I winjiri maeno, gicaku bende the dikiri moko ma nyen ma julwong’o Dikiri mi thek (Société des Nations). Lembakeca mi dikiri maeno ubino “niketho winjiri, kwiocwiny man bedomoth i ng’om ceke.” Dini mi ndra ma dupa gicwaku dikiri maeno. Ku lapor, judongo ma tung’ tung’ mi Guriri mi dini pa Kristu i Amerika giwacu nia dikirine ucungo ka “Ker pa Mungu iwi ng’om.” Pi ninyutho nia gidiko cing’gi i kum lembene, gioro dhanu migi ucidh udikiri i coko ma dit ma jutimo i Paris. Jalwo acel m’i kind ju ma juorone uwacu nia coko maeno “uyabu dhu oro ma nyen mi kwiocwiny iwi ng’om zoo.”

Oro ma nyen ugam ucaku de andha, re utie ngo gin ma dhanu m’udikiri i coko maeno gitimo re m’udwoko orone nyen. I oro 1919, Yehova umio tego i kum dhanu pare, uketho gicaku rweyo lembanyong’a lee nisagu m’i wang’e. Ento kara tic maeno utimere cuu, ugam ukwayu Juponj Biblia gitim alokaloka moko ma lee.

Jugam jupangu nibolo voth pi ng’io jutela mi Watch Tower Bible and Tract Society ceng’ soko, nindo 4 mi dwi mi 1, 1919. I saa maeno, nwang’u umego Joseph Franklin Rutherford m’ubino telo wi dhanu pa Yehova ubino i kol karacelo kud umego mange abiro i adhura mir Atlanta i Géorgie, i ng’om mir États-Unis. Pieno, jubedo penjiri ka nyo ukwayu jubol kendo voth iwi umego maeno ma gini kol pi telo wi dilo, kunoke nyo mito juketh jumange kakagi.

Cwiny umego Rutherford upido lee pir anyim mi dilo pa Yehova kinde m’ebino i kol. Eng’eyo nia umego moko gibino paru ya ecibedo ber ka juketho ng’atu mange ubed prezida mi dilo pa Yehova. Eno uketho i barua m’ekiewo ni umego ku nyimego ma gicokiri, ekwayugi nia gibol umego Evander Joel Coward re m’ubed prezida. I baruane, ekoro nia umego Coward utie dhanu “ma yo,” “ma riek,” man “m’uwodhere ni Rwoth ku cwinye zoo.” Ento umego ma dupa gibino ku paru mange: ginwang’u nia ukwayu judok jubol vothne i ng’ei dwi abusiel. Umego ma gibino  Avocats pa Rutherford man mi jumange ma jutwiogi kugi de giyio paru maeno. Kinde ma gibeweco iwi gin m’ukwayu gitim, ng’ecwiny ucaku maku jumoko.

I saa ma rom eno, lembe moko mi zungo utimere. Umego Richard Harvey Barber udog ukoro nia lembene ubino ve ‘pii ma jucoro iwi mac ma dong’ udhetho.’ Umego acel uai kud i kind udul dhanu, man eyero kumae: “Umego, ang’eyo ngo nia cik uyero ang’o tap tap iwi lembuni. Re ang’eyo nia nigwoko bedoleng’ thelembene tie ang’o. Mungu ubekwayu wagwok bedoleng’ mwa ire. Man ang’eyo nia yo ma ber ma waromo nyutho ko nia wabegwoko bedoleng’ mwa utie nibolo voth eni kawoni, man ning’io umego Rutherford ubed asu prezida kakare.”​—Zab. 18:25.

Umego Alexander Hugh Macmillan m’ubino bende i kol ukoro nia urwonde, Rutherford ubin udwong’o bang’e man emio ire barua moko m’umego gioro m’unyutho pir adwogi mi voth. Umego Macmillan unyang’ ndhu ndhu i baruane: Jung’io umego Rutherford ubed asu prezida kakare man umego William Van Amburgh ubed jakony pare.

Kinde m’umego abora maeno gibino i kol, Juponj Biblia ma gimoko i kum lemandha gikwayu dhanu keth cing’gi i the karatasi moko pi nikwayu gavmenti ugony umego maeno. Nikwayu dhanu ma gi Juponj Biblia ngo nia giketh cing’gi i the karatasi eno ukwayu tegocwiny ma lee. Ento lembe mi zungo utie nia dhanu ma kadhu 700 000 giketho cing’gi i the karatasine. Ceng’ kas’adek, nindo 26 mi dwi mir 3, 1919, jugonyo umego Rutherford kud umego mange ma gibino kugi i kol, ma nwang’u fodi jutero ngo karatasi eno i wang’ judongo pa gavmenti.

Saa m’umego Rutherford ubino weco ku dhanu m’ujole kinde m’ewok kud i kol, eyero kumae: “Kawoni ayio andha nia lembe maeni ma wakadhu kud i ie uketho watie ayika pi peko ceke ma wabinwang’ara ko. . . . Andha wutimo kero kara juwodh umego mwu kud i kol. . . . Ento m’usagu zoo, lembe ma wutimo umio dwong’ ni Yehova, man dhanu ceke ma gimiiri i lembene ginwang’u mugisa lee.”

Lembe ma tung’ tung’ m’ukadhu i saa mir amulaic maeno unyutho kamaleng’ nia Yehova umondo i lembene. Ku lapor, nindo 14 mi dwi mir 5, 1919, odipido ma malu uyero kumae: “Jung’olo kesi mi dhanu maeni calku cik ungo. Pieno, wagonyo lembe ma jung’olo i wigi.” Calu ma judoto umego maeno nia gitimo kosa ma lee, ka nwang’u jutimo igi kisa kende kunoke jujwigo amandi ma jung’olo i wigi, nwang’u dhanu beparu asu nia gi jutimrac. E giwok kud i kol m’adote m’i wigi gonyere. Eno ketho Juji Rutherford ubino asu ku twero mi cero bang’ dhanu pa Yehova i wang’ Odipido ma dit mir États-Unis, man etimo kumeno wang’ udul i ng’ei ma jugonye kud i kol.

Umego Macmillan ukoro kumae: “Wanwang’u nia kwayu ngo wakur ya Rwoth ubin  uting’wa uterwa i polo ma nwang’u wadolo cingwa adola. Ento wanyang’ nia ukwayu watim lembe moko pi ning’eyo nia yeny pa Rwoth utie ang’o.”

Ento ugam ucopere ngo nia umego mi kabedo ma dit gidok gimediri ku tic ma gitimo niai con. Pirang’o? Pilembe kinde ma gibino i kol, jamtic ma jubed jutio ko pi niwodho girasoma unyothere. Lembuno uturo cwiny dhanu dupa, man jumoko gibino penjiri ka nyo tic mi lembanyong’a udaru jik.

Nyo fodi dhanu ubefoyo asu ku lembanyong’a ma Juponj Biblia giberweyo? Pi ninwang’u kawang’ penji eno, umego Rutherford ung’io nimio ponji moko ni dhanu ceke m’umaru. Umego Macmillan uyero kumae: “Ka dhanu ubino ngo i cokone, e wabing’eyo nia tic mi lembanyong’a ujik.”

Jutimo coko maeno ceng’ yenga nindo 4 mi dwi mir 5, 1919 i adhura mi Los Angeles i Californie. Kadok nwang’u umego Rutherford ubino remo lee de, re i cokone emio ponji ma thiwie yero “Genogen ni dhanu ma peko nuro.” Dhanu ma romo 3 500 ubino, man dhanu mange ma romo 600 udok i pacu pilembe kabedo bino mbe. Urwonde, dhanu mange 1 500 ubin uwinjo ponji. E umego ginwang’u wang’ penji migi: dhanu maru lembandha!

Lembe m’umego gidok gitimo i ng’eye, ubino ku matoke ma lee iwi kite ma Jumulembe pa Yehova gibetimo ko tic mi rweyo lembanyong’a nitundo tin eni.

Otkur ma Wiw mi nindo 1, dwi mir 8, 1919 unyutho nia i caku pa dwi mir abung’wen, coko ma dit bitimere i Cedar Point i Ohio. Nyamego moko m’aradu ma nyinge Clarence Beaty m’uai i Missouri ukoro kumae: “Dhanu ceke ubino maru nicidho i cokone.” Jubino paru ngo nia dhanu bipong’ lee, ento umego ku nyimego ma kadhu 6 000 gicidho i ie! Lembe mange m’uketho coko nino ubino  ber akeca utie wend dhanu m’uwok ulimo batizo; dhanu ma kadhu 200 gilimo batizo i dhu Nam Erie.

I nindo mir abic mi coko maeno, niyero nindo 5, dwi mir 9, 1919, i korolembe m’umego Rutherford umio ni jurutic wagi, enyutho nia gazeti moko ma nyen ma thiwie tie L’Âge d’Or * bicaku wok. Gazeti maeno “bibekoro lembe ma dongo dongo m’ubekadhu i wang’ ng’om, man ebibekoro kite ma lembene ubepong’o ko lembila mi Biblia.”

Jumio amora i kum Juponj Biblia ceke nia gitii ku girasoma maeno ma nyen i lembanyong’a. Barua moko m’ukoro kite m’umaku tije timere ko uyero kumae: “Jakristu moko ci m’ulimo batizo ucikere ning’eyo nia etie ku rwom ma lee mi rweyo lembanyong’a, man ukwayu emiere lee i tic maeno mi mio lembatuca ni dhanu.” Dhanu ma dupa gijolo lwong’o maeno. Tic ma jurwei lembanyong’a mi Ker gitimo kud amora uketho i dwi mir 12 mi oro maeno, dhanu ma kadhu 50 000 giyio nia ka girasomane uwok ci jubed jutere igi.

I thum pa oro 1919, nwang’u dhanu pa Yehova giyubo i tic migi kendo man ginwang’u kero. M’umedo maeno, lembila ma tung’ tung’ m’uewo pi kajikceng’ nwang’u ubemedere nipong’o. Bende, lembila ma nwang’ere i Malaki 3:1-4 m’uwacu nia jubiliewo dhanu pa Mungu man jubidwokogi leng’ nwang’u udaru pong’o. Bende i saa maeno, nwang’u dong’ dhanu pa Yehova gidaru wok kud i ng’eca mi “Babeli ma dit,” man Yesu udaru ketho ‘jamiru mandha man ma riek.’ * (Nyu. 18:2, 4; Mat. 24:45) Kawoni dong’ Juponj Biblia gitie ayika pi tic ma Yehova ubemito gitim.