1. Yesu ung’olo lembang’o ni julub pare? (Nen cal m’i ng’eye.)

UTHIENO m’i wang’ tho pare, Yesu ung’olo kamaleng’ ni julubne kumae: ‘Cil calu amaruwu, wun bende wumeru.’ I ng’eye emedo kumae: “Kum kumeni dhanu ceke bing’eyo nia wu julubna tek wumeru.”​—Yoh. 13:34, 35.

2. Pirang’o pire tie tek nia wamarara i kindwa?

² Yesu uyero nia dhanu bing’eyo julubne mandha yot yot nwang’u gibenyutho kit mer ma rom m’enyutho igi. I rundi ma kwong’a mer ubed uketho jung’io Jukristu mandha, man tin de etie kumeno. Pi thelembe maeno re ma pire tie tek nia wamarara i kindwa kadok saa m’etie yot ungo!

3. I thiwiwec maeni wabineno lembang’o?

³ Saa moko ebedo iwa tek ninyutho mer ma lee i kindwa pilembe wan ceke watie dhanu ma waleng’ ungo. Ento ukwayu waii nilubo lapor pa Yesu Kristu. I thiwiwec maeni, wabineno kite ma mer konyo kowa nibedo dhanu ma yenyo kwiocwiny, nibedo ngo kud akoyakoya man nibedo jujol. Kinde ma wabemedara ku ponji maeni, woth penjiri kumae: ‘Acopo nwang’u ponji ma kani niai kud i bang’ umego ku nyimego ma gigam gimediri asu ninyutho mer ni jumange kadok i saa m’ebino yot ungo?’

4. Nimakere ku Matayo 5:23, 24, pirang’o wacikara niyenyo kwiocwiny i kindwa kud umego ma lembe ni ie i kumwa?

⁴ Yesu unyutho thelembe m’uketho pire tie tek lee nidwogo kwiocwiny i kindwa kud umego kunoke nyamego ma lembe ni ie i kumwa. (Som Matayo 5:23, 24.) Eketho peko akeca nia wacikara nibedo ku winjiri ma cuu ku jumange ka wabemito wanyai anyong’a i Mungu. Anyong’a nego Yehova kan ebeneno nia wabeii niyenyo kwiocwiny i kindwa kud umego mwa. Ento ka wakayu lembe i kum ng’atini man wabekwero nidwogo kwiocwiny i kindwa ku ng’atune,  Yehova bijolo ngo thier ma wabetimo ire.​—1 Yoh. 4:20.

5. Pirang’o ebino lembe ma tek ni umego moko nidwogo kwiocwiny i kindgi kud umego wadi?

⁵ Saa moko wacopo nwang’u nia etie iwa tek nidwogo kwiocwiny kinde ma lembe unyothere i kindwa. Pirang’o? Wakenen lembe m’umego moko ma nyinge Mark * ukadhu kud i ie. Kinde m’ewinjo nia umego moko ucaye man uyero lembe ma rac ku nyinge ni dhanu mange mi cokiri, lembene ton lee i ie. Mark ugam utimo ang’o? Ekoro kumae: “Ng’ecwiny uopo i ia, uketho anyotho ire wec mi tuko ngo.” I ng’eye, Mark unwang’u nia etimo rac, pieno ecidh ekwayu kisa i bang’ umegone kara gidwok kwiocwiny i kindgi. Ento umego maeno uwok ukwero. Ku kwong’a, Mark uyero yor i ie kumae: ‘Acidh akwayu kisa de, re ekwero, dong’ ke asendara asu asu mi thelembang’o?’ Ento jaliew mi twodiri uketho cwiny Mark nia kud eol. Mark utimo ang’o?

6. (a) Mark umedere niyenyo kwiocwiny nenedi? (b) Mark utio nenedi ku lembe ma nwang’ere i Jukolosai 3:13, 14?

⁶ Kinde ma Mark ung’iyere cuu, enwang’u nia ekoso jwigiri man saa moko ebed eparu nia etie pwe nisagu jumange. E eneno nia ubekwayu elok timo pare. (Kol. 3:8, 9, 12) Egam ecidho kendo i bang’ umego ma lembe ni kindgi kude, ejwigere, man ekwayu kisa kendo pi lembe m’etimo ire. Bende, Mark ukiewo barua ni umego maeno; i baruane, ekwayu kisa i bang’e, man ewacu ire nia ebemito mer m’i kindgi udok kendo kakare. M’umedo maeno, Mark umio giramia moko ni umego maeno, man eparu nia eno bifoyo ie. Lembe ma rac utie nia umegone ukayu lembe asu i kum Mark. Ento Mark umedere asu nimaru umin calu ma Yesu ung’olo, man emedere nitimo ire kisa. (Som Jukolosai 3:13, 14.) M’umbe jiji, ka wamaru  dhanu calu ma Yesu umaru, wabimedara asu nitimo igi kisa man nirwo kara kwiocwiny udwog i kindwa kendo wakugi, kadok gibemito ngo de.​—Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. (a) Yesu ukwayuwa nia wamedara nitimo ang’o? (b) Nyamego moko unwang’ere ku lembang’o ma tek?

⁷ Yesu ukwayuwa nia wamedara nitimo lembe ni jumange calu ma wan de wamito gitim iwa. Emedo nia wacikara ngo nimaru kende kende ju m’umaruwa. (Lk. 6:31-33) Kadok etie ngo lembe ma betimere wang’ ma pol, icopo timo ang’o kan umego kunoke nyamego moko ubewotho uri man ebemothi ngo? Nyamego Lara unwang’ere ku lembe maeno. Ekoro kumae: “Nyamego moko ubed ukadha ling’ ling’, man ang’eyo ngo nia pirang’o. Lembene upido cwinya lee dit, uketho ava cidho i coko de uai i kuma.” Ku kwong’a, Lara uparu kumae: ‘An ambe ku lembe. Dhanu mange mi cokiri de ging’eyo nia nyamegone bebedo ku kura ma cuu ngo.’

8. Nyamego Lara utimo ang’o pi nidwoko kwiocwiny i kindgi, man lembe m’enwang’ere ko copo mio iwa ponji ma kani?

⁸ Nyamego Lara ugam utimo lembe m’ukwayere kara kwiocwiny udwog i kindgi. Erwo i bang’ Yehova, man ecidho i bang’ nyamego ma weco ngo i bang’ene. Giweco iwi lembene, gigwakiri man gidwogo kwiocwiny i kindgi. Ukeunen ve nia dong’ lemoko mbe. Lara ukoro kumae: “Re i ng’eye, nyamego maeno ucaku kadha kendo ling’ ling’. Lembene uturo cwinya magwei.” I acaki, Lara ubed unwang’u nia kara ebed ku mutoro, ubekwayu nyamegone ukeulok timo pare. Ento i ng’eye, Lara unyang’ nia gin m’ecopo timo utie nimedere asu nimaru nyamego maeno man ‘niweko’ ire. (Ef. 4:32–5:2) Lara upoi bende nia Jakristu m’umaru wadi andhandha ‘kwanu dubo ngo; emule ku gin ceke, eyio gin ceke, egeno gin ceke, eciro gin ceke.’ (1 Kor. 13:5, 7) Lara unwang’u kwiocwiny kendo i adundene. Nok nok, nyamego m’ubed uweco ngo i bang’e  ucaku weco kude ma leng’. Ka wabeii nikwo ku kwiocwiny kud umego ku nyimego man wabemedara nimarugi, wang’ei nia ‘Mungu mi mer ku kwiocwiny bibedo kudwa.’​—2 Kor. 13:11.

9. Nimakere ku Tic mi Jukwenda 10:34, 35, pirang’o wacikara nibedo ngo kud akoyakoya?

⁹ Yehova umbe kud akoyakoya. (Som Tic mi Jukwenda 10:34, 35.) Ka wan de wambe kud akoyakoya, eno nyutho nia watie awiya pare. Ubekwayu wawor cik m’uyero nia wamar wedi mwa calu wan giwa, man watim kero nikwo ku kwiocwiny kud umego ku nyimego mwa.​—Rum. 12:9, 10; Yak. 2:8, 9.

10-11. Nyamego moko utimo ang’o pi niwodho paru ma rac cen kud i wie?

¹⁰ Ecopo bedo lembe ma yot ungo ni jumoko nibedo m’umbe akoyakoya saa ceke. Wakenen lembe ma nyamego moko ma nyinge Ruth unwang’ere ko. Kinde m’ebino aradu, ng’atu moko m’uai i ng’om mange utimo lembe ma rac mandha ni juruot pagi, man lembene udong’ i ie. Lembe maeno ubedo kud atelatela ma kani i wie? Ruth ukoro kumae: “Agam adagu ng’atu moko ci m’uai i ng’om maeno. Aparu nia dhanu mi ng’ombe ceke tie rom, kadok umego ku nyimego bende.” Dong’ Ruth utimo ang’o pi niwodho paru ma rac maeno cen kud i wie?

¹¹ Ruth unwang’u nia kwayu etim kero kara ewil paru m’etie ko. Egam esomo lembe ma tung’ tung’, man rapor ma jukiewo iwi umego mi ng’ombe i Buku mi oro mi Jumulembe pa Yehova (Annuaire). Ewacu kumae: “Atimo kero nibedo ku paru ma cuu iwi dhanu mi ng’ombe. E acaku nyang’ nia umego ku nyimego ma kuca gibetimo ni Yehova kud amora. Aneno kamaleng’ nia gin de gitie i kind umego ku nyimego mwa mi ng’om zoo.” I ng’eye, Ruth unwang’u nia ukwayu etim lembe moko pi ninyutho mer igi. Ekoro kumae: “Kinde m’arombo kud umego ku nyimego ma giai i ng’om maeno, abed atimo tego niweco yaw yaw kugi man aii ning’eyogi cuu.” Lembe maeno ukelo adwogi ma kani? Ruth uwacu kumae: “Nok nok, atuc niwodho cen paru ma rac m’abino ko i wigi.”

12. Nyamego Sarah ubino ku nen ma nenedi?

¹² Jumoko gicopo bedo kud akoyakoya, re nwang’u gibenyang’ ungo nia gitie ko. Ku lapor, nyamego moko ma nyinge Sarah ubed uparu nia embe kud akoyakoya pilembe eneno ngo dhanu tung’ tung’ pi rangi mi dend kumgi, pi sente migi kunoke pi rwom ma gitie ko i dilo pa Yehova. Ento eyero kumae: “Acaku nyang’ nia karaman atie kud akoyakoya.” I ayi ma nenedi? Sarah ku jupagi zoo gisomo lee, eno uketho ebed emaru nimer kwa ku dhanu ma gisomo lee. Egam eyero kadok ni jarimbe moko kumae: “An atheyo mer kud umego ku nyimego m’usomo lee. Ento ju m’usomo ngo ambe i lem migi.” M’umbe jiji, ugam ukwayu nia Sarah ulok nen pare. Dong’ ang’o m’ukonye?

13. Sarah uloko nen pare nenedi, man eno ubemio iwa ponji ma kani?

¹³ Jaliew moko mi twodiri ukonyo Sarah ning’io i timo pare cuu. Sarah ukoro kumae: “Efoya pi tic m’abetimo cuu ni Yehova, pir ayi m’abed adwoko ko wang’ penji i coko, man pi ng’eyong’ec mi Biblia m’atie ko. I ng’eye ekoro nia kinde ma ng’eyong’ec mwa maku bemedere, kwayu bende wacak nicego kite ma tung’ tung’ mi Jukristu calu ve jwigiri, ning’eyo mupaka mwa, man bende ninyutho kisa.” Sarah utio ku lembe ma jaliew maeno uyero ire. Ekoro kumae: “Anwang’u nia gin ma pire  tek akeca m’ukwayu atim utie nimaru jumange man nitimo igi bero.” Eno uketho nen m’ebino ko iwi umego ku nyimego ulokere. Ewacu kumae: “Atimo kero nineno kite migi ma beco m’uketho pigi tie tek i Yehova.” Ka wan ke? Wacikara ngo niparu nia piwa tie tek nisagu jumange pilembe wasomo lee! Ka ‘wamaru umego’ ku nyimego mwa mi wang’ ng’om zoo, wabibedo ngo kud akoyakoya.​—1 Pet. 2:17.

14. Nimakere ku Juebrania 13:16, Yehova winjere nenedi ka wabenyutho jol ni jumange?

¹⁴ Anyong’a nego Yehova lee ka wabenyutho jol. (Som Juebrania 13:16.) Eneno jol ma wabenyutho ni jumange ni theng thier acel zoo ma wabetimo ire, asagane ka wabekonyo ju m’utie ku yeny mi kony. (Yak. 1:27; 2:14-17) Pieno, Biblia ubeketho cwinywa nia ‘wagwok welo ber.’ (Rum. 12:13) Ka wabejolo jumange, eno ketho ginwang’u nia wabedieng’ pigi lee, wamarugi man wamito wabed jurimbgi. Anyong’a nego Yehova ka wabelwong’o jumange i bang’wa ni cai moko, ni cam, kunoke ka wanwang’u saa pi ninambu kugi. (1 Pet. 4:8-10) Ento lembe moko nuti ma copo ketho nyutho jol bedo iwa tek.

15-16. (a) Pirang’o jumoko gilworo ninyutho jol? (b) Lembang’o m’uketho nyamego Edit umiere nijolo welo?

¹⁵ Saa moko, kaka ma wadongo i ie, lembe ma wabenwang’ara ko kunoke kura mwa ma con copo ketho wabedo ku jiji nijolo dhanu. Wakewec iwi lapor pa dhatho moko ma nyinge Edit. I wang’ nidoko Jamulembe pa Yehova, ebed emaru ngo akeca nibedo ku dhanu. Edit ubed unwang’u nia jumange re ma copo jolo welo cuu nisagu en.

¹⁶ Ento i ng’ei ma Edit udoko Jamulembe pa Yehova, eloko paru pare: ecaku nyutho jol. Edit ukoro kumae: “Kinde ma jubegiero Ot Ker mwa, jadit cokiri moko uyero ira nia umego moko giku min ot pare gibebino konyo tic mi giedo, man epenja ka nyo acopo jologi i bang’a  pi yenga ario. Apoi ndhu i kum kite ma Yehova ugam umio ko mugisa ni dhatho mi Zarefath.” (1 Ub. 17:12-16) E nyamego Edit uyio nijologi i bang’e. Jol m’enyutho umio ire mugisa ma kani? Ekoro kumae: “Wabedo kugi pi yenga ario kende ngo, ento pi dwi ario. I kind saa maeno, wadoko jurimo kugi.” Edit unwang’u bende jurimo i cokiri pare. Kawoni etie jayab yo, man nyimego ma girweyo kugi gibed gibin ginambu i bang’e. Ekoro kumae: “Ninyutho jol uketho awinjara ma ber, man mugisa m’anwang’u ukadhu bero m’atimo.”​—Ebr. 13:1, 2.

17. Luke giku min ot pare gituc ninyang’ i kum lembang’o?

¹⁷ Ecicopere nia wabed wajolo dhanu i bang’wa. Re nyo waromo timo alokaloka moko? Ku lapor, Luke giku min ot pare gibino jujol. Gibed gilwong’o dhanu wang’ ma pol i bang’gi, ento ju ma gibed gilwong’one ubino kwa junyodo migi, wedi migi, jurimbgi, man jaliew mi twodiri giku min ot pare. Luke udok uwacu kumae: “Wanyang’ nia karaman wabecuku lwong’o kwa dhanu ma wamer kugi.” Luke giku min ot pare gitimo alokaloka ma kani?

18. Luke giku min ot pare gitimo alokaloka ma kani?

¹⁸ Luke giku min ot pare gitimo alokaloka kinde ma giparu kilili i wec ma e ma Yesu uyero: “Tek wumaru ju m’umaruwu, sukulia mu ang’o?” (Mat. 5:45-47) Ginwang’u nia gicikiri nilubo lapor pa Yehova, pilembe enyutho jol ni dhanu ceke. Pieno, gimaku yub mi caku lwong’o umego ku nyimego ma nwang’u fodi gilwong’o ngo i wang’e. Luke uwacu kumae: “Kawoni dong’ wan ceke wanambu ma ber mandha. Nambu maeno tielo cwinywa lee man ketho kindwa doko ceng’ini.”

19. Waromo nyutho nenedi nia watie julub pa Yesu, man wakeco nitimo ang’o?

¹⁹ I thiwiwec maeni waponjo nia ka wamaru umego mwa lee, eno copo cwaluwa nibedo dhanu ma yenyo kwiocwiny, nibedo ngo kud akoyakoya man nibedo jujol. Wacikara niwodho paru moko ci ma rac kud i wiwa, man nimaru umego ku nyimego lee mandha niai kud i adundewa. Ka watimo kumeno, wabibedo kud anyong’a man wabinyutho nia andha watie julub pa Yesu.​—Yoh. 13:17, 35.