1. Pirang’o ukwayu waponj lembe iwi jumalaika?

YEHOVA ubemito nia wang’ei lembe iwi juruot pare mi polo. Ikind juruot pare maeno, junwang’u bende jumalaika. Biblia ulwong’ogi “wot Mungu.” (Yob 38:7) Jumalaika gibed gitimo ang’o? I rundi ma con gibed gikonyo dhanu nenedi? Man nyo gicopo nikonyowa tin de?—Som Thenge ma jumedo, namba 8.

2. Jumalaika giai kani? Jucwio jumalaika adi?

² Ukwayu wakeng’ei nia jumalaika giai kani. Giragora mi Jukolosai 1:16 unyutho iwa nia ing’ei ma Yehova ucwio Yesu, “gin [mange] ceke cwire . . . ma ni i polo ku ma wi ng’om bende.” Ikind giracwiane, junwang’u bende jumalaika. Jucwiogi gin adi? Biblia uwacu nia wel mi jumalaika tie milioni dak swa.—Zaburi 103:20; Lembanyutha 5:11.

3. Buku pa Yob 38:4-7 ukoro lembang’o iwi jumalaika?

³ Biblia ubeponjowa bende nia Yehova ular ucwio jumalaika iwang’ nicwio ng’om. Gigam giwinjiri nenedi kinde ma gineno jucwio ng’omi? Buku pa Yob ukoro nia mutoro unegogi. Gibino juruot pa Yehova m’ubino nitimo ire karacelo man i acel.—Yob 38:4-7.

4. Wang’eyo nenedi nia jumalaika gibed gidieng’ ikum lembe ma dhanu ubetimo?

⁴ Niai con, jumalaika gibed gidieng’ ikum lembe ma dhanu ubetimo man ikum lembakeca pa Mungu pi ng’om man pi dhanu. (Lembrieko 8:30, 31; 1 Petro 1:11, 12) Ecicopere nia jai m’Adamu giku Eva gijai ko ni  Yehova unyayu can lee i cwinygi. Tin bende, ecicopere nia giwinjiri ku can lee ka gibeneno kite ma dhanu mapol gibeturo ko cik pa Mungu. Ento saa ma ng’atu moko uloko cwinye udwogo ibang’ Mungu, mutoro nego jumalaika. (Luka 15:10) Jumalaika gifoyo lee mandha nineno dhanu m’ubetimo ni Mungu. Yehova tio ku jumalaika pi nikonyo man nigwoko jurutic pare iwi ng’om. (Juebrania 1:7, 14) Wakenen lapor moko.

5. I rundi ma con, jumalaika ukonyo jurutic pa Mungu nenedi?

 ⁵ Yehova uoro jumalaika ario gicidh gikony Lot ku juruot pare kara giring cen kud i adhura mi Sodoma ku Gomora m’ebecinyotho. (Thangambere 19:15, 16) Oro dupa ing’eye, jubolo jabila Daniel i od umvor, ento umvor utime rac ungo, pilembe ‘Mungu uoro malaika pare, man emio dhu umvor.’ (Daniel 6:22) Ing’ei oro mange dupa, kinde ma jakwenda Petro ubino i otkol, Yehova uoro malaika acel ucidh ugonye. (Tic mi Jukwenda 12:6-11) Jumalaika ukonyo bende Yesu kinde m’ebino iwi ng’om. Ku lapor, “malaika gitimo ire” ing’ei batizo pare. (Marko 1:13) M’uweko maeno, kinde ma judhingo nego Yesu, malaika acel “udwoke tek.”—Luka 22:43.

6. (a) Wang’eyo nenedi nia jumalaika gibed gikonyo dhanu pa Mungu tin? (b) Wabidwoko wang’ penji makani i thenge m’ulubo?

⁶ I nindo ma tin, jumalaika gibed gitundo ngo kendo ibang’ dhanu calu ma yang’ con. Ento Mungu ubemedere asu nitio kugi pi nikonyo jurutic pare. Biblia uwacu kumae: “Malaika pa Yehova guro hema gbur kum ju m’ulwore, man ebodhogi.” (Zaburi 34:7) Pirang’o watie ku yeny mi gwok? Pilembe watie ku jukwor ma gitie ku tego man ma gimito nitimowa rac. Jukwor mwa ne gijukani? Giai kani? Pirang’o gimito nitimowa rac? Pi nidwoko wang’ penji maenogi, wakenen lembe m’ugam utimere nindo moko nyanok ing’ei ma jucwio Adamu giku Eva.

7. Niai con, Sitani ubewondo dhanu kara gitim ang’o?

⁷ I Wic mir 3, waponjo nia malaika acel ujai ni Mungu man emito nibimo wi dhanu. Biblia ulwong’e Wonabali man Jok [niwacu, Sitani]. (Lembanyutha 12:9) Sitani ugam umito bende nia dhanu gijai ni Mungu. Etundo niwondo Eva, man niai eca, ebewondo dhanu mange  dupa akeca. Re, dhanu moko tie ma gigam gimediri nigwoko bedoleng’ migi iwang’ Yehova, calu ve Abel, Enok, man Noa.—Juebrania 11:4, 5, 7.

8. (a) Jumalaika moko gidoko ni pajogi nenedi? (b) Pajogi gitimo ang’o kara giboth i saa ma pii upong’ i ie i rundi pa Noa?

⁸ I rundi pa Noa, jumalaika moko gijai man giweko kabedo migi i polo, gibin gikwo i ng’om calu dhanu. Pirang’o? Biblia ukoro nia gimito gibed ku mon. (Som Thangambere 6:2.) Lembe ma gitimo eno ubino lembe marac, pilembe jumalaika giromo ngo nia gibed ku mon. (Yuda 6) Calu jumalaika maeno mareco, i rundi maeca dhanu mange dupa de gigam gidoko ku kura mareco man gidoko weg rop. Ing’eye, Yehova ugam uketho koth ucwi lee man pii upong’ iwi ng’om zoo man unyotho jutim rac. Ento ebodho jurutic pare ma gigwoko bedoleng’ migi. (Thangambere 7:17, 23) Kara gibothi, jumalaika maeno mareco gidok kendo i polo. Biblia lwong’o jumalaika mareco maeno pajogi. Gidikiri i jai pa Sitani, e Wonabali ugam udoko jadit migi.—Matayo 9:34.

9. (a) Lembang’o m’unwang’u pajogi kinde ma giloko gidok i polo? (b) Wabiponjo lembang’o i nyathi thiwiwec m’ulubo piny e?

⁹ Yehova uyio ngo nia pajogi gidok kendo ikind juruot pare m’i polo pilembe gibino jujai. (2 Petro 2:4) Pajogi gicopo ngo nilokiri nidoko ni dhanu kendo, ento gibemediri asu ‘niwondo [dhanu] mi ng’om ngung’.’ (Lembanyutha 12:9; 1 Yohana 5:19) Wakeponj yo moko ma gibed gitio ko pi niwondo, kunoke niwingo dhanu dupa.—Som 2 Jukorinto 2:11.

10. Pajogi gibed giwondo dhanu nenedi?

¹⁰ Pajogi gibed giwondo dhanu i kite ma tung’ tung’. Dhanu giweco ku pajogi dhok ku dhok kunoke nikadhu ku ba ng’atu mange, calu ve ajoga kunoke ng’atu ma  somo lembe m’i die wijo. Timo maeno julwong’o weco ku pajogi, kunoke weco ku tipo m’ucido. Ento Biblia ung’olo nia wakoc bor ku gin moko ci ma tie ku ribiri ku pajogi. (Jugalatia 5:19-21) Pirang’o? Tap calu ma jadwarlei beciko awic pi nimaku lei, pajogi bende gibed gitio ku vupo pi nimaku dhanu man nitelo wigi.—Som Thenge ma jumedo, namba 26.

11. Kenyuth yo acel ma pajogi gibed gitio ko pi niwondo dhanu; pirang’o wacikara nikoc cen ku lembe maeno?

¹¹ Yo acel ikind yo ma pajogi gibed gitio ko pi niwondo dhanu, tie nicwalu dhanu gitii ku tego m’ukadhu pa dhanu pi nisayu ning’eyo lembe moko ma bitimere i nindo m’ubino, kunoke lembe m’ung’eyere ngo. Pi nisayu ning’eyo lembe mi nindo m’ubino kunoke m’ung’eyere ngo, dhanu moko gineno nyikaluku, gisayu bati migi, gisomo i kart, gitio ku piny ma ve kieu (maraya), kunoke gineno leni mi diecing’jo. Dhanu dupa giparu nia timo maeno tie rac ungo, ento paru migine tie vupo. Timo maeno tie rac akeca. Ku lapor, Biblia unyutho nia ajoga ku juew lembe, gitimo tic ku tego mi pajogi. Tic mi Jukwenda 16:16-18 ukoro pi “tipo mi ewo giraewa” m’ukonyo nyaku moko ‘niewo lembe.’ Saa ma jakwenda Paulo uriemo tipo m’ucidone cen, copo mi ewo lembe ma bibino uweko nyaku maeno.

12. (a) Pirang’o etie lembe marac nipimo niweco ku ju m’utho? (b) Pirang’o jurutic pa Mungu gicopo ngo nyanok de nimondo i timo mi pajogi?

¹² Pajogi gitio bende ku vupo mange pi nimaku dhanu i awic. Gimito niketho wayii nia ecopere niweco ku ju m’utho man nia dhanu m’utho gitie kwo asu kaka moko man bende nia gicopo niweco kudwa kunoke gicopo nitimowa rac andha. Ku lapor, dhanu ma wat migi kunoke jurimbgi udaru nitho gicopo cidho ibang’ ng’atu moko, calu ve won tipo m’uwacu nia etie ku  copo mi weco ku ju m’utho. Won tipo copo yero lembe moko ma romo nifoyo i ng’atu ma wat pare kunoke jarimbe utho, man ecopo bende niweco ve ng’atu m’utho ne. (1 Samwil 28:3-19) Bende, kite mapol ma kuny kadhu ko ujengere iwi yioyic ma nia ju m’utho gikwo asu kaka moko. Lembe maeno copo bedo bende kuny ma kadhu ku sala, timo kunoke wodho kabuli, timo foc moko pi paru pi ng’atu m’utho, mio thier ni ju m’utho, kunoke kwiro tipo. Ka Jukristu gidikiri ngo i kuny ma kumeno, wat migi kunoke dhanu mi suru migi copo nicayugi, niyanyugi kunoke nikunogi. Ento Jukristu ging’eyo nia ju m’utho gibekwo ngo kaka moko mange. Ecopere ngo iwa niweco kugi, man gin de gicopo timowa rac ungo. (Zaburi 115:17) Bed ku weng’i lee dit. Kud ipim nyanok de niweco ku ju m’utho kunoke ku pajogi, man kud idikiri i timo moko ci mi pajogi.—Som Poi mi Cik 18:10, 11; Isaya 8:19.

13. Dhanu dupa ma gibed gilworo pajogi con, gitundo nitimo ang’o?

¹³ Pajogi giwondo dhanu awonda kende ngo, ento ginyayu bende lworo i dhanu. Tin eni, Sitani karacelo ku pajogi pare ging’eyo nia “nindo dong’ [igi] nyanok kende” ma Mungu bibino nyotho kogi kud iwi ng’om, pieno, gitie ku kwinyo lee akeca man gitie jurop nikadhu nindo ceke m’iwang’e. (Lembanyutha 12:12, 17) Re, dhanu dupa ma gibed gilworo pajogi con, dong’ gilworogi ngo kendo kawoni. Gitundo nenedi nivudhiri kud i the cing’gi?

14. Calu Jukristu mi rundi ma con, wacopo nenedi nivudhara kud i the cing’ pajogi?

¹⁴ Biblia unyutho iwa kite ma wacopo nicerara ko ni pajogi man nivudhara kud i the cing’gi. Ku lapor, yang’con i adhura mir Efeso, dhanu moko gibed giweco  ku pajogi iwang’ niponjo lemandha. Gitundo nivudhiri nenedi kud i the cing’gi? Biblia yero kumae: “Weg ajoga de m’i kindgi ma nok ungo gikelo kitabu migi karacelo giwang’ugi de iwang’ dhanu ceke.” (Tic mi Jukwenda 19:19) Gimito nia gidok Jukristu, pieno giwang’u buku migi ceke mi jamb ajoga. Tin bende, etie lembe ma pire tek nitimo kumeno. Dhanu ceke ma gimito gitim ni Yehova gicikiri nikoyiri cen ku piny moko ci mi pajogi. Eno uketho i ie buku, gazeti, oroskop, filme, mizik, tuko, man kadok cal ma tung’ tung’ ma ketho junen nia thangu, pajogi, kunoke tego moko mi tipo mareco, tie rac ungo kunoke nia copo foyo ijo. Uketho i ie bende piny ceke ma dhanu gibed gikendo pi nigwokiri ikum lembe marac.—1 Jukorinto 10:21.

15. Wacikara nitimo ang’o mange pi nicerara ni Sitani ku pajogi?

¹⁵ Oro moko ing’ei ma weg ajoga mir Efeso giwang’u buku migi mi pajogi, jakwenda Paulo ukiewo nia gicikiri asu ‘ninyego’ man nikiedo kud “udul tipo [mareco].” (Juefeso 6:12) Eno nyutho nia kadok nwang’u gidaru niwang’u buku migi de, pajogi ubino mediri asu nipimo timogi rac. Pieno, ugam ukwayu nia gitim ang’o mange? Jakwenda Paulo uwacu igi kumae: “Wuting’ thungu [niwacu, ban] mi yioyic, ma wubicopo nego [niwacu, wubicopo cero] kudo lak athero mi mac ceke pa ng’atu ma rac.” (Juefeso 6:16) Calu ma ban begwoko ko askari i lwiny, wan bende yioyic mwa copo nigwokowa kumeno. Ka waketho genogen mwa ceke iwi Yehova nia ecopo nigwokowa, wabitundo nicerara ni Sitani ku pajogi.—Matayo 17:20.

16. Wacopo timo ang’o kara waketh yioyic mwa ubed tek lee i Yehova?

¹⁶ Wacopo timo ang’o kara waketh yioyic mwa i Yehova ubed tek lee? Wacikara nisomo Biblia kubang’ nindo,  man wacikara bende niponjo nijengara iwi Yehova kara egwokwa. Ka watie ku yioyic ma tek i Yehova, Sitani ku pajogi gibitundo ngo nitimowa rac.—1 Yohana 5:5.

17. Lembang’o mange ma copo gwokowa ikum pajogi?

¹⁷ Lembang’o mange m’ugam ukwayere nia Jukristu mir Efeso gitim? Gibino nikwo i adhura ma lemb pajogi upong’ lee i ie. Pieno, Paulo uwacu igi kumae: “Ma wuberwo ko kubang’ nindo ceke.” (Juefeso 6:18) Eno nyutho nia gicikiri nikwayu saa ceke nia Yehova ugwokgi. Ka wan ke? Wan bende wabekwo i ng’om ma lemb pajogi upong’ lee i ie. Pieno, wan bende wacikara nikwayu gwok ibang’ Yehova nikadhu kud i rwo. (Som Lembrieko 18:10.) Ka wabemedara nikwayu Yehova ubodhwa kud i cing’ Sitani, ebidwoko wang’ rwo mwa.—Zaburi 145:19; Matayo 6:13.

18, 19. (a) Wacopo timo ang’o kara wavoi lwiny ma wabekiedo i dhu Sitani ku pajogi? (b) I wic m’ulubo wabinwang’u dwokowang’ penji makani?

¹⁸ Ka wakoyara cen i kwo mwa ku gin ceke ma tie ku ribiri ku lemb pajogi, man wajengara iwi Yehova pi nisayu gwok pare, wabitundo nicerara ni Sitani ku pajogi. Wacikara ngo nilworogi. (Som Yakobo 4:7, 8.) Yehova tie ku tego ma lee dit nikadhu tego mi pajogi. Emio igi matira i rundi pa Noa, man i nindo m’ubino ebinyothogi cen. (Yuda 6) Poi nia watie ngo kendwa i lwiny mwa. Yehova ubetio ku jumalaika pare pi nigwokowa. (2 Ubimo 6:15-17) Wacopo nibedo ku genogen nia Yehova bikonyowa kara wavoi lwiny ma wabekiedo i dhu Sitani ku pajogi.—1 Petro 5:6, 7; 2 Petro 2:9.

¹⁹ Ento, wacopo penjara kumae: Pirang’o Mungu ubegalu ku ninyotho Sitani ku pajogi, ma ke gin re ma gibemio masendi lee thorukeni ee? Wic m’ulubo bidwoko wang’ penji maeno.