SAA ma yamu ubekoto iwi nam Atlantique man ubesendo meli moko m’ubecidho i Europe, George Young ma tie acel m’i kind dhanu mi meline ubeparu ku mutoro iwi kodhi mi Ker m’eai ecoyo i ng’om mi Brésil. * Re kinde ma gibemediri ku woth, umego Young ucaku paru akeca pi ng’om ma dongo m’ebecirweyo i igi, niwacu Espagne man Portugal, ma fodi jurweyo ngo lembanyong’a i igi. Saa m’etundo kuca, eparu nia emak yub kara Joseph Rutherford ubin umii ponji man kara gipok trakt ma romo 300 000.

Kinde m’umego Young utundo i Lisbonne i oro 1925, ewok enwang’u lembe rac. Enwang’u juwilo bimobim mi ng’ombe niai i oro 1910, eno uketho tego ma dini mi Katholiki ubino ko ujwik. Dhanu ginwang’u bedagonya ma lee dit, re lwiny mi thek ubino medere asu.

Tap kinde m’umego Young umaku yub kara umego Rutherford ubin umii ponji, gavmenti uketho cik nia juaskari re m’ucak nineno wi lembe mi ng’ombe, pilembe ungu moko gimito gimai ker ku kero. Jagor mi sosiete moko ma neno lembe pa Biblia (British and Foreign Bible Society) upoyo umego Young nia ebinwang’ere ku ragedo. Re asu umego Young ucidh upenjo ka nyo jucopo yio gitim ponji i ot moko ma jutimo ie jimnastik, i école secondaire mi Camões; e juyio ire.

E nindo 13, mi dwi mir 5, ma tie nindo mi ponji pa Rutherford ugam uromo. Rwong ponjine uyik tir. Jutwong’o pire i gazeti mi ng’ombe, man jumwono moko iwi plakart i kor udi. Thiwi ponjine ubino, “Lembe m’ukwayu watim kara wakwo rondo ku rondo iwi ng’om.” Pio pio, judong dini giwodho lembang’eya ma nyen i gazeti migi, pi nipoyo dhanu nia gibed ku wang’gi i kum “jubila mi ndra” m’uai utundo ma nyen. Kinde ma ponji ubekadhu i ot mi jimnastik, judegi maeno gitundo ku nyithibuku dupa ma i igi jukiewo lembe m’ucayu ponji pa Rutherford.

Re asu dhanu upong’ lee dit, uketho ju ma romo 2 000 gimondo ngo i ot pi kabedo m’urem. Juwinj moko ma lembene ubino telo nen migi gidoliri i kum mangasi ma juyiko ku thol i ode; jumange ke giidho iwi jamtic ma jutimo ko jimnastik.

Ento lembe moko tie m’uwotho rac. Judegi giwotho bekok man ging’enyo kom dupa. Re kum umego Rutherford umiel ungo, ento eidho iwi meza kara wec pare uwinjere ma ber. Edaru ponji pare i kum saa abusiel mi diewor. I ng’eye, dhanu ma romo 1 200 ma ponjine utelo nen migi, gimio nying’gi ku kabedo migi kara ginwang’ girasoma mi Biblia. Urwonde, juwodho lembang’eya iwi ponji pa Rutherford i gazeti moko mi ng’ombe (O Século).

I dwi mir 9, oro 1925, Otkur ma Wiw ucaku wok i Portugal ku dhu portugais. (Nwang’u i wang’e, Otkur ma Wiw ma kwong’a mi dhu portugais  ular uwok i Brésil.) I kind saa maeno, Virgílio Ferguson ma tie Japonj Biblia mi Brésil ucaku yikere pi nidok konyo tic mi Ker i Portugal. Nwang’u i wang’e, elar etimo karacelo kud umego Young i filial ma nok mi juponj Biblia i Brésil. Ndhu ndhu i ng’eye, Virgílio giku Lizzie ma dhaku pare gicidho pi nitimo kendo karacelo kud umego Young. Umego Ferguson utundo tap i saane, pilembe nwang’u dong’ Young udhingo dok kamange, man ebicidho bende i Union soviétique pi nirweyo lembanyong’a.

Kinde ma gavmenti uketho juaskari re m’ucak neno wi lembe mi Portugal, man ragedo umedere. Re umego Ferguson ucungo ma tek, man emaku yub pi nigwoko ungu ma nok mi Juponj Biblia, man niketho tic umedere i wang’e. Ekwayu ka nyo gavmenti copo yio gicak timo coko i ot pare. E i dwi mir 10, oro 1927, juyio ire.

I kind oro ma kwong’a ma juaskari re m’ucaku neno wi lembe mi Portugal, dhanu ma romo 450 gikiewo nying’gi nia jubed jumii igi Otkur ma Wiw. M’umedo maeno, nikadhu kud i trakt man nyithibuku, lemandha umeu nitundo i tung’ ng’om ma pol ma Portugal ubeneno wigi: Açores, Angola, Cap-Vert, Goa, Madère, Mozambique man Timor oriental.

I oro 1929, jarafur moko ma ja Portugal ma nyinge Manuel da Silva Jordão, ubino i Lisbonne. Kinde ma fodi eni Brésil, egam ewinjo korolembe mi dhanu ceke m’umego Young umio. Pio pio, enyang’ nia enwang’u lemandha, man ebino ayika nikonyo umego Ferguson ku mewo tic mi lembanyong’a. Pi nitimo kumeno, Manuel udoko jayab yo (ma con eca jubed julwong’o colporteur). Cokiri ma nyen mi Lisbonne umedere pio pio nikum tic mi wodho girasoma mi Biblia man mi poke ni dhanu. Tin eni tic maeno upangere ma ber.

I oro 1934, umego Ferguson giku dhaku pare gidok i Brésil. Re kodhi mi lemandha udong’. Lwiny mi thek m’ubino timere i Espagne man lwiny mir ario mi ng’om zoo udwoko lembe doko tek i Europe. Re asu ungu mir umego mi Portugal gimediri nigwoko bedoleng’ migi ni Yehova. Pi saa moko gibedo ve cugimac m’ubogere. Re i oro 1947, kinde ma misioner ma kwong’a m’uai Gilead ma nyinge John Cooke utundo, amora migi umedere ve mac m’uopo. I ng’eye, wend jurwei lembanyong’a mi Ker umedere ameda. Kadok gavmenti ukwero tic mi Jumulembe pa Yehova i oro 1962 de, asu mediri ubino nuti. I dwi mir 12, oro 1974 kinde ma gavmenti uyio tic mi Jumulembe pa Yehova kendo, wel mi jurwei ubino ma kadhu 13 000 i Portugal.

Tin, jurwei ma kadhu 50 000 giberweyo lembanyong’a mi Ker pa Mungu i ng’om mi Portugal, man i cula ma tung’ tung’ ma juweco dhu portugais i igi, calu ve Açores man Madère. Jurweine moko utie nyikwayu mi ju ma gigam giwinjo korolembe m’udong’ ni kpawa, m’umego Rutherford umio i oro 1925.

Wabedwoko foyofoc lee mandha ni Yehova man ni umego ku nyimego maeno ma gibino ma kwong’a nimewo rwonglembe mi Ker kud amora, man ma gitimo calu ‘jutic pa Kristu Yesu ni Thekdhanumange.’​—Rum. 15:15, 16.​—Niai kud i kakanpiny mwa i Portugal.