1. Pirang’o wan ceke watie ku yeny mi tielocwiny?

WAN ceke watie ku yeny mi tielocwiny. Ecicopere nia apidacwiny, turcwiny man ang’abacwiny udaru saguwa magwei. Ecopo bedo twoyo moko re m’ubesendowa, tiyo, kunoke nyo wedi mwa ma wamaru re m’utho. Jumoko ke nyo jubesendogi asenda. M’umedo maeno, dhanu ma wabekwo kugi gibedoko jurop nisagu. M’umbe jiji, “can” maeno ubenyutho ngbeng’ nia wabekwo i “ceng’ mi kajik,” man kubang’ nindo m’ubekadhu ubecorowa ceng’ini magwei ku ng’om ma nyen. (2 Tim. 3:1) Re saa moko nyo wacaku kuro lembang’ola pa Mungu niai con, ento fodi etimere ngo, man nyo peko mwa ubemedere ameda. Dong’ wacopo nwang’u tielocwiny kani?

2, 3. (a) Biblia ukoro lembang’o iwi Habakuk? (b) Pirang’o wabing’io i buku pa Habakuk?

² Pi ninwang’u dwokowang’ penji maeno, wakeng’ii i buku pa Habakuk. Kadok Lembagora ukoro ngo lembe dupa iwi Habakuk de, re wec ma nwang’ere i buku pare copo tielo cwinywa lee mandha. Ecicopere nia thelembe mi nying’ Habakuk utie “Nigwaku.” Ecopo nyutho kite ma Yehova juko ko cwiny jurutic  pare i ayi ma ve egwakugi agwaka. Ecopo nyutho bende kite ma jurutic pa Yehova gimoko ko kikiki i kume. Habakuk uweco ku Mungu, man epenje ku penji moko. Yehova utelo wie pi nikiewo wecne akiewa, pilembe eng’eyo nia wecne bimio iwa kony.​—Hab. 2:2.

³ Lembe ma Biblia unyutho iwi Habakuk utie kende kende wec ma giweco ku Yehova i saa ma cwinye ng’abere. Re buku pa Habakuk utie bende thenge mi “gin ma yang’ ugore” i Lembe pa Mungu, “kara ni kum twiocwiny man ni kum jukojuk mi lembagora pa Mungu wabed ku genogen.” (Rum. 15:4) Buku pa Habakuk copo mio iwa bero ma kani? Ecopo konyowa ning’eyo lembe ma waromo timo pi ninyutho nia wageno Mungu. Bende, lembila pa Habakuk ubetielo cwinywa nia wacopo bedo ku kwiocwiny i adundewa, kadok wabenwang’ara ku masendi kunoke amulaic ma rukani de.

4. Lembang’o m’ugam unyayu can i Habakuk?

⁴ Som Habakuk 1:2, 3. Habakuk ukwo i nindo mi can ma lee mandha. Dhanu ma gibed gikwo kugi gibino jutimrac man jurop; eno ugam unyayu can lee dit i cwinye. Kakare ceke ebed eneno Juisrael gibesendo juwagi, man gibetimogi rac. Habakuk ugam upenjere kumae: ‘Lembe ma reco meni zoo bithum awene? Pirang’o Yehova ubegalu kumeni ku timo lembe moko?’ Cwinye ugam utur. Pieno, ekwayu kony i bang’ Yehova. Copere Habakuk ubino paru nia Yehova udaru wenjo dhanu pare, man nia ebidaru ngo lembe ma reco. Nyo in de nindo moko idaru winjiri kumeno?

5. Wacopo nwang’u ponji ma kani niai kud i buku pa Habakuk? (Nen cal mir acaki.)

⁵ Nyo penji maeno ma Habakuk upenjo unyutho nia ejigo nigeno Yehova man lembang’ola pare? Ungo! Ekwayu nia Yehova ukonye i can man i adieng’acwiny pare; eno unyutho nia cwinye utur ungo, ento ebino medere asu nigeno Yehova. Ubenen kamaleng’ nia Habakuk ubino dieng’ lee dit, man lembe ma reco m’ubino timere unyotho wie. Ebino nyang’ ungo nia pirang’o Yehova ubeweko saa ukadh akeca, man pirang’o eweke i can. Yehova utelo wi Habakuk ku tipo pare pi nikiewo lembe m’ubino dieng’o cwinye akiewa. Eno ubemio iwa ponji ma pire tek: wacikara ngo niweko lworo ucerwa nikoro apidacwiny man adieng’acwiny mwa ni Yehova. Ebekwayuwa ku mer nia warwo i bang’e, man wakor ire kite ma wabewinjara ko. (Zab. 50:15; 62:8) Lembrieko 3:5 ubemio amora i kumwa ceke kumae: “Gen Yehova kud adundeni ceke, man kud ijengri kum ng’eyothelembe peri giri.” Habakuk de utio ku wec maeno i kwo pare.

6. Pirang’o pire tie tek lee nirwo?

⁶ Habakuk ugeno Yehova ma tie Won man Jarimbe, pieno enwang’u nia ukwayu ecor ceng’ini mandha kude. Kadok Habakuk ubino dieng’ pi peko pare de, re eyenyo ngo nia edargi en gire, ento erwo i bang’ Yehova pi lembe ceke m’ubino dieng’o cwinye. Eno utie iwa lapor ma ber dit. Yehova tie Ng’atu ma winjo rwo, pieno ebekwayuwa nia warwo i bang’e, man wakor ire adieng’acwiny mwa zoo, pi ninyutho nia wagene. (Zab. 65:2) Ka wabetimo kumeno, wabineno kite ma Yehova bidwoko ko wang’ rwo mwa. Tielocwiny man telowic m’ebimio iwa biketho wabinwang’u mor mor i kumwa, ve nia egwakuwa agwaka i kore. (Zab. 73:23, 24) Ebikonyowa ninyang’ i lembe m’ebeparu iwi masendi man amulaic mwa, kadok nwang’u gibed rukani. Andhandha, nirwo i bang’ Yehova utie  yo acel ma pire tek akeca ma wanyutho ko nia wagene.

7. Yehova utimang’o kinde ma Habakuk ukoro ire adieng’acwiny pare?

⁷ Som Habakuk 1:5-7. I ng’ei ma Habakuk ukoro adieng’acwiny pare ni Yehova, saa moko nyo epenjere nia Yehova bitimang’o. Calu Wego, Yehova unyang’ i paru pa Habakuk. Eng’eyo nia Habakuk ubeneno can man etie ku yeny mi kony. Pieno Yehova udhau ungo iwie, ento enyutho ire gin m’ebitimo i kum dhanu mi Yuda m’ugwoko ngo bedoleng’ migi. Ecicopere nia Habakuk ubino ng’atu ma kwong’a ma Yehova unyutho ire nia i ng’ei nindo ma nok, ebimio matira ni jutimrac mi Yuda.

8. Pirang’o lembe ma Yehova udwoko ni Habakuk ubino ngo gin ma nwang’u ebekuro?

⁸ Yehova ukoro ni Habakuk nia i ng’ei nindo ma nok ebitimo lembe moko. Ebimio matira ni dhanu mi Yuda ma giweg rop man jutimrac. Wec ma Yehova uyero nia lembene bitimere i “nindo mu,” ugam unyutho nia ebikelo pokolembe pare saa ma fodi Habakuk ku Juisrael mange de gitie kwo. Lembe ma Yehova udwoko ni Habakuk ubino ngo gin ma nwang’u ebekuro. Jukaldayo niwacu dhanu mi Babeli gibino weg andre. Gibino jurop nisagu Juisrael ma gigam ging’eyo cik pa Yehova i kadiri moko. Dong’ pirang’o Yehova ung’io nitio ku dhanu mi Babeli ma giweg andre pi nimio matira ni dhanu pare? I andha, lembe ma Yehova ung’olo nitimo bimedo masendi ameda ni dhanu ceke mi Yuda. * Ka nwang’u ibino Habakuk, nwang’u icopo timang’o?

9. Habakuk upenjo Yehova ku penji mange ma kani?

⁹ Som Habakuk 1:12-14, 17. Kadok nwang’u dong’ Habakuk unyang’ nia Yehova bitio ku dhanu mi Babeli pi nimio matira ni jutimrac ma gibino kwo kugi de, re asu lembene bino nyotho wie. Ento ejwigere man emedere nigeno Yehova. Ewacu nia Yehova bimedere nibedo “Cana” pare. (Poi. 32:4; Isa. 26:4) Andhandha Habakuk uyio nia Yehova Mungu tie jamer man jabero, pieno lworo unege ngo nipenje ku kit penji ma calu ve: Pirang’o Yehova uweko racu ubemedere nisagu i Yuda, man eweko dhanu pare ginen can rukeni? Pirang’o ebegalu ku nidaru lembe ma reco? Pirang’o Jategokpo ‘ubedo ling’’ man eweko timo ma reco ubemeu kakare ceke? Yehova tie “Ng’atu Maleng’,” man etie ku ‘wang’ ma leng’ njwa ketho kud enen dubo,’ dong’ ke nenedi ecopo weko lembe ma rac utimere?

10. Pirang’o saa moko wacopo winjara ve Habakuk?

¹⁰ Saa moko, wan de wacopo winjara ve Habakuk. Tin, wabewinjo lembe pa Yehova man wagene. Wasomo man waponjo Lembe pare; eno gam ketho genogen mwa doko tek. Bende, wawinjo pi lembang’ola pare nikadhu kud i ponji ma tung’ tung’ ma dilo pare ubemio iwa. Re asu saa moko, wacopo penjara kumae: ‘Can mwa e re bithum awene?’ Wakenwang’ ponji i kum lembe mange ma Habakuk udok utimo.

11. Habakuk ugam ung’io nitimang’o?

¹¹ Som Habakuk 2:1. Wec ma Habakuk uweco ku Yehova umio kwiocwiny i adundene. Pieno, eng’io nia kwayu ekur Yehova nitundo ma saa m’eketho biromo. Enyutho pi ng’iong’ic parene kinde m’eyero kumae: “Akoakur be ceng’ mi can ling’ ling’.” (Hab. 3:16) Jurutic pa Mungu mange de gigam gikuro ku cirocir nitundo Yehova ukonyogi. Lapor migi  mio amora i kumwa kara wan de watim kumeno.​—Mik. 7:7; Yak. 5:7, 8.

12. Macal pa Habakuk copo mio iwa ponji ma kani?

¹² Ng’iong’ic ma Habakuk utimo copo mio iwa ponji ma kani? Mi kwong’o, kadok nwang’u wabenwang’ara ku peko ma rukani de, mito ngo wawek nirwo i bang’ Yehova. Mir ario, ukwayu watii ku lembe ma Yehova ubeponjo kowa nikadhu kud i Lembe pare man i dilo pare. Man mir adek, wacikara nikuro Yehova ku twiocwiny, man wabed ku genogen nia ebidaru peko mwa i saa m’eng’eyo en. Ka walubo macal pa Habakuk, wabibedo ku kwiocwiny i adundewa, man wabinwang’u tego mi ciro. Genogen mwa bigam konyowa ninyutho cirocir man nibedo ku mutoro kadok i can ma pek de. Wayio andhandha nia Wegwa mi polo bikonyowa.​—Rum. 12:12.

13. Yehova utielo cwiny Habakuk nenedi?

¹³ Som Habakuk 2:3. M’umbe jiji, anyong’a unego Yehova pilembe Habakuk ung’io niciro nitundo ma nindo m’eketho biromo. Jategokpo ugam ung’eyo peko ma Habakuk ubino nwang’ere ko; pieno etielo cwinye, man enyutho ire nia i ng’ei nindo ma nok, ebidwoko wang’ penji m’ubedieng’o cwinye akeca. I ng’ei nindo ma nok, lembe ceke m’ubepido cwiny Habakuk bithum. Edong’ ebedo ve Yehova ubeyero ni Habakuk kumae: “Cir asu man gena. Abidwoko wang’ rwo peri, kadok ibeneno nia ve ebegalu de.” Yehova unyutho ni Habakuk nia edaru ng’io nindo m’ebipong’o i ie lembang’ola pare. Pieno, emio amora i kum Habakuk nia emedere nikuro. I ng’eye, jabila maeno binwang’u nia kara ebino kuro mananu ngo.

14. Saa ma wabekadhu kud i masendi, ukwayu wamedara nitimang’o?

¹⁴ Wan de wacikara nikuro Yehova, man bende niwinjo kilili lembe ceke m’ebeyero iwa. Eno biketho wabigene man wabibedo ku kwiocwiny i adundewa, kadok wabenwang’ara ku masendi man amulaic ma rukani de. Yesu uwacu nia kud wadieng’ akeca i kum ‘nindo kadi oro,’ ma fodi Mungu unyutho ngo pire iwa. (Tic. 1:7) Ento wacikara nibedo ku genogen nia Yehova ung’eyo saa pare. Pieno, cwinywa kud utur, ento wabed ku jwigiri, twiocwiny man yioyic i Mungu. Kinde ma wabekuro, wacikara nitio ku saa mwa ku rieko man nitimo ni Yehova i kadiri ma wacopo.​—Mk 13:35-37; Gal. 6:9.

15, 16. (a) Buku pa Habakuk utie ku lembang’ola ma kani? (b) Lembang’olane ubetielo cwinywa nenedi?

¹⁵ Yehova ung’olo nia, “Won bedopwe [bikwo] ni kum yioyic pare,” man “ng’om bipong’ ku ng’eyong’ec mi dwong’ pa Yehova.” (Hab. 2:4, 14) Andhandha, Yehova ung’olo nia ebimio kwo ma rondo ku rondo ni ju ma gibeciro, man ma gigene.

¹⁶ Lembang’ola ma nwang’ere i Habakuk 2:4, pire tek akeca, uketho jakwenda Paulo udwogo i wie wang’ adek i barua pare! (Rum. 1:17; Gal. 3:11; Ebr. 10:38) Watie ku genogen nia kadok wabekadhu kud i masendi ma rukani de, wabineno kite ma Yehova bipong’o ko lembang’ola pare, tekene wamedara nigene. Yehova ubemito waketh wiwa i kum genogen mwa mi nindo m’ubino.

17. Yehova ubetielo cwinywa nia ebitimo iwa ang’o ka wamedara nigene?

¹⁷ Buku pa Habakuk utie ku ponji ma lee mandha iwa wan ceke ma wabekwo i nindo mi kajikceng’. Yehova ung’olo nia ebimio kwo ma rondo ku rondo ni weg bedopwe ma gigene. Pieno, wamedara nibedo ku genogen  ma tek i Mungu, kadok nwang’u watie kud adieng’acwiny kunoke peko ma rukani de. Lembe ma Yehova uyero ni Habakuk ubetielo cwinywa nia ebigwokowa man ebibodhowa. Yehova ubekwayuwa ku mer nia wagene, man wakur ku twiocwiny nindo m’eketho nia Ker pare bibimo i ie iwi ng’om. I saa maeca, ng’om bipong’ ku jurutic pa Yehova ma giweg anyong’a man kwiocwiny.​—Mat. 5:5; Ebr. 10:36-39.

18. Wec pa Yehova ubino kud adwogi ma kani iwi Habakuk?

¹⁸ Som Habakuk 3:16-19. Wec pa Yehova ubino kud adwogi ma lee iwi Habakuk. Habakuk unyamu i lembe ma beco ma Yehova ugam utimo ni dhanu pare. E genogen m’ebino ko i Yehova udoko tek. Eng’eyo m’umbe jiji nia Yehova udhingo timo lembe moko! Lembuno utielo cwinye, kadok nwang’u eng’eyo nia fodi ebisendere pi nindo moko de. Jiji m’ebino ko uthum. Egam edoko ku yioyic ma tek nia Yehova bibodhe. I andha, wec m’eyero i verse mir 18 unyutho genogen ma lee dit m’ebino ko iwi Yehova. Etie acel m’i kind dhanu ma Biblia uweco pigi, ma ginyutho kit genogen ma lee rukeno. Dhanu moko ma gitimo sayusac iwi Biblia giyero nia jucopo loko verse maeno bende kumae: “Abipor ku mutoro i Rwoth; abimiel ku mutoro i Mungu.” Eno utie iwa ponji ma lee akeca! Yehova ung’olo iwa lembe ma beco pi nindo m’ubino, re ejik keno kende ngo; etielo cwinywa nia, ceng’ini eni ebipong’o lembang’ola maeno.

19. Yehova copo tielo cwinywa nenedi calu m’etielo ko cwiny Habakuk?

¹⁹ Ponji ma lee mandha ma wanwang’u i buku pa Habakuk utie, nigeno Yehova. (Hab. 2:4) Kara wamedara nigeno Yehova, ukwayu waii nibedo ku mer ma ceng’ini kude. Pieno, wacikara nitimo lembe ma e: (1) Wamedara nirwo, man nikoro ni Yehova apidacwiny kud adieng’acwiny mwa ceke. (2) Wawinj kilili ponji m’ebemio i Lembe pare, man walub telowic m’ebemio iwa nikadhu kud i dilo pare. (3) Wagwok bedopwe mwa man wabed ku twiocwiny kinde ma wabekuro nindo ma Yehova bipong’o i ie lembang’ola pare. Eno tie tap gin ma Habakuk ugam utimo. Kadok nwang’u cwinye ubino dieng’ lee saa ma fodi ecaku wec acaka ku Yehova de, re i ajiki mi wec migi, enwang’u tielocwiny man mutoro. Ka walubo macal pa Habakuk, wan de wabinwang’u nia Yehova ma tie Wegwa mi polo ugwakuwa i kore, man eno bitielo cwinywa. Eno tie tielocwiny ma lee mandha ma wacopo nwang’u i ng’om ma maeni ma rac!