1, 2. (a) Ukwayu walub telowic pa ng’a? (b) Wabidwoko wang’ penji makani i wic maeni?

KINDE m’ibino nyathin, ecicopere nia saa moko junyodo peri gibed gikwayu itim lembe moko m’imaru ngo. Imaru junyodo peri man ing’eyo nia icikiri niworogi. Re ecicopere saa moko ibed imaru ngo niworogi.

² Wang’eyo nia Wegwa ma Yehova, umaruwa. Ebedieng’ piwa man ebemio iwa giki ceke ma watie ku yenyne kara wakwo ma ber. Ebemio iwa telowic m’ukwayere kara lembe ubed iwa miero. Saa moko, etio ku dhanu pi nimio iwa telowic. Wacikara niworo dito pa Yehova. (Lembrieko 24:21) Ento pirang’o saa moko ebedo iwa tek niworo telowic? Pirang’o Yehova ubekwayuwa nia walub telowic? Man wacopo nyutho nenedi nia wabeworo dito pa Yehova?​—Som Thenge ma jumedo, namba 9.

3, 4. Dhanu udoko ku kum mi dubo nenedi? Pirang’o etie lembe ma tek nijolo telowic m’uai i bang’ jumange?

³ Wa dhanu saa moko wabed wabedo ku ng’iyo mi jai. Jai ucaku tap kinde ma Adamu giku Eva gidubo.  Kadok jucwiogi ku kum m’umbe dubo de, re gijai i kum dito pa Mungu. Niai eca ci, dhanu ceke ginyoliri ku kum mi dubo. Kumwa mi dubo re ma tie thelembe m’uketho etie iwa tek saa moko nijolo telowic pa Yehova man mi dhanu. Thelembe mange utie nia dhanu ma Yehova ubetio kugi pi nimio iwa telowic bende gitie ku kum mi dubo.​—Thangambere 2:15-17; 3:1-7; Zaburi 51:5; Jurumi 5:12.

⁴ Calu ma waleng’ ungo, wabed wabedo ku kuhaya. Kuhaya ketho niworo telowic doko iwa lembe ma tek. Ku lapor, con i Israel, Yehova ung’io Musa utel wi dhanu pare. Ng’atu moko ma nyinge Kora, m’utimo ni Yehova pi oro ma dupa, udoko jakuhaya man enyutho koso woro ma lee dit ni Musa. Kadok Musa ubino nitelo wi dhanu pa Mungu de, re ebino mbe ku kuhaya. Jukoro nia ebino ng’atu ma mol niloyo zoo saa maeca. Ento Kora ujolo ngo telowic pa Musa. Ewingo bende udul dhanu ma dupa nidok i thenge pare man nijai i kum Musa. Lembang’o m’unwang’u Kora ku jumange m’ujai? Junegogi. (Wel 12:3; 16:1-3, 31-35) I Biblia, wanwang’u lapor ma tung’ tung’ m’unyutho nia kuhaya tie rac.​—2 Lemkei 26:16-21; som Thenge ma jumedo, namba 10.

5. Dhanu moko gitio rac ku dito migi nenedi?

⁵ Saa moko nyo idaru winjo wec ma e, “dito nyotho dhanu.” Niai con, dhanu ma dupa gitio rac ku dito migi. (Som Eklizia 8:9.) Ku lapor, Saul ubino ng’atu ma ber man ma mol kinde ma Yehova ung’ie nibedo ubimo mir Israel. Ento eweko kuhaya ku kumira udongo i adundene, uketho ecaku nisendo Daudi,  m’utimo ngo ire lembe ma rac. (1 Samwil 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) I ng’eye, Daudi udoko ubimo man ebino acel m’i kind jubim ma ber akeca mir Israel. Re saa moko, kadok Daudi de utio rac ku dito pare. Evuto ku Bath-ceba, ma dhaku p’Uria, man pi niumo wi dubo pare, eoro Uria ucidh i lwiny kara junege.​—2 Samwil 11:1-17.

6, 7. (a) Mer ma wamaru ko Yehova cwaluwa nitimo ang’o? (b) Ang’o ma bikonyowa ninyutho woro kadok etie yot ungo de?

⁶ Waworo telowic pa Yehova pilembe wamare. Wamito wanyai mutoro i Yehova, pilembe wamare nisagu ng’atu moko ci kunoke gin moko ci. (Som Lembrieko 27:11; Marko 12:29, 30.) Niai ma Adamu giku Eva gibino nikwo i podho mir Eden, Sitani umito dhanu gijai i kum dito pa Yehova. Wonabali ubemito wapar nia Yehova umbe ku twero mi ng’olo iwa gin m’ukwayu watim. Ento wang’eyo nia eno tie ndra. Wayio wec ma e ma Biblia yero: “Eromo kudi, [Yehova] . . . Mungu mwa, ya igam dwong’ man yung ku tego: kum icwio gin ceke.”​—Lembanyutha 4:11.

⁷ Kinde m’ibino nyathin, ecicopere nia juponji ibed iwor junyodo peri kadok nwang’u imito ngo iworgi de. Wa jurutic pa Yehova bende, saa moko ecopo bedo iwa tek ninyutho woro. Ento watimo kero niworo Yehova i lembe ceke pilembe wamare. Yesu uweko iwa lapor ma ber i lembe maeno. Eworo Yehova kadok i saa ma wore ubino yot ungo de. Eno re m’uketho eyero ni Won kumae: “Ento yeny para ngo, ento peri, utimbre.”​—Luka 22:42; som Thenge ma jumedo, namba 11.

8. Yehova telo wiwa i yo makani ma tung’ tung’? (Som sanduku ma thiwie tie “Winj juk.”)

 ⁸ Tin, Yehova ubetelo wiwa i yo ma tung’ tung’. Ku lapor, emio iwa Biblia. Emio iwa bende judong’ cokiri. Wanyutho nia wabeworo dito pa Yehova, nwang’u wabeworo dhanu m’ebetio kugi pi nitelo wiwa. Ka wakwero kony ma gibemio iwa, ku yo moko eca nwang’u wabekwero Yehova. Kinde ma nyithindho mir Israel gikwero Musa, Yehova uneno lembene rac mandha. Eneno nia eca gibino kwero en.​—Wel 14:26, 27; som Thenge ma jumedo, namba 12.

9. Mer bicwaluwa nitimo ang’o i lembe m’uneno telowic?

⁹ Kinde ma wabeworo dito, eca nwang’u wabenyutho nia wamaru umego ku nyimego mwa. Kepar iwi lembe maeno kumae: Kinde ma peko moko ma rek uwok, ungu mi dhanu ma gimio kony, gitimo tic karacelo pi nibodho dhanu dupa. Kara ungu mi dhanu maeno gitim tic ma ber, ukwayu ng’atu moko utel wigi man ng’atuman ucikere niworo telowic ma juketho. Ento lembang’o ma copo timere ka ng’atu acel ukwero niworo telowic man emito etim gin m’emaru en? Kadok nwang’u etie ku thelembe ma ber m’uketho etimo kumeno de, re kwero woro telowic pare copo mio peko ni juwagi, man copo ketho gimondo i peko ma dit. Wan de ka wakwero nilubo telowic pa Yehova man mi dhanu m’emio igi dito, dhanu mange copo nineno can. Ento kinde ma wabeworo Yehova, eca nwang’u wabenyutho nia wamaru umego ku nyimego man wabeworo yub mi telowic pa Yehova.​—1 Jukorinto 12:14, 25, 26.

10, 11. Wabiweco iwi lembang’o kawoni?

 ¹⁰ Gin ceke ma Yehova ubekwayu i bang’wa nia watim utie pi bero mwa. Ka wabeworo dito i ot mwa, i cokiri man mi jubim mi ng’om, wan ceke wabinwang’u berone.​—Poi mi Cik 5:16; Jurumi 13:4; Juefeso 6:2, 3; Juebrania 13:17.

¹¹ Ninyang’ i thelembe m’uketho Yehova ubemito nia wanyuth woro ni jumange copo konyowa nibedo wor. Wakewec iwi kite ma wacopo nyutho ko woro i yo adek ma tung’ tung’ i kwo mwa i thucne.

12. Nico copo nyutho nenedi nia ebeworo dito?

¹² Yehova ucaku the kwo mi juruot man emio rwom ni ng’atu acel acel m’i kindgi. Ka ngatuman ubenyang’ i gin ma Yehova ubekwayu i bang’e nia  etim, yub mi ot biwotho ma ber, man juruot ceke binwang’u berone. (1 Jukorinto 14:33) Yehova uketho nico ubed jawiot. Eno nyutho nia ebemito nico ugwok man utel wi dhaku pare kud awiya pare ku mer. Nico biwodho wel ni Yehova i kite m’ebetelo ko wi juruot pare. Nico ma tie Jakristu bedo ma ber ku juruot pare, emarugi man etio kugi calu ma Yesu bende ubetio ko ku cokiri. Ka nico ubetimo kumeno, eno nwang’u ebenyutho nia ebeworo Yehova.​—Juefeso 5:23; som Thenge ma jumedo, namba 13.

13. Dhaku copo nyutho nenedi nia ebeworo dito?

¹³ Dhaku ma tie Jakristu bende utie ku rwom ma pire tek. Ediko cinge ku won ot pare i tic ma tek m’ebetimo kara ebed ni jatel wi ot ma ber. Gin ario ceke  gitie ku rwom mi ponjo awiya migi. Yo acel m’ecopo ponjo ko awiya pare kara gibed wor utie nikadhu kud i lapor pare ma ber. (Lembrieko 1:8) Eworo won ot pare man ediko cinge i kum yub m’emaku. Kadok kinde ma paru pare urombo ngo ku pa won ot pare iwi lembe moko de, re ekoro paru parene ku yo man ku woro. Ka dhaku ma tie Jakristu utie ku won ot ma tie ngo Jamulembe, enwang’ere ku peko mange ma segi. Ento kan ebemedere nikwo ku won ot pare ku mer man ku woro, saa moko en de ebimito eng’ei Yehova man etim ire.​—Som 1 Petro 3:1.

14. Awiya copo nyutho nenedi nia gibeworo dito?

¹⁴ Pir awiya tie tek dit i i Yehova, ukwayu jugwokgi man jutel wigi. Kan awiya ubeworo junyodo migi, eno ketho junyodo bedo ku mutoro. M’usagu maeno, woro migi nyutho nia gibeworo Yehova man gibenyayu anyong’a i ie. (Lembrieko 10:1) I ot ma dupa, junwang’u janyodo acel kende re m’udong’ nitungo awiya. Lembuno copo bedo pek ni janyodo man ni awiya bende. Ento kan awiya gibenyutho woro man gibediko cing’gi ku mego kunoke wego migi, kwo mi juruot bibedo ma ber. Wang’ei nia juruot ma leng’ umbe. Ento ka ng’atuman ubelubo telowic pa Yehova, juruot ceke copo bedo kud anyong’a. Eno mio yung ni Yehova ma Jacak the kwo mi juruot ceke.​—Juefeso 3:14, 15.

15. Wacopo nyutho nenedi nia wabeworo dito i cokiri?

¹⁵ Yehova ubetelo wiwa nikadhu kud i cokiri, man  emio dito mi telo wi cokirine i cing’ Yesu. (Jukolosai 1:18) Yesu ke umio ni “jamiru mandha [man] ma riek” rwom mi mio cam mi tipo ni dhanu pa Mungu iwi ng’om. (Matayo 24:45-47) Tin, “jamiru mandha [man] ma riek” utie Guriri m’utelowic. Guriri m’utelowic ubemio gin ceke ma watie ku yenyne i saane kara ukonywa wabed ku yioyic ma tek. Judong cokiri, jukony tic, man juliew mi twodiri gikonyo cokiri ma tung’ tung’ iwi ng’om man ginwang’u telowic niai kud i Guriri m’utelowic. Tic mir umego maeno ceke utie nidieng’ piwa. Giwodho wel ni Yehova iwi kite ma gitimo ko tije. Pieno ka wabeworogi, eca nwang’u wabeworo Yehova.​—Som 1 Jutesaloniki 5:12; Juebrania 13:17; som Thenge ma jumedo, namba 14.

16. Pirang’o wacopo yero nia tipo maleng’ re ma ng’io judong cokiri man jukony tic?

¹⁶ Judong cokiri ku jukony tic gikonyo umego ku nyimego i cokiri kara gigwok bedoleng’ migi man gibed i acel. I andha, gitie dhanu ma gileng’ ungo calu wan. Ang’o ma ketho ginwang’u rwom maeno? Gicikiri nicego kite ma tung’ tung’ ma nwang’ere i Biblia i kwo migi. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehova utio ku tipo pare maleng’ pi nikonyo jugor Biblia kara gikiew kite maeno. Judong cokiri gikwayu Yehova utel wigi ku tipo pare maleng’ kinde ma gibeng’io nia ng’a ma copo doko jadit cokiri kunoke jakony tic. Ubenen kamaleng’ nia, cokiri utie i the telowic pa Yesu giku Yehova. (Tic mi Jukwenda 20:28) Umego ma jung’iogi pi nikonyowa man nidieng’ piwa gitie giramia m’uai i bang’ Mungu.​—Juefeso 4:8.

17. Ukwayu nyamego utim ang’o pi ninyutho nia ebeworo dito?

 ¹⁷ Saa moko judong cokiri kunoke jukony tic copo bedo mbe pi nitimo tic moko m’ukwayere i cokiri. Umego mange m’ulimo copo konyo tic maeno, ento kan umego maeno de mbe, nyamego moko m’ulimo batizo copo timo tic ma nwang’u umego m’ulimo batizo re m’ukwayu utim. I saa maeno, ukwayu nyamegone ukend piny moko ma romo umo wie, ecopo bedo kitambala kunoke sabu. (1 Jukorinto 11:3-10) Kumeno re m’ebinyutho nia ebeworo dito ma Yehova uketho i ot man bende i cokiri.​—Som Thenge ma jumedo, namba 15.

18, 19. (a) Jurumi 13:1-7 ubeponjowa ku lembang’o? (b) Wacopo nyutho nenedi nia watie wor ni jubim mi ng’om?

¹⁸ Tin, Yehova uweko bimobim mi ng’om gibed ku dito moko, pieno wacikara niworogi. Gibepangu lembe uwoth ma ber i ng’om man i kind dhanu kara gitim tic ma ber man bende gimio tic ni dhanu. Jukristu giworo telowic ma nwang’ere i Jurumi 13:1-7. (Som.) Waworo ‘tego ma ni wiwa,’ man waworo bende cik mi ng’om kunoke mi kabedo ma wabekwo i ie. Cik maeno copo bedo ku matoke iwi juruot mwa, iwi kuloka mwa, kunoke iwi piny ma watie ko. Ku lapor, waculo palata man wapong’o karatasi ma tung’ tung’ ma leta ubekwayu i bang’wa. Dong’ wacikara nitimo ang’o ka jubim mi ng’om gibekwayu nia watim gin ma cik pa Mungu ukwero? Jakwenda Petro  uwacu kumae: “Wakoworo Mungu be ma sagu woro dhanu.”​—Tic mi Jukwenda 5:28, 29.

¹⁹ Ka wabenwang’ara i wang’ judongo mi ng’om, calu ve jupoklembe kunoke polisi, wacikara saa ceke ninyutho woro. Aradu ma Jukristu ma gibesomo, giworo juponji, judongo mi somo man jurutic mange mi somo. I kabedo ma watimo ie tic bende wanyutho woro ni jadit tic mwa, kadok nwang’u jurutic mange gibewore ngo de. Ka wabetimo kumeno, nwang’u wabelubo lapor pa jakwenda Paulo, m’unyutho woro ni judong ng’om kadok saa moko ebino ire tek de. (Tic mi Jukwenda 26:2, 25) Kadok nwang’u dhanu mange gibetimowa rac de, wan wacikara nibedo dhanu ma wor.​—Som Jurumi 12:17, 18; 1 Petro 3:15.

20, 21. Ninyutho woro ni jumange copo bedo ku matoke makani?

²⁰ I ng’om zoo, woro m’ukwayu dhanu unyuth ni jumange ubejwik ajwika. Ento wa dhanu pa Yehova watie kumeno ngo. Wamito wanyuth woro ni dhanu ceke. Walubo telowic pa jakwenda Petro m’uwacu kumae: “Wuyung dhanu ceke.” (1 Petro 2:17) Woro ma wabenyutho nen i wang’ jumange bende. Yesu uwacu iwa kumae: “Wek der mu urieny i wang’ dhanu; kara ginen tic mu ma ber, giyung Wegwu de.”​—Matayo 5:16.

²¹ Ka wabenyutho woro i ot mwa, i cokiri man i kwo mwa ceke, lapor mwa ma ber copo ketho dhanu mange de gimar niponjo lembe lee iwi Yehova. Ka wabenyutho woro ni jumange, eca nyutho nia wabeworo Yehova en gire. Eno nyayu mutoro i ie man enyutho nia andha wamare.