Umego moko ma nyinge Allen  * uyero kumae: “Abino ku jiji nidwogo keni. Ang’eyo ngo nia nang’u aromo nwang’u jurimo kunoke aromo bedo ajola keni.” Allen ubetimo kero ning’iyo i cokiri manyen m’edok i ie, ma nwang’ere i kilometre ma kadhu 1 400 niai ku kaka m’elar ebino i ie.

Ka in de iwilo cokiri, iromo bedo bende ku nyathin adieng’a moko. Dong’, ang’o ma romo konyi kara ing’ii maber i cokiri manyen? Iromo timo ang’o kan ibenwang’u nia ng’iyone tie tek iri? I thenge mange, iromo konyo nenedi ju m’utundo manyen i cokiri peri kara ging’ii pio pio?

Kenyam i lapor ma e: Ka judagu yen, enwang’ere ku nyathi peko moko. Ku lapor, ka jufudhe kud i ng’om, kara dage ubed yot, wang’ mapol ulage ma dupa ng’ol cen. Ka judok jupidhe kaka mange ke, yen ne caku wodho ulage manyen ndhu ndhu. Kumeno bende, nidok i cokiri mange romo nyayu iri nyathi peko moko. I cokiri peri m’iwang’e, nwang’u dong’ “ulegi” unyang’, nikum jurimo mabeco m’ibino ko man lembe ma tung’ tung’ mi tipo m’ibed idikiri i ie. Ento kawoni ubekwayu iketh ulegi manyen uwoki kara ing’ii maber kaka manyen m’idok i ie. Ang’o ma bikonyi nitimo kumeno? Ukwayu itii ku cik mir ukungu mi Biblia. Wakenen moko m’ikindgi.

Ng’atu m’ubesomo Lembe pa Mungu nja, ebedo “calu yen ma jupidho dhu kulo mi pi, ma cego nyinge ku ba nindone, ma ithe de ner ungo; man gin ceke ma tek etimo bibedo miero.”​—Zab. 1:1-3.

Kara yen ubed maleng’ saa ceke, ecikere nicwio pii nja; kumeno bende, kara Jakristu umedere nibedo matek i tipo, ecikere nicamu Lembe pa Mungu kubang’ ceng’. Pieno, mediri nisomo Biblia kubang’ ceng’, man nicidho nja i coko. Gwok ng’iyo maber mi timo thier mi juruot, man mi ponji peri masegi. Kud iwek nitimo lembe ceke m’ibed itimo kinde m’ibino i cokiri peri ma con, kara imediri nibedo tek i tipo i cokiri manyen de.

“Ng’atu ma kwoyo pi [iwi jumange] jubikwoyo pi i wie bende.”​—Rie. 11:25.

Ibinwang’u kero man ibing’iyo pio pio mandha kan ibedikiri lee i tic mi rweyo lembanyong’a. Jadit cokiri moko ma nyinge Kevin uyero kumae: “Gin m’ukonyowa akeca ku min ot para ubedo nicaku tic pa jayab yo ma jakony ndhu ndhu kinde ma watundo i cokiri manyen. Watundo ning’eyo pio pio mandha umego, juyab yo, man kabedo mwa mi rweyo lembanyong’a.” Roger, m’udok kaka mange ma nwang’ere i kilometre ma kadhu 1 600 niai ku kabedo pare macon, uyero kumae: “Yo maber akeca mi ng’iyo i cokiri manyen tie nibecidho wang’ mapol i tic mi rweyo lembanyong’a. Bende, keth judong cokiri ging’ei nia itie ayika pi nikonyo i tic moko ci, calu ve niketho leng’o i Ot Ker, nitimo thengponji moko i coko kaka ng’atu m’umbe, kunoke nicigamu ng’atu m’utie ku yeny man nitere i coko. Kan umego ku nyimego gibeneno nia in m’i welo, itie ku pidoic mi miiri, gibidoko jurimbi yot yot.”

“Wudok dit” (niwacu, wuyab kindwu).​—2 Kor. 6:13.

Thei mer kud umego ku nyimego ma tung’ tung’. Ing’ei ma nyamego Melissa ku juruot pare gidok i cokiri mange, giketho wigi zoo ninwang’u jurimo manyen. Eyero kumae: “Wabed watimo kero niweco lee kud umego ku nyimego iwang’ coko man i ng’eye, kakare nimothogi amotha kende.” Lembuno  ukonyogi bende ning’eyo pio pio nying umego ku nyimego. M’umedo maeno, gibed gilwong’o dhanu i bang’gi, uketho githeyo mer ku jurimo dupa man merne udoko tek. Emedo kumae: “Wamio namba mi simu mwa i kindwa, kara wabed walwong’ara man wadikara kugi i lembe ma tung’ tung’ mi cokiri ku lembe mange bende.”

Kan inwang’u nia etie tek iri niweco ku dhanu manyen, icopo caku ku lembe moko ma thindho thindho. Ku lapor, nivonjo ibang’ dhanu, kadok nwang’u ibemaru ngo nivonjo de. Vonjo bitelo dhanu mange i kumi. Biblia de ucwaku lembuno, eyero kumae: “Der mi wang’ nyayu mutoro i adunde.” (Rie. 15:30.) Nyamego Rachel m’udok bor ku kaka m’edongo i ie uyero kumae: “Abed abedo jalewic. Saa moko ategara atega niweco ibang’ umego ku nyimego mi cokiri para manyen. Pieno, i Ot Ker, asayu ng’atu m’ubeweco ngo ibang’ dhanu. Ecicopere nia ng’atu maeno utie bende ku lewic calu an.” In bende icopo ketho ebed iri ni lembakeca niweco kokoro ku ng’atu moko ma nyen iwang’ coko kunoke i ng’eye.

I thenge mange, iromo bedo kud anyong’a nirombo ku dhanu manyen pi yenga moko ma fodi itundo i ie atunda. Ento i ng’eye, nimakere ku nindo m’ubekadhu, ibinwang’u nia dong’ itie “welo” ngo. I saa maeno, kakare nikonjo cingi, bikwayu imediri nitimo kero nitheyo mer ku jurimo mange manyen.

Yen moko timo nindo ma lee nisagu mange iwang’ nimoko cuu kaka manyen ma judagugi i ie. Kumeno bende, dhanu ceke romo ng’iyo ngo i cokiri manyen pi nindo marom. Ka nindo udaru kadhu lee niai m’itundo i cokiri manyen, ma re fodi ing’iyo cu cu ngo i ie, tii ku cik mir ukungu ma e mi Biblia pi nikonyi:

“Ku waol ku timo tic ma ber: kum ka kakare tundo wabikayu, tek wavoc ungo.”​—Gal. 6:9.

Wek nindo mange ukeukadhi, kara itund ning’iyo maber. Ku lapor, jumisioner mapol ma juponjogi i somo mi Gilead, gikegibedo i ng’om mange ma juorogi i ie pi oro dupa iwang’ nidok niliewo dhanu i ng’om ma thugi. Eno konyogi nitwiyo rimo kud umego ku nyimego mi kaka ma gini i ie, man ning’iyo maber ku suru ma tung’ tung’.

Alejandro, m’udaru wilo kabedo wang’ dupa uyero nia, ng’iyo tie ngo gin ma jurendo arenda. Ekoro kumae: “Ing’ei wilo kabedo mwa ma tokcen, min ot para uyero kumae, ‘Jurimba ceke gidong’ i cokiri mwa ma con!’” Alejandro upoyo wie nia oro ario m’ukadhu de, elar eyero tap wec ma rom saa ma gigam giwilo kabedo. Re ikind oro arione, etimo kero ning’iyo ku dhanu mange manyen, man gidoko jurimbe ma ceng’ni.

“Kud iwac kumae, ‘Ceng’ ma kwong’a bedo ber ma sagu maeni nedi?’ kum ipenjo pi maeni ku rieko ngo.”​—Ekl. 7:10.

Kud ipor cokiri peri manyen ku macon. Ku lapor, ecicopere nia i cokiri peri manyen, umego gibed giweco ngo akeca ibang’ dhanu, kunoke nyo gibed giyero lembe ngbeng’ ngbeng’ ma in ke itie kumeca ngo. Keth wii kende kende iwi kite migi mabeco, calu ma in de iromo maru nia giketh wigi ikum kite peri mabeco. Dhanu moko m’utundo manyen i cokiri, gituc nizungo nia wilo kabedo ucwalugi nipenjiri kumae, ‘Nyo andha amaru “umego” ceke?’​—1 Pet. 2:17.

“Wukwai, e ebimire iwu.”​—Lk 11:9.

Mediri nirwo pi ninwang’u kony. David ma tie jadit cokiri uwacu kumae: “Kud icur ku peko maeno  kendi. Lembe tie dupa ma waromo timo kende kende ku kony pa Yehova. Rwo pi lembene!” Rachel ma waweco pire i wang’e, uyero kumae: “Waku won ot para ka wabenwang’ara nia ve fodi kakawa mbe i cokiri manyen, warwo kumae: ‘Yehova wakwei, keth wang’ei ka nyo wabetimo lembe moko m’ubecero umego ku nyimego nibedo ceng’ni kudwa.’ I ng’eye ke, watimo kero ninwang’u saa lee mi nambu karacelo kud umego ku nyimego.”

Junyodo, kan awiya mwu ubenwang’u peko mi ng’iyo i cokiri ma nyen, wurwo karacelo kugi iwi lembene. Wuyik bende nambu karacelo kud umego ku nyimego ma tung’ tung’ pi nikonyogi ginwang’ jurimo manyen.

Icopo timo ang’o pi nikonyo ju m’utundo manyen i cokiri peri? Tim tego nibedo igi ni jarimo mandha niai i acaki. Pieno, kepim niparu lembe m’iromo maru nia jutim iri ka nwang’u in re m’itundo ma nyen i cokiri moko, e in de itim kumeca. (Mat. 7:12) Nyo ju manyen eno giromo bino dikiri i thier mi juruot peri, kunoke nineno karacelo kudwu program ma kubang’ dwi mi Televizio JW? Nyo iromo lwong’ogi kara wuwok wukugi i tic mi rweyo lembanyong’a? Kan ilwong’ogi pi cam moko kadok ma nyanok de, gibiwil ungo pi jol peri. Lembang’o mange m’iromo timo pi nikonyo ju m’utundo manyen i cokiri peri?

Carlos uyero kumae: “Kinde ma watundo i cokiri mwa manyen, nyamego moko mi cokirine umio iwa nying’ odlwor ma bei piny m’i igi tie yot. Lembuno ukonyowa lee mandha.” Dhanu m’uai i kabedo mange, giromo foyo lee dit kan inyutho igi kit bongu ma giromo kendo i saa mi lietho, mi ng’ico, kunoke saa pa koth i beng’wu. Iromo bende nikonyogi kara ginwang’ adwogi maber i tic mi rweyo lembanyong’a; pieno, kor igi kpawa mi kabedo mwu, kunoke pi dini mi dhanu mi kabedo mwu.

Umego Allen ma waweco pire i acaki, udaru timo oro ma lee i cokiri pare manyen. Ebepoi kumae: “Ku kwong’a atimo kero lee mandha kara atund ning’eyo umego ku nyimego. Ento kawoni, wadaru ng’iyo kugi lee nikadhu kadok dhanu mi ot acel, man atie ku mutoro.” Allen unwang’u nia kara wilo kabedo uketho ngo ebayu jurimo abaya. Ento, enwang’u jurimo manyen, ma saa moko bibedo jurimbe pi kwo pare zoo.