1. Kekor nia Yakobo udongo i ot ma nenedi.

 YAKOBO ubino umin Yesu, man edongo i ot ma dhanu m’i iye ubino tek i thenge mi tipo. Yosefu giku Maria ma gibino jurunyodo pare, gimaru Yehova lee man gibed giii nitimo ire ku tego migi ceke. Mugisa mange ma Yakobo ubino ko, utie nia umin ma kayu udoko ni Masiya ma jung’olo pire. Ebino rwom ma lee dit ni Yakobo nibedo acel m’i kind juruot maeno!

2. Lembe ma kani ma copo ketho Yakobo miyo woro ni umin ma jaditi?

² Yakobo ubino ku thelembe dupa ma copo cwale nimiyo woro ni umin ma jadit. (Mat. 13:55) Ku lapor, Kinde ma Yesu ubino ku oro 12, nwang’u dong’ eng’eyo Lembagora lee, uketho i juponji ma dongo m’i Yeruzalem de uwang’ lii i kume. (Luka 2:46, 47) Saa moko nyo Yakobo ubed utimo tic mi bau karacelo ku Yesu. Kan andha, nyutho nia eng’eyo umin cuu mandha. Nathan Knorr ubed uyero wang’ ma pol nia, “kan ibetimo tic karacelo ku ng’atini, ing’eyo lembe lee iwi ng’atuca.” * Copere nia Yakobo de ubed ukonyo ngo tic kende, ento ebed eneno kite ma “Yesu umedere [ko] nidongo, man rieko pare de udoko lee; enwang’u bende bero i wang’ Mungu kud i wang’ dhanu de.” (Luka 2:52) Lembuno copo ketho waparu nia Yakobo de ubino acel m’i kind julub ma kwong’a pa Yesu, re karaman kumeno ngo.

3. Nyo Yakobo uyiyo nibedo jalub pa Yesu kinde ma Yesu ubino rweyo lembanyong’a iwi ng’omi?

³ Kinde ma Yesu ubetimo tic pare mi rweyo lembanyong’a iwi ng’om, nwang’u fodi Yakobo utie ngo jalub pare. (Yoh.  7:3-5) Copere nia Yakobo de ubino i kind wedi pa Yesu m’uparu nia “wiye daru nyothere.” (Mark. 3:21) Bende, gin moko mbe m’unyutho nia Yakobo ubino nuti karacelo ku min ma Maria kinde ma juguro Yesu iwi yen mi can.​—Yoh. 19:25-27.

4. Wabiweco iwi ponji ma kani ma waromo nwang’u i bang’ Yakobo?

⁴ I ng’eye Yakobo udok uyiyo Yesu man edoko jadit cokiri ma pir awora i cokiri mi Jukristu. I thiwiwec maeni wabiweco iwi ponji ario ma wacopo nwang’u i bang’ Yakobo: (1) Wacikara nibedo dhanu ma jwigiri man (2) kite ma wacopo bedo ko juponji ma cuu.

5. Yakobo utimo ang’o kinde ma Yesu unyuthere ire i ng’ei cer pare?

⁵ Yakobo udoko jalub pa Yesu i saa ma kani? Kinde ma Yesu ucer ku kind ju m’utho, “enyuthere ni Yakobo, macen ni jukwenda ceke.” (1 Kor. 15:7) I ng’ei rombo migi ku Yesu, Yakobo uloko cwinye edoko acel m’i kind julub pa Yesu. En de ebino nuti kinde ma jukwenda gibedo i kusika ma malu i Yeruzalem pi nikuro tipo ma leng’ ulor i wigi. (Tic. 1:13, 14) I ng’eye Yakobo udok unwang’u rwom mi bedo acel m’i kind dhanu m’i guriri m’utelowic mi rundi ma kwong’a. (Tic. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Bende, i wang’ oro 62 N.N.Y., ku tego mi tipo ma leng’ ekiewo waraga ni Jukristu ma juwiro ku tipo. Waraga eno tie ku kony lee iwa tin de, kadok watie ku genogen mi cikwo i polo kunoke mi kwo iwi ng’om. (Yak. 1:1) Jayahudi moko ma jakor kpawa mi rundi ma kwong’a ma nyinge Josephus ukoro nia Yakobo utho i the ng’ol pa jalam ma dit mi Juyahudi ma nyinge Ananias ma wod Annas. Yakobo ugwoko bedoleng’ pare nitundo cil i tho.

6. Yakobo ugam ukoc ku judong dini mi Juyahudi i yo ma kani?

⁶ Yakobo ubino ng’atu ma jwigere. Pirang’o wabeyero kumeno? Kenen tung’ tung’ m’utie i kind ayi ma Yakobo uyiyo ko Yesu kud ayi ma judong’ dini dupa ginene ko. Kinde ma Yakobo unyang’ i gin m’unyutho nia andha Yesu tie Wod Mungu, ejwigere man ejolo lembene. Ento judongo mi julam mi Yeruzalem gitimo lembe m’ukoc. Ku lapor, ging’eyo cuu dit nia Yesu ucero Lazaru kud i tho. Re asu gikwero nia Yesu tie ngo ng’atu ma Yehova uoro, gimito ginege ku Lazarune zoo  cen. (Yoh. 11:53; 12:9-11) I ng’eye kinde ma Yesu ucer kud i kind ju m’utho, gicamu gamba gikanu wang’ lembene kara dhanu kud ung’ey. (Mat. 28:11-15) Kuhaya mi judong dini eno uketho gikwero Masiya.

7. Pirang’o wacikara nikoc cen ku kuhaya?

⁷ Ponji: Koc ku kuhaya, man wek Yehova uponji. Tap calu ma remo ketho rimo wotho ngo cuu i kumjo man eketho adunde de goyo ngo ma cuu, kuhaya de ketho adunde ng’atini doko nwang’ man ecero ng’atune niworo telowic pa Yehova. Jufarisayo gidwoko adundegi nwang’ uketho gikwero niyiyo gin m’utimere igi kamaleng’ ku tego mi tipo pa Mungu. (Yoh. 12:37-40) Eno ubino lembe ma rac dit pi kum ecerogi ku yo mi nwang’u kwo ma rondo ku rondo. (Mat. 23:13, 33) Pire tie tek nia wamedara niweko Lembe pa Mungu ku tipo pare ulok kite mwa, paru mwa man yub mwa! (Yak. 3:17) Jwigiri uketho Yakobo ubino ayika niweko Yehova uponje. Bende, calu ma wabineno, jwigiri re m’uketho edoko japonji ma cuu man ma won bodho.

8. Ang’o ma bikonyowa nibedo juponji ma cuu?

⁸ Yakobo ubino ngo ng’atu m’usomo lee. M’umbe jiji, judong dini mi rundi pare gibed ginene ni ng’atu ‘m’uponjere ngo, man [ma] pire de ung’eyere ngo’ calu ma gibed gineno ko Pethro man Yohana. (Tic. 4:13) Re ka wasomo i Biblia, wanwang’u nia Yakobo uponjo nibedo japonji ma cuu. Calu Yakobo, saa moko nyo wan de wasomo ngo lee. Ento nikum kony mi tipo ma leng’ pa Yehova man ponji ma wabenwang’u i dilo pare, wan de wacopo doko juponji ma cuu. Wakewec iwi lapor mi bedo japonji ma cuu ma Yakobo uweko man ponji ma wacopo nwang’u.

9. Yakobo ubed uponjo ponji i ayi ma nenedi?

⁹ Yakobo ubed utiyo ngo ku wec ma dongo man paru ma koro iye tek. Eno uketho juwinj pare ubed ung’eyo gin m’ukwayu gitim man kite ma giromo time  ko. Ku lapor, wakewec iwi ayi ma yot ma Yakobo uponjo ko nia Jukristu gicikiri nibedo ayika nisendiri pi bedopwe m’umbe nibedo kud akece i igi. Ekiewo kumae: “Wabekwanu ju ma gigam ginyutho cirocir nia gi jumutoro. Wuwinjo pi cirocir pa Yob man wuneno lembe ma Yehova udok utimo ire tokcen ne, man wuneno nia Yehova utie jamer lee man e jakisa.” (Yak. 5:11) Poy nia Yakobo uketho ponji pare ujengere iwi Lembagora. Etiyo ku Lembe pa Mungu pi nikonyo juwinj pare ginyang’ nia Yehova bemiyo mugisa ni ju m’ugwoko bedoleng’ migi calu Yob. Yakobo utiyo ku wec ma yot pi niponjo lembe maeno i ayi ma junyang’ i iye. Lembuno uketho etelo ngo nen mi dhanu i wiye gire ento iwi Yehova.

10. Yo acel ma kani ma wacopo lubo iye lapor pa Yakobo kinde ma wabeponjo ponji?

¹⁰ Ponji: Yer lembe ma junyang’ i iye man keth ponji peri ujengere iwi Lembe pa Mungu. Lembakeca mwa utie ngo niketho dhanu unen nia wang’eyo lembe lee, ento niketho ginen nia Yehova re m’ung’eyo lembe lee man nia ebedieng’ pigi. (Rum. 11:33) Wacopo tundo i kum lembakeca maeno nwang’u lembe ceke ma wabeyero ujengere iwi Lembagora. Ku lapor, kakare niyero ni juponj Biblia gin ma wacopo timo kakagi, wacikara ninyamu i lembe kugi iwi lapor mi Biblia man niketho ginyang’ i paru pa Yehova man kite m’ewinjere ko iwi lembene. Eno bicwalugi nibedo kud ava mi timo lembe ma nyayu anyong’a i i Yehova, ento ungo i iwa.

11. I rundi pa Yakobo, Jukristu moko ginwang’iri ku peko ma nenedi, man Yakobo ke umiyo igi juk ma kani? (Yakobo 5:13-15)

¹¹ Yakobo ung’eyo nia jumange copo koso. I waraga m’ekiewo, eng’eyo pi peko ma juyic wadi gibenyego ko, man emiyo igi telowic ma kamaleng’ iwi kite ma giromo voyo ko pekone. Ku lapor, Jukristu moko gibed gitiyo ngo cuu ku juk ma jumiyo igi. (Yak. 1:22) Jumange ubed unyutho akoyakoya pi julonyo. (Yak. 2:1-3) Jukurucel ke ubed ugwoko ngo lebgi i kum wec. (Yak. 3:8-10) Jukristu eno gibino ku lembe ma goge lee, re cwiny Yakobo utur ungo i kumgi. Emiyo igi juk i ayi ma ber re ungo nyadhong’dhong’, man ekwayu ju ma gitie ku peko i thenge mi tipo gisay kony i bang’ judong cokiri.​—Som Yakobo 5:13-15.

12. Tek wabekonyo juponj Biblia, wacopo bedo ku nen ma ber i wigi nenedi?

¹² Ponji: Ng’ey nia jumange copo koso, re bed ku nen ma ber i wigi. Nitiyo ku juk copo bedo lembe ma tek ni dhanu dupa ma wabeponjo kugi Biblia. (Yak. 4:1-4) Ecopo ting’o igi nindo pi niwodho ulag timo ma rac m’unyang’ i igi man niwile ku kite ma beco mi Jukristu. Calu Yakobo, umito wabed ku tegocwiny pi ninyutho igi kaka m’ukwayu gitim alokaloka i iye. Re ukwayu wabed bende ku nen ma ber i wigi, ma wabed ku genogen nia Yehova bitelo dhanu ma gijwigiri i bang’e man ebimiyo igi kero ma gitim ko alokaloka i kwo migi.​—Yak. 4:10.

13. Calu m’ugorere i buku pa Yakobo 3:2, Yakobo ugam ung’eyo lembang’o?

¹³ Yakobo ubino ku nen ma cuu i wiye gire. Eneno ngo nia ot pagi m’enyolere i iye kunoke rwom mi tic m’ebetimo uketh ebed ni ng’atu ma segi kunoke ebed dit nisagu Jukristu wadi mange. Elwong’o Jukristu wadi mange nia “umego para ma jumer.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Eketho ngo dhanu mange unen nia ve kosa timere ngo ire. Tung’ kumaeno, eroyere en gire i wec  m’eyero kumae: “Wan ceke watimo kosa wang’ ma pol.”​—Som Yakobo 3:2 man korolembe mi there.

14. Pirang’o wacikara niyiyo nia wan de woro cik mir ukungu mi Biblia ubino iwa yot ungo?

¹⁴ Ponji: Poy nia wan ceke wadubo. Wacikara ngo niparu nia watie dit iwi jumange ma wabeponjo kugi Biblia. Pirang’o? Ka wabeketho japonj Biblia unenwa nia wapwe akeca, eno biketho ebiparu nia ecopo romo ngo nitimo ni Mungu. Ento tek wanyutho jwigiri nia wan de ebino iwa lembe ma yot ungo niworo cik mir ukungu mi Biblia man wakoro ire kite ma Yehova ukonyo kowa nivoyo peko mwane, wabikonye nineno nia en de eromo timo ni Yehova.

15. Yakobo ubed utiyo ku lapor ma nenedi? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Yakobo ubed utiyo ku lapor ma cuu. M’umbe jiji, tipo ma leng’ re m’ubed ukonye, man copere nia enwang’u bende ponji lee i kum lapor ma Yesu m’umin ma jadit ubed utiyo ko. Lapor ma Yakobo utiyo ko i barua pare utie lapor ma yot man ponji ma juromo nwang’u i iye de utie terere.​—Som Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. Pirang’o wacikara nitiyo ku lapor ma cuu?

¹⁶ Ponji: Tii ku lapor ma cuu. Tek ibetiyo ku lapor ma cuu, eca nwang’u ibeloko ithjo udok ni wang’jo, niwacu ibeketho dhanu ginen lembe m’ibeponjo i paru migi. Eno ketho juwinj peri gipoy i kum lemandha m’i Biblia ma pire tek m’ibeponjo. Yesu ubino ng’atu ma dit m’ubed utiyo ku lapor i ayi ma ber akeca; umin ma Yakobo de ulubo lapor pare. Wakewec iwi lapor acel kud i kind lapor ma Yakobo ubed utiyo ko man wanen nia pirang’o etie lapor ma cuu.

17. Pirang’o lapor ma jukiewo pire i Yakobo 1:22-25 utie lapor ma cuu akeca?

¹⁷ Som Yakobo 1:22-25. Lapor mi kieu ma Yakobo utiyo ko, utie lapor ma cuu pi thelembe dupa. Etiyo ku laporne pi nimiyo ponji ma pire tek, niwacu, kara wanwang’ kony i Lembe pa Mungu, ukwayu ngo wasome asoma kende, ento wacikara nitiyo bende ku lembe ma wasomone. Yakobo utiyo ku lapor pa ng’atu m’ubeneno wang’e i kieu, ma tie lapor ma juwinjne copo nyang’ i iye pio pio. Ewodho ponji ma kani kud i iye? Ecopo  bedo ni lembkasegu ni ng’atini tek eneno i kieu piny moko m’ukwayu eyik i kume, re elund eyike ngo. Kumeno bende, ecopo bedo iwa lembkasegu tek wasomo Lembe pa Mungu, e wanwang’u nia lembe moko nuti m’ukwayu watim alokaloka iye i kite mwa, re walund watimo ngo alokalokane.

18. Lembe adek ma kani ma wacikara nitimo kinde ma wabetiyo ku lapori?

¹⁸ Tek ibetiyo ku lapor, icopo kwanyu macal pa Yakobo i yo adek ma e: (1) Nen nia lapor m’ibetiyo ko bikonyi niwodho ponji kud i lembe m’ibeweco pire. (2) Tii ku lapor ma juwinj peri gicopo nyang’ i iye pio pio. (3) Wodh ponji ma terere kud i lapor peri. Tek ineno nia etie tek iri ninwang’u lapor ma cuu, tim sayusac i Index des publications des Témoins de Jéhovah, i thethiwiwec “Illustrations.” Ibinwang’u lapor dupa m’icopo tiyo ko. Poy nia lapor eno gitie ve mikrofon ma medo dwal, lapor de bimiyo tego i ponji peri. Pieno, tii ku lapor pi niweco kende kende iwi lembe ma pigi tek m’ibemito ponjo. Thelembe ma pire tek m’uketho wabemedo bodho mwa mi ponji, utie ngo nitelo nen mi dhanu i wiwa giwa, ento nikonyo dhanu dupa nibedo i kind dhanu pa Yehova ma gitie jumutoro.

19. Wacopo nyutho nenedi nia wamaru umego ku nyimego mwa mi tipo?

¹⁹ Yakobo ubino kud umin m’utie ng’atu ma leng’ m’umbe ku kum mi dubo, ento wan wambe ku ng’atu ma kumeno. Re kadok kumeno de, watie ku rwom mi timo ni Yehova karacelo kud umego ku nyimego dupa. Wanyutho nia wamarugi nwang’u wabedikara kugi, wabenwang’u ponji i bang’gi, man nwang’u waberweyo lembanyong’a ku timo tic mi ponjo dhanu karacelo kugi. Tek wabetimo kero nilubo lapor pa Yakobo i paru mwa, i timo mwa, man i bodho mwa mi ponji, wabimiyo yung ni Yehova man wabikonyo dhanu dupa m’adundegi cuu pi nicoro ceng’ini ku Wegwa m’i polo ma Jamer.