1. Jucopo bedo ku lworo i lembe moko ma kanigi?

 WAKEWEC iwi lembe moko m’umego ku nyimego ginwang’iri ko. Nestor ku min ot pare María, * gimito gicidh gikony tic kaka ma yeny mi jurwey utie lee i iye. Kara lembene uromb igi, ubekwayu gitim alokaloka i kit kwo migi. Re gibino ku lworo nia gibibedo mbe kud anyong’a lee ka bikwayere nia gikwo ku sente ma nok. Kinde ma Biniam udoko Jamulembe pa Yehova i ng’om ma jukwero iye tic mwa, enwang’u nia calu etie jaratic pa Mungu, jucopo nyayu ragedo i kume. Lembene upiko lworo i iye. Re lworo ubino nege lee asagane pi jupagi, ayi ma gibiwinjiri ko ka gibiwinjo pi dini ma nyen m’edok i iye. Valérie lundo junwang’u nia etie ku kit tho mi kanser ma rac mandha, man cwinye ubino dieng’ ka nyo andha ebinwang’u dokta ma biworo yiyoyic pare m’ucungo iwi cik mir ukungu mi Biblia m’ukwero ciko rimo. I andha, cwinye ubino pido nia ecopo tho.

2. Pirang’o ukwayu watim tego nivoyo lworo mwa?

² Nyo in de lworo ma kumeno udaru negi? Dupa m’i kindwa unwang’iri ko. Ka watimo ngo kero nivoyo lworo mwa, wacopo maku yub ma rac ma romo nyotho kadok winjiri mwa ku Yehova. Eno tie tap gin ma Sitani ubemito. Bende, ebetimo tego nitiyo ku lworo mwa kara watur cik pa Yehova, uketho i iye cik mi rweyo lembanyong’a. (Nyu. 12:17) Sitani tie ng’atu ma rac, ma kisa mbe i iye  man etie ku tego. Re iromo gwokiri ire. Nenedi?

3. Ang’o ma bikonyowa nivoyo lworo?

³ Ka wabedo ma cwinywa tek nia Yehova umaruwa man nia eni kudwa, Sitani binyayu ngo lworo i iwa. (Zab. 118:6) Ku lapor, jagor Zaburi mi 118 unwang’ere ku lembe moko ma nyayu lworo lee. Ebino ku judegi dupa, jumoko m’i kindgi ubino dhanu ma pigi yik lee (verse mir 9, 10). Saa moko, enwang’ere i wang’ lembe ma tek (verse mir 13). Bende, Yehova umiyo ire matira ma kwiny (verse mir 18). Re asu jagor Zaburi eno uyero lembe ma e kinde m’ebewer: “lworo binega ngo.” Ang’o m’uketho ewinjere nia etie agwoka? Kadok Yehova umiyo ire matira de, re eng’eyo nia Won m’ipolo umare lee. Cwinye ubino tek nia kadok ebenwang’ere i wang’ peko ma rukani de, Mungu pare ma jamer utie ayika nikonye saa ceke.​—Zab. 118:29.

4. Tek cwinywa tek nia Mungu umaruwa, wabivoyo kit lworo ma kani?

⁴ Ukwayu Cwinywa ubed tek nia Yehova umaru ng’atuman m’i kindwa. Tegocwiny maeno bikonyowa nivoyo kit lworo adek ma dhanu dupa bebedo ko, (1) lworo mi koso pong’o yeny mi juruot, (2) lworo mi dhanu, man (3) lworo mi tho. Dhanu ma waweco pigi i udukuwec mi kwong’o, givoyo lworo migi pilembe cwinygi ubino tek nia Mungu umarugi.

5. Lembang’o ma tung’ tung’ ma copo nyayu lworo i jawi oti? (Nen cal m’i ng’eye.)

⁵ Jawi ot ma Jakristu neno rwom mi pong’o yeny mi kum mi juruot pare ni gin ma pire tek. (1 Tim. 5:8) Kan itie jawi ot, saa moko nyo i kind nindo mi thong’om m’utimere, lworo umeki nia tic copo weki. Saa moko nyo ibino lworo nia ibicopo ngo ninwang’u cam ni juruot peri man niculo ot ma wukwo i iye. Bende, nyo cwinyi ubino dieng’ nia ka tic uweki, ibinwang’u ngo tic mange. Kunoke nyo calu Nestor giku María ma waweco pigi, ibino ku jiji nia ecicopere ngo iri nitimo alokaloka i kwo peri kara i kwo ku sente ma nok. Kit lworo ma kumeno uketho Sitani udaru wingo dhanu dupa i kum timo ni Yehova.

6. Sitani ubemito wayi lembang’o?

⁶ Sitani ubemito wayi nia Yehova ubedieng’ ungo piwa, man nia ebikonyowa ngo nipong’o yeny mi juruot mwa. Lembuno romo cwaluwa nitimo gin moko ci ma wacopo pi nimoko ki i kum tic mwa, kadok nwang’u ticne ubeketho wabeturo cik mir ukungu mi Biblia de.

7. Yesu utego cwinywa i kum lembe ma kani?

⁷ Yesu ung’eyo Won cuu nikadhu ng’atu moko ci. Ebeketho cwinywa nia Mungu mwa ‘ung’eyo yeny mwa kadok ma fodi wakwaye ngo.’ (Mat. 6:8) Eng’eyo bende nia Yehova utie ayika nipong’o yeny mwa. Wa Jukristu watie juruot pa Mungu. Calu en re m’etie Jawi ot, ukwayu wang’ey nia ebiworo cik mir ukungu m’eketho jukiewo i 1 Timoteo 5:8.

8. (a) Ang’o ma bikonyowa nivoyo lworo ma watie ko mi koso pong’o yeny mi juruot mwa? (Matayo 6:31-33) (b) Calu ma junyutho i cal, wacopo lubo nenedi lapor p’umego ku min ot pare ma gikelo cam ni nyamego no?

⁸ Ka wabedo ma cwinywa tek nia Yehova umaruwa man bende juruot mwa, wabibedo mbe ku jiji ma nia wabikoso piny ma watie ku yenyne. (Som Matayo  6:31-33.) Yehova tie Ng’atu ma won berocwiny ma lee, man ebemito epong’ yeny mwa. Kinde m’ecwiyo ng’om, emiyo ngo iwa kende kende piny ma pigi tek ma wakwo ko. Ecwiyo bende piny mange dupa ma beco kara wakwo kud anyong’a. (Tha. 2:9) Kadok watie kende kende ku gin ma romo pong’o yeny mwa de, ukwayu anyong’a unegwa ku maeno ma watie ko, kum Yehova re m’umiye iwa. (Mat. 6:11) Mito wapoy nia piny ceke mi kum ma wabetwonara ko kawoni, jucopo porogi ngo ku gin ma Mungu mwa ma Jamer ubemiyo iwa man m’ebimiyo i nindo m’ubino. Eno tie tap gin ma Nestor giku María ginyang’ i kume.​—Isa. 65:21, 22.

9. Lapor pa Nestor giku María ubemiyo iri ponji ma kani?

⁹ Nestor giku María gibino ku ot ma leng’ man ku tic mi sente ma lee i ng’om mi Colombie. Giyero kumae: “Waparu nia mito wajwig piny ma watie ko kara watim lee ni Yehova, re wabino lworo nia wabibedo ngo kud anyong’a nikwo ku sente ma nyanok.” Ang’o m’ukonyogi nivoyo lworo migi? Giparu pir ayi ma tung’ tung’ ma Yehova unyutho ko igi mer. Giweko tic migi mi sente ma lee pilembe ging’eyo nia Yehova bipong’o yeny migi. Gilworo ot migi man gidok kaka mange ma yeny mi jurwey lembanyong’a mi Ker utie lee i iye. Giwinjiri nenedi pi yub maeno ma gimaku? Nestor uyero kumae: “Wec ma nwang’ere i Matayo 6:33 utimere i kwo mwa. Wakoso ngo nyanok de piny ma watie ku yenyne. Man kawoni wabekwo kud anyong’a.”

10. Pirang’o etie ngo iwa lembe mi zungo nineno nia dhanu ubelworo dhanu wagi?

¹⁰ Niai con, dhanu ubewotho timo juwagi rac. (Ekl. 8:9) Ku lapor, jumoko ubetiyo rac ku dito migi, jurunek ke ubetimo lembe mi rop, i somo awiya ubenywaru juwagi man gitimogi rac; dhanu mange ke utie ger ku juruot migi. Pieno, etie ngo lembe mi zungo nineno nia dhanu ubelworo dhanu wagi! Sitani ubetiyo nenedi ku lworo maeno mi dhanu?

11-12. Sitani ubetiyo nenedi ku lworo mi dhanu pi nipiko lworo i iwa?

¹¹ Sitani ubetimo kero ninyayu lworo i iwa kara watur cik pa Mungu man wawek  nirweyo lembanyong’a. I the telowic pare, gavmenti ukwero pi tic mwa man enyayu ragedo i kumwa. (Luka 21:12; Nyu. 2:10) I ng’om pa Sitani, dhanu dupa ubemewo rwonglembe mi vupo man ma rac iwi Jumulembe pa Yehova. Dhanu m’uyiyo vupo maeno copo cayuwa man giromo kadok nisendowa. (Mat. 10:36) Nyo iwa copo wang’ pi lembe maeno ma Sitani ubetimo? Ungo nyanok de. Ecaku tiyo ku bodho maeno niai i rundi ma kwong’a.​—Tic. 5:27, 28, 40.

¹² Jamblwiny ma Sitani ubetiyo ko pi ninyayu lworo, utie ngo kende kende ragedo pa gavmenti. Jumoko lworo ayi ma wedi migi biwinjiri ko pi lemandha ma gimaku nisagu ragedo ma jufodo ko ng’atini afoda. Gimaru wedi migi lee. Gibemito gin de ging’ey Yehova man gimare. Ginwang’u can i cwinygi ka gibewinjo wedi migi ubeweco rac i kum Mungu mandha man i kum jurutic pare. Re saa moko wedi m’ular ujai i kum lemandha, gidok giyiyo lembene. Dong’ ka wedi mwa ukunowa magwei pi yiyoyic mwa ke, waromo timo ang’o?

13. Ning’eyo nia Mungu umaruwa konyowa nenedi nicungo ma tek ka wedi mwa uwenjowa? (Zaburi 27:10)

¹³ Waromo nwang’u jukocwiny i wec ma mit ma nwang’ere i Zaburi 27:10. (Som.) Ka waparu kadok apara kende iwi kite ma Yehova umaru kowa, cwinywa doko tek i wang’ ragedo. Wang’eyo nia ebimiyo iwa sukulia pi cirocir mwa. Yehova bipong’o yeny mwa mi kum ku mi tipo, man ebikonyowa nibedo kud anyong’a, nisagu ma ng’atu moko ci romo timo. Biniam ma waweco pire unwang’u nia eno tie lemadha.

14. Lapor pa Biniam ubemiyo iri ponji ma kani?

¹⁴ Biniam udoko acel m’i kind Jumulembe pa Yehova kadok nwang’u eng’eyo nia gavmenti ubenyayu ragedo i kumgi de. Wakenen tegocwiny ma nia Yehova umare ukonye ko nivoyo lworo mi dhanu. Eyero kumae: “Ragedone ubino gin ma rac m’usagu zoo ira. Ento gin m’abino lworo akeca nisagu kadok ragedo pa gavmenti, ubino jai m’uai i bang’ wedi para. Abino lworo nia yub m’amaku mi doko Jamulembe pa Yehova biketho cwiny baba ma jayic ungo bitur man jufwa biparu nia tija dong’ umbe.”  Re kadok kumeno de, cwiny Biniam ubino tek nia Yehova weko ngo dhanu m’emaru. Ekoro kumae: “Aparu pi kite ma Yehova ukonyo ko dhanu mange niciro peko mi koso nwang’u sente, akoyakoya, man yakini. Ang’eyo nia Yehova bimiyo ira mugisa kan agwoko bedoleng’ para ire. Kinde ma jutwiya wang’ dupa man jufwoda, aneno wang’ ma kwong’a kite ma Yehova konyo kowa tek wagwoko bedoleng’ mwa ire.” Yehova udoko ni Wego mandha ni Biniam, man dhanu pare de ginyutho andha nia gitie jupagi.

15. Pirang’o etie rac ungo nibedo ku lworo mi tho?

¹⁵ Biblia uyero nia tho utie jakwor mwa. (1 Kor. 15:25, 26) Cwinywa romo ng’abere pi tho, akecane ka wan kunoke wedi mwa moko ma wamaru uberemo lee. Pirang’o lworo negowa pi tho? Pilembe Yehova ucwiyowa kud ava mi kwo rondo ku rondo. (Ekl. 3:11) Lworo mi tho copo konyowa nigwoko kwo mwa. Ku lapor, ecopo cwaluwa ning’iyo kit cam m’ukwayu wacam, nitimo ekzersis pi rieyokum, nisayu kony i bang’ dokta pi nimaku yath kan ukwayere, man niketho ngo kwo mwa i ariti.

16. Sitani tiyo ku lworo mi tho ma n’i iwa nenedi?

¹⁶ Sitani ung’eyo nia wamaru kwo mwa. Eloko nia wacopo weko piny moko ci ma watie ko, kadok winjiri mwa ku Yehova kara wabed kwo. (Yob 2:4, 5) Eno tie vupo maa! Re calu e “ng’atu m’utie ku copo mi nego nek,” ebetiyo ku lworo mi tho ma n’i iwa kara wawek Yehova. (Ebr. 2:14, 15) Saa moko dhanu ma Sitani ubetiyo kugi, giwacu nia ginegowa ka wamoko asu i kum yiyoyic mwa. Saa mange ke, Sitani kiyowa kinde ma waberemo lee pi nicwaluwa watim lembe m’uturo cik pa Mungu. Dokta kunoke wedi mwa ma gijuyic ungo, gicopo diyowa nia wayii jucik rimo i kumwa, ma ke lundo etie lembe m’uturo cik pa Mungu. Kunoke ng’atu moko romo cwaluwa nia wayii kit thieth moko m’ukoc ku cik mir ukungu mi Biblia.

17. Nimakere ku Jurumi 8:37-39, pirang’o ukwayu ngo walwor tho?

¹⁷ Kadok wamito ngo nia watho de, re wang’eyo nia Yehova bimaruwa asu tek watho. (Som Jurumi 8:37-39.) Tek jurimb Yehova utho, Yehova poy pigi, ebedo ire ve asu gitie kwo. (Luka 20:37, 38) Etie kud ava mi cerogi kud i tho. (Yob 14:15) Yehova uculo welpiny ma lee kara ‘wanwang’ kwo ma rondo ku rondo.’ (Yoh. 3:16) Wang’eyo nia Yehova umaruwa lee man ebedieng’ piwa. Pieno, kakare niweke saa ma waberemo kunoke kinde ma jubemito negowa, ukwayu wajengara i wiye kara wanwang’ jukocwiny, rieko, man tego. Eno tap gin ma nyamego Valérie ku won ot pare gitimo.​—Zab. 41:3.

18. Lapor pa nyamego Valérie ubemiyo iri ponji ma kani?

¹⁸ Kinde ma Valérie udoko ku oro 35, jupime junwang’u nia etie ku kit kanser moko ma pire ung’eyere ngo akeca man ma rac mandha. Wakenen kite ma mer ukonye ko nivoyo lworo mi tho m’ebino ko. Ekoro kumae: “Kinde ma junwang’u nia atie ku kanser, lembene uringo ku cwinywa lee waku won ot para. Ukwayere nia akadh kud i operasio ma dit mandha kara akwo. Awotho i bang’ dokta ma tung’ tung’, re gin ceke gikwero nia gikaka ngo kan akwero ciko rimo. Cwinya ng’abere, re nimakere ku cik pa Mungu,  ayiyo ngo nia jucik rimo i kuma! I nindo ceke mi kwo para, Yehova unyutho nia emara lee mandha. Kawoni an de atie ku kaka mi nyutho mer para ire. Saa ceke ma ka dokta uyero lembe ma cuu ngo pi twoyo para, eketho abedo ku lembakeca mi nyayu anyong’a i Yehova, ento ungo nimiyo aloci ni Sitani. Tokcen ne, jutima operasio ma ber ma juciko ngo rimo i kuma. Kadok fodi asu aberemo de, re saa ceke Yehova ubepong’o yeny mwa. Ku lapor, ma fodi junwang’u ngo nia atie ku twoyo mi kanser, i coko mi thum pa yenga, waponjo thiwiwec moko m’uwacu: ‘Nyeg ku peko m’inweng’iri ko ku tegocwinyi.’ * Thiwiwec maeno ujuko cwinywa lee mandha. Wadok wasome kendo kendo. Thiwiwec ma kumeno ku rweyo lembanyong’a man cidho i coko, umiyo iwa kwiyocwiny mir adunde waku won ot para man ekonyowa nibedo ma kumwa ukwiyo man nimaku yub ma cuu.”

19. Lembang’o ma bitimere ceng’ini eni?

¹⁹ Ku kony pa Yehova, jurutic pare i wang’ ng’om zoo givoyo peko ma ginwang’iri ko i kwo migi man gicungo ma tek i wang’ jai pa Sitani. (1 Pet. 5:8, 9) In de icopo timo kumeno. Ceng’ini eni, Yehova bimiyo telowic ni Yesu karacelo ku dhanu m’ebibimo kugi “pi nirungo tic pa Wonabali.” (1 Yoh. 3:8) I ng’eye, dhanu ma gibetimo ni Mungu iwi ng’om, ‘lworo binegogi ngo; [kadok] ndiri.’ (Isa. 54:14; Mik. 4:4) Ento pi kawoni, mito watim kero nivoyo lworo mwa.

20. Ang’o ma bikonyowa nivoyo lworo mwa?

²⁰ Ukwayu wamedara nibedo ku genogen ma tek nia Yehova umaru jurutic pare man ebegwokogi. Gin ma bikonyowa nitimo lembuno, utie ninyamu i lembe iwi kite ma Yehova ugwoko ko jurutic pare con man niweco pi lembene. Bende, kud wawil ku kite m’ekonyo kowa ninyego ku lembe moko ma pek. Ku kony pa Yehova, wacopo voyo lworo mwa!​—Zab. 34:4.