1, 2. Pirang’o tic ma jumiyo ni Barnaba giku Saul ukoc ku mi bamisioner mange, man tic migine biketho wec ma nwang’ere i Tic mi Jukwenda 1:8 bipong’o nenedi?  

 ETIE nindo ma segi ni cokiri mir Antiokia. Kud i kind jubila ku juponji ceke mir Antiokia, tipo ma leng’ ung’iyo Saul giku Sila pi nitero lembanyong’a i kabedo ma bor. a (Tic. 13:1, 2) Andha, i wang’e jubed juoro jumaco ma giromo i tic mi misioner. Ento i nindo m’ukadhune, bamisioner giwotho i kabedo ma nwang’u dong’ jujolo dini mi Jukristu i igi. (Tic. 8:14; 11:22) Wang’uni lundo, jubioro Barnaba giku Saul karacelo ku Yohana ma julwong’o Marko ma bibedo igi ni jakony, i kabedo ma fodi dhanu m’i igi uwinjo ngo lembanyong’a.

² Oro ma romo 14 i wang’e, Yesu ugam uyero ni julub pare kumae: “Wubibedo jumulembe para i Yeruzalem, i Yudea ku Samaria ceke, man nitundo i theng ng’om ma bor m’usagu.” (Tic. 1:8) Calu ma jung’iyo Barnaba giku Saul pi nitimo tic mi misioner, eno bikonyo pi nipong’o lembila maeno! b

3. Ang’o m’uketho woth ma bor ubino tek i rundi ma kwong’a?

³ Tin, piny ma dhanu uyiko ma calu muthukari man avio uketho juwotho woth ma bor akeca, ke pi saa acel kunoke ario kende. Lembe ubino ngo kumeno i rundi ma kwong’a N.N.Y. Con eca yore ma pire tek mi woth ubino tielo, wang’ ma pol jubed juwotho i gengi m’upoto ngo kpee. Pi nindo acel zoo dhanu ubed uwotho pi kilometre 30 kende, man wothne ubed uologi lee! c Pieno Barnaba giku Saul ginyang’ nia woth migi bibedo yot ungo. Ebikwayu gitim kero ma lee man saa moko ebibedo ku peko i iye, re gibino ayika nicaku wothne.​—Mat. 16:24.

4. (a) Ang’o m’utelo wi ng’ic pa Barnaba giku Saul, man juyic wagi gitimo ang’o kinde ma jung’iyogi? (b) Wacopo diko cingwa nenedi ku ju ma ginwag’u rwom i cokiri?

 ⁴ Pirang’o tipo ma leng’ umiyo telowic nia Barnaba giku Saul kendgi re ma ‘jukoy ang’et pi tici’? (Tic. 13:2) Biblia unyutho ngo thelembene. Wang’eyo kende kende nia tipo ma leng’ re m’ung’iyogi. Gin acel de mbe m’ubenyutho nia jubila man juponji mir Antiokia gifoyo ngo ku yub maeno. Ento, gidiko cing’gi cuu i kum ng’icne. Kepar kite ma Barnaba giku Saul giwinjiri ko kinde m’umego migi mi tipo m’umbe kumira gikwiro cam, girwo, man “giketho cing’gi i wigi man giweko gicidho.” (Tic. 13:3) Ukwayu wan bende wabed wadik cingwa ku ju ma ginwang’u rwom i cokiri mi Jukristu, uketho i iye umego ma gidoko judong cokiri. Kakare nibedo ku kumira i kum ju ma ginwang’u rwom ma kumeno, ukwayu ‘wamii igi yung m’usagu man wamargi pi tic migi.’​—1 Thes. 5:13.

5. Kekor kite ma jumiyo ko lembatuca i cula mi Kupro.

⁵ I ng’ey ma Barnaba giku Saul gitundo i Selukia ma tie dhu wat moko ma ceng’ini kud Antiokia, giwotho pi kilometre ma romo dak ario (200) kumeni pi nicidho i cula mi Kupro ku yo mi pii. d Calu ma Barnaba ubino anyoli mi Kupro, ma jiji mbe ebino kud ava ma lee mi tero lembanyong’a ni jupagi. Kinde ma gitundo i Salamis ma tie adhura moko ma nwang’ere i dhu wat ma  yo nyangu mi cula mi Kupro, ginyotho ngo saa nyanok de. Ndhundhu, “gicaku twong’o lembe pa Mungu i sinagog mi Juyahudi.” e (Tic. 13:5) Barnaba giku Saul giwotho i gund cula mi Kupro ceke, ma gibemiyo lembatuca i adhura ma dongo ma gikadhu kud i igi. Nimakere ku yo ma ging’olo, bamisioner maeni giwotho kilometre ma romo 160 kumeni!

6, 7. (a) Sergio Paulo ubino ng’a, man pirang’o Bar-Yesu upimo nicere ku winjo lembanyong’a? (b) Saul utimo ang’o pi nicero lembe Bar-Yesu?

⁶ I rundi ma kwong’a, thier mi ndra ugam upong’ lee i Kupro. Kinde ma Barnaba giku Saul gitundo i Pafo ma tie dhu wat ma nwang’ere yo reto mi culane, nwang’u thierne ukoko ko. Kuca, giwok girombo ku “Jayahudi moko ma nyinge Bar-Yesu m’ubino ajoga man jabila mi ndra. Ebino karacelo ku Sergio Paulo ma jabim man ma ng’atu ma riek.” f I saa maeca, Jurumi ma dupa ma giponjiri, kadok “ng’atu ma riek” ma calu Sergio Paulo, gibed gicidho wang’ ma pol i bang’ ajoga kunoke ju ma giewo lembe nikum nyikaluku, pi nisayu kony i wang’ nimaku yub ma pigi tek. Kadok kumeno de, rwonglembe mi Ker unyang’u Sergio Paulo man ‘ebino kud ava ma lee mi winjo lembe pa Mungu.’ Lembuno unyang’u ngo Bar-Yesu, ma jugam jung’eyo bende ku nyinge mi tic pare ma Elimas ma thelembe tie “Ajoga.”​—Tic. 13:6-8.

⁷ Bar-Yesu ujai i kum rwonglembe mi Ker. I andha, yore acel kende m’eromo gwoko ko rwom pare mi bedo jamii paru pa Sergio Paulo ubino kende kende ‘niloko jabim cen kud i kum yiyoyic.’ (Tic. 13:8) Ento Saul uweko ngo nia ajoga moko ma thelem pare de mbe uwing wi Sergio Paulo. Dong’ Saul utimo ang’o? Biblia uyero kumae: “Tipo ma leng’ ugam uromo Saul ma julwong’o bende Paulo man eneno bang’e tel, e ewacu kumae: ‘E in i ng’atu m’ipong’ ku  kwond ndra ceke man ku kit lembe ma reco zoo, in m’i wod Wonabali man jadhu gin ceke ma pwe, ibiweko nyotho yo m’atira pa Yehova ngo? Nen! Cing’ Yehova n’i wii, man ibibedo abinga, ibineno ngo der pa ceng’ pi saa moko.’ E ndhundhu utor ma dit ku mudho upodho i wiye, man ecaku wirere m’ebeyenyo ng’atu moko m’umak cinge kara upeye.” g Adwogi mir udu maeni ubino ang’o? “Kinde ma jabim uneno lembe m’utimere, edoko jayic, kum iye uwang’ lii i kum ponji pa Yehova.”​—Tic. 13:9-12.

8. Tin wacopo lubo lapor mi tegocwiny pa Paulo nenedi?

⁸ Bar-Yesu unyayu ngo lworo i Paulo. Kumeno bende, ukwayu ngo ndiri ung’oy i iwa kinde ma judegi mwa gibepimo nitwilo yiyoyic mi ju m’unyutho ava mi winjo rwonglembe mi Ker. Andha re, ukwayu wec mwa “[ubed] ku bero i iye saa ceke man ma kadu rome.” (Kol. 4:6) Ento, ukwayu ngo wawenj ng’atu m’unyutho nen ma ber ma wabelworo ko nia jubitimowa rac. Calu Bar-Yesu, dini mi ndra ubemito “nyotho yo m’atira pa Yehova.” Pieno, ukawayu ngo lworo unegwa nituco wi lembe ma reco ceke ma gibeyero man gibetimo. (Tic. 13:10). Calu Paulo, ukwayu warwey lemandha ku tegocwinywa man wakony dhanu m’adundegi tie ayika giyii lemandhane. Bende, kadok nwang’u tego pa Mungu romo nyuthere ngo thwolo thwolo calu m’enyuthere ko ni Paulo, wacopo bedo ku tegocwiny ma nia Yehova bitiyo ku tipo ma leng’ pare pi nitelo dhanu m’adundegi tie ayika i bang’ lemandha.​—Yoh. 6:44.

9. Paulo giku Barnaba giweko lapor ma kani ma ber ni umego ma gibetelo wi cokiri i nindo ma tini?

⁹ Ubenen nia alokaloka moko utimere kinde ma dhanu maeni giweko Pafo man gimaku yo mi pii pi nicidho i Perga ma nwang’ere i dhu wat mir Azia ma nok, i kilometre ma romo dak ario ku pier abic (250) kumeni. M’umbe jiji,  kawoni Paulo re ma dong’ ubetelo wi tic mir ungune. Ento, gin acel de mbe m’ubenyutho nia kumira ucaku nego Barnaba i kum Paulo. Ku ng’ete kurucel lundo, jumaco ario maeno gimediri nitimo tic karacelo kara yeny pa Mungu utimere. Paulo giku Barnaba giweko lapor ma ber ni umego ma gibetelo wi cokiri tin. Kakare nilaru dito i kindgi, Jukristu gipoy i kum wec pa Yesu ma e: “Wun ceke wutie umego.” Emedo kumae: “Ng’atu m’uyungere jubijwige, ento ng’atu m’ujwigere jubiyunge.”​—Mat. 23:8, 12.

10. Kekor pi woth ma niai i Perga nitundo i Antiokia mi Pisidia.

¹⁰ Kinde ma gitundo i Perga, Yohana ma julwong’o Marko uweko Paulo giku Barnaba man edok i Yeruzalem. Biblia unyutho ngo nia pirang’o ewekogi mbwang’. Ento Paulo giku Barnaba gimediri migi asu, giwotho niai i Perga nitundo i Antiokia mi Pisidia ma tie adhura moko ma nwang’ere i theng ng’om mi Galatia. Ebino woth ma yot ungo, kum Antiokia mi Pisidia nwang’ere malu iwi nam i metre ma romo elufu acel ku dak acel (1100) kumeni. Ariti de ubino lee i yo mi kind gotne, kum jukwo ubed uyaku dhanu wang’ ma pol i yoje. M’umedo maeno, copere bende nia i saa maeno Paulo ubino ku twoyo moko. h

11, 12. Kinde ma Paulo ubino weco i sinagog mir Antiokia mi Pisidia, etelo nen mi juwinj pare nenedi?

¹¹ I Antiokia, Paulo giku Barnaba giwok gimondo i sinagog i ceng’ Sabatu. Biblia ukoro kumae: “I ng’ei ma jusomo Cik ku buku mi Jubila i wang’ dhanu ceke, judongo mi sinagog gioro lembe i bang’gi, giwacu kumae: ‘Umego, tek wutie ku wec moko mi tielocwiny dhanu, wuyer wecne.’” (Tic. 13:15) E Paulo uai malu man ecaku wec.

¹² Paulo ucaku the wec i bang’ juwinj pare kumae: “Wu dhanu mir Israel ku jumange de ma wulworo Mungu.” (Tic. 13:16) Juwinj pa Paulo gibino Juyahudi  karacelo ku dhanu m’ujolo yiyoyic mi Juyahudi. Paulo utelo nen mi juwinj pare maeni nenedi, ma ke ging’eyo de ngo tic pa Yesu i lembakeca pa Mungu e? Ku kwong’a, Paulo ukoro i adundo kpawa mi thek mi Juyahudi. Ekoro kite ma Yehova ‘udodo ko dhanune kinde ma gibekwo ni umondo i ng’om mi Misiri’ man kite ‘m’eciro kogi i langa’ pi oro ma romo 40. Paulo ukoro bende kite ma Juisrael gituc nimaku ko Ng’om mi lembang’ola man kite ma Yehova ‘umiyo ko ng’om mi thekne ubed igi ni giralaga.’ (Tic. 13:17-19) Jumoko giyero nia ve Paulo udwogo iwi theng Lembagora ma juai jusomo ma tek i wang’e i kind program mi ceng’ Sabatu. Ka kumeno, nwang’u eno utie lapor m’unyutho nia Paulo ung’eyo kite mi “[doko] gin ceke ni kwond dhanu ceke.”​—1 Kor. 9:22.   

13. Wacopo telo nen mi juwinj mwa nenedi?

¹³ Ukwayu wan bende waii kara watel nen mi ju ma waberweyo igi. Ku lapor, ka wang’eyo dini pa ng’atini, eno bikonyowa ning’iyo thiwiwec ma binyang’e lee. Bende, wacopo weco iwi theng Biblia ma ng’atune ung’eyo cuu. Ecibedo ber dit ka ng’atune usomo verse niai kud i Biblia ma pare gire. Ukwayu wabed wasay yore ma tung’ tung’ mi telo nen mi juwinj mwa.

14. (a) Paulo ucaku weco pi lembanyong’a iwi Yesu nenedi, man emiyo cimowang’ ma kani? (b) Udul dhanu gitimo ang’o i ng’ey wec pa Paulo?

¹⁴ I ng’eye, Paulo unyutho kite ma the kwaru mi jubim mir Israel utundo ko i kum ‘Yesu ma jalar,’ ma ng’atu m’utelo yo i wang’e ubino Yohana ma Jababutisi. E Paulo ukoro kite ma junego ko Yesu man kite ma Mungu ucere ko kud i kind ju m’utho. (Tic. 13:20-37) Emedo kumae: “Dong’ wung’ey nia ni kum ng’atu maeni, jubetwong’o iwu pi weko dubo . . . Ni kume dhanu ceke m’uyiyo junenogi nia dubo mbe i wigi.” Bende emiyo cimowang’ ma e ni juwinj pare: “Wubed ku weng’wu kara lembe ma e ma juyero i buku mi Jubila kud ubin i wiwu: ‘Wunen, wun ma wu jucac, wuzungi man wurwiny de, kum abetimo tic i nindo mwu, en e tic ma wubiyiyo ngo nyanok de, kadok ng’atu moko ukoro pire iwu cuu.’” Juwinj pa Paulo gilund gitimo lembe ma wang’u ijo. Biblia ukoro kumae: “Dhanu ukwayugi nia giwec iwi lembe maeno kendo i ceng’ Sabatu m’ulubo.” M’umedo maeno, saa ma coko mi sinagog uthum, “Juyahudi dupa karacelo ku ju ma gijolo yiyoyic mi Juyahudi man ma gitimo ni Mungu gilubo tok Paulo giku Barnaba.”​—Tic. 13:38-43.

15. Lembang’o m’utimere i ceng’ Sabatu m’ulubo i ng’ey wec pa Paulo?

¹⁵ I ceng’ Sabatu m’ulubo, “kago adhura ceke” ucokiri karacelo pi niwinjo Paulo. Lembe maeni ufoyo ngo i Juyahudi moko ma “gicaku jai ku wec ma rac i kum lembe ma Paulo ubeyero.” Paulo giku Barnaba giyero igi ku tegocwinygi kumae: “Ebino lembe ma pire tek nia jular juyer lembe pa Mungu iwu. Ento calu ma wubekwere man wubenyuthuru giwu nia wuromo ngo ku kwo ma rondo ku rondo, nen! Wan wabelokara i bang’ dhanu mi thek mange. Kum Yehova ung’olo iwa ku wec ma e: ‘Aketho ibed ni der ni dhanu mi thek  mange, kara ibed ni both nitundo i tung’ ng’om ma bor.’”​—Tic. 13:44-47; Isa. 49:6.   

16. Juyahudi gitimo ang’o i ng’ey wec ma pek ma bamisioner giweco, man Paulo giku Barnaba gitimo ang’o kinde ma Juyahudi ubayugi woko kud i adhura?

¹⁶ Anyong’a unego dhanu ma gi Juyahudi ngo ma gibino winjo, e “dhanu ceke m’adundegi ubedo ayika pi kwo ma rondo ku rondo gidoko juyic.” (Tic. 13:48) Lembe pa Yehova umew nyapio pio i ng’ombuno ceke. Re Juyahudi gitimo lembe m’ukoc. Ku yore moko, bamisioner maeno giyero igi nia kadok nwang’u jular juyero lembe pa Mungu igi de, re ging’iyo migi nikwero Masiya man dong’ gibekuro kende kende pokolembe pa Mungu. Juyahudi gicung’o lembe i jumamon ma pigi yik man i judongo mir adhura, “e gicaku nyayu ragedo i kum Paulo giku Barnaba man gibayugi woko kud i kieu migi.” Paulo giku Barnaba gitimo ang’o? “Giteng’o utur m’i the tiendgi i kumgi man gicidho i Ikonio.” Nyo eno ubino ajiki mi dini mi Jukristu i Antiokia mi Pisidia? Tak de ngo! Julub ma gidong’ kakeca “gimediri nipong’ kud anyong’a man tipo ma leng’.”​—Tic. 13:50-52.

17-19. Wacopo lubo lapor ma ber ma Paulo giku Barnaba giweko nenedi, man eno bikonyowa nenedi nigwoko anyong’a mwa?

¹⁷ Lembe ma weg yiyoyic maeno gitimo i wang’ jai ubemiyo iwa ponji ma lee. Wajigo ngo nirweyo, kadok nwang’u dhanu ma pigi yik mi ng’om maeni gibepimo nicerowa ku ticne de. Poy bende nia kinde ma dhanu mir Antiokia gikwero rwonglembe pa Paulogi, Paulo giku Barnaba “giteng’o utur m’i the tiendgi.” Eno ubenyutho ngo nia ng’eycwiny ubino negogi i kum dhanu mir adhurane, ento gimito nyutho nia dhanu maeno gibitho i wigi gigi. Ginyang’ nia gibino mbe ku copo mi timo ng’iyong’ic kaka jumange. Kende kende gibino ku copo mi ng’iyo nia gibimediri nirweyo kunoke ngo. E gimediri de andha nirweyo kinde ma gibecidho i Ikonio!

¹⁸ Ka dong’ julub ma gidong’ i Antiokia ke lembe migi ubino nenedi? I andha, gibino nwang’iri i kabedo ma dhanu m’i iye tie kwiny. Re anyong’a migi ugam ujengere ngo iwi kite ma jumange bijolo ko lembanyong’a. Yesu uyero kumae: “Ju ma gibewinjo lembe pa Mungu man gibetiyo kude re ma gi jumutoro!” (Luka 11:28) E julub mir antiokia mi Pisidia gikeco nitimo de tap kumeno.

¹⁹ Calu Paulo giku Barnaba, ukwayu wabed wapoy saa ceke nia rwom mwa utie nirweyo lembanyong’a. Juwinj mwa re ma gitie ku copo mi ng’iyo ka nyo gibiyiyo kunoke gibikwero rwonglembe mwa. Ka ju ma waberweyo igi gibeyenyo yiyo ngo lemandha, wacopo nwang’u ponji i bang’ julub mi rundi ma kwong’a. Tek waparu nia pi lembanyong’a utie tek man waweko Mungu utel wiwa ku tipo pare, wacopo gwoko anyong’a mwa, kadok kinde ma jubenyayu ragedo i kumwa.​—Gal. 5:18, 22.