1, 2. (a) Genogen makani ma ju ma fodi gigamiri agama gibedo ko? (b) Wabiweco iwi penji makani i wic maeni?

KEPAR nia ibeneno cwar mugole ku mugole ma gitie kud anyong’a i nindo mi nyom migi. Gitie ku mutoro pi kwo migi mi nindo m’ubino, gipong’ ku genogen man gipangu lembe lee ma gibitimo. Gitie ku genogen nia gamiri migi bigalu lee man ebibedo ku mutoro.

² Ento, gamiri mapol m’ucaku ma ber bedo ngo kwa kumeno. Kara gamiri urii man ebed ku mutoro, ju ma gigamiri gitie ku yeny mi telowic pa Mungu. Pieno, wakewec iwi kite ma Biblia udwoko ko wang’ penji ma e: Gamiri utie ku bero makani? Kan imito igam kunoke igier, icopo ng’io jadhogi nenedi? Icopo timo ang’o kara ibed won ot kunoke min ot mandha? Ang’o ma copo ketho gamiri urii?​—Som Lembrieko 3:5, 6.

3. Nyo gamiri re ma ketho ng’atini bedo ku mutoro? Kekor.

³ Jumoko paru nia ka ng’atini ugamu ngo kunoke jugame ngo, ecopo bedo ngo ku mutoro. Ento  eno tie ngo lemandha. Yesu uyero nia bedo musuma copo bedo giramia. (Matayo 19:11, 12) Jakwenda Paulo bende uyero nia bedo musuma utie ku bero. (1 Jukorinto 7:32-38) In re m’icopo ng’io ka nyo ibigemiri kunoke ngo. Ukwayu ngo iwek jurimbi, wat peri kunoke suru peri udii nigamu kunoke nigiero.

4. Kenyuth bero moko ma gamiri ma ber mio?

⁴ Biblia uyero nia gamiri bende utie giramia m’uai i bang’ Mungu man etie ku bero moko. Yehova uyero pir Adamu, ng’atu ma kwong’a kumae: “E ber ungo nia dhanu bed kende; abitimo ire jakony.” (Thangambere 2:18) Yehova ucwio Eva kara ebed dhaku pa Adamu man gidoko juruot ma kwong’a. Ka ju ma gigamiri ginyolo awiya, gamiri migine copo doko ni kaka ma ber m’awiya migi copo nidongo i ie. Ento thelembe mi gamiri utie kende kende ngo ninyolo awiya.​—Zaburi 127:3; Juefeso 6:1-4.

5, 6. Gamiri copo bedo calu “thol ma wang’ adek” nenedi?

⁵ Ubimo Suleman uyero kumae: “Ju ario sagu ng’atu acel, kum gibedo ku sukulia ma ber kum tic mi muli migi. Kum tek gipodho, acel biting’o wadi malu; ento can iwi ng’atu m’ubedo kende kinde m’epodho, man ng’atu moko mbe kude m’uting’e . . . Man thol ma wang’ adek cot pio ngo.”​—Eklizia 4:9-12.

⁶ Gamiri ma cuu copo bedo ni winjiri ma ceng’ini mandha i kind dhanu ario ma gibekonyiri, gibetielo cwinygi man ma gibegwokiri i kindgi. Mer ketho gamiri bedo ma tek, ento edoko ma tek magwei ka won ot ku min ot ceke gibeworo Yehova. Eno biketho  gamiri bidoko ve “thol ma wang’ adek,” thol ma wang’e adek bedo ma tek ka jukiedogi karacelo. Thol ma kumeno bedo ma tek nisagu thol ma wang’e ario kende. Gamiri bende bibedo ku kero i ie ka Yehova ni i ie.

7, 8. Jakwenda Paulo umio juk makani iwi gamiri?

⁷ I ng’ei ma nico ku dhaku gigamiri, ng’atuman copo nwang’u anyong’a i timo ribiri. (Lembrieko 5:18) Ento ka ng’atini ubegamu kunoke ebegiero kende kende pi nipong’o ava kume mi ribiri, ecopo ng’io jadhoge mi gamiri cuu ngo. Uketho Biblia uyero nia ng’atini copo gamere kan ‘ekadhu [saa mir ayada],’ eno tie saa ma lak ava mi ribiri bedo tek lee i ie. (1 Jukorinto 7:36) Eber nikuro kinde ma lak ava maeno ujwik ka jugamiri. Saa maeno re ma ng’atini copo paru cuu man ecopo timo ng’iong’ic ma cuu.​—1 Jukorinto 7:9; Yakobo 1:15.

⁸ Tek ibemito igemiri, etie ber nia ibed ku nen m’umaku piny man ing’ei nia gamiri ceke bibedo ku peko i ie. Jakwenda Paulo uyero nia ju ma gigamiri “binwang’u can i kum.” (1 Jukorinto 7:28) Kadok gamiri ma cu mandha de saa moko nwang’ere ku peko. Pieno kan ing’io nia igam kunoke igier, nen nia ing’io jadhogi ku rieko.

9, 10. Ka wagamara ku ng’atu moko ma woro ngo Yehova matokene copo bedo ang’o?

⁹ Kinde ma ng’atini ubeng’io nico kunoke dhaku, eber nia epoi i kum cik ma e mir ukungu mi Biblia: “Kud wutwiru karacelo ku ju ma gi juyic ungo ma pigi tung’ ku piwu.” (2 Jukorinto 6:14) Lapor maeno  ujengere iwi bodho moko mi furofur. Ka lei ario, dongo migi ukoc man kero migi de ukoc, jarafur copo ngo nitwiogi karecelo i the mberembere pi nitimo tic i podho. Ecibedo ber ungo ni lei ario eno zoo, pilembe gin ceke gibisendiri. Kumeno bende, gamiri i kind ng’atu ma woro Yehova ku ma wore ngo copo bedo ku peko lee i ie. Pieno Biblia ubemio iwa juk mi rieko nia wagamara “ndhu i Rwoth.”​—1 Jukorinto 7:39.

¹⁰ Saa moko Jukristu moko gicaku niparu nia eber nigamu ng’atu ma woro ngo Yehova kakare nibedo jamusuma. Ento tekene wiwa wil i kum juk mi Biblia, matokene bedo kwa can man koso mutoro. Iwa wa Jumulembe pa Yehova, nitimo ire re ma tie lembe ma pire tek nisagu i kwo mwa. Icopo winjiri nenedi ka wubedikuru ngo ku jadhogi mi gamiri i lembe maeno ma pire tek akeca? Dhanu mapol ging’io nibedo jumusuma kakare nigamu ng’atu m’umaru ngo Yehova.​—Som Zaburi 32:8.

11. Icopo ng’io jadhogi mi gamiri cuu nenedi?

¹¹ Eno ubenyutho ngo nia ng’atu ma timo ni Yehova ci copo bedo nico kunoke dhaku mandha iri. Kan ibemito igam kunoke igier, sai ng’atu m’imaru andha man ma wuwinjuru kude. Kur nitundo inwang’ ng’atu m’umaru nitimo lembe ma rom ku m’imito itim i kwo peri man ma ketho tic pa Yehova i kabedo ma kwong’a. Nwang’ saa mi somo man mi nyamu i juk ma dupa ma gierojo ma jamiru mandha ubemio iwi gamiri i girasoma ma tung’ tung’.​—Som Zaburi 119:105.

12. Yub mi gamiri ma Biblia uweco i wie ubeponjowa ku lembang’o?

 ¹² I suru moko, junyodo gibed ging’io gin jalawobi kunoke nyaku ni awiya migi. Ecicopere nia junyodo ging’eyo nia ng’a ma copo bedo dhanu ma cuu ni nyathin migi. Timo maeno ubino bende lee i rundi mi Biblia. Pieno ka junyodo peri ging’io nilubo timo maeno, Biblia copo konyogi gisai ng’atu ma tie ku kura ma ber. Ku lapor, kinde ma Abraham ubino ning’io dhaku ni Isak ma wode, lembe ma pire tek ire ubino ngo sente kunoke nivo mi kwo, ento eng’io nyaku m’umaru Yehova.​—Thangambere 24:3, 67; som Thenge ma jumedo, namba 25.

13-15. (a) Nico copo yikere nenedi kara ebed won ot mandha? (b) Nyaku copo yikere nenedi kara ebed min ot mandha?

¹³ Kan ibemito igam kunoke igier, nen nia iyikiri. Icopo paru nia itie ayika, re wakewec iwi lembe ma nyutho nia andha ng’atini tie ayika pi gamiri. Lembene copo wang’u ii.

¹⁴ Biblia unyutho nia nico ku dhaku gitie ku tic ma tung’ tung’ i ot. Eno nyutho nia kite ma ng’atu ma co yikere ko pi gamiri ukoc ku kite ma ng’atu ma dhaku yikere ko. Ka nico moko ubemito gamu dhaku, ukwayu ekepenjere ka nyo etie ayika nibedo jawiot. Yehova ubekwayu nia nico upong’ yeny mi kum pa dhaku man mir awiya pare man emargi. M’usagu zoo, nico ucikere nitelo wi thier mi juruot pare. Biblia uyero nia ng’atu m’ubepong’o ngo yeny mi juruot pare tie “rac ma sagu ng’atu ma jayic ungo.” (1 Timoteo 5:8) Pieno, kan imito igam, kepar iwi kite m’icopo tio ko ku cik mir ukungu ma e mi Biblia: “Yik tic peri yo woko, man iketh ebed ayika iri i podho; man yo kung’eye igom ot peri.” Niwacu, i wang’ nigamu dhaku, yikiri nibedo nico m’atira ma Yehova foyo.​—Lembrieko 24:27.

¹⁵ Nyaku m’ubemito nigiero ucikere nipenjere ka nyo etie ayika nipong’o rwom mi bedo dhaku i ot kunoke nyo etie ayika nibedo mego. Biblia uweco iwi kite ma tung’ tung’ ma dhaku mandha copo pong’o ko yeny pa nico man mir awiya pare. (Lembrieko 31:10-31) Tin, co mapol ku mon de mapol gidieng’ kwa iwi gin m’ukwayu judhogi mi gamiri utim igi. Ento Yehova ubemito wadieng’ i kum gin ma wacopo timo ni judhogwa mi gamiri.

16, 17. Kan imito igam kunoke igier, icikiri niparu iwi lembang’o?

 ¹⁶ I wang’ nigamu kunoke nigiero, kepar i lembe ma Yehova ubekwayu i bang’ nico man i bang’ dhaku. Nibedo jawiot nyutho ngo nia nico ubed ufod dhaku pare kunoke ebed enyai can i ie. Jawiot mandha lubo lapor pa Yesu, ma saa ceke nyutho mer man bero ni ju m’ebedieng’ pigi. (Juefeso 5:23) Min ot ke, ucikere ning’eyo gin m’ukwayu etim pi ninyutho nia ebediko cinge i kum yub pa won ot pare man nitimo karacelo kude. (Jurumi 7:2) Ecikere nipenjere ka nyo ebibedo ku mutoro nijwigere i the telowic pa ng’atu ma leng’ ungo. Kan enwang’u nia ecopo jwigere ngo, ecibedo ber nia ekebed jamusuma pi kawoni.

¹⁷ Nico kunoke dhaku ucikere nidieng’ i kum gin ma ketho jadhoge bedo ku mutoro kakare nidieng’ pire gire. (Som Jufilipi 2:4.) Jakwenda Paulo ugoro kumae: “Wun bende kubeng’wu kubeng’wu ng’atuman umar cege gire cil calu en gire; man dhakune bed ku wang’e m’elwor ko cware.” (Juefeso 5:21-33) Nico utie ku yeny ma nia dhaku pare umare man uwore, dhaku bende kumeno. Ento kara gamiri uwoth ma ber, nico mito unwang’ andha nia dhaku ubewore man dhaku de unwang’ nia andha nico pare umare.

18. Pirang’o ju m’ung’eyiri pi gamiri gicikiri nibedo ku wang’gi i saa mi ng’eyirine?

¹⁸ Ng’eyiri pi gamiri ucikere nibedo saa ma ju m’ubegamiri ging’eyiri i ie ma ber. Etie bende saa m’ubekwayu gibed ko ku nen ma ber man gibed giyer lembe mandha i kindgi, kara ginen ka nyo  andha gicopo nikwo karacelo. I saa mi ng’eyiri pi gamiri, jalawobi ku nyaku giponjo niweco i kindgi man ning’eyo lembe m’upondo i adunde ng’atuman. Kinde ma mer migi ubenyang’, e kindgi doko ceng’ini. Ento ukwayu gibed ku wang’gi iwi kite ma gibenyutho ko mer i kindgi kara kud gipodh i timo mi tarwang’ i wang’ gamiri. Mer mandha bikonyogi gibed ku kwerigijo man ebikonyogi giceriri nitimo lembe moko ma binyotho mer m’i kindgi man mer migi ku Yehova.​—1 Jutesaloniki 4:6.

19, 20. Jukristu gitie ku nen ma nenedi iwi gamiri?

¹⁹ I buku man i filme mapol jukoro kite ma nyom ma dongo thum ko ma ber man ku mutoro. Ento i andha nyom utie kende kende acaki. Yehova uketho nia gamiri ubed winjiri m’urii nja ku nja.​—Thangambere 2:24.

²⁰ Tin, dhanu mapol gineno gamiri ni winjiri mi nindo moko kende. Etie yot nigamu kunoke nilalu gier. Jumoko paru nia ka peko ucaku wok i gamiri, eno tie saa m’ukwayu giwek ie judhogi mi gamiri man mi lalu gier. Ento poi nia Biblia uporo gamiri ku thol ma tek ma jukiedo ma wang’e adek. Thol ma kumeno cot pio ngo kadok i wang’ peko ma lee. Ka wabesayu kony i bang’ Yehova, gamiri mwa copo rio. Yesu uyero kumae: “Gin ma Mungu ribo karacelo, dong’ dhanu kud upok kindgi.”​—Matayo 19:6.

21. Ang’o ma bikonyo nico ku dhaku kara gimariri i kindgi?

²¹ Wan ceke watie ku lembe ma watek i ie man ma wang’ic i ie. Etie lembe ma yot niketho wang’wa i kum ng’ico mi ju mange, akecane i kum ng’ico mi judhogwa mi gamiri. Tekene watimo kumeno, wabibedo ngo ku mutoro. Enre tekene waketho wang’wa kwa i kum kura migi ma beco, gamiri mwa copo bedo ku mutoro. Nyo ecopere niketho wang’wa i kum kite ma beco pa jadhogwa mi gamiri ma tie ku kum mi dubo? Eyo! Yehova ung’eyo nia watie judubo, ento eketho wang’e akeca iwi kite mwa ma beco. Ka nwang’u etimo ngo kumeno, nwang’u lembe copo bedo nenedi? Jagor zaburi uwacu kumae: “Dok in, Yehova, ineno kier,  E Rwoth, ng’a ma copo cungo?” (Zaburi 130:3) Nico ku dhaku gicopo lubo lapor pa Yehova ka gibesayu nineno kite moko ma beco ma judhoggi mi gamiri utie ko man ka gitie ayika niweko lembe i kindgi.​—Som Jukolosai 3:13.

22, 23. Abraham ku Sara giweko lapor ma ber makani ni ju m’ugamiri?

²² Kubang’ oro m’ubekadhu, gamiri copo doko  ma tek. Abraham ku Sara girio lee mandha i gamiri man gibino ku mutoro. Ecicopere nia Sara ubino ku oro 60, kinde ma Yehova ung’olo nia Abraham uwek pacu pagi ma nwang’ere i adhura mi Ur. Kepar kite m’ebino ko tek ni Sara niweko kabedo ma jugiero ma cuu pi nicikwo i the hema. Ento Sara ubino jarimo ma cuu man dhaku ma ber ni won ot pare man ebed eworo cware andhandha. Ediko cinge i kum yub ma Abraham umaku man ekonye kara yubne uwoth ma ber.​—Thangambere 18:12; 1 Petro 3:6.

²³ I andha, nikwo ma ber i gamiri nyutho ngo nia dhu nico ku dhaku biberombo iwi lembe ceke. Nindo moko, kinde ma Abraham ufoyo ngo lembe ma Sara uwacu, Yehova uyero ire kumae: “Winj dwande.” Abraham uwinje, e adwogine bino ma ber. (Thangambere 21:9-13) Ka saa moko wubewinjuru ngo ku jadhogi mi gamiri iwi lembe moko, cwinywu kud utur. Gin ma pire tek utie nia kadok dhogwu uberombo ngo iwi lembe moko de, wumeduru asu ninyutho mer man woro i kindwu.

24. Wacopo timo ang’o kara gamiri mwa umii yung’ ni Yehova?

²⁴ I cokiri mi Jukristu, junwang’u dhanu dupa m’ugamiri m’ubekwo ku mutoro. Kan imito igam kunoke igier, poi nia ning’io jadhogi mi gamiri tie yub acel ma pire tek akeca i kind yub m’icopo maku. Ebibedo ku matoke iwi dong kwo peri ceke, pieno ukwayu isai telowic i bang’ Yehova. E ibibedo ku copo mi ng’io jadhogi ku rieko, ibiyikiri ma ber pi gamiri, wubitwio winjiri ma tek i kindwu man mer mwu bimio yung ni Yehova.