1, 2. Dhanu gitie ku paru ma kani iwi paradiso?

 UMEGO ku nyimego ma dupa gigam giai i ng’om ma tung’ tung’ gicidho i coko ma dit mir adhura i Séoul, i ng’om mi Corée. I ng’ei coko kinde ma dong’ gibedok, umego ma keca gicokiri pi nicikogi. Anyong’a bino negogi lee dit, uketho ju ma pol m’i kindgi giting’o cing’gi malu pi nimothogi ma gibewacu kumae: “Wabinenu i paradiso.” Iparu nia gibino weco iwi paradiso ma kani?

² Tin, dhanu gitie ku paru ma tung’ tung’ iwi paradiso. Jumoko giwacu nia paradiso tie lek. Jumange ke wacu nia kaka moko ci ma gibekwo i ie ku mutoro utie paradiso. Ng’atu ma kec ubegobo kan ubin unwang’ere kaka ma cam unyamere i ie copo nwang’u nia eni i paradiso. Dhaku moko con uneno poga ma leng’ ma thiwe upong’ i ie; pogane unyang’e lee uketho eyero kumae: “Meni re paradiso andhandha!” Tin de julwong’o kakeca ne asu nia Paradiso, kadok nwang’u kubang’ oro, pei bepong’ i ie nitundo metre 15 de. Dong’ in ke ibed iparu nia Paradiso tie ang’o? Nyo igeno andhandha nia ebibedo nuti?

3. Juweco iwi Paradiso wang’ ma kwong’a kakani i Biblia?

³ Biblia uweco iwi paradiso m’ubedo nuti con, man iwi paradiso ma bibedo nuti nindo m’ubino. Juweco iwi Paradiso wang’ ma kwong’a i buku mi kwong’o mi Biblia, niwacu i Thangambere. I Biblia moko mi Katoliki (Douay Version) ma juloko niai kud i dhok  mi Latin, Thangambere 2:8 uwacu kumae: “I acaki Rwoth Mungu uyiko paradiso mir anyong’a, man eketho ng’atu ma nico m’ecwio keca.” (Wan re ma wadhiego rangi ma col.) I dhu Juebrania, juyero nia podho mir Eden. Wec ma nia “Eden” nyutho “anyong’a;” de andha podho maeno ubino kakare mir anyong’a. Ebino leng’ mi tuko ngo, cam upong’ i ie man kwiocwiny ubino nuti i kind dhanu ku lei.​—Tha. 1:29-31.

4. Pirang’o wacopo yero nia podho mir Eden ubino paradiso?

⁴ Kinde ma jubeloko giragora mi dhu Juebrania i dhok mi Jugiriki, jutio ku wec mi dhu Jugiriki ma nia pa·raʹdei·sos pi niloko wec mi dhu Juebrania ma jutio ko pi ninyutho “podho.” Buku moko (Cyclopaedia) ma M’Clintock giku Strong gikiewo ukoro nia, ka ng’atu ma weco dhu Jugiriki uwinjo wec ma nia pa·raʹdei·sos, eparu wang’ acel pi podho moko ma lac, ma leng’ ma jugoyo gang’ i kume, m’upong’ ku kwond yen ma cego nying’gi ma beco, ma kulo ma wang’e lero ni ie, man ma tie ku kaka m’udul ruda ku rombe gicopo camu i ie. Korolembe maeno ubekonyowa ninyang’ kamaleng’ nia podho mir Eden ubino andhandha paradiso.​—Nen Tha. 2:15, 16.

5, 6. Pirang’o Adamu giku Eva gidong’ gikwo ngo i Paradiso, man dhanu moko copo penjiri ku penji ma kani?

⁵ Yehova uketho Adamu giku Eva i podho ma kumeno, niwacu i paradiso. Re calu ma giworo ngo dwande, gin kud awiya migi de gidong’ gikwo ngo i Paradiso. (Tha. 3:23, 24) Kadok nwang’u dong’ dhanu bino kwo ngo i Paradiso ne de, re ecicopere nia ebedo nuti asu nitundo saa ma pii ma dit uumo ng’om i rundi pa Noa.

⁶ Dhanu moko copo penjiri kumae: ‘Nyo Paradiso bibedo nuti kendo iwi ng’om?’ Wacopo ng’eyo nenedi nia ebibedo nuti? Kan itie ku genogen mi kwo ku wedi peri i Paradiso, lembang’o ma copo konyi ning’eyo nia genogen peri tie lek ungo? Nyo icopo koro nia pirang’o wayio nia andha paradiso bibedo nuti i nindo m’ubino?

7, 8. (a) Mungu utimo lembang’ola ma kani ni Abraham? (b) Copere Abraham uparu nia mugisa ma Mungu ung’olo bibedo kani?

⁷ Biblia re ma copo konyowa ninwang’u dwokowang’ penji iwi Paradiso, pilembe etie buku m’uai i bang’ Yehova, m’ucaku the Paradiso ma kwong’a. Kenen lembe ma Mungu uyero ni Abraham m’ubino jarimbe. Eyero nia ebinyayu nyikwaye “calu kwio ma dhu nam.” I ng’eye etimo lembang’ola ma e ma pire tek ni Abraham: “I kodhini thek ceke m’i ng’om binwang’u mugisa; kum iworo dwanda.” (Tha. 22:17, 18) Oro moko i ng’eye, Mungu udok ung’olo lembe ma rom eno ni wod Abraham man ni nyakware de.​—Som Thangambere 26:4; 28:14.

⁸ Biblia unyutho ngo nia Abraham uparu nia ebicinwang’u mugisa maeno i polo. Pieno, kinde ma Mungu ung’olo nia “thek ceke m’i ng’om” binwang’u mugisa, copere Abraham uparu nia mugisane bibedo iwi ng’om. Nyo eno kende re ma tie lembe ma Biblia uyero, m’unyutho nia paradiso bibedo nuti iwi ng’om?

9, 10. Mungu ung’olo lembang’o m’unyutho nia paradiso bibedo nuti nindo m’ubino?

⁹ Mungu utelo wi Daudi ma nyakwar Abraham nikiewo nia nindo moko “judubo bibedo mbe.” (Zab. 37:1, 2, 10) Ento “ju ma mol gibicamu ng’om ni aba, man gibinyayu mutoro i igi gigi kum dit mi kwiocwiny.” Daudi ular uyero bende kumae: “Won bedopwe bicamu ng’om ni aba, man ebibedo i ie mi nja.” (Zab. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Iparu nia lembang’ola maeno ubino ku matoke ma kani iwi dhanu ma gibino timo yeny pa Mungu? Andha, lembang’ola maeno uketho gigeno nia nindo moko, weg bedopwe kendgi re ma gibikwo iwi ng’om, man ng’ombe bidoko kendo ni paradiso calu podho mir Eden.

 ¹⁰ I kind oro ma dupa, Juisrael ma pol ma gibino paru nia gibeworo Yehova giweko nitimo ire, man giweko thier mandha. Pieno, Mungu uweko jurumony mi Babeli ubin uyakugi, unyotho ng’om migi man udwoke ni uvuru, man gimaku ju ma pol gidok kugi i Babeli. (2 Kei. 36:15-21; Yer. 4:22-27) Ento jubila pa Mungu gilar giewo nia i ng’ei oro 70, dhanu pare gibidwogo i ng’om migi. Lembilane ugam utimere de andha. Re lembila maeno ubeponjo iwa lembe moko tin eni de. Kinde ma wabiweco iwi moko, kenen kite ma gibekonyo kowa nigeno nia andha paradiso bibedo nuti iwi ng’om.

11. Isaya 11:6-9 upong’o nenedi i rundi ma con, ento asu wacopo penjara ku penji ma kani?

¹¹ Som Isaya 11:6-9. Mungu ular uyero nikadhu kud i bang’ jabila Isaya nia kinde ma nyithindho mir Israel gibidok i ng’om migi, gibikwo ku kwiocwiny. Dhanu bibedo mbe ku lworo i kindgi man gibilworo ngo lei ma kwiny de. Aradu ku ju m’uteng’ini zoo gibibedo museme. Nyo eno uketho ibepoi ungo i kum kwiocwiny m’ular ubino i podho mir Eden? (Isa. 51:3) Isaya ular uewo bende nia ng’om zoo ‘bibedo pong’ ku ng’eyong’ec pa Yehova, calu pii umo ng’om,’ ento ng’om mir Israel kende ngo. Lembe maeno bitimere awene? M’umbe jiji, ebitimere i nindo m’ubino.

12. (a) Juisrael ma gidwogo kud i Babeli ginwang’u mugisa ma kani? (b) Lembang’o m’ubenyutho nia Isaya 35:5-10 bipong’o bende i nindo m’ubino?

¹² Som Isaya 35:5-10. I verse maeni de Isaya uewo kendo nia lei kunoke dhanu bisendo ngo nyithindho mir Israel ma gibidwogo kud i Babeli. Eyero bende nia ng’om migi bicego cam lee dit, pilembe pii bibedo kakare ceke, calu m’ubino i podho mir Eden. (Tha. 2:10-14; Yer. 31:12) Nyo lembila maeno upong’o i nindo mi nyithindho mir Israel kende? Kan ineno ma ber, lembila maeno uyero bende nia abinga, weg abala man bende udhing’ gibikei. Lembe maeno utimere ngo ni nyithindho mir Israel ma gidwogo kud i Babeli. Ento Mungu ubino nyutho nia ebikeyo remo ceke i nindo m’ubino.

13, 14. Isaya 65:21-23 upong’o nenedi kinde ma nyithindho mir Israel gidwogo kud i Babeli, ento thengene ma kani ma bipong’o i nindo m’ubino? (Nen cal mir acaki.)

¹³ Som Isaya 65:21-23. Kinde ma nyithindho mir Israel gidwogo i ng’om migi, ginwang’u ngo udi ma beco man podho ma dong’ jufuro kadi podho mir ulok de. Ento Mungu umio mugisa igi, uketho lembe uwotho igi ma ber. Kepar pi mutoro ma gibino ko kinde ma gicaku bedo i udi ma beco ma gigiero, man kinde ma gicaku camu cam ma beco ma gifuro!

¹⁴ Nimakere ku lembila maeni, nindo mwa bibedo “calu nindo mi yen.” Yen moko kwo oro ma swa. Ento kara dhanu ukwo oro ma lee kumeno, ubekwayu nia remo ubed umbe. Bende, ka gibekwo ku kwiocwiny, i kabedo ma ber calu ma Isaya uyero, etie cuu dit, andhandha nwang’u gin’i paradiso. M’umbe jiji lembila maeno bipong’o!

15. Buku pa Isaya ugam unyutho pi mugisa ma kani?

¹⁵ Kepar kite ma lembang’ola ma waweco i wigi unyutho ko kamaleng’ nia paradiso bibedo nuti nindo m’ubino. Ng’om zoo bipong’ ku dhanu ma Mungu mio mugisa i wigi. Lei ma kwiny, man dhanu ma timojo rac bibedo mbe. Abinga, udhing’, man weg abala gibikei. Dhanu bigiero udi migi gigi man gibifuro cam migi gigi. Gibikwo oro ma dupa nisagu yen. Andhandha, Biblia tie ku lembe dupa m’ubenyutho nia paradiso bibedo nuti andha. Re dhanu moko ma wabed waweco kugi romo wacu nia lembila maeno ubenyutho ngo nia paradiso bibedo nuti iwi ng’om. Dong’ icopo yero ang’o ni dhanu ma kumeno? Thelembe ma kani m’uketho igeno nia andhandha paradiso bibedo nuti iwi ng’om? Yesu ma tie ng’atu ma dit nisagu zoo unyutho iwa thelembene.

16, 17. Yesu uweco pi Paradiso i saa ma kani?

¹⁶ Kadok nwang’u Yesu udubo ngo de,  re jung’olo tho i wie, man jugure iwi yen karacelo ku judubo ario kun ku kun i ng’ete. Acel m’i kindgi ugam unyang’ nia Yesu utie rwoth, pieno ewacu ire kumae: “Yesu, poi pira kan imondo i Ker peri.” (Lk. 23:39-42) Lembang’ola ma Yesu utimo ni jadubo maeno umulo kum kwo peri mi nindo m’ubino de. Enwang’ere i Luka 23:43. Juloko verse maeno i ayi ma tung’ tung’. Dhanu moko ma timo sayusac iwi lembe mi Biblia giyero nia i dhok mi Jugiriki, wec ma jutio ko i verse maeno thelembene tie, “abewacu iri nia tin wabibedo wakudi i Paradiso.” Ento dhanu moko giyero nia thelembe mi verse maeno tie kumeno ngo. Dong’ Yesu umito yerang’o kinde m’etio ku wec ma nia “tin?”

¹⁷ I dhok ma pol ma juweco tin, jutio kud alama i wec man jubed juloko ayi mi pangu wec pi nikonyo dhanu unyang’, man pi nidwoko wec udok yot. Ento i gor ma kwong’a mi dhu Jugiriki, jubed jutio ngo akeca kud alama. Pieno wacopo penjara kumae: Nyo Yesu umito yero nia, “abewacu iri nia tin wabibedo wakudi i Paradiso”? Kunoke nyo emito yero nia, “tin abewacu iri nia wabibedo wakudi i Paradiso”? Julok dhok giloko wec maeno nimakere ku kite ma ginyang’ ko i lembe ma Yesu umito yero, man i Biblia ma tin jubetio ko de, icopo nwang’u ayi lok ario maeno zoo.

18, 19. Ang’o ma copo konyowa ninyang’ i lembe ma Yesu umito yero?

¹⁸ Enre kepoi pi lembe ma Yesu uyero ni julubne pi tho pare. Ewacu kumae: “Wod dhanu de bibedo kumeno ceng’ adek ku dieworne de i adunde ng’om.” Bende eyero kumae: “Jubimio Wod dhanu i cing’ dhanu: e gibinege, man i ceng’ mir adege ebicer.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mk. 10:34) Jakwenda Petro ukoro nia lembe maeno utimere de kumeno. (Tic. 10:39, 40) Pieno, Yesu giku jadubo gicidho ngo ndhundhu i Paradiso i nindo ma githo i ie. Biblia uyero nia Yesu ubino i “Hadeya” niwacu i liel pi nindo adek, nitundo ma Mungu ucere ko.​—Tic. 2:31, 32. *

¹⁹ Pieno, wec ma Yesu uyero nia, ‘andhandha awacu iri tin,’ ubino kende kende ayi m’enyutho ko pi lembang’ola m’etimo ni jadubo m’ubino i ng’ete. Etie ayi ma dhanu ubed uweco ko kadok i rundi pa Musa bende. Ku lapor, nindo moko Musa uwacu kumae: “Lembe maeni, m’ang’olo iri tin, bibedo wi adundeni.”​—Poi. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Girang’o m’unyutho nia kite ma wanyang’ ko i wec pa Yesu utie cuu?

²⁰ Jalok Biblia moko m’i kabedo ma Yesu ugam ukwo i ie uyero nia, “i verse maeni, juketho nwoc iwi wec ma nia ‘tin’ pieno ubekwayu jusome kumae: ‘Andhandha ayero iri tin, wabibedo wakudi i Paradiso.’ Etimo lembang’ola cing’ nica, re ebipong’e i ng’eye.” Jalok Bibliane umedo bende nia, eno tie kite ma dhanu beweco ko kuca, m’unyutho nia ng’atini copo timo lembang’ola ceng’ moko, re kokoro nindo moko ebipong’e. Biblia moko (Syriac version) ma juloko yor i oro 1600 uyero kumae: “Amen, abeyero iri tin nia kuda ibibedo i Podho mir Eden.” Lembang’ola maeno ubetielo cwinywa ceke.

21. Ang’o m’ubenyutho nia jung’io ngo jadubo ma juguro i ng’et Yesu pi nicikwo i polo?

²¹ Paradiso ma Yesu uweco pire ku jadubo m’ubino i ng’ete, ubino ngo paradiso ma bibedo i polo. Ang’o m’ubenyutho lembuno? Thelembe acel utie nia, jadubo maeno ugam ung’eyo ngo nia Yesu utimo lembariba ku jukwenda pare ma gigwoko bedoleng’ migi nia gibibimo karacelo kugi i polo. (Lk. 22:29) Bende, jadubo maeca ulimo de ngo batizo. (Yoh. 3:3-6, 12) Pieno, ubenen kamaleng’  nia jung’io ngo jadubo maeno pi nicidho i polo. Kinde ma Yesu ung’olo ire lembe maeno, ma jiji mbe ebino weco iwi paradiso ma bibedo iwi ng’om. Oro moko i ng’eye, jakwenda Paulo uneno ginmawokiwang’ moko; i ginmawokiwang’ne, eneno ng’atu moko ma ‘juting’o malu i paradiso.’ (2 Kor. 12:1-4) Tung’ ku jadubo ma juguro i ng’et Yesu, jung’io Paulo ku jukwenda mange ma gigwoko bedoleng’ migi pi nicibimo i Ker mi polo karacelo ku Yesu. Re nyo Paulo ubino weco bende iwi Paradiso ma bibedo iwi ng’om? * Nyo in de icopo bedo i ie?

22, 23. Iromo bedo ku genogen ma kani?

²² Poi nia ubimo Daudi uyero ya nindo moko “won bedopwe bicamu ng’om ni aba.” (Zab. 37:29; 2 Pet. 3:13) Daudi ubino weco pi nindo ma dhanu ceke ma gibikwo iwi ng’om gibiworo ie cik pa Mungu. M’umedo maeno, lembila ma nwang’ere i Isaya 65:22 uyero kumae: “Calu nindo mi yen ubedo, e nindo mi dhanu para kumeno.” Eno ubenyutho nia dhanu ma gibitimo ni Yehova i ng’om ma nyen, gibikwo pi oro ma swa. Nyo in de icopo geno lembe maeno? Eyo, pilembe nimakere ku Lembanyutha 21:1-4, Mungu bimio mugisa ni dhanu, man acel m’i kind mugisane utie nia “tho bibedo nuti kendo ngo.”

²³ Biblia unyutho lembe ngbeng’ ngbeng’ iwi Paradiso. Adamu giku Eva gibayu rwom mi kwo rondo ku rondo i Paradiso, ento ng’om bidoko kendo ni paradiso. Calu ma Mungu ung’olo, ebimio mugisa ni dhanu m’iwi ng’om. Daudi uyero nia ju ma mol ku weg bedopwe gibicamu ng’om ni aba man gibibedo i ie mi nja. Lembila mi buku pa Isaya ubekonyowa nikuro kud ava nindo maeno ma wabikwo i ie ku mutoro iwi ng’om ma leng’ m’udoko ni paradiso. Lembe maeno bitimere awene? Ebitimere kinde ma lembang’ola ma Yesu utimo ni jadubo ca bipong’o. In de icopo bedo i Paradisone. I saa maeca, lembe m’umego ku nyimego giyero i ng’ei coko ma dit m’utimere i Corée bigam pong’o andha: “Wabibenu i Paradiso!”