1-3. (a) Pirang’o jutero jukwenda i wang’ Sanedrini, man ukungu lembene zoo ubino ang’o? (b) Pirang’o gin ma jukwenda gitimo ubetelo nen mwa lee akeca?

 JUPOKLEMBE mi Sanedrini githung’ ku kwinyo! Jukwenda pa Yesu gibepido i wang’ otpido maeni ma malu. Pirang’o? Yozefu Kaifa ma jalam ma dit man jadit mi Sanedrini, uyero igi ku kwinyo kumae: “Wadaru ng’olo iwu ma tek nia kud wumeduru niponjo ku nying’ ng’atu maeni.” Jadit maeno ma ng’eicwiny uopo i iye copo lwong’o nying’ Yesu tak de ngo. Emedo kumae: “Re nen! Wuromo Yeruzalem zoo ku ponji mwu, man wukeco nikelo rimb ng’atu maeni i wiwa.” (Tic. 5:28) Emito yero kamaleng’ kumae: Wujig nirweyo, kan ungo!

² Jukwenda gibitimo ang’o? Yesu ma copo pare uai i bang’ Mungu, re m’umiyo igi tic mi rweyo lembanyong’a. (Mat. 28:18-20) Nyo jukwenda gibiweko lworo pa dhanu umakgi man gibiling’? Kunoke nyo gibibedo ku tegocwiny mi cungo nging’ nging’ man gibimediri nirweyo? Ukungu lembene zoo ubino e: Nyo gibiworo Mungu kunoke dhanu? M’umbe lworo, jakwenda Pethro ubeweco kaka jukwenda zoo. Eyero lembe ceke thwolo thwolo man ku tegocwiny.

³ Calu watie Jukristu mandha, gin ma jukwenda gitimo i saa ma Sanedrini a ubesendogi ubetelo nen mwa lee dit. Wan de wabetimo tic mi rweyo lembanyong’a. Kinde ma wabetimo tic maeni ma Mungu umiyo en iwa, wan de wacopo nwang’ara i wang’ jai. (Mat. 10:22) Judegi mwa giromo pimo nicero kunoke nikwero tic mwa. Wabitimo ang’o? Wacopo nwang’u kony lee mandha ka wang’iyo i lembe iwi gin ma jukwenda gitimo man iwi gin m’ucwalugi nicipido i wang’ Sanedrini.

4, 5. Pirang’o ‘kumira ubino nego Kaifa ku Jusadukayo lee diti’?

⁴ Poy nia i wang’e kinde ma jung’olo ni jukwenda nia gijig nirweyo, Pethro giku Yohana gidwoko kumae: “Wacopo weko ngo niweco iwi gin ma waneno man ma wawinjo.” (Tic. 4:20) I ng’ey ma girombo ku Sanedrini saa maeca, Pethro giku Yohana karacelo ku jukwenda mange de gimediri  nirweyo i hekalu. Jukwenda gitimo udu dupa, ma calu ve nikeyo kum jurutwoyo man niwodho pajogi. Lembuno zoo gitimo i “kaka ma julwong’o nia Pond ot pa Suleman,” ma tie Parbar moko ma n’i ng’et hekalu yo nyangu, kaka ma Juyahudi ma dupa gibed gicokiri i iye. Ebino lembe mi wang’u ic andha nineno nia kadok tipo Pethro de ubekeyo kum dhanu! Ju dupa ma kumgi ukey giyiyo bende lembe ma keyo kumjo i thenge mi tipo. E kumeno “wend ju m’uyiyo Rwoth uwotho medere ameda; ubino udul ma lee mi jumaco ku jumamon.”​—Tic. 5:12-15.

⁵ Kaifa karacelo ku Jusadukayo ma tie ungu mi dini m’ebino i iye, gimaku jukwenda man gibologi i otkol kum ‘kumira ubino negogi lee dit.’ (Tic. 5:17, 18) Pirang’o Jusadukayo gibino ku kwinyo? Jukwenda gibino ponjo nia Yesu ucer, ma ke Jusadukayo giyiyo ngo nia cer unuti. Jukwenda giyero nia ng’atu m’uyiyo Yesu kende re ma copo both, ento Jusadukayo gigam gilworo fot ma Juroma bimiyo igi tek dhanu ging’iyo nia Yesu re m’ubed Jatel wigi. (Yoh. 11:48) Ma jiji mbe, Jusadukayo gikeco ku cwinygi zoo niketho jukwenda giling’ cen!

6. Jukani ma gitie junyay ragedo i kum dhanu pa Yehova tin eni, man pirang’o ukwayu ngo lembuno uwang’ iwa?

⁶ Tin de ju ma kwong’a ma nyayu ragedo i kum dhanu pa Mungu bebedo judegi mwa ma jurudini. Calu ma gitie ku copo iwi judongo pa gavmenti man iwi yore ma tung’ tung’ ma wodho lembang’eya, wang’ ma pol gitiyo ku kare maeno pi nipimo nijigo tic mwa mi rweyo lembanyong’a. Nyo ukwayu lembuno uwang’ iwa? Ungo. Rwonglembe mwa ubetuco wi dini mi vupo. Ka ju m’adundegi tie ayika giyiyo lemandha mi Biblia, gibedo agonya kud i the ng’eca mi yiyoyic man timo m’urombo ngo ku lembe ma Biblia ubeponjo. (Yoh. 8:32) Nyo etie lembe mi zungo nia wang’ ma pol rwonglembe mwa uketh judong dini gidhir ku kumira man adegi i kumwa?

7, 8. M’umbe jiji, telowic ma jumalaika miyo ni jukwenda ubedo ku matoke ma kani i wigi, man waromo kepenjara ku penji ma kani?

⁷ Kinde ma jukwenda gibedo i otkol ma gibekuro pido, saa moko nyo gibino paru nia judegi migi binegogi. (Mat. 24:9) Ento ku diewor, lembe moko ma gigeno de ngo nia copo timere re m’utimere, niwacu “malaika pa Yehova uyabu dhugola mi kol.” b (Tic. 5:19) E malaikane miyo igi telowic ma e: “Wucidh wucung i hekalu, man wumeduru niyero lembe.” (Tic. 5:20) M’umbe jiji, telowic maeno uketho cwiny jukwenda lee dit nia karaman gitimo gin m’atira. Wec pa malaika eno umiyo igi bende tego ma gimediri ko nirweyo kadok kud i kind ragedo. Jukwenda “gimondo i hekalu saa ma piny uberuu man gicaku ponjo” ku yiyoyic man tegocwiny ma nging’ nging’.​—Tic. 5:21.

⁸ Ng’atuman m’i kindwa ukeupenjere ku penji ma e: ‘Nyo abibedo ku yiyoyic man tegocwiny m’ukwayere pi nimedara nirweyo kinde m’abinwang’ara i wang’  lembe ma rom ku mi jukwenda e?’ Waromo nwang’u tego ka wang’eyo nia tic maeni ma pire tek mi “[miyo] lembatuca mii iwi Ker pa Mungu,” ubetimere ku kony man i the telowic mi jumalaika.​—Tic. 28:23; Nyu. 14:6, 7.

9-11. Kinde ma Sanedrini ung’olo nia jukwenda gijig nirweyo gidwoko ang’o, man lembuno ubemiyo lapor ma kani ni Jukristu mandha?

⁹ Kaifa karacelo ku jupoklembe mange mi Sanedrini gibino dong’ ayika niweco iwi lembe mi jukwenda. M’umbe ning’eyo gin m’uai utimere i otkol, otpido uoro jukur gicidh gigam ju ma jutwiyo. Kepar kite ma i jukur maeno uwok uwang’ ko lii kinde ma ginwang’u nia ju ma jutwiyone gimbe i otkol, ma ke lundo dhugola mi otkol ubedo atwiya nging’ nging’ man “jukur de gicungo i dhugola.” (Tic. 5:23) E ndhundhu junyutho ni jadit mi jukur hekalu nia jukwenda gidok kendo i hekalu, ma gibemiyo lembatuca iwi Yesu Kristu, ma ke de pi tic maeno re ma jubologi i otkol! Jadit mi jukur hekalu karacelo ku jukur pare gicidho pio pio i hekalu pi nicimaku ju ma jular jutwiyo eno man gikelogi i wang’ Sanedrini.

¹⁰ Calu ma wanwang’u i acaki mi wic maeni, judong dini ma kwinyo uopo i igi ginyutho kamaleng’ nia gimito jukwenda gijig nirweyo. Jukwenda gidwoko ang’o? Pethro m’ubino weco kaka jumange zoo udwoko ku tegocwinye kumae: “Wacikara niworo Mungu kakare niworo dhanu.” (Tic. 5:29) E jukwenda gitimo gin ma Jukristu mandha gicikiri nitimo saa ceke. Jubim mi ng’om gijwigo woro m’umaku wamii igi ka gikwero gin ma Mungu ubekwayu watim kunoke ka gikwayu nia watim gin ma Mungu ubekwero. I nindo ma tin de, tek “jubim mi ng’om” gikwero tic mwa mi rweyo lembanyong’a, wacopo ngo niweko nyanok de tic maeni ma Mungu umiyo iwa. (Rum. 13:1) Ento, wabisayu yore m’aponda pi nimedara nimiyo lembatuca mii iwi Ker pa Mungu.

¹¹ Andhandha, dwokowang’ lembe ma ku tegocwiny ma jukwenda gimiyo unyayu ng’eicwiny ma lee dit i jupoklembe maeno. E gikeco ‘ninegogi cen.’ (Tic. 5:33) Ubino nen kamaleng’ nia jubecinego jumulembe  maeno ma weg tegocwiny man ma weg amora. Re karaman both ubino bino i ayi moko ma tung’ akeca!

12, 13. (a) Gamaliel umiyo juk ma kani ni judongo wadi, man gitimo ang’o? (b) Yehova romo timo ang’o pi nikonyo dhanu pare i nindo ma tin, man cwinywa copo bedo tek iwi lembe ma kani kinde ma Mungu uweko “[wanen] can pi bedopwe”?

¹² Gamaliel ma “japonji mi Cik ma dhanu zoo woro awora,” umaku wec. c Cicopere nia jadit maeni jutic wadi wore lee mandha, kum ebino kadok ku copo mi “ng’olo nia jukejuwodh jukwenda woko nyanok.” (Tic. 5:34) Gamaliel ukwanu lapor m’ukadhu mi dhanu m’ubed ujai i kum Juroma ma re gidok girwinyo i ng’ey ma judongo migi utho. Ekwayu nia otpido ukeukwii kume man nia ekeenen jukwenda ma Jadit migi ma Yesu uai utho athoa no ku wang’e. Paru pa Gamaliel uwok ber kinde m’eyero kumae: “Kud wuroyuru i lembe mi dhanu maeni, ento wuwekgi gigi; (kum tek pangulembe maeni kunoke tic maeni uai i bang’ dhanu, ebirany; ento tek eai i bang’ Mungu wubicopo ngo niranyugi,) kan ungo wubipoy nia wubekiedo i dhu Mungu en gire.” (Tic. 5:38, 39) E jupoklembe giwinjo juk parene. Re asu gifwodo jukwenda ku del man ging’olo igi nia “giwek niweco ku nying’ Yesu.”​—Tic. 5:40.

¹³ I nindo ma tin de Yehova romo wodho ng’atu moko ma calu Gamaliel pi nicero bang’ dhanu pare. (Rie. 21:1) Yehova copo tiyo ku tipo pare pi nicwalu jubim, jupoklembe, kunoke jukethcik ma weg copo nitimo lembe nimakere ku yeny pare. (Neh. 2:4-8) Ento kan ebeweko “[wanen] can pi bedopwe,” cwinywa copo bedo tek iwi lembe ario. (1 Pet. 3:14) Mi kwong’o, Mungu copo miyo iwa tego mi ciro. (1 Kor. 10:13) Mir ario, judegi mwa ‘gibinyotho ngo’ tic pa Mungu.​—Isa. 54:17.

14, 15. (a) Jukwenda gitimo ang’o kinde ma jufwodogi ku del, man pirang’o? (b) Kekor lembe moko m’unyutho nia dhanu pa Yehova giciro kud anyong’a.

¹⁴ Nyo del ma jufwodo ko jukwenda ukabu ava lembe i kumgi kunoke ukwiyo tegocwiny migi? Tak de ngo! “Giwok kud i wang’ Sanedrini m’anyong’a ubenegogi.” (Tic. 5:41) Pirang’o “m’anyong’a ubenegogi”? M’umbe jiji, ubino ngo nia pilembe ginwang’u litho nikum fwodo ma jufwodo kogi. Anyong’a ubino negogi pilembe ging’eyo nia junyayu ragedo i kumgi pilembe gigwoko bedoleng’ migi ni Yehova man gilubo bang’ tiend Yesu m’utie Lapor migi.​—Mat. 5:11, 12.

¹⁵ Tap calu umego ku nyimego mwa mi rundi ma kwong’a, wabed waciro kud anyong’a kinde ma wabeneno can pi lembanyong’a. (1 Pet. 4:12-14) Utie ngo nia wabedo kud anyong’a pilembe jubetimowa rac, jubenyayu ragedo i kumwa kunoke pilembe jubetwiyowa. Ento wanwang’u anyong’a ka wabegwoko bedoleng’ mwa. Ku lapor, wakewec iwi umego Henrik Dornik, m’uciro masendi i the cing’ bimobim mir adici pi oro m’ulwar. Ebepoy nia i dwi mir 8, oro 1944, judongo pa  gavmenti gimaku yub mi tere i kambi mi masendi karacelo kud umin ma dit. Judegi mwa giyero kumae: “Ecopere ngo niketho giyii nitimo gin moko ci. Gilund gibedo kud anyong’a ka jubenegogi.” Umego Dornik ukoro kumae: “Kadok nwang’u abino mito ngo nia atho de, re niciro can ku tegocwiny man m’atie ayika nigwoko bedoleng’ para ni Yehova umiyo ira anyong’a ma lee.”​—Yak. 1:2-4.

16. Jukwenda ginyutho nenedi nia gikeco migi nimiyo lembatuca mii, man wabelubo kite ma girweyo ko nenedi?

¹⁶ Jukwenda ginyotho ngo saa, gidok migi i kum tic mi rweyo lembanyong’a. Gimediri “nirweyo lembanyong’a iwi Kristu,” man gitime “kubang’ ceng’ man ot kubang’ ot.” d (Tic. 5:42) Jurwey maeno ma weg amora gikeco migi nimiyo lembatuca mii. Poy nia gibed gitero rwonglembe migine i pacu mi dhanu, tap calu ma Yesu ular ung’olo igi. (Mat. 10:7, 11-14) M’umbe jiji, kumeno re ma gituc niromo Yeruzalem ku ponji migi. Tin, jung’eyo nia Jumulembe pa Yehova gibelubo lapor mi kite ma jukwenda gibed girweyo ko. Kinde ma wabecidho i otman m’i therithwar mwa, wanyutho kamaleng’ nia wan de wabemito watim tic mwa mii, ma wamiyo ko ni ng’atuman acel acel kare mi winjo lembanyong’a. Nyo Yehova umiyo mugisa iwi tic mi ot kubang’ oti? Eyo, emiyo! Milioni dupa mi dhanu giyiyo rwonglembe mi Ker i saa maeni mir ajiki, man ju ma pol nwang’ere nia giwinjo lembanyong’a wang’ ma kwong’a kinde ma Jamulembe pa Yehova moko udwong’o dhugola migi.

17-19. Lembang’o m’uwok i cokiri m’ubino poko kind dhanu, man jukwenda gimiyo telowic ma kani pi niyiko lembene?

¹⁷ Cokiri maeno ma nyen ubino nur ku peko moko ma nyamuru muru m’ubino ai de kud i iye. Ubino peko ma kani? Julub ma pol ma giai gilimo gibino welo i Yeruzalem man gimito giponj lembe lee i wang’ nidok i pacu migi. Julub ma kwo i Yeruzalem gimiyo piny ku berocwinygi kara upong’ yeny mi camu ku  mange de. (Tic. 2:44-46; 4:34-37) Tap i saa maeno re ma lembe moko ma tek uwok. Jubed “juwenjo” montho ma weco dhu Jugiriki “i saa mi pokopiny ma kubang’ ceng’.” (Tic. 6:1) Montho ma weco dhu Juebrania ke lundo jubed juwenjo ngo. Ubenen nia eno ubino akoyakoya. Akoyakoya ke utie lembe ma poko kind dhanu nisagu.

¹⁸ Jukwenda ma gibino timo calu guriri m’utelo wic i cokiri maeca ma nwang’u fodi ubemedere ameda, ginwang’u nia ecibedo ber ungo igi nia “[giwek] lembe pa Mungu pi nicipoko cam.” (Tic. 6:2) Pi niyiko lembene, gikwayu nia julub gisay dhanu abiro “[m’upong’] ku tipo man rieko,” ma jukwenda romo ketho unen wi ‘tic maeno ma pire tek.’ (Tic. 6:3) Pire ubino tek nia gibed ni dhanu ma giromo andhandha pilembe ticne ubino kende kende ngo nipoko cam i dhu meza, ento bende nigwoko sente, ning’iewo piny, man niwotho kiewo cuu mandha wel piny m’uwok ku m’umondo. Dhanu ma jung’iyo eno zoo gibino ku nying’ mi Juroma, nyo eno romo ketho montho ma jutimogi rac no yiyogi yot yot. I ng’ey ma jukwenda girwo lee pi ng’ic maeno, giketho dhanu abirone ginen wi ‘tic maeno ma pire tek.’ e

¹⁹ Nyo nineno wi tic mi pokocam ubenyutho nia dong’ dhanu abiro maeno gimbe i tic mi rweyo lembanyong’a? Ungo nyanok de! Stefano de ubino i kind dhanu abiro ma jung’iyone, re ebino jamii lembatuca ma won tegocwiny man ma tek. (Tic. 6:8-10) Filipo bende ubino acel m’i kindgi, man julwong’e “jarwey lembanyong’a.” (Tic. 21:8) Ubenen kamaleng’ nia juabiro maeno gimediri nibedo jurwey rwonglembe mi Ker ma weg amora.

20. Tin eni dhanu pa Mungu gibelubo lapor mi jukwenda nenedi?

 ²⁰ Dhanu pa Yehova ma tin de gibelubo lapor mi jukwenda. Dhanu ma juketho iwi tic mi cokiri gicikiri ninyutho nia gitie ku rieko m’uai i bang’ Mungu man nia tipo ma leng’ ubetimo i igi. Nimakere ku telowic mi Guriri m’utelowic, juketho dhanu ma gipong’o lembe ma Lembagora ubekwayu, gibed judong cokiri kunoke jukony tic i cokiri. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Juyero nia tipo ma leng’ re m’ung’iyo ju m’upong’o cik ma Lembagora ubekwayu. Dhanu maeni ma timo tic ma tek gibed gineno wi tic ma pigi tek dupa dit. Ku lapor, judong cokiri gitelo wi program mi miyo kony ni ju m’utii ma gitie andhandha i yeny. (Yak. 1:27) Judong cokiri moko gibetimo tic mi giero udi Ker, mi pangu program mi coko ma dongo, kunoke gibetimo karacelo ku komite ma diko kind umego ku nyimego ku odiyath i kabedo ma gikwo i iye. Jukony tic gibetimo tic dupa m’ugwaku ngo atiratira kum tic mi kwac kunoke mi ponji. Dhanu ceke ma gitie ku rwom i cokiri gicikiri niketho rom rom i kind tic mi cokiri man mi dilo pa Yehova ku tic ma pire tek ma Mungu umiyo mi rweyo lembanyong’a mi Ker.​—1 Kor. 9:16.

21, 22. Ang’o m’unyutho nia Yehova upoko mugisa iwi cokiri m’ucaku ma nyen?

²¹ Ku kony pa Yehova, cokiri maeno m’ucaku ma nyen uboth kud i ragedo m’uai woko man kud i lembe m’unyay i iye ma nwang’u romo kelo pokiri. Mugisa pa Yehova unen andha, kum Biblia uyero kumae: “Lembe pa Mungu umedere nimew man wend julub de uwotho medere lee mandha i Yeruzalem; udul julam ma lee bende gicaku woro yiyoyic.” (Tic. 6:7) Eni utie rapor acel kende m’i kind mange dupa ma nwang’iri i buku mi Tic mi Jukwenda. (Tic. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) I nindo ma tin, nyo etie ngo iwa lembe mi tielocwiny ka wabewinjo rapor mi mediri mi tic mi rweyo rwonglembe mi Ker m’ubetimere i tung ng’om mange?

²² I rundi ma kwong’a N.N.Y., judong dini ma kwinyo uopo i igi giol ungo ku nyayu ragedo. Ng’wic ragedo ma dit ubino ng’wii. E ndhundhu, Stefano unwang’ere i wang’ jai ma kwiny, calu ma wabineno i wic m’ulubo.