Baba ma nyinge John Mills ulimo batizo i oro 1913 i adhura mi New York kinde m’ebino ku oro 25. Umego Russell re m’umio korolembe mi batizone. Nindo ma nok i ng’eye, baba udok i adhura mi Trinidad man kuca ewok egamu nyamego Constance Farmer m’ubino Japonj Biblia ma tie kud amora. Baba bed ukonyo William R. Brown ma jarimbe ku nyutho “Foto-dram mi cwic” ni dhanu. Gitimo tic maeno nitundo ma juoro umego Brown ku min ot pare i Afrika ma yo reto i oro 1923. Baba giku mama gimediri asu nitimo ni Yehova i adhura mi Trinidad; gin zoo gibino ku genogen mi cikwo i polo.

Junyolowa wan abung’wen kafwa; junyodo para gicaku nying umira ma kayu nia Rutherford, kum saa maeca umego Rutherford re m’ubino jatelwic mi Watch Tower Bible and Tract Society. An junyola i nindo 30 mi dwi mir 12, 1922 man jucaku nyinga Clayton J. Woodworth, kum en re m’ebino telo wi tic mi wodho gazeti L’Âge d’Or (ma kawoni tie Réveillez-vous !). Junyodo mwa giketho wasomo dharaza nitundo i kadhiri moko, ento gibed gimio amora i kumwa akeca nia wabed ku lembakeca mi timo tic pa Yehova. Mama ubed ukoro iwa i Lembagora i ayi ma wanyang’ i ie ma ber mandha. Baba ke ubed umaru nikoro iwa kpawa mi Biblia; kara wanyang’ i kpawane ma ber, ebed etimo jeste ve en re m’etie ng’atu m’ebekoro iwa pire.

Tego ma gitimo ugam ucego nyinge. Iwi awiya abic ma co, wan adek wagam wacidho i Somo mi Gilead. Nyimego para adek, Priscilla, Dorcas, man Christine gituc nitimo tic pa jayab yo pi oro ma dupa i Trinidad man i Tobago. Junyodo mwa gipidhowa i “ot pa Yehova” nikadhu kud i ponji ma gimio iwa man kud i lapor migi ma ber. Amora ma gimio i kumwa ukonyowa nibedo i ot pa Yehova man nijany i “lelagang’ pa Mungu mwa.”​—Zab. 92:13.

 Ot fwa ugam udoko ni karombo pi tic mi lembanyong’a. Juyab yo gibed gicokiri yofwa man wang’ ma pol gibed giweco pi misioner moko ma nyinge George Young, m’uai i Canada ucidh uliewo adhura mi Trinidad. Junyodo para gibed giweco ma ber pir umego Brown ku min ot pare ma gibino timo i Afrika ma yo reto. Lembe maeno zoo ugam umio amora i kuma man uketho acaku tic mi rweyo lembanyong’a kinde m’abino ku oro 10 kende.

Saa maeca, girasoma mwa ubed uyero lembe ter ter: ebed egolo wi ponji mi ndra mi dini, wi kuloka mi kwo, man wi vupo mi lembgamba. Pieno i oro 1936, jurudini gigam gicwalu gavmenti mi Trinidad nikwero girasoma ceke ma Societe Watch Tower ubino wodho. E wakanu girasomane, re wamedara nitio kugi nitundo githum. Wabed wawotho ku tiendwa kunoke ku gari pi nirweyo lembanyong’a. Wabed wakendo i korwa karatasi ma jugoro lembe i wie man wabed wamio trakt ni dhanu. Wabed wacidh warweyo kadok i theng adhura mi Trinidad ma bor karacelo kud umego mir adhura mi Tunapuna ma gibed giwotho ku mutukari ma tie kud uparle. Ebino cuu mi tuko ngo! Lembe maeno mi tipo ma wabino timo umio amora i kuma, uketho agam alimo ku oro 16.

Lonyo mi tipo m’alagu i bang’ junyodo, man tic mi lembanyong’a m’atimo kinde ma fodi a nyathin ugam umio ava mi doko misioner i kuma. I oro 1944, adok i adhura mir Aruba, man wacaku rweyo lembanyong’a karacelo kud umego Edmund W. Cummings, re abino asu kud ava mi doko misioner. I oro 1945 wagam walwong’o dhanu i Poi pi tho pa Yesu, man ju 10 gibino. Oro m’i ng’eye, cokiri ma kwong’a ugam unyolere i cula maeno.

Nindo ma nok i ng’eye, arweyo lembanyong’a ni nyaku moko ma wabed watimo kugi tic; nyinge Oris Williams. Oris ucero ba ponji ma jumio igi ku kero ma lee dit. Re i ng’eye, saa m’ecaku ponjo Biblia, enyang’ i ponji ma tung’ tung’ ma nwang’ere i Lembe pa Mungu, man i nindo 5 mi dwi mi 1, 1947 elimo batizo. I ng’eye, wamarara kude man wagamara. Ecaku tic pa jayab yo i dwi mir 11, 1950. I ng’ei m’agamu Oris, kwo para udoko ber magwei.

I oro 1955, jugam julwong’owa i Somo mi Gilead. Kara wayikara pi Somo maeno, wakud Oris waweko tic ma wabino timo, walworo ot ku piny mwa mange, e wagam waweko adhura mir Aruba. I nindo 29 mi dwi mir 7, 1956 wanwang’u diplom i dharaza mi 27 mi Gilead, e juorowa i Nigeria.

Kinde ma Oris ubino paru pi lembe ma wakadhu kud i ie, eyero kumae: “Tipo maleng’ pa Yehova copo konyo ng’atini nitimo tic mi misioner kadok i saa mi mutoro kunoke i saa mi can de. Tung’ ku won ot para, an agam amaru ngo nia abed misioner. Ento paru para ubino nia wagier ot, wabed i ie man wanyol awiya. Re aloko paru para kinde m’anyang’ nia ukwayu jutim tic mi lembanyong’a nyapio pio. Saa ma wabedaru dharaza mi Gilead, nwang’u dong’ atie ayika nirweyo lembanyong’a calu misioner. Re kinde ma waidho yei ma julwong’o Queen Mary pi nicidho i Nigeria, umego Worth Thornton m’ubino timo i biro p’umego Knorr, ugam uyero iwa nia ‘wucii ma ber!’ Eyero nia wabitimo i Bethel. E agam ayero kumae: ‘Ah, Bethel re ngo!’ Ento nyapio pio aloko paru para man amaru Bethel; kuca awok atimo tic ma tung’ tung’. Ticne acel m’amaru akeca ubino nitimo i kaka ma jujolo ie dhanu. Amaru dhanu lee, man tic maeno uketho wabed wanen wang’ ma pol kud umego ku nyimego mi Nigeria. Ju ma pol gibed gitundo ma nwang’u utur ukworogi, giol, man kec ubenegogi. Ebino ira lembe mi mutoro nipong’o yeny migi man nitielo cwinygi. Tic maeno zoo ubino tic ma leng’ ma wabino timo ni Yehova, man tije umio ira kwiocwiny man mutoro.” I andha tic ma tung’ tung’ ma jumio iwa uketho watimo ni Yehova ku cwinywa ceke.

I oro 1961, wacidh waliewo jufwa i Trinidad. Nindo moko kinde ma wabenambu kugi, umego Brown ugam ukoro pi mutoro m’enwang’u i tic m’etimo i Afrika. An bende akoro kite ma tic mwa ubino cego ko nyinge i Nigeria. Umego Brown ugwaku goka man eyero ni baba kumae: “Johnny, in fodi itimo ngo tic i Afrika, ento Woodworth udaru timo!” Baba ugam uyero ira kumae:  “Woda, med ku tic!” Tielocwiny maeno ma dhanu ma gitimo ni Mungu pi oro ma lee gimio ira umedo amora i kuma dong’ magwei.

I oro 1962, anwang’u rwom mi cilimo formasio kendo pi dwi 10 i dharaza mi 37 mi Gilead. Umego Wilfred Gooch, m’ubino Jatel wi tic mi Komite mi filial mi Nigeria, ucidh ulubo dharazane mi 38 man juore i Angleterre. Jugam juketha ni Jatel wi tic mi Komite mi filial mi Nigeria. Calu umego Brown, awotho i kabedo ma tung’ tung’, eno uketho ang’eyo umego ku nyimego mi Nigeria man atuc nimarugi lee mandha. Kadok nwang’u gikoso piny ma pol ma dhanu ma gibekwo i ng’om m’ulony gitie ko de, re gibino ku mutoro man gibed gifoyo ku piny ma gitie ko; eno unyutho kamaleng’ nia gin ma mio mutoro i kwo utie ngo sente kunoke giki mi kum. Kadok piny migi ubino mbe akeca de, re gibed gibino i coko nwang’u gikendiri ma leng’. Pi nicidho i coko ma dongo, gibed giwotho ku lori man kud ayi mutukari moko ma wie thwolo ma juyiko kuca; julwong’e nia bolekaja *. I kum mutukarine ma pol, jubed jukiewo wec ma telo nen mi dhanu. Acel m’i kind wecne uyero kumae: “Pii m’ubeton tok tok de copo doko nam.”

Wec maeno utie lemandha! Kero ma nok ma ng’atuman ubetimo pire tie tek; wakud Oris de wagam wadiko cingwa karacelo kud umego mi Nigeria. I kum oro 1974, Nigeria ubino ku jurwei 100 000, niwacu ebino ng’om mir ario i ng’ei États-Unis m’ubino ku wend jurwei ma lee. Ubino nen kamaleng’ nia tic mwa ubecego nyinge!

I saa maeno ma mediri ubino timere, lwiny ugam utuk i Nigeria, niai i oro 1967 nicidho i oro 1970. Pi dwi ma dupa, ebed ecopere ngo ni umego mir adhura mi Biafra, ma tie yo loka Kulo Niger niweco ku biro mi filial. Pieno ugam ukwayere nia wan re ma water girasoma man wanyuth igi telowic m’ukwayu gilubi i saa maeno. Calu m’anyutho i acaki, rwo man genogen ma wabino ko iwi Yehova re m’ukonyowa uketho wabed wakadhu Kulo Niger wang’ ma pol.

Abepoi kite ma wabed waketho ko kwo mwa i ariti pi nicikonyo umego: wabed wakadhu Kulo Niger m’ubemol ma tek, wabed wayecara kud i kind basuda ma kwiny, man wabed walworo ngo remo ku peko mange mi kabedone. Nikadhu kud i kind basuda pa gavmenti ubino lembe ma yot ungo, ento ebino lembe ma tek magwei niyeciri kud i kind ungu mi basuda mi Biafra. Nindo moko wagam wakadhu Kulo Niger m’ubemol ma tek ku diewor, wamaku yei i adhura mir Asaba, wacidho ko i Onitsha, man wakadhu i Enugu pi nicitielo cwiny umego m’ubino telo wi cokiri. Nindo mange acidh atielo cwiny umego i Aba; ubino i saa ma gavmenti ukwero nia kud jubed juliel mac i adhurane kud uthieno. I adhura mi Port Harcourt ke nindo moko wagam warendo coko pio pio man wadare ku rwo pilembe nwang’u basuda pa gavmenti gicidh gimondo iwi ungu mi basuda m’uceriri i Biafra.

Coko maeno ma tung’ tung’ ukonyo umego ku nyimego lee dit ning’eyo nia Yehova ubedieng’ pigi, man umio igi juk i saane kara kud gimond i lembgamba ento gigwok bedo i acel mi Jukristu. Umego mi Nigeria

gitundo niciro i saa mi lwiny maeno. Ginyutho mer i kindgi kadok nwang’u gibino i thek ma tung’ tung’, man gimediri nibedo i acel. Ebino rwom ma lee dit nibedo karacelo kugi i saa maeno mi peko!

I oro 1969, jutimo coko ma dit ma diko ng’om dupa i Yankee Stadium, i New York; thiwi cokone bino: “Kwiocwiny iwi ng’om.” Umego Milton G. Henschel re m’ubino jatel wi cokone, an ke abino jakony pare man agam aponjo lembe dupa i bang’e. Ponji maeno m’anwang’u utundo tap i saane, kum i oro 1970, wan de wagam watimo coko ma dit ma diko ng’om dupa i adhura mi Lagos i Nigeria; thiwie bino: “Dhanu ma mutoro nego Mungu i kumgi.” Calu watimo coko maeno tap i ng’ei lwiny, mugisa pa Yehova re m’ugam uketho lembene urombo. Ebino coko ma dit mandha, kum etimere i dhok 17, man dhanu 121 128 gidikiri i ie. Umego Knorr giku Henschel karacelo kud umego mange m’uai i États-Unis man i Angleterre gineno julub ma nyen 3 775 gilimo batizo; eno ubino wel ma lee nisagu zoo niai i kum batizo mi Pentekoste! Acopo wacu nia i kwo para zoo, saa m’abeyiko pi coko ma dit maeno re m’abino ku kankan nisagu. Wend jurwei ubino medere i ayi ma wang’u ijo!

 Pi oro ma kadhu 30 m’atimo i Nigeria, saa moko abed atimo calu jaliew mi twodiri, man bende jaliew mi zone i Afrika ma yo reto. Liewne ubed utielo cwiny bamisioner lee mandha! Ebino ira mutoro ma lee nitielo cwinygi nia juwil pigi ngo! Ticne ukonya ninyang’ nia ubekwayu judieng’ pir umego ku nyimego lee mandha kara gitim ni Yehova ku cwinygi ceke, gitiel dilo pare, man gibed i acel.

Yehova re m’ukonyowa niciro remo man peko ma tung’ tung’ ma lwiny ukelo. M’umbe jiji, Yehova ubino mio iwa mugisa. Oris uyero kumae:

“Wan ceke malaria utimowa wang’ dupa. Nindo moko, walabu Worth alaba i Odiyath i Lagos man rieko pare zoo urwinyo. Juyero ira nia ebiboth ungo, re edong’ eboth! Kinde ma rieko pare udwogo, egam ekoro lembe iwi Ker pa Mungu ni munganga ma nyinge Nwambiwe m’ubino kure. Nindo moko i ng’eye, wacidh waliewo munganga maeno waku Worth pi nimedo ava lembe mi Biblia i kume. E eyio lemandha man i ng’eye, edoko jadit cokiri i Aba. An de atuc nikonyo dhanu dupa nidoko jurutic pa Yehova, kadok Baislam m’atika de. Re lembe mange m’unyayu anyong’a lee i iwa utie nia watuc ning’eyo dhanu mi Nigeria, wamaru suru migi man timo migi, man waponjo dhok migi bende.”

Ponji mange ma wanwang’u utie nia, kara watuc nitimo ni Yehova ku cwinywa ceke kaka ma juorowa i ie, ugam ukwayu nia wamar umego ku nyimego kadok nwang’u suru migi ukoc ku mwa de.

I ng’ei ma watimo i Bethel mi Nigeria, i oro 1987 juorowa ni bamisioner i cula mi St. Lucia i Antilles. Ebino kabedo ma leng’ mandha, ento wawok wanwang’u kit lembe ma tung’. I Afrika, dhanu ma co gamu mon dupa, ento i St. Lucia dhaku ku co gikwo karacelo ma nwang’u gigamiri ngo i ayi m’atira. Ento Lembe pa Mungu ugam ukonyo ju ma wabino ponjo kugi Biblia nitimo alokaloka.

Calu ma oro mwa ubino cidho, i 2005, Guriri m’utelowic udwokowa i kabedo mwa dit mi ng’om zoo i adhura mi Brooklyn, i New York. Abed adwoko foyofoc ni Yehova kubang’ nindo pilembe emio ira Oris. Re lembe mi can utie nia etho i oro 2015, man tho parene uroyo can ma yawe mbe i adundena. Ebino dhaku mi tuko ngo, ebino ku kite ma tung’ tung’ ma beco. Pi oro 68 ma watimo karacelo, amare mar mi tuko ngo. Wanwang’u nia kara kwiocwiny ubed i gamiri kunoke i cokiri, ukwayu niworo dito, niweko lembe yot yot i kindjo, ninyutho jwigiri man nibecego nying’ tipo.

Saa ceke ma wanwang’ara ku lembe moko ma copo turo cwinywa, wabed wakwayu Yehova nia ekonywa wamiyara i tic pare. Calu m’alokaloka ma nyen ubewotho timere i dilo, wagam waneno kite ma lembe ubedoko ko miero, man i nindo m’ubino alokaloka ma beco dupa bitimere!​—Isa. 60:17; 2 Kor. 13:11.

I adhura mi Trinidad man i Tobago, Yehova umio mugisa iwi tic ma junyodo para man dhanu mange gitimo. Rapor ma ceng’ini eni unyutho nia dhanu ma romo 9 892 gidoko Jumulembe pa Yehova. I Aruba, umego ku nyimego gibetimo tic ma tek pi nitielo cokiri m’abino i ie. Kawoni cula maeno utie ku cokiri 14 m’ubemediri ma ber. I Nigeria ke wend jurwei umedere udoko lee mi tuko ngo, gidoko 381 398. I cula mi St. Lucia, dhanu 783 gibetielo tic mi Ker pa Yehova kud amora.

Kawoni atie ku oro 90. Zaburi 92:14 uyero pi dhanu ma jupidho i ot pa Yehova kumae: “Gibicego nying’gi asu i tio; gibibedo pong’ ku mio ma numu.” Atie ku mutoro lee dit pi tic ma tung’ tung’ m’atimo ni Yehova. Lonyo mi tipo m’alagu uketho amedara nitimo ni Yehova ku cwinya ceke. Nikadhu kud i mer pare, Yehova ukonya ‘nijany i lelagang’ pa Mungu para.’​—Zab. 92:13.