. Calu Nehemia, wan bende walworo nitimo lembe ma reco ma copo nyayu can i Yehova. Wacopo nisomo Biblia pi ning’eyo gin ma nyayu anyong’a i Yehova.​—Som Thenge ma jumedo, namba 6.

10, 11. Cik makani mir ukungu mi Biblia ma copo konyowa nimaku yub ma cuu iwi kong’o?

¹⁰ Ku lapor, Jakristu copo ning’io en gire ka nyo ebimadhu kong’o kunoke ngo. Cik mir ukungu makani ma bikonye kara emak yub ma cuu? Cikne moko ni e: Biblia ukwero ngo madhu kong’o. I andha, eyero nia pigulok utie giramia m’uai i bang’ Mungu. (Zaburi 104:14, 15) Ento, Yesu uyero ni julubne nia kud gimond i “mer [ku] kong’o.” (Luka 21:34) Jakwenda Paulo uwacu ni Jukristu nia giuriri i kum “cok ma jucokri ko ku vul . . . ku mer ma jumer ko ku kong’o.” (Jurumi 13:13) Eyero nia jumero “gibicamu [Ker] pa Mungu ki ngo.”​—1 Jukorinto 6:9, 10.

 ¹¹ Jakristu copo nipenjere kumae: ‘Pi kong’o tie tek i iya rukani? Nyo abed amadhe pi gonyo kuma? Nyo abed amadhe kara edwok cwinya tek? Nyo abed ang’eyo kadiri mi kong’o m’ukwayu amadhi, man abed amadhe wang’ adi? * Nyo acopo nambu ma ber ku jurimona kadok kong’o mbe de?’ Wacopo bende nikwayu Yehova ukonywa kara wamak yub mi rieko. (Som Zaburi 139:23, 24.) I yo maeno re ma waponjo pidocwinywa kara etim ma ber nimakere ku cik mir ukungu mi Biblia. Ento calu ma wabineno, lembe mange unuti m’ukwayu watim.

12, 13. Pirang’o pidocwinywa tio i ayi m’ukoc? Wacopo timo ang’o saa maeno?

¹² Pidocwiny pa ng’atuman ubed urombo ngo. Pidocwiny peri copo yio iri nitimo lembe moko ma nwang’u pa jawodhi ke uyio ngo ire. Ku lapor, icopo maru nimadhu kong’o, enke ng’atu mange copo nwang’u nia ukwayu ngo emadhi. Pirang’o pidocwiny mi dhanu ario copo tio tung’ tung’ kumeno?

¹³ Wang’ mapol kaka ma ng’atini udongo i ie, kite ma juruot pagi beneno ko lembe, lembe m’enwang’ere ko i kwo pare, ku lembe mange bende, utie ku matoke iwi kite m’eneno ko lembe. Saa moko kan etie ng’atu ma niceriri i kum madhu kong’o nikadhu mukero ubino ire tek, ecopo ng’io nia ukwayu ngo dong’ emadh kong’o. (1 Ubimo 8:38, 39) Pieno, icopo bedo  ku nen ma nenedi ka ng’atu moko ukwero kong’o m’imio ire? Icopo nwang’u nia etimi rac? Ibimediri asu nicung’e? Nyo ibisayu inyang’ i thelembe m’uketho ebekwero? Ibitimo ngo kumeno, pilembe ibeworo pidocwiny pare.

14, 15. Lembang’o m’utimere i rundi pa jakwenda Paulo? Juk ma ber makani ma jakwenda Paulo umio?

¹⁴ I rundi pa jakwenda Paulo, lembe moko uwok m’unyutho nia pidocwiny copo nikoc. Jubed julworo i soko, ring’o moko ma jular jutio ko i thier mi vupo man ma julamu ni ayi gin m’acwia. (1 Jukorinto 10:25) Jakwenda Paulo uneno nia erac ungo ning’iewo man nicamu ring’o maeno. Pire en, cam ceke utie gin m’uai i bang’ Yehova. Ento umego moko ma gilar giworo ayi gin m’acwia gibino ku nen m’ukoc. Ginwang’u nia etie rac nicamu ring’o maeno. Nyo jakwenda Paulo uparu nia, ‘lembuno ubesendo pidocwinya ngo, atie agonya nicamu piny moko ci m’ayenyo?’

¹⁵ Jakwenda Paulo uparu ngo kumeno. Eneno yeny mir umego pare ni gin ma pire tek nisagu yeny pare gire, ebino ayika niketho cen twero pare. Eyero nia wacikara ngo ‘ninyayu mutoro i iwa giwa.’ Emedo kendo kumae: “Kum Kristu bende nyayu mutoro i ie gire ngo.” (Jurumi 15:1, 3) Calu Yesu, jakwenda Paulo udieng’ pi jumange nisagu pire gire.​—Som 1 Jukorinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Pirang’o wacikara ngo nipoko lembe iwi umegwa pi gin ma pidocwinye ubecwale nia etim?

¹⁶ Dong’ ka pidocwiny pa ng’atu moko uyio ire nitimo gin ma pidocwinywa ukwero ke? Ubemito wabed ku wang’wa lee, mito ngo wacak nicaye man nirido nia  paru mwa re ma tie cuu, pare ke rac. (Som Jurumi 14:10.) Yehova umio iwa pidocwiny kara upok lembe i wiwa giwa ento ungo iwi jumange. (Matayo 7:1) Ukwayu ngo wawek ng’iong’ic mwa ukel akoya koya i cokiri. Ento, waseyu yo mi ketho mer man bedo i acel i kindwa.​—Jurumi 14:19.

17. Pidocwiny mi jumoko udoko nenedi?

¹⁷ Jakwenda Petro ukiewo kumae: ‘Wubed ku pidocwiny ma ber.’ (1 Petro 3:16) Lembe ma rac utie  nia, ka dhanu gibetio ngo ku cik mir ukungu pa Yehova, pidocwinygi caku poyogi ngo. Jakwenda Paulo uyero nia pidocwiny ma kumeno ubedo ve ‘junyele . . . ku nyunyu ma lieth.’ (1 Timoteo 4:2) Nyo mac udaru weng’i nindo moko de? Ka mac uweng’i, etalu dendkumi ma dong’ iwinjo ngo litho moko nyanok de keca. Ka ng’atini ubemedere nitimo lembe ma rac, pidocwinye ‘nyel’, man i ng’eye eweko nipoye.

18, 19. (a) Cwiny ma pido kunoke lewic ma junwang’u pi racu ma jutimo konyowa nenedi? (b) Wacopo nitimo ang’o ka cwinywa ubepido asu pi dubo ma dong’ wadaru yewo?

¹⁸ Ka cwinywa ubepido pi lembe moko ma watimo, eca nwang’u pidocwinywa ubedotowa nia watimo lembe ma rac. Eno copo konyowa ning’eyo gin ma watimo man kara wawek nitime. Wamito wanwang’ ponji  i kum kosa ma watimo kara kud wadok watime kendo. Ku lapor, kinde m’Ubimo Daudi udubo, pidocwinye ucwale niyewo dubone. Edagu gin m’etimo man ekeco nia ebiworo Yehova pi nindo m’ubino. Lembe maeno ma Daudi unwang’ere ko uketho eyero nia Yehova tie ‘ber man ayika niweko dubo.’​—Zaburi 51:1-19; 86:5; som Thenge ma jumedo, namba 7.

¹⁹ Ento i ng’ei ma ng’atini uyewo dubo pare, pidocwiny copo nisende asu pi racu m’etimo. Pidocwiny pi lembe ma rac ma ng’atini utimo romo ketho enwang’ere nia tije mbe. Ka in de nindo moko ibed iwinjiri kumeno, poi nia icopo loko ngo lembe ma dong’ utimere. Kadok nwang’u saa maeca ing’eyo cuu kunoke ngo gin ma ber ku gin ma rac de, ng’ei nia Yehova udaru weko iri magwei, man edaru kabu dubone cen. I  wang’ Yehova itie leng’ man kawoni ibetimo gin m’atira. Adundeni copo medere asu nipoko lembe i wii, ento Biblia uwacu kumae: “Mungu dwong’ ma sagu adundewa.” (Som 1 Yohana 3:19, 20.) Eno ubenyutho nia mer man kisa pare utie ku tego nisagu cwinywa ma copo pido pi racu ma watimo kunoke lewic ma wacopo nwang’u. Ng’ei nia Yehova udaru weko dubo peri. Kinde ma ng’atini udaru nwang’u kisa pa Yehova, ebedo ku kwiocwiny man ecopo timo ni Mungu ku mutoro.​—1 Jukorinto 6:11; Juebrania 10:22.

20, 21. (a) Juyiko buku maeni kara ukonyi itim ang’o? (b) Bed’agonya makani ma Yehova umio iwa? Wacopo tio ku bed’agonyane nenedi?

²⁰ Juyiko buku maeni kara ekonyi iponj pidocwinyi ubed upoyi man egwoki i nindo ma rac maeni mi kajikceng’. Ebikonyi bende kara ibed itii ku cik mir ukungu mi Biblia i lembe ma tung’ tung’ i kwo peri. I andha, buku maeni birieyo ngo iwa cik iwi lembe ceke ma watimo. Wabekwo nimakere ku “cik pa Kristu” m’ujengere iwi cik mir ukungu pa Mungu. (Jugalatia 6:2) Ukwayu ngo wabed ku nen ma nia calu cik uweco ngo terere iwi lembe moko ci, dong’ eno ubed iwa ni thelembe mi timo gin ma rac. (2 Jukorinto 4:1, 2; Juebrania 4:13; 1 Petro 2:16) Ento watio ku bed’agonya mwa pi ninyutho nia wamaru Yehova.

²¹ Ka wabenyamu i cik mir ukungu mi Biblia man wabetio kugi, nwang’u wabeponjo nitio ku copo mwa mi “ng’io” i lembe man niketho paru mwa uromb ku pa Yehova. (Juebrania 5:14) Ka watimo kumeno, wabibedo ku pidocwiny ma Biblia uponjo man ebitelo wi kwo mwa man ebikonyowa nigwokara i mer pa Mungu.