1. Umego m’aradu gitie ku copo ma kani?

UMEGO m’aradu, piwu tie tek lee i cokiri. Judupa m’i kindwu utie ku tego kunoke kero lee. (Rie. 20:29) Wubetimo lembe dupa pi nikonyo umego ku nyimego mwu i cokiri. Saa moko nyo wubemito wudok jukony tic. Re nyo wubeparu nia jubenenowu ya fodi wutie aradu akeca ma wucopo timo ngo tic ma pire tek ma jumio i korwu. Kadok fodi wutie aradu de, re lembe tie dupa ma wucopo timo niai kawoni ma ketho jugenowu man jumio iwu woro i cokiri.

2. Wabiweco iwi lembang’o i thiwiwec maeni?

² I thiwiwec maeni, wabiweco akeca iwi kwo p’ubimo Daudi. Wabiweco bende i adundo iwi lembe moko ma Asa giku Yehocafat m’ubimo mi Yuda, ginwang’iri ko i kwo migi. Wabineno peko moko ma dhanu adek maeno ginwang’iri ko, kite ma givoyo ko pekone, man ponji m’umego m’aradu gicopo nwang’u i kum lapor migi.

3. Kenyuth yo moko m’umego m’aradu gicopo konyo ko ju ma wang’gi teng’ini i cokiri?

³ Saa ma Daudi ubino aradu, eponjo nibedo ku bodho ma jumange de ubed ufoyo lee. Ebino ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova, emedo bodho pare mi goyo mizik, man etio ku bodhone pi nikonyo Saul ma tie ubimo ma Mungu ung’io. (1 Sam. 16:16, 23) In umego m’aradu, nyo itie ku bodho  moko m’icopo konyo ko jumange i cokiri? Ju ma dupa m’i kindwu ubekonyo dhanu mange i cokiri. Ku lapor, ju ma wang’gi teng’ini gibedo ku foyofoc kan umego m’aradu ubekonyogi ninyutho igi kite ma giromo tio ko ku tablete man jamtic mange mir elektronik pi nitimo ponji migi ma sengi man coko. Icopo konyo ju ma wang’gi teng’ini ku ng’eyong’ec m’itie ko iwi jamtic maeno.

4. Calu Daudi, umego m’aradu gicikiri nibedo ku kite ma kani? (Nen cal m’i ng’eye.)

⁴ Daudi unyutho i nindo ceke mi kwo pare nia etie ng’atu ma jugeno. Ku lapor, kinde m’ebino aradu ebed etimo tego nigwoko rombe pa won. Eno ubino tic m’ubed uketho kwo pare i ariti. Nindo moko ekoro ni ubimo Saul kumae: “Jatic peri bekwayu rombe pa won; man kan umvor, kadi undiek ubino, man emaku nyathi rombo ku kind udul rombe, alubo toke, e agoye, man abodhe kud i dhoge.” (1 Sam. 17:34, 35) Daudi ung’eyo nia mito egwok rombe pa won, uketho ekiedo ku tegocwinye pi nigwokogi. Umego m’aradu giromo lubo lapor pa Daudi nwang’u gibetimo cuu mandha man kud amora tic ma jumio i korgi.

5. Nimakere ku Zaburi 25:14, lembang’o ma pire tek m’ukwayu umego m’aradu gitim?

⁵ Kinde ma Daudi ubino aradu, etimo kero ebedo ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova. Winjiri parene pire bino tek lee ire nisangu tegocwiny man bodho mi goyo mizik m’ebino ko. Yehova ubino ngo kende kende Mungu pare, ento ebino bende ku winjiri ma ceng’ini ku Daudi. (Som Zaburi 25:14.) Umego m’aradu, gin ma pire tek m’ukwayu wutim utie niketho winjiri mwu ku Wegwu m’i polo udok ma tek. Eno biketho wubinwang’u rwom mange bende dupa i cokiri.

6. Jumoko ubino ku paru ma kani ma rac iwi Daudi?

⁶ Peko mange ma Daudi ubino ko, utie paru ma rac ma dhanu mange ubino ko i wie. Ku lapor, kinde m’ewodhere nia ecidh ekied i dhu Goliath, ubimo Saul ucere, m’ewacu ko ire kumae: “Fodi in aradu.” (1 Sam. 17:31-33) I wang’e de, umego pare uloko lembe i wie nia e jaswa. (1 Sam. 17:26-30) Ento Yehova uneno ngo nia etie aradu akeca kadi nia ejaswa. Egam eng’eyo Daudi cuu mandha. Daudi ujengere iwi Jarimbe ma Yehova uketho enwang’u tego m’enego ko Goliath.​—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Icopo nwang’u ponji ma kani i kum lembe ma Biblia ukoro iwi Daudi?

 ⁷ Icopo nwang’u ponji ma kani i kum lembe ma Daudi unwang’ere ko? Wanwang’u nia mito wabed jucir lembe. Etie lembe ma ting’o nindo ni dhanu mange ning’eyo nia dong’ itie ngo nyathin. Ento bed ku genogen nia Yehova ubeneni ngo calu ma dhanu mange ubeneni ko. Eng’ei cuu dit, man eng’eyo gin m’itie ku copo mi timo. (1 Sam. 16:7) Dwok winjiri peri ku Mungu udok ma tek. Giracwia pa Yehova ma Daudi ubed uneno, uketho winjiri pare kude udoko tek. Daudi ubed uparu cuu iwi kite ma giracwiane ubeponje ko iwi Jacwic. (Zab. 8:3, 4; 139:14; Rum. 1:20) Gin mange m’icopo timo utie nikwayu Yehova umii iri kero. Ku lapor, nyo awiya mi somo wedu gibecei pilembe itie Jamulembe pa Yehova? Ka eyo, kway Yehova ukonyi kara icir pekone, man tii ku juk m’inwang’u i Lembe pare, i girasoma mwa mange m’ujengere iwi Biblia man i video. Saa ceke m’ibewotho neno kite ma Yehova ubekonyi ko nivoyo peko, e genogen peri i wie bimedere nia ebikonyi kadok i peko mange bende. M’usagu maeno, tek jumange ubeneno nia ibenjengiri iwi Yehova, e gibibedo ku genogen i wii.

8-9. Ang’o m’ugam ukonyo Daudi niciro nitundo ma jukethe edok ni ubimo, man umego m’aradu ke copo nwang’u ponji ma kani i kum lapor pare?

⁸ Wakewec iwi peko mange ma Daudi unwang’ere ko. Kinde ma juwire nia ebed ubimo, ekuro pi oro ma dupa i wang’ nidoko ubimo mi Yuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) I kind nindo m’ebino kuro i iene, ang’o m’ukonye nibedo ku cirocir? Kakare niweko cwinye utur, Daudi uketho wie zoo i kum gin m’ecopo timo. Kinde m’eringo i ng’om mi Jufilisti, etio ku kaka maeno pi nikiedo i dhu judegi mi nyithindho mir Israel. Lembe m’etimone ugwoko wang’ mupaka mi ng’om mi Yuda.​—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Wun umego m’aradu, wucopo nwang’u ponji ma kani i kum lapor pa Daudi? Tii ku copo m’itie ko pi nikonyo umego peri. Wakenen lembe m’umego Ricardo unwang’ere ko. * Kinde ma fodi enyanok, emito nia edok jayab yo ma nja. Ento judong cokiri giwacu ire nia fodi eromo ngo. Kakare niweko cwinye tur man ebed ku ng’eicwiny, emedere asu nirweyo lembanyong’a kud amora. Ewacu kumae: “Kan aparu pi lembene, anwang’u nia andha saa maeca mito akeatim mediri. Abed aketho wiya zoo i kum liewo dhanu ma gijolo lembanyong’a man abed ayikara cuu pi liewman. Acaku kadok niponjo Biblia ku dhanu. Kinde m’abemedara nirweyo lembanyong’a, e lworo m’abino ko de ucaku jwik.” Kawoni Ricardo utie jayab yo ma nja man jakony tic i cokiri.

10. Saa moko Daudi utimo ang’o i wang’ nimaku yub ma pire tek?

¹⁰ Wakewec iwi lembe mange ma Daudi unwang’ere ko. Kinde ma Daudi uringo Saul ecidh epondo i ng’om mi Jufilisti, kuca en ku dhanu pare giweko juruot migi i pacu, gicidho i lwiny. I ng’eigi, adui udok umondo man gicoko juruot migi ceke gidok kugi. Calu Daudi utie jaskari m’ung’eyo kiedo lwiny cuu, nwang’u ecopo bedo ire yot nimaku yub ma cuu pi nicimayu juruot migi ma jumaku. Tung’ ku maeno, Daudi usayu telowic i bang’ Yehova. Ku kony pa jalam ma nyinge Abiathar, Daudi upenjo Yehova kumae: “Acidh alub tok juyek maenigi?” Yehova uyero ni Daudi nia ecidhi man ebiwok mayu dhanu migi ma juyaku. (1 Sam. 30:7-10, B.M.A.) Icopo nwang’u ponji ma kani i lembuno?

11. I wang’ nimaku yub, icopo timo ang’o?

 ¹¹ Kwai kony i bang’ jumange i wang’ nimaku yub. Wec ku junyodo peri. Icopo nwang’u bende kony ma beco kan iweco ku judong cokiri iwi lembene. Yehova utie ku genogen iwi judong cokiri, man in bende iromo genogi. Yehova nenogi ni “giramia” ni cokiri. (Ef. 4:8) Ibinwang’u bero lee kan ibelubo lapor mi yioyic migi man ibewinjo paru ma ber mi rieko ma gimio iri. Kawoni wakewec iwi ponji ma wacopo nwang’u kud i lapor p’ubimo Asa.

12. Ubimo Asa ubino ku kite ma kani kinde m’ecaku bimo?

¹² Ubimo Asa ubino aradu ma mol man ma cwinye tek. Ku lapor kinde m’ecamu ker kaka won m’Abija, enyotho mungu m’araga cen kud i ng’om pare. “Eng’olo ni Yuda ya giyeny Yehova Mungu pa kwaru migi, man nia [giwor] cik ku lembang’ola.” (2 Kei. 14:1-7) Kinde ma Zera ma Jaethiopia ubino iwi Yuda kud udul askari milion 1, Asa unyutho rieko m’ekwayu ko kony i bang’ Yehova, ekwaye kumae: “Yehova, ng’atu moko mbe ma konyo calu in, i kind ng’atu ma tek ku ng’atu ma tego mbe kude: konywa, E Yehova Mungu mwa; kum wageno in.” Wec maeno ubenyutho nia Asa ubino ku yioyic i copo ma Yehova tie ko mi bodhe karacelo ku dhanu pare. Asa uketho genogen pare iwi Won m’i polo, uketho “Yehova ugoyo Jukuci (Juethiopia).”​—2 Kei. 14:8-12.

13. Asa unwang’ere ku matoke ma kani, man ke pirang’o?

¹³ Nikiedo i dhu juaskari milioni 1 utie lembe ma tek man ma nyayu ndiri. Re Asa uvoyogi pilembe ejengere iwi Yehova. Lembe ma rac utie nia, kinde m’enwang’ere ku peko moko ma nyanok re m’elund ejengere ngo iwi Yehova. Saa ma Baca m’ubimo ma rac mir Israel ubino i wie ku lwiny, ecidh ekwayu kony i bang’ ubimo mi Cami kakare nikwayu kony i bang’ Yehova. Yub maeno ukelo matoke ma rac! Nikadhu kud i bang’ jabila Hanani, Yehova uyero ni Asa kumae: “Kum igeno ubimo mi Cami, man igeno Yehova Mungu peri ngo, ka kumeno udul mir ubimo mi Cami uboth kud i cingi.” Niai eca ci, lwiny ucok ungo iwi ubimo Asa. (2 Kei. 16:7, 9; 1 Ub. 15:32) Lembuno ubemio iwa ponji ma kani?

14. Icopo jengiri nenedi iwi Yehova, man nimakere ku 1 Timoteo 4:12, ibinwang’u bero ma kani kan itimo kumeno?

 ¹⁴ Bed dhanu ma jwigere man mediri nijengiri iwi Yehova. Kinde m’ilimo batizo, inyutho yioyic ma lee man genogen i Yehova, man ebedo kud anyong’a ma lee nijoli nibedo acel m’i kind juruot pare. Gin m’ukwayu itim niai kawoni, utie nijengiri asu i wie. Ecopo bedo yot iri nijengiri iwi Yehova kinde m’ibemaku yub moko ma pire tek i kwo peri. Nyo i saa mange de ibinjengiri asu i wie? Pire tie tek nia ijengiri iwi Yehova kinde m’ibemaku yub, kadok iwi lembe m’uneno galuwang’, tic, man lembakeca! Kud ijengiri iwi rieko peri giri, ento say cik mir ukungu mi Biblia ma copo konyi nimaku yubne man tim nimakere ku telowic m’inwang’une. (Rie. 3:5, 6) Kan itimo kumeno, ibinyayu anyong’a i i Yehova man dhanu m’i cokiri bimio iri woro.​—Som 1 Timoteo 4:12.

15. Calu m’ugorere i 2 Lemkei 18:1-3; 19:2, ubimo Yehocafat utimo kosa ma kani?

¹⁵ Calu wan ceke, in bende itie dhanu ma leng’ ungo, man saa moko iromo timo kosa. Kadok kumeno de, lembuno ucikere ngo niceri nitimo ni Yehova ku copo peri ceke. Wakewec iwi lapor p’ubimo Yehocafat. Yehocafat ubino ku kite dupa ma beco. Kinde ma en aradu, i acaki mi bimobim pare, “eyenyo . . . Mungu pa won, man ewotho i lembang’ola pare.” M’umedo maeno, eoro judongomawijo mba mba i adhura mi Yuda kara giponj dhanu ging’ei Yehova. (2 Kei. 17:4, 7) Ento saa moko i ng’eye, Yehocafat udok umaku yub ma rac. Yehova uketho jaratic pare umio ire juk pi yub ma rac m’emakune. (Som 2 Lemkei 18:1-3; 19:2.) Lapor pa Yehocafat ubemio iri ponji ma kani?

16. Lembe ma Rajeev ukadhu kud i ie ubemio iri ponji ma kani?

¹⁶ Winj juk man tii kude. Calu aradu mange, saa moko nyo etie tek iri niketho timo ni Yehova i kabedo ma kwong’a i kwo peri. Kudi cwinyi tur. Kenen lembe moko m’aradu ma nyinge Rajeev unwang’ere ko. Ekoro pi lembe m’enwang’ere ko i aradu pare kumae: “Saa moko abed ang’eyo ngo gin m’umaku atim i kwo para. Calu aradu wada mange, abed amaru lembe mi tuko akeca man nicidho i nambu nisagu cidho i coko kunoke i tic mi lembanyong’a.”  Ang’o m’ukonyo Rajeev? Jadit cokiri moko umio ire juk. Rajeev ukoro kumae: “Ekonya ninyamu i cik mir ukungu ma nwang’ere i 1 Timoteo 4:8.” Rajeev unyutho jwigiri, etio ku juk ma jumio ire, man enwang’u gin ma pire tek m’ukwayu eketh i kabedo ma kwong’a i kwo pare. Ewacu kumae: “Amaku yub m’aketho ko lembe mi tipo ubedo ira ni gin ma pire tek nisagu.” Enwang’u adwogi ma kani? Eyero kumae: “Oro moko nyanok i ng’ei ma jumio ira jukne, adoko jakony tic i cokiri.”

17. Dhanu ma wang’gi teng’ini gineno aradu m’ubetimo ni Yehova nenedi?

¹⁷ Aradu, piwu tie tek i dhanu ma wang’gi teng’ini pilembe wubetimo ni Yehova karacelo kugi ku ‘cwinywu acel’! (Zef. 3:9) Gimaru amora mwu ma wubenyutho man kero ma wubetimo ko tic ma jumio i korwu. Piwu tie tek lee i igi.​—1 Yoh. 2:14.

18. Calu m’ugorere i Lembrieko 27:11, Yehova winjere nenedi pir aradu m’ubetimo ire?

¹⁸ Umego m’aradu, wung’ei nia Yehova umaruwu man egenowu. Eyero nia i nindo mi kajik ceng’, udul aradu biwodhiri gigi ku berocwinygi. (Zab. 110:1-3) Eng’eyo nia wumare man wumito wutim ire ku copo mwu ceke. Dong’ bed ku cirocir ni dhanu mange man iri bende. Tek itimo kosa moko, jol juk man twiny ma jubemio iri, man nen gi nia giai i bang’ Yehova. (Ebr. 12:6) Tim kero itim tic ceke ma jumio i kori. Man m’usagu zoo, nyai anyong’a i Wuru m’i polo i gin ceke m’ibetimo.​—Som Lembrieko 27:11.