1-3. (a) Jawodh Paulo ma nyen mi woth utie ng’a, man etie kit dhanu ma nenedi? (b) Wabiponjo lembang’o i wic maeni?

 KINDE ma jakwenda Paulo gibewotho i yo ma cana urodere i iye man ma nwang’ere i kind adhura ario, ebeparu pi lembe m’ubekuro aradu ma gibewotho gikude. Nying aradune tie Timoteo. Fodi Timoteo tie aradu ma tek man copere nia oro pare tie 20 kumeni. Kubang’ tiende m’edagu ubecore bor ku pacu pagi. Calu ma ceng’ ubewiro, pacu mi Lustra kud Ikonio ubemwony de kumeca i ng’eygi. Ang’o m’ubekurogi i wang’gi? Paulo udaru ng’eyo, kum eni tie woth pare mir ario i tic mi misioner. Eng’eyo nia gibinwang’iri kud ariti man peko dupa. Aradu maeno binyego nenedi ku pekonegi?

² Paulo ugeno Timoteo lee, copere nikadhu kadok kadhiri ma jalawobi maeno ma mol ugenere ko en gire. Lembe m’utimere nindo ma nok i wang’e uketho Paulo unwang’u nia mito ewoth ku ng’atu m’anzilo. Paulo ung’eyo nia tic m’ubekurogi, niwacu liewo cokiri man teng’ogi, bikwayu juliew gimiyiri lee man gibed ku paru m’urombo. Pirang’o paru maeno utundo iwi Paulo? Thelembene acel romo bedo koso winjiri m’i wang’e upoko kindgi ku Barnaba.

³ I wic maeni, wabiponjo lembe lee iwi kite ma ber m’usagu zoo mi yiko lembe ma wok i kindwa. Wabinwang’u bende thelembe m’uketho Paulo ung’iyo nia giwoth ku Timoteo, man wabinyang’ i kum tic ma pire tek ma juliew mi twodiri gibetimo tin.

4. Paulo upangu nitimo ang’o i saa mi woth pare mir ario i tic mi misioneri?

⁴ I wic m’ukadhu, waneno kite m’umego ang’wen ma juoro, niwacu Paulo, Barnaba, Yuda, man Sila, gitielo ko cokiri mir Antiokia ku yub m’uai i guriri m’utelowic iwi lembe m’uneno timo yaa. Paulo udok utimo ang’o i ng’eye? Ekwayu Barnaba nia gicak woth ma nyen, eyero kumae: “Kawoni dong’ wakewadok waliew umego i adhura ceke ma warweyo lembe pa Yehova i igi, pi nineno ka nyo gitie nenedi.” (Tic. 15:36) Paulo ubino weco ngo iwi liew mi cidho neno Jukristu ma nyen eno anena kende. Buku mi Tic mi Jukwenda unyutho thelembe ma tap  mi woth pa Paulo mir ario i tic mi misioner. Mi kwong’o, ebimedere ninyutho pi yub ma guriri m’utelowic umaku. (Tic. 16:4) Mir ario, calu Paulo ubino jaliew, ekeco niteng’o cokiri ma tung’ tung’ i thenge mi tipo, man nikonyogi kara gidok tek i yiyoyic. (Rum. 1:11, 12) Dilo mi Jumulembe pa Yehova mi rundi ma tin ubelubo lapor ma jukwenda giweko nenedi?

5. Guriri m’utelowic ma tin miyo telowic man tielocwiny ni cokiri ma tung’ tung’ nenedi?

⁵ Tin, Kristu ubetiyo ku Guriri m’utelowic mi Jumulembe pa Yehova pi nitelo wi cokiri pare. Nikadhu kud i barua, girasoma m’iwi yamu man m’iwi karatasi, coko man yore mange, umego maeni ma gigwoko bedoleng’ migi man ma juwiro gimiyo telowic man tielocwiny ni cokiri m’iwi ng’om zoo. Guriri m’utelowic ii bende nibeng’eyo lembe m’ukadhu i cokiriman acel acel. Pi thelembe maeno re m’uketho gitiyo ku juliew. Guriri m’utelowic ung’iyo i wang’ ng’om zoo judong cokiri elufu swa m’uromo pire, pi nitimo tic mi liewo twodiri.

6, 7. Juliew mi twodiri gitie ku rwom mi timo lembang’o?

⁶ Juliew mi rundi mwa gitielo cwiny man gidieng’ pi ng’atuman acel acel m’i cokiri ma tung’ tung’ ma gibeliewo. Gitimo nenedi? Gilubo lapor ma Jukristu mi rundi ma kwong’a giweko, calu ve Paulo. Egam ekwayu jaliew wadi kumae: “Rwey lembe; tim tije kud amora dok ebed i saa ma ber kadi i saa mi peko; twiny dhanu, jukgi, man mii amora i kumgi ku cirocir ceke man ku bodho mi ponji. . . . Mediri nirweyo lembanyong’a.”​—2 Tim. 4:2, 5.

⁷ Nimakere ku wec maeno, jaliew mi twodiri karacelo ku min ot pare, tek min ot pare nuti, gidikiri i ayi ma tung’ tung’ mi tic mi rweyo lembanyong’a karacelo ku jurwey m’i cokiri m’ebeliewo. Juliew gitie weg amora i tic mi rweyo lembanyong’a man gitie juponji ma weg bodho; kite maeno tie kud adwogi ma ber iwi rombe. (Rum. 12:11; 2 Tim. 2:15) Umego ma gitie juliew mi twodiri ging’eyiri nikum miyiri migi ma ku mer. Gikonyo jumange ku berocwiny, giwotho kadok polo tie cuu ngo man saa moko i kabedo m’ariti n’i iye. (Filip. 2:3, 4) Bende, juliew mi twodiri gitielo cwiny umego ku nyimego, giponjogi, man gicimo wang’ cokiriman nikadhu kud i korolembe m’ujengere iwi Biblia. Dhanu ceke mi cokiri nwang’u bero kinde ma gibeneno timo mi juliew man gibelubo lapor mi yiyoyic migi.​—Ebr. 13:7.

8. Barnaba udwoko wang’ kwac pa Paulo nenedi?

⁸ Barnaba uyiyo kwac pa Paulo mi ‘dok liewo umego.’ (Tic. 15:36) Gin ario eno gigam gitimo tic ma ber karacelo man nwang’u dong’ gin zoo gidaru ng’iyo ku kabedo man dhanu ma gibeciliewo. (Tic. 13:2–14:28) Pieno paru ma nia gicidh karacelo i tic maeno romo nen ni paru ma winjere man m’atira. Ento lembe moko ujai. Tic mi Jukwenda 15:37 ukoro kumae: “Barnaba ukeco nia gicidh karacelo ku Yohana ma julwong’o Marko.” Barnaba ubino miyo ngo kende kende paru, ento ‘ekeco’ nia umarumire ma Marko de ucidh kugi i woth maeni mi tic mi misioner.

9. Pirang’o Paulo ucwaku ngo paru pa Barnaba?

 ⁹ Ento Paulo ukwero. Pirang’o? Biblia uyero kumae: ‘Paulo umito ngo nia [Marko] ucidh karacelo kugi, pilembe egam ewekogi i Pamfilia man ecidho ngo karacelo kugi i tic.’ (Tic. 15:38) Marko ular ucidho ku Paulo giku Barnaba i woth migi mi kwong’o i tic mi misioner de, ento ewok etundo ngo i ajiki mi wothne. (Tic. 12:25; 13:13) Kinde ma giwok i Pamfilia, ma nwang’u fodi giwotho de ngo lee, Marko uweko tic pare man edok cen i Yeruzalem. Biblia unyutho ngo thelembe m’uketho Marko uloko, ento jakwenda Paulo unwang’u nia emaku yub ma cuu ngo. Copere nia Paulo ubino penjere ka nyo andha Marko utie ng’atu ma juromo geno.

10. Koso winjiri m’uwok i kind Paulo giku Barnaba ukelo matoke ma kani?

¹⁰ Re asu Barnaba ubino rido pare nia gicidh karacelo ku Markogi. Paulo de ulund unyono tiende nia eno lembe ma copere ngo. Tic mi Jukwenda 15:39 ukoro kumae: “E kwinyo uopo i igi man giteliri lee, uketho gigam gipokiri.” Barnaba uting’o Marko man edok kude thugi i Kupro ku yo mi pii. Paulo umedere asu ku lembakeca pare. Biblia uyero kumae: “Paulo ke ung’iyo Sila man i ng’ei ma umego girwo nia Yehova ugwoke, gigam gicidho.” (Tic. 15:40) Gigam gicidho man gikadhu “kud i Siria man Kilikia m’ebeteng’o cokiri.”​—Tic. 15:41.

11. Kite ma kani ma pigi tek ma copo konyowa kara kud wawek kindwa upokere magwey ku ng’atu m’utimowa raci?

¹¹ Kpawa maeno ubepoyo wiwa nia watie dhanu ma leng’ ungo. Jung’iyo Paulo giku Barnaba nibedo juor ma segi mi guriri m’utelowic. Ubenen nia i ng’eye, Paulo de ugam udoko acel m’i kind umego mi guriri maeno. Re asu, saa ma lembe uwok i kindgi, Paulo giku Barnaba gitimo nimakere ku kum mi dubo. Nyo giweko lembe maeno upoko kindgi mi magwey? Kadok nwang’u Paulo giku Barnaba gibino ku kum mi dubo de, re asu gibino dhanu ma jwigiri, niwacu gibino ku paru pa Kristu. M’umbe jiji, i ng’ey kare giweko lembe m’i kindgi man gidwoko mer i kindgi kendo. (Efe. 4:1-3) I ng’eye, Paulo giku Marko gitimo kendo tic karacelo. a​—Kol. 4:10.

12. Pi nilubo lapor pa Paulo giku Barnaba, ukwayu judong cokiri mi rundi ma tin ginyuth kite ma kani?

¹² Ng’eicwiny maeno m’uopo i Barnaba kadi i Paulo ubenyutho ngo nia gibino dhanu ma weg ng’eicwiny. Barnaba ung’eyere ni ng’atu m’umaru jumange man ma won berocwiny, uketho kakare ma nia jukwenda gilwong’e ku nyinge ma dhe ma Yozefu, gimiyo ire nying’ ma Barnaba, ma thelembe tie “Wod mi jukojuk.” (Tic. 4:36) Paulo bende ung’eyere ni ng’atu m’umaru jumange man ma yoo. (1 Thes. 2:7, 8) Judong cokiri ceke ma tin gicikri nilubo lapor pa Paulo giku Barnaba. Ukwayu gibed mol, ginyuth jwigiri man mer ni umego ku nyimego mi cokiri, uketho i iye judong cokiri wagi bende.​—1 Pet. 5:2, 3.

13, 14. (a) Timoteo ubino ng’a, man copere Paulo urombo kude i saa ma kani? (b) Ang’o m’ucwalu Paulo nineno Timoteo i ayi ma segi? (c) Timoteo unwang’u rwom ma kani?

¹³ I woth pa Paulo mir ario i tic mi misioner, etundo i Galatia ma tie theng ng’om mi Roma, kaka ma cokiri moko ma wendgi nok ugam ucaku i iye. E egam “etundo i Derbe man bende i Lustra.” Biblia ukoro kumae: “Nwang’u jalub moko ma nyinge Timoteo de ubino nuti keca, ma en e wod jayic moko ma Nyayahudi ento won utie Jagiriki.”​—Tic. 16:1. b

¹⁴ Ubenen nia Paulo ung’eyo juruot pagi Timoteo kinde m’ebino kadhu yor i bang’gi wang’ ma kwong’a i kum oro 47 N.N.Y. Wang’uni i saa mi liew pare mir ario, i ng’ey oro ario kunoke adek kumeni, Paulo uketho wang’e cuu i kum jalawobi ma Timoteo. Pirang’o? Pilembe “umego [. . .] gibed giweco ber pire.” Umego mi cokiri mir adhura ma thugi kende ngo re ma gibed giweco ber pire, ento kura pare ma berne ung’eyere kadok i cokiri mange de. Kpawa ukoro nia umego mi Lustra man mir Ikonio, ma tie adhura ma nwang’iri i kilometre ma tundo 30, de gibed giyero lembe ma ber ku nyinge. (Tic. 16:2) Ku telowic pa tipo ma leng’, judong cokiri githeno aradu Timoteo ku rwom ma pek mi konyo Paulo giku Sila i tic mi liew.​—Tic. 16:3.

15, 16. Ang’o m’uketho jubed juweco ber pi Timoteo?

¹⁵ Ang’o m’uketho Timoteo ung’eyere ni dhanu ma ber ma ke fodi en aradu? Nyo ubino rieko pare, leng’o mi wang’e, kunoke copo ma Mungu umiyo ire? Wang’ ma pol kite ma kumeno re ma lar telo nen pa dhanu. Kadok jabila Samwel de ku kwong’a uweko leng’o mi wang’ utelo nen pare lee. Ento Yehova upoyo wiye kumae: ‘Yehova neno calu dhanu neno ngo; kum dhanu neno ayi ma yo woko, ento Yehova neno yor i adunde.’ (1 Sam. 16:7) Kite ma beco ma Timoteo ubino ko re m’uketho pire ung’eyere ber i kind Jukristu wagi, ento ungo copo m’enyolere ko.

¹⁶ Oro ma dupa i ng’eye, jakwenda Paulo uweco pi kura moko ma beco mi Jukristu ma Timoteo ubino ko. Paulo uweco pi pidoic ma ber pa Timoteo, miyiri pare ma ku mer, man tic ma tek m’etimo pi cokiri. (Filip. 2:20-22) Jugam jung’eyo Timoteo bende nikum yiyoyic pare “m’umbe umbili.”​—2 Tim. 1:5.  

17. Aradu ma tin giromo lubo lapor pa Timoteo nenedi?

¹⁷ Tin, aradu ma dupa gibelubo lapor pa Timoteo ma gibecego ko kite ma tung’ tung’ ma foyo i Mungu. Kumeno re ma ginwang’u nying’ ma ber i wang’ Yehova man i wang’ dhanu pare, kadok ma fodi githindho. (Rie. 22:1; 1 Tim. 4:15) Ginyutho yiyoyic m’umbe umbili, ma nwang’u gibekwero nitimo lembe ma rac i aponda. (Zab. 26:4) Adwogi ma ber utie nia, tap calu Timoteo, aradu ma dupa gicopo timo tic ma pire tek i cokiri. Kenen ma ram gitielo ko cwiny  dhanu ceke m’umaru Yehova kinde ma giromo nidoko jurwey lembanyong’a, man i saa m’ukwayere, githiero kwo migi ni Yehova man gilimo batizo!

18. (a) Paulo giku Timoteo gibino ku rwom mi timo tic ma segi ma kani kinde ma gibino juliew? (b) Cokiri ke unwang’u mugisa ma kani?

¹⁸ Paulo giku Timoteo gitimo tic karacelo pi oro m’ulwar. Calu ma gibino juliew, gitimo lembe ma tung’ tung’ dupa ku nying’ guriri m’utelowic. Biblia ukoro kumae: “Kinde ma gibekadhu kubang’ adhura, giwotho nyutho ni umego cik ma jukwenda ku judongo gimaku i Yeruzalem kara giwor.” (Tic. 16:4) M’umbe jiji, cokiri ulubo telowic m’uai i bang’ jukwenda man judong cokiri mi Yeruzalem. Woro ma ginyutho pi telowicne uketho “cokiri umediri nidoko tek i yiyoyic man wendgi de uwotho medere kubang’ ceng’.”​—Tic. 16:5.

19, 20. Pirang’o Jukristu gicikiri nibedo wor ni dhanu ma gibetelo wigi?

¹⁹ Kumeno bende, Jumulembe pa Yehova gibenwang’u mugisa dupa niai kud i woro ma gibenyutho i kum telowic ma gibenwang’u niai kud i bang’ “dhanu ma gibetelo” wigi. (Ebr. 13:17) Calu m’ayi ng’om maeni ubekadhu akadha, pire tie tek nia Jukristu gikwo nimakere ku cam mi tipo ma “jamiru mandha man ma riek” ubemiyo. (Mat. 24:45; 1 Kor. 7:29-31) Nitimo kumeno romo cerowa ku doko ng’ic i thenge mi tipo man romo konyowa nibedo m’umbe cilo m’i ng’om.​—Yak. 1:27.

²⁰ I andha, judong cokiri mi rundi ma tin, uketho i iye umego mi Guriri m’utelowic, gileng’ ungo, tap calu Paulo, Barnaba, Marko, man judong cokiri mange ma juwiro mi rundi ma kwong’a. (Rum. 5:12; Yak. 3:2) Ento calu Guriri m’utelowic ubelubo kilili mandha Lembe pa Mungu man lapor ma jukwenda giweko, giromo andhandha nia wagen gi. (2 Tim. 1:13, 14) Eno uketho cokiri ubenwang’u tielocwiny man ubedoko tek i yiyoyic.