1, 2. (a) Paulo ubenwang’ere ku lembe ma kani? (b) Kwac pa Paulo pi nicipido i wang’ Kaisari unyolo penji ma kani?

 FODI Paulo utie asu i the kur ma tek i Kaisaria. Oro ario i wang’e kinde m’edok i Yudea, pi nindo moko kende ci Juyahudi giyenyo nege wang’ adek. (Tic. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Nituc kawoni, plan mi judegi pare uwotho podho kwa apodha, re asu cwinygi utur ungo. Kinde ma Paulo unwang’u nia juromo miye i cing’gi, eyero ni Festo ma tie jabim mi theng ng’om mi Roma kumae: “Akwayu dong’ acidh apid i wang’ Kaisari!”−Tic. 25:11.

² Nyo Yehova udiko cinge i kum yub pa Paulo m’ekwayu ko nia ecidh epid i wang’ jabim ma dit mi Roma? Dwokowang’ penji maeno pire tie tek iwa, calu ma wabemiyo lembatuca mii iwi Ker pa Mungu i nindo maeni mi kajik ceng’. Pire tie tek ning’eyo ka nyo ukwayu walub lapor ma Paulo uweko iwi lembe m’uneno ‘nicero bang’ lembanyong’a, man niketho pire ung’eyere i wang’ cik.’​—Filip. 1:7.

3, 4. (a) Ang’o m’upondo i ng’ey kwac mi Juyahudi ma nia jukel Paulo i Yeruzalem, man eboth nenedi kud i dhu tho? (b) Yehova betielo jutic pare ma tin nenedi calu m’egam etielo Paulo?

³ Nindo adek i ng’ey ma Festo udoko jabim ma nyen mi Roma i theng ng’om mi Yudea, ecidho i Yeruzalem. a Kuca ewok ewinjo kite ma judongo mi julam ku judongo mi Juyahudi gibedoto ko Paulo kud adote ma pek. Ging’eyo nia judongo pa jabim ma nyen maeno gikwaye nia ebed ku kwiyocwiny kugi man ku Juyahudi ceke. Pieno gikwayu nia Festo utim igi bero ma e: Ekel Paulo i Yeruzalem, man eng’ol lembe pare ku kuca. Ento plan moko ma lic upondo i ng’ey kwac migine. Judegi maeno gipangu nia gibiwok nego Paulo i gengi m’uai i Kaisaria ucidho i Yeruzalem. Festo ukwero kwacne, eyero kumae: “Ju ma gitie ku dito i kindwu gibin walor wakugi [i Kaisaria] man gidot ng’atu maeno, tek andha etimo lembe moko ma rac.” (Tic. 25:5) Kumeno re ma Paulo uboth kendo kud i dhu tho.

 ⁴ I kind nindo ceke ma Paulo ubino pido i iye, Yehova utiele nikadhu kud i bang’ Rwoth Yesu Kristu. Poy nia i ginmawokiwang’ moko, Yesu uyero ni Paulo kumae: “Cwinyi bed tek!” (Tic. 23:11) Tin, jutic pa Mungu bende gibenwang’iri ku peko ma tung’ tung’. Yehova urowa ngo kud i kum peko ceke, ento emiyo iwa rieko man tego pi niciro. Wacopo jengara saa ceke iwi “tego m’usagu ceke” ma Mungu mwa ma jamer bemiyo.​—2 Kor. 4:7.

5. Festo utiyo iwi lembe pa Paulo nenedi?

⁵ Nindo moko i ng’eye, Festo ‘ubedo iwi kom mi pokolembe’ i Kaisaria. b Paulo karacelo ku ju m’udote gicungo i wang’e. Pi nidwoko wang’ adote migi ma kathere mbe, Paulo uyero kumae: “Adubo ngo nyanok de kadok i kum Cik mi Juyahudi, kadi i kum hekalu, kadi i kum Kaisari.” Jakwendane dubo ngo man nwang’u ukwayu jugonye. Festo bipoko lembe nenedi? Calu m’emito enwang’ bero i wang’ Juyahudi, epenjo Paulo kumae: “Nyo ibemito iidh i Yeruzalem kara jupok lembe peri i wang’a iwi lembe maeni ku kuca?” (Tic. 25:6-9) Eno tie penji mir awic ma yerere ngo! Tek judwoko Paulo i Yeruzalem pi ning’olo lembe pare, nwang’u ju m’udote re m’ucidoko jupoklembe man nwang’u ecitho andha. I kare maeni, Festo ung’iyo nitimo lembe ma romo ketho dhanu ufoye, kakare nipoko lembe atira. Pontio Pilato m’ubino jabim i wang’e de utimo lembe ma rom eno kinde m’ebepoko lembe pa ng’atu moko ma jugam jutwiyo ma pire tek nisagu zoo. (Yoh. 19:12-16) Jupoklembe ma tin de giromo poko lembe rac pi nifoyo i  dhanu mange. Pieno, ukwayu ngo iwa uwang’ tek udipido ung’olo lembe mi jutic pa Mungu atira ngo.

6, 7. Pirang’o Paulo ukwayu nia ecidh epid i wang’ Kaisari, man eweko lapor ma kani ni Jukristu mandha tin?

⁶ Bero ma Festo umito enwang’ i wang’ Juyahudi uyenyo kelo tho iwi Paulo. Pieno, Paulo utiyo ku twero pare m’etie ko anyoli mi Roma. Eyero ni Festo kumae: “Acungo i wang’ kom mi pokolembe pa Kaisari, kaka m’ukwayu jupok lembe para i iye. Atimo ngo lembe moko ma rac ni Juyahudi calu ma in de ing’eyo ma ber. . . . Akwayu dong’ acidh apid i wang’ Kaisari!” Ka ng’atini ukwayu lembe ma kumeno, jubed jukwero ngo. Festo ucwaku lembe maeno kinde m’eyero kumae: “Calu m’ikwayu icidh ipid i wang’ Kaisari, ibicidho i wang’ Kaisari.” (Tic. 25:10-12) Kinde ma Paulo ukwayu nia ecidh epid i wang’ jatela ma dit nisagu, eweko lapor ma ber ni Jukristu mandha tin. Kinde ma judegi mwa wa Jumulembe pa Yehova gibetimo ‘lembe ma rac i nying’ cik’ (NWT), watiyo ku twero ma watie ko nimakere ku cik pi nicero bang’ lembanyong’a. c​—Zab. 94:20.

⁷ I ng’ey ma jutwiyo Paulo pi oro ma kadhu ario pi kosa m’etimo ngo, jumiyo ire kare mi cikoro lembe m’utimere i Roma. Ento i wang’ ai pare, jabim mange umito ekeenen kude.

8, 9. Pirang’o Ubimo Agripa ucidh uliewo Kaisaria?

⁸ Nindo moko i ng’ey ma Festo uwinjo kwac pa Paulo mi cipido i wang’ Kaisari, Ubimo Agripa giku nyamin ma Bernike gicidh ‘giliewo jabim ma nyen kara gimothe.’ d I rundi mi Juroma, jutela gibino ku ng’iyo mi liewo jubim ma fodi juketho ma nyen ku kit liew maeno. Kinde m’Agripa ucidh ufoyo Festo pi dito m’enwang’u, m’umbe jiji emito eketh kathere mi winjiri ma ber pi lembe ma romo wok i nindo m’ubino.​—Tic. 25:13.

⁹ Festo ukoro pi Paulo ni ubimo, e Agripa ubino kud ava mi winjo Paulo. Urwonde, jutela ario maeno gibedo iwi kom mi pokolembe. Ento tego man yung migi ucungo ngo nyanok de i wang’ wec ma jakol m’ucungo i wang’gi ubecikoro.​—Tic. 25:22-27.

10, 11. Paulo unyutho woro ni Agripa nenedi, man ekoro ni ubimo nia con etimo lembang’o?

¹⁰ Ku woro, Paulo ufoyo Ubimo Agripa pi kare m’umiyere ire pi niweco i wang’e, m’epoy ko nia ubimo ung’eyo cuu mandha lemsuru mi Juyahudi man lembe ma nyayu teliri i kindgi. I ng’eye Paulo ukoro kit kwo pare ma con, eyero kumae: “Abino i ungu mi dini mi Jufarisayo, man calu ma wung’eyo, ungu maeno gimoko kikiki i kum kite ma jucikiri niworo ko Cik, nisagu Juyahudi mange.”  (Tic. 26:5) Calu ma Paulo ubino Jafarisayo, ebino ku genogen nia Masiya bibino. Kawoni ma dong’ etie Jakristu, enyutho ku tegocwinye nia Yesu Kristu re ma tie ng’atu ma jukuro pi nindo ma dupa. Genogen ma en karacelo ku ju m’udote gibino ko ma nia Mungu bipong’o lembe m’eng’olo ni kwarugi, re m’utie thelembe m’epido pire cing’ nica. Wec pa Paulo umiyo ava mi winje lee i kum Agripa. e

¹¹ Pi nipoyo wijo i kum kite m’ebed esendo ko Jukristu ku racu con, Paulo uyero kumae: “An agam ayiyo andhandha nia ukwayu atim lembe dupa pi nijai i kum nying’ Yesu ma Janazarethi . . . Calu m’abino ku kwinyo lee i kumgi [julub pa Kristu], acidho kadok i adhura ma bor kara anyay ragedo i kumgi.” (Tic. 26:9-11) Paulo ubino medo ngo kor lembe ameda. Dhanu ma dupa gigam ging’eyo pi ragedo m’enyayu i kum Jukristu. (Gal. 1:13, 23) Copere nia Agripa upenjere kumae: ‘Ang’o m’utuc niloko ng’atu ma kumeni?’

12, 13. (a) Paulo ukoro nia eloko cwinye nenedi? (b) Paulo ubino ‘twangu lak kenge’ i ayi ma nenedi?

¹² Wec ma Paulo uyero i ng’eye udwoko wang’ penji maeno, eyero kumae: “Kinde m’abecidho i Dameski pi nitimo lembe maeni ku ng’ol man telowic m’uai i bang’ judongo mi julam, E ubimo, i dieceng’ ma ling’ kinde ma an’i gengi, aneno der m’urieny m’usagu kadok rieny pa ceng’, uai kud i polo man ucarere i wiya karacelo ku ju ma wabino wotho wakugi. E kinde ma wan ceke wapodho i  ng’om, awinjo dwal moko m’ubeyero ira ku dhu Juebrania kumae: ‘Saul, Saul, pirang’o ibenyayu ragedo i kuma? Ibemediri nitwangu lak kenge m’ibenyayu ko ret i kumi giri.’ Ento ayero kumae: ‘In i ng’a, Rwoth?’ E Rwoth udwoko ira kumae: ‘An a Yesu m’ibenyayu ragedo i kume.’” f​—Tic. 26:12-15.

¹³ I wang’ nineno ginmawokiwang’ maeno, Paulo ubino ‘twangu lak kenge’ i ayi mi lapor. I rundi mi Biblia, kenge ubino uluth moko ma bor ma lebe bith. Jubed jutiyo kude pi nitelo wi ley ma yeyo ter. Tek leyne unyono tiende man ecoro i kum lak kengene, enyayu ret i kume gire mananu. Kumeno bende, Paulo unyayu ret i kume i thenge mi tipo kinde m’ebino jai i kum yeny pa Mungu. Kinde ma Yesu m’ucer unyuthere ni Paulo i gengi mi Dameski, eketho ng’atu maeno m’adundene tie ayika man ma nwang’u urwinyo, uloko paru pare.​—Yoh. 16:1, 2.

14, 15. Paulo uyero ang’o i kum alokaloka m’etimo i kwo pare?

¹⁴ Paulo utimo alokaloka ma wang’u ijo i kwo pare. Eyero ni Agripa kumae: “Aworo ginmawokiwang’ m’uai i polo, man atero rwonglembe ku kwong’a ni dhanu mi Dameski, i ng’eye ke ni dhanu mi Yeruzalem, man mi ng’om mi Yudea ceke, man bende ni dhanu mi thek mange nia ukwayu gilok cwinygi, man gidwog i bang’ Mungu ma nwang’u gibetimo tic m’ubenyutho nia giloko cwinygi.” (Tic. 26:19, 20) Pi oro ma dupa, Paulo utimo tic ma Yesu Kristu umiyo ire i ginmawokiwang’ m’eneno i dieceng’ ma ling’. Adwogine ubino ang’o? Ju ma gijolo  lembanyong’a ma Paulo urweyo gilokiri kud i kum timo migi mi lemsasa mi tarwang’, timo m’atira ngo man gidwogo i bang’ Mungu. Dhanu maeno gidoko ni anyoli m’atira i ng’om ma gikwo i iye, gicaku niworo cik man niketho lembe uwoth atira.

¹⁵ Ento, bero maeno zoo utimo ngo lembe moko nyanok de ni Juyahudi ma judegi pa Paulo. Eyero kumae: “Pi lembe maeno re ma Juyahudi gimaka i hekalu man gimito ginega. Ento calu m’anwang’u kony m’uai i bang’ Mungu, abemedara nimiyo lembatuca ni ju ma thindho ku ju ma dongo bende nitundo tin eni.”​—Tic. 26:21, 22.

16. Waromo lubo lapor pa Paulo nenedi kinde ma wabekoro pi yiyoyic mwa i wang’ jupoklembe man jutela?

¹⁶ Wa Jukristu mandha wacikara nibedo “ayika saa ceke pi nicero” bang’ yiyoyic mwa. (1 Pet. 3:15) Ka wabekoro pi yiyoyic mwa i wang’ jupoklembe man jutela, eromo bedo ber ka walubo kit bodho ma Paulo utiyo ko kinde m’ebeweco i wang’ Agripa giku Festo. Waromo mulo adunde judongo maeno, tek wabekoro igi ku woro kite ma Biblia uloko ko kwo mwa man mi ju m’ujolo rwonglembe mwa udoko ber nisagu.

17. Festo utimo ang’o kinde ma Paulo ubecero bang’e, man tin waneno kit timo ma rom ma kani?

¹⁷ Lembatuca pa Paulo ma mit umulo adunde jutela ario maeni. Kenen lembe ma e m’utimere: “Kinde ma Paulo ubeyero lembe maeno pi nicero bang’e, Festo uyero ku dwande ma tek kumae: ‘Paulo, abelu dhingo meki! Ng’eyong’ec ma hai ubedwoki ni abelu!’” (Tic. 26:24) Waromo neno kit timo mi ng’eicwiny ma kumeno kadok tin eni. Dhanu ma dupa paru nia ju ma gibeponjo lembe ma Biblia uyero wigi re m’unyothere. Wang’ ma pol, jururieko mi ng’om maeni ginwang’u nia etie lembe ma tek niyiyo ponji mi Bilbia m’uweco iwi cer mi ju m’utho.

18. Paulo udwoko ang’o ni Festo, wecne uketho Agripa ke uyero ang’o?

¹⁸ Ento Paulo udwoko ni jabim kumae: “Jadwong’ Festo, abelu ubemaka ngo, ento abeyero lemandha man ma kakare. Kum andha ubimo m’abeweco i bang’e ku tegocwinya ung’eyo lembe maeni ma ber . . . Ubimo Agripa, nyo iyiyo Jubila de? Ang’eyo nia iyiyo.” Agripa udwoko kumae: “Edong’ nyanok, idhingo loka adok Jakristu.” (Tic. 26:25-28) Kadok nwang’u wec maeno uai kud i adunde kunoke ngo de, re ebenyutho nia lembatuca ma Paulo umiyo ubino kud adwogi ma lee iwi ubimo.

19. Agripa giku Festo ging’olo lembe pa Paulo nenedi?

¹⁹ I ng’eye Agripa giku Festo giai malu, man ginyutho ku cing’gi nia wec uthum. “Ento saa ma gibecidho, gicaku weco i kindgi kumae: ‘Ng’atu maeni utimo ngo gin acel de m’uromo ku tho, kadi ku twic mi kol.’ Bende, Agripa uyero ni Festo kumae: ‘Nwang’u jucopo gonyo ng’atu maeni ka nwang’u ekwayu ngo nia ecidh epid i wang’ Kaisari.’” (Tic. 26:31, 32) Ging’eyo ma ber nia ng’atu m’uai ucero bang’e i wang’gi no udubo ngo. Saa moko nyo kawoni dong’ gibineno Jukristu ku wang’ ma ber.

20. Lembatuca ma Paulo umiyo i wang’ jubim ukelo adwogi ma kani?

²⁰ Ubenen nia jubim ma jukoro pigi i kpawa maeni zoo giyiyo ngo lembanyong’a mi Ker pa Mungu. Nyo ebino lembe mi rieko ni jakwenda Paulo niweco i wang’gi? Dwokowang’ lembe utie eyo. Ter ma ‘jutero ko Paulo i wang’ jubim ku jutela’ i Yudea uketho lembatuca utundo i bang’ judongo mi Roma ma nwang’u rweyo igi ucibedo tek. (Luka 21:12, 13) Bende, lembe m’ekadhu kud i iye man gwoko bedoleng’ m’enyutho i saa mir amulaic utielo cwiny umego ku nyimego pare mi tipo.​—Filip. 1:12-14.

21. Tek wabemedara ku tic mi Ker, waromo nwang’u adwogi ma beco ma kani?

²¹ Tin bende kumeno. Tek wabemedara ku tic mi Ker kadok kud i kind amulaic man jai, waromo nwang’u adwogi ma beco dupa. Waromo miyo lembatuca ni judongo ma nwang’u ecibedo tek nitundo i bang’gi. Cirocir mwa man gwoko bedoleng’ mwa romo tielo cwiny umego ku nyimego mwa ma Jukristu, man eno romo ketho gimiyo lembatuca mii iwi Ker pa Mungu ku tegocwiny ma lee.