1, 2. (a) Yesu ubed uneno cik pa Mungu nenedi? (b) Jugorcik ku Jufarisayo gibed gitio ku Cik i ayi marac nenedi?

YESU ugam unyutho nia emaru Cik pa Musa. Lembuno romo talu iwa ngo, pilembe Cikne uai ibang’ ng’atu ma pire tek lee i kwo pare, niwacu Won ma Yehova. I Zaburi 40:8, Biblia ular uweco pi mer ma thuth ma Yesu bimaru ko Cik pa Mungu. Ewacu kumae: “Anyong’a nega kum timo yeny m’iyenyo, E Munguna; Eyo, cik peri ni yor i adundena.” Yesu ugam unyutho nikadhu kud i wec man timo pare, nia Cik pa Mungu tie leng’, etie ku kony, man ecikere nipong’o kakare kakare.​—Matayo 5:17-19.

² M’umbe jiji, Yesu ufoyo ngo kinde m’eneno jugorcik ku Jufarisayo gibetio ku Cik pa Won i ayi marac, ma gibeketho ko Cikne unen ni gin ma pek. Eyero igi kumae: ‘Wubemio apaje mir ukuju ku thoki man atingli,’ ma thelembene nia, gibelubo kilili mandha lembe ma thindhothidho ma gwei mi Cik. Lembang’o marac i lembuno? Yesu umedo kumae: “[Ento] wuweko lembe ma pek mi Cik, [niwacu] pokolembe ma pwe, man kisa, ku yioyic.” (Matayo 23:23) Jufarisayo gibed gidieng’ ungo ikum thelembe m’anzilo mi Cik, man gibed giparu nia gibino ber masagu jumange. Ento Yesu unyang’ i thelembe m’anzilo mi Cik, man enyang’ bende iwi gin ma cikman ubenyutho iwi Yehova.

3. Wabiponjo lembang’o i thiwiwec maeni?

 ³ Wa Jukristu, watie ngo i the Cik pa Musa. (Jurumi 7:6) Dong’, pirang’o ke Yehova uketho Cikne i Lembe pare Biblia? Pilembe ebemito wanyang’ i “lembe ma pek” mi Cikne, niwacu cik mir ukungu, man watii kugi. Ku lapor, ponji ang’o ma waromo nwang’u nikadhu kud i yub mir adhura mi karingo? I thiwiwec m’ukadhu, wanwang’u ponji dupa ikum lembe ma jaring ng’wec ucikere nitimo. I thiwiwec maeni, wabineno nia adhura mi karingo ubeponjowa ku lembang’o iwi Yehova, man bende kite ma waromo lubo ko kothe. Wabidwoko wang’ penji adek ma e: Adhura mi karingo ubenyutho nenedi nia Yehova tie won kisa? Adhurane ubeponjowa nenedi iwi kite ma Mungu neno ko kwo? Man adhurane ubenyutho nenedi nia Mungu tie Japoklembe ma pwe? Kinde ma wabedwoko wang’ penjiman, tim kero nineno kite m’iromo lubo ko lapor pa Wegwa m’i polo.​—Som Juefeso 5:1.

4, 5. (a) Jutimo lembang’o pi nikonyo jaring ng’wec utundi pio pio i adhura mi karingo, man pirang’o? (b) Lembuno ubeponjowa nenedi iwi Yehova?

⁴ Adhura abusiel ceke ma Yehova uketho pi karingo, gibino kaka ma juromo tundo i igi pio pio. Eyero ni nyithindho mir Israel nia ging’ii adhura adek ubed i theng Yordan acel, man adek mange ke ubed i thenge ma kucelo. Pirang’o kumeno? Kara jaranek m’uberingo utund pio pio man ma macero mbe i acel m’ikindgi. (Wel 35:11-14) Jubed juyiko yo m’ucidho i adhuranegi ubed maleng’ mandha saa ceke. (Poi mi Cik 19:3) Nimakere ku suru mi Juyahudi, juketho ayi ma tung’ tung’ ku dhu yonegi pi nikonyo juring ng’wec kara kud girwiny. Calu adhura mi karingo ubedo nuti i ng’om mir Israel, Jaisrael m’unego nek akakaka ngo ubed uringo ngo i ng’om mi thek mange pi ninwang’u gwok, maru ebicaku woro mungu m’araga kuca.

⁵ Kepar lembe ma e: Yehova ung’olo nia juneg jaranek cen. Ento emaku bende yub kara ng’atu m’unego wadi akakaka ngo unwang’ kisa, bero, man gwok. Jakorlembe moko mi Biblia uyero kumae: “Lembe ceke bedo i ayi maber, ma yot, man ma sendojo ngo.” Yehova tie ngo japoklembe ma kwiny, ma sayu kwa nimio matira ni jurutic pare. Ento etie japoklembe ‘m’usagre ku kisa.’​—Juefeso 2:4.

6. Nyo Jufarisayo gibed gilubo lapor mi kisa pa Yehova? Kekor.

⁶ Re, Jufarisayo gibed gimito ngo ninyutho kisa ni dhanu mange. Ku lapor, suru mi Juyahudi uyero nia ka ng’atu moko utimo kosa marom ma kadhu wang’ adek, Jufarisayo gibed gikwero nitimo ire kisa. Pi ninyutho kite ma nen migi bino ko rac akeca, Yesu utio ku lapor pa Jafarisayo moko m’ubino rwo i ng’et won ajok. Ebino rwo kumae: “Mungu, afoii, kum a calu dhanu mange ngo, ma weg kuvuga, weg gondri, ma weg gier, kadi calu won ajok maeni de ngo.” Yesu mito yero ang’o?  Emito yero nia Jufarisayo gibed “gicayu jumange ceke,” pieno, gibed giparu nia gicikiri ngo nitimo kisa ni dhanu.​—Luka 18:9-14.

7, 8. (a) Iromo lubo lapor mi kisa pa Yehova nenedi? (b) Kara watund nitimo kisa ni jumange, pirang’o ubekwayu nia wabed ku jwigiri?

⁷ Lub lapor pa Yehova, ento mi Jufarisayo ngo. Nyuth kisa man bero ni jumange. (Som Jukolosai 3:13.) Bed ng’atu ma jucopo bino i bang’e yot yot pi nikwayu kisa. (Luka 17:3, 4) Penjiri kumae: ‘Nyo abed atimo kisa ni dhanu mange yot yot man m’umbe galu, kadok gikoso ira wang’ dupa? Nyo atie ayika niketho kwiocwiny i kindwa ku ng’atu m’ukoso ira kunoke m’utima rac?’

⁸ Kara watund niweko lembe ni jumange, wacikara nibedo dhanu ma jwigiri. Jufarisayo gibed giparu nia gin re ma gileng’ nisagu dhanu mange ceke, uketho gibed gimito ngo niweko lembe. Ento wa Jukristu, waneno jumange nia ‘giber ma sagu wan,’ pieno, wajwigara igi man wabedo ayika nitimo igi kisa. (Jufilipi 2:3) Dong’ ng’atuman romo penjere kumae: ‘Nyo abed alubo lapor pa Yehova man ajwigara?’ Ka watie ku jwigiri, ebibedo yot ni jumange nibino kwayu kisa i bang’wa, man ebibedo yot iwa bende niweko igi. Bed pio nitimo kisa man yo nimaku ng’ecwiny.​—Eklizia 7:8, 9.

9. Yehova ukonyo nyithindho mir Israel nenedi ninyang’ nia kwo tie leng’?

⁹ Thelembe moko ma dit m’uketho adhura mi karingo ubedo nuti, tie kara nyithindho mir Israel kud gibed ku rimo i wigi pilembe ya gicwiro rimo pa ng’atu m’udubo ngo. (Poi mi Cik 19:10) Yehova umaru kwo, man edagu nek. (Lembrieko 6:16, 17) Etie Mungu ma pwe man ma leng’, pieno ebed edieng’ kadok pi nek m’utimere ngo akakaka. Etie lemandha nia ng’atu ma tek unego wadi akakaka ngo copo nwang’u kisa. Re mi kwong’o ecikere nikoro lembe pare ni judongo. Ka judongo ginwang’u nia nekne ubino ngo akakaka, e ng’atu m’unego nekne bibedo i adhura mi karingo cil ma jalam madit bitho ko. Eno copo nyutho bende nia jaranek maeno bibedo i adhura mi karingo pi dong’ kwo pare ceke. Yub maeno uketho nyithindho mir Israel ceke ging’eyo cuu mandha nia kwo tie leng’. Pi ninyutho woro ni Ng’atu m’umio kwone, gicikiri nitimo kero migi ceke niuro gin ma romo ketho kwo mi jumange i ariti.

10. Yesu unyutho nenedi nia jugorcik ku Jufarisayo gibed gineno ngo kwo mi jumange ni gin ma pire tek?

¹⁰ Tung’ ku Yehova, jugorcik ku Jufarisayo gibed gineno ngo kwo mi dhanu mange ni gin ma pire tek i wang’gi. Yesu uyero igi kumae: “Wukabu kifungula mi ng’eyong’ec: Wun giwu wumondo ngo, man wucero ju m’ubemondo.” (Luka 11:52) Yesu mito yero ang’o? Jugorcik ku Jufarisayo re ma nwang’u gicikiri nikoro Lembe pa Mungu ni dhanu, man nikonyogi kara ginwang’ kwo ma rondo ku rondo. Ento, gibino nicero dhanu ya kud ulub tok Yesu, ma ke en re m’etie “Jathek kwo.” (Tic mi Jukwenda 3:15) I kite maeno re ma gibino nitelo wi dhanu i nyoth. Gibino jukuhaya man dhanu ma yenyo kwa bero migi gigi, man gibed gidieng’ ungo pi kwo mi dhanu. M’umbe jiji, gibino dhanu ma cwinygi rac man m’ukoso mer.

11. (a) Jakwenda Paulo unyutho nenedi nia etie ku nen ma rom ku pa Yehova iwi kwo? (b) Ang’o ma bikonyowa nibedo kud amora i lembanyong’a calu Paulo?

 ¹¹ Waromo lubo nenedi lapor pa Yehova man nibedo tung’ ku jugorcik man Jufarisayo? Nwang’u wabeworo kwo man wabenene ni gin ma pire tek. Jakwenda Paulo bende utimo kumeno. Nenedi? Etimo kero pare ceke nirweyo lembanyong’a mi Ker ni dhanu dupa. Pieno, eyero kumae: “A leng’ ni rimb dhanu ceke.” (Som Tic mi Jukwenda 20:26, 27.) Nyo Paulo urweyo kende kende pilembe ebino mito ngo rimb dhanu ubed i wie, kunoke pilembe Yehova ung’olo nia etim kumeno? Ungo. Tie pilembe emaru dhanu. Ebed eneno kwo migi ni gin ma pire tek, man emito nia gin bende ginwang’ kwo ma rondo ku rondo. (1 Jukorinto 9:19-23) Wan de wacikara nineno kwo calu ma Yehova bende nene ko. Ebemito dhanu ceke gilok cwinygi kara ginwang’ kwo. (2 Petro 3:9) Pi ninyutho nia wabelubo lapor pa Yehova, wacikara bende nimaru dhanu. Adunde mi kisa bicwaluwa nirweyo lembanyong’a kud amora, man biketho wabinwang’u mutoro i ticne.

12. Pirang’o pire tie tek ni dhanu pa Mungu nia gigwok kwo ikum ret?

¹² Kara wanen kwo calu ma Yehova nene ko, wacikara bende nigwoko kwo mwa ikum ret. Pieno, ukwayu watim tic, man waring mutukari, moto, kunoke gari, i ayi ma romo ketho ngo kwo i ariti, kadok kinde ma wabegiero ot, wabeyiko piny mwa moko, kunoke wabecidho i kaka mi thier mwa. Dhanu moko, ka gibetimo lembe moko, gimito gidhule pio pio, kunoke sente migi kud unyothere lee i lembene. Enke, timo kumeno medo ariti mi nwang’u ret ameda. Wacikara ning’eyo nia kwo man leng’kum pa dhanu, pigi tie tek nisagu sente man dhulolembe. Mungu mwa betimo gin m’atira saa ceke, man wan de wabemito nilubo lapor pare. Asagane judong cokiri gicikiri nidieng’ cuu kara kwo migi ku mi dhanu mange kud ubed i ariti. (Lembrieko 22:3) Ka jadit cokiri moko ubepoyo wii ikum cik mi gwoko kwo ikum ariti, winje. (Jugalatia 6:1) Nen kwo calu ma Yehova bende nene ko, kara “rimo kud ubed i wii.”

13, 14. Judongo mir Israel gicikiri nilubo lapor mi pokolembe ma pwe pa Yehova i ayi makani?

¹³ Yehova ugam ung’olo ni judongo mir Israel nia gilub lapor pare mi pokolembe ma pwe. Mi kwong’o, gicikiri ning’eyo nia nyo andha lembene utimere kumeca. I ng’eye, umito gisai ning’eyo cuu gin m’ucwalu ng’atune i nek, nen pare, man lembe m’elar etimo i wang’e, pi nineno nia nyo juromo timo ire kisa kunoke ngo. Ukwayu judongo eno ginyang’ cuu nia nyo ng’atuno unego wadi pilembe elar ekece akeca. (Som Wel 35:20-24.) Tekene sadeni mi nekne gitie, jucikiri niwinjo ario m’ikindgi kokoro iwang’ ning’olo lembe pa jaranek maeno.​—Wel 35:30.

¹⁴ I ng’eye ma judongo eno gidaru nyang’ cuu mandha ikum lembene, gicikiri niparu kawoni pi jaranekne en gire, ento ungo kende kende pi lem marac m’etimo. Judongo mir Israel gicikiri nibedo ku rieko mi luro i lembe kara ginen bor, man ginyang’ cuu nia ang’o dhe m’ucwalu ng’atune i nek. M’usagu maeno ceke, gibino ku yeny mi tipo maleng’ pa Yehova kara ukonygi nilubo lapor mi luro i lembe, kisa, man bedopwe pare.​—Ai 34:6, 7.

15. Nen pa Yesu ugam ukoc nenedi ku mi Jufarisayo iwi judubo?

¹⁵ Jufarisayo gibed gipoko lembe m’umbe kisa. Gibed giketho wigi akeca iwi dubo pa ng’atini, kakare nisayu ning’eyo nia nyo ng’atune tie dhanu ma nenedi yor i adundene. Ku lapor, kinde ma Jufarisayo moko gineno nia Yesu ubecamu cam i ot pa Matayo, gipenjo julub pare kumae: “Japonji mu ke gibecamu giku weg ajok ku judubo de nedi?” Yesu dwoko igi kumae: “Ju ma kumgi leng’ can jakeikum negogi ngo, ento ju ma kumgi lith re. Ento wucidh wung’ei ka thelembe nini, ayenyo kisa, lam re ngo. Kum abino lwong’o weg bedopwe ngo, endre judubo.”  (Matayo 9:9-13) Nyo Yesu ubino nicero bang’ judubo? Ungo. Ebino yenyo nia gilok cwinygi. Eno ubino thenge ma pire tek mi lemkwenda m’erweyo. (Matayo 4:17) Yesu unyang’ nia ikind “weg ajok ku judubo,” jumoko kokoro tie ma gimito gilok kura migi. Gicidho ngo i ot pa Matayo pi cam kende. Ento gicidho pilembe gibino lubo tok Yesu. (Marko 2:15) Etie lembe mi can nia Jufarisayo gibed gineno ngo dhanu calu Yesu. Gibed giyio ngo nia dhanu romo lokiri, man gineno dhanu ni judubo ma romo loko ngo kura migi nja ku nja de. M’umbe jiji, gibedo tung’ akeca ku Yehova, ma poko lembe ku bedopwe man ma won kisa!

16. Komite mi pokolembe ucikere nitimo kero ning’io lembang’o?

¹⁶ Tin bende, judong cokiri gicikiri nilubo lapor pa Yehova, ‘m’umaru bedopwe.’ (Zaburi 37:28) Pieno, gicikiri mi kwong’o, ‘niyenyo’ lembe cuu mandha pi ning’eyo nia nyo andha dubo utimere. Kan etimere andha, gibilubo telowic mi Biblia pi ning’eyo gin ma gicopo timo. (Poi mi Cik 13:12-14) Judong cokiri ma gini i komite mi pokolembe (comité de discipline religieuse), gicikiri nibedo ku wang’gi cuu mandha pi ning’io nyo andha ng’atu m’utimo dubo ma pek uyewo dubo parene kunoke ngo. Wang’ ma pol, etie yot ungo ning’io lembuno. Yewo dubo uketho i ie nen pa ng’atini iwi dubo m’etimo, man gin ma ni i adundene. (Lembanyutha 3:3) Kara jutim kisa ni jadubo, ecikere niyewo dubo parene kokoro. *​—Som korolembe m’i there.

17, 18. Judong cokiri giromo ng’eyo nenedi nia ng’atini uyewo dubo pare i andha? (Nen cal mir acaki.)

¹⁷ Yehova giku Yesu ging’eyo cuu mandha paru man nen pa ng’atini, pilembe gin re ma giromo somo adunde. Ento judong cokiri gimbe ku copo maeno. Pieno, kan itie jadit cokiri, iromo ng’eyo nenedi nia ng’atini uyewo dubo pare i andha? Mi kwong’o, rwo kara inwang’ rieko man copo mi ng’io i lembe. (1 Ubimo 3:9) Mir ario, tii ku Lembe pa Mungu man girasoma pa jamiru mandha pi nikonyi inen tung’ tung’ m’utie ikind “can mi ng’om,” ku “can ma ayi Mungu ni i kume,” niwacu, lokocwiny kunoke yewo dubo mandha. (2 Jukorinto 7:10, 11) Nen kite ma Biblia ukoro ko pi dhanu ma gigam giyewo dubo migi i andha ku dhanu m’ugam uyewo ngo i andha. Nen bende kite ma gigam giwinjiri ko, paru migi, man timo migi.

¹⁸ Mir adek, par bende pi jadubone en gire, ento ungo kende kende iwi gin m’etimo. Penjiri kumae: Ang’o m’ucwale nitimo lembuno? Pirang’o etimo ng’iong’ic maeno? Peko man ng’ico pare tie ang’o? Biblia ular uyero nia Yesu, ma en e wic mi cokiri mi Jukristu, “bipoko lembe ngo calku nen mi wang’e, kadok ajuka de ebijuko ngo calku winjo m’i ithe; ento ebipoko lembe mi jucan ku bedopwe, man ebijuko ju ma mol m’i ng’om de ku bedopwe.” (Isaya 11:3, 4) Judong cokiri, Yesu ukethowu kara wugwok cokiri pare, man ebikonyowu kara wupok lembe ku bedopwe, man ku kisa. (Matayo 18:18-20) Watie ku foyofoc lee i cwinywa pilembe watie ku judong cokiri ma gibedieng’ piwa! Gibekonyowa bende kara wakwo ku bedopwe man ku kisa i kindwa.

19. Inwang’u ponji makani ikum adhura mi karingo m’ineno nia ibitio ko?

¹⁹ Cik pa Musa utie kud “ayi mi ng’eyong’ec man mi lemandha.” Ebeponjowa iwi Yehova man iwi cik pare mir ukungu. (Jurumi 2:20) Adhura mi karingo ma Cik uweco pire, ubeponjo judong cokiri iwi kite ma giromo timo ko “lembapoka mandha,” man ebeponjo wan ceke nia wanyuth “bero ku ngisi (kisa)” ng’atuman ni wadi man ni wadi. (Zekaria 7:9) Kadok tin watie ngo i the Cik pa Musa de, re Yehova ulokere ngo. Pokolembe ma pwe man timo kisa, pigi tie tek asu i ie. Watie ku rwom madit nitimo ni Mungu maeno. Dong’ wek walub lapor mi kite pare mabeco kara wabed museme man agwoka i bang’e!