1. Yehova utie ku nen ma kani iwi dhanu ma jwigiri? Kekor.

YEHOVA umaru dhanu ma jwigiri. Dhanu ma ginyutho jwigiri mandha re ma gicopo bedo ku mer ma ceng’ini kude. Ento “eng’eyo jukuhaya ku bor.” (Zab. 138:6) Wan ceke wabed wamaru wanyai mutoro i Yehova, man wabed ku winjiri ma ceng’ini kude. Eno re ma tie thelembe ma cwaluwa ninyutho jwigiri

2. Wabidwoko wang’ penji ma kani i thiwiwec maeni?

² I thiwiwec maeni, wabidwoko wang’ penji adek ma e: (1) Ng’atu ma jwigere tie ng’atu ma nenedi? (2) Pirang’o kwayu wabed dhanu ma wajwigara? (3) Pirang’o ecopo bedo iwa lembe ma tek ninyutho jwigiri kinde m’alokaloka moko uwok i kwo mwa? Calu ma wabineno, ka wabenyutho jwigiri, wanyayu mutoro i Yehova man wan giwa de wanwang’u berone.​—Rie. 27:11; Isa. 48:17.

3. Ng’atu ma jwigere tie ng’atu ma nenedi?

³ Ng’atu ma jwigere tie ng’atu ma neno ngo nia pire tek nisagu pi jumange, man etie ngo jakuhaya. Biblia unyutho nia ng’atu ma jwigere ng’eyo nia Yehova Mungu utie dit nisage. Eng’eyo bende nia jumange gikadhe i lembe moko kokoro.​—Flp. 2:3, 4.

4-5. Ang’o m’unyutho nia jwigiri mandha tie ngo ma waneno anena?

⁴ Dhanu moko nen nia gitie dhanu ma jwigiri, ma ke i andha nwang’u gimbe ku jwigiri nyanok de. Saa moko nyo gitie dhanu ma ng’won. Kunoke ginyutho woro ni jumange pilembe  juponjogi kumeca i suru migi. Ento yor i igi lundo nwang’u gitie jukuhaya mi tuko ngo. Re nitundo awene de jubin jung’eyo nia gitie dhanu ma nenedi i andha ca.​—Lk. 6:45.

⁵ Dhanu moko lundo cwinygi tek kunoke giyero paru migi thwolo thwolo, re i andha gitie ngo jukuhaya. (Yoh. 1:46, 47) Re kadok lworo bebedo mbe i wang’wa de, wacikara ngo nijengara i wiwa giwa. Pieno, nik’ebed watie julewic kunoke ngo, wan ceke wacikara nitimo kero nibedo ku jwigiri.

6. Nimakere ku 1 Jukorinto 15:10, lapor pa Paulo ubemio iwa ponji ma kani?

⁶ Wakewec iwi lapor pa jakwenda Paulo. Yehova utio kude lee mandha pi nicaku the cokiri i adhura ma tung’ tung’. Copere nia etimo tic nisagu jukwenda pa Yesu mange ceke. Re Paulo udodere ngo iwi jukwenda mange. Wec moko m’eyero unyutho nia andha ebino ku jwigiri, ewacu kumae: ‘An a nok ma sagu jukwenda wada ceke, m’aromo ngo ya julwong’a jakwenda, kum anyayu ragedo kum cokiri pa Mungu.’ (1 Kor. 15:9) I ng’eye, Paulo unyutho kamaleng’ nia etie ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova pilembe Yehova unyutho ire bero ma kaporne mbe, ento ungo nia pilembe ebino ng’atu ma segi kunoke nia etimo tic lee. (Som 1 Jukorinto 15:10.) Paulo uweko lapor ma ber mi jwigiri. I barua m’ekiewo ni Jukorinto eyungere ngo kadok nwang’u dhanu moko mi cokiri maeno gibino dodiri i wie de!​—2 Kor. 10:10.

7. Umego moko m’ubino ku rwom ma lee unyutho jwigiri nenedi?

⁷ Umego moko ma nyinge Karl Frederick Klein ma con utimo i Guriri m’utelowic, uweko iwa lapor ma ber mi jwigiri. I kpawa mi kwo pare, ekiewo lembe m’ukonyo umego ku nyimego ma pol. I kpawa mi kwone, umego Klein uweco m’umbe lworo iwi  ng’ico m’ebino ko, man iwi peko ma tung’ tung’ m’ekadhu kud i ie, eno unyutho nia etie ku jwigiri. Ku lapor, i oro 1920 erweyo lembanyong’a ot kubang’ ot wang’ ma kwong’a man enwang’u nia tije tek dit, uketho pi oro ario zoo, erweyo ngo kendo ot kubang’ ot. I ng’eye, kinde m’ebino timo i Bethel, umego moko umio ire juk, man pi nindo moko ebed eweco ngo cuu i bang’ umegone. Bende, saa moko cwinye ugam utur lee mandha, re i ng’eye amora udwogo i kume. Ento etimo bende tic ma tung’ tung’ ma dongo man m’ugam umio ire mutoro lee. M’umbe jiji, umego Klein ubino ng’atu ma jwigere lee, pilembe eweco iwi ng’ico pare kadok nwang’u ebino ku rwom ma lee de! Umego ku nyimego ma pol wigi uwil ungo i kum umego Klein man i kum lembe m’ekoro m’umbe lewic i kpawa mi kwo pare. *

8. Nimakere ku 1 Petro 5:6, ang’o m’unyutho nia jwigiri nyayu mutoro i Yehova?

⁸ Thelembe ma pire tek ma cwaluwa ninyutho jwigiri utie nia, jwigiri nyayu mutoro i Yehova. Jakwenda Petro unyutho lembuno kamaleng.’ (Som 1 Petro 5:6.) Iwi wec maeno ma Petro ukiewo, buku ma nyinge tie “Viens, suis-moi” ukoro kumae: “Kuhaya tie ve adra, pilembe ecopo kelo matoke ma rac mandha. Ng’atini romo bedo ku copo lee re kan etie ku kuhaya, Yehova copo tio ngo kude. Ento Yehova copo tio ku ng’atu ma jwigere kadok nwang’u embe ku copo moko de. . . . Yehova bimio iri sukulia tekene itie ng’atu ma jwigere.” * Eyo, ninyayu mutoro i Yehova tie lembe ma ber nisagu zoo ma wacopo timo.​—Rie. 23:15.

9. Pirang’o dhanu copo maru gibed jurimbwa ka watie ku jwigiri?

⁹ M’umedo nyayu mutoro i Yehova, wanwang’u bende bero dupa ka wabenyutho jwigiri i kwo mwa. Ka wajwigara, dhanu mange de bimaru gibed jurimbwa. Pirang’o? Kepar pi kit jurimo m’ibed imaru ibed ko. (Mat. 7:12) I andha, wamaru ngo nibedo jurimb ng’atu ma bemito kwa nia jumange utim yeny pare, man ma winjo ngo paru mi jumange. Ento wamaru nibedo karacelo kud umego ku nyimego mwa ma gitie ku ‘ngisi, ku mer mir umego, ku ngisi ma yo i adunde, man ma pidoigi mol.’ (1 Pet. 3:8) Tekene wabed wamaru nibedo jurimb dhanu ma gijwigiri, gin de gibimaru nibedo jurimbwa ka wanyutho jwigiri i kwo mwa.

10. Pirang’o jwigiri ketho waciro peko ma wanwang’ara ko yot yot?

 ¹⁰ Jwigiri konyowa bende niciro peko ma wanwang’ara ko i kwo. Saa moko waromo nwang’ara ku lembe moko ma cuu ngo, kunoke wacopo neno nia lembe moko ubewotho ber ungo. Ubimo Suleman ukiewo kumae: “Aneno jutic wi riuni, man wot ubimo giwotho ku tiendgi calu jutic wi ng’om.” (Ekl. 10:7) Saa moko dhanu ma ging’eyo lembe lee ginwang’u ngo yung m’uromo kugi, ento dhanu ma ging’eyo lembe nyanok re ma gilund ginwang’u yung. Re Suleman uwacu nia wacikara niyio nikwo i kite ma kwone ubewotho ko, kakare niweko cwinywa utur pi peko moko ma wabekadhu kud i ie. (Ekl. 6:9) Ka watie ku jwigiri, wabiyio niciro lembe moko ci m’uwok i kwo, kakare niketho paru mwa zoo iwi kite ma nwang’u wamaru lembe uwoth ko.

11. Wacikara nitimo ang’o saa ma ng’atu moko umio iwa juk?

¹¹ Kubang’ nindo, wacopo nyutho nia watie ku jwigiri i lembe ma tung’ tung’. Ku lapor, kinde ma jumio iwa juk. Ka ng’atini uting’o saa pare pi nibino mio iwa juk, copere nia wadaru timo kosa moko ma nyo wan wabeneno ni lembe ma nok. I saa ma kumeno wacopo mito wakwer juk pare ndhundhu. Wacopo cayu ng’atu m’umio iwa jukne, kunoke ayi m’emie ko. Ento ka watie dhanu ma wajwigara wabijolo juk, man wabibedo ngo ku nen ma rac iwi ng’atu m’umie iwa.

12. Nimakere ku Lembrieko 27:5, 6, pirang’o kwayu wafoi ng’atu m’umio iwa juk? Kekor.

¹² Ng’atu ma jwigere foyo juk ma jumio ire. Wakemak lapor: kepar nia ibenweng’iri i coko. Wuweco kud umego ku nyimego ma tung’ tung’, e i ng’eye nyanok, umego kunoke nyamego moko ulwong’i ang’et, man enyutho iri nia ng’ili cam moko umoko i kind leki. M’umbe jiji, lembe maeno copo turo kumi. Re nyo mutoro binegi ngo pilembe enyutho iri? Iromo maru nia nwang’u ng’atu moko ular unyuth iri lembene i wang’e! Rom rom kumeno, kwayu wanyuth jwigiri man wadwok foyofoc ni umego kunoke nyamego moko m’uii nimio iwa juk ma watie ku yenyne. Kwayu wanen ng’atu maeno nia etie jarimbwa, ento ungo jadegi mwa.​—Som Lembrieko 27:5, 6; Gal. 4:16.

13. Wacopo nyutho jwigiri nenedi kinde ma jumange unwang’u rwom i cokiri?

¹³ Kinde ma jumange unwang’u rwom i cokiri. Jadit cokiri moko ma nyinge Jason uyero kumae: “Kan abeneno rwom ma jumange  gibenwang’u, saa moko apenjara nia pirang’o an ke abenwang’u ngo rwomne.” Nyo in de saa moko ibed iparu kumeno? Etie rac ungo ka ng’atu moko “beyenyo” nitimo tic pa Yehova lee. (1 Tim. 3:1) Ento ukwayu wanen ber. Kan ungo, waromo weko kuhaya mondo i iwa. Ku lapor, umego moko romo caku paru nia en re m’ecopo timo tic moko cuu i cokiri. Kunoke nyamego moko copo caku paru nia ‘nwang’u won ot para re ma romo timo tic maeni ber nisagu umego ma jumio tije ire!’ Ento kan andhandha watie dhanu ma wajwigara, wabiweko ngo kit paru ma kumeno umond i iwa.

14. Lembe ma Musa utimo kinde ma jumange unwang’u rwom copo mio iwa ponji ma kani?

¹⁴ Wacopo nwang’u ponji lee niai kud i lembe ma Musa utimo kinde ma jumange unwang’u rwom. Musa ubino telo wi nyithindho mir Israel man egam emaru tije lee mandha. Kinde ma Yehova ung’io dhanu mange gicak timo tije gikugi, Musa utimo ang’o? Eweko ngo kumira unege i kumgi. (Wel 11:24-29) M’umedo maeno, Musa unyutho jwigiri kinde m’eketho jumange de ucaku poko lembe mi Juisrael. (Ai 18:13-24) Eno uketho nyithindho mir Israel gibed gikuro ngo pokolembe migi pi saa ma lee, kum judongo ma romo poko lembe ubino dupa. Lembe maeno ma Musa utimo unyutho nia edieng’ ungo akeca i kum rwom pare, ento edieng’ i kum gin ma copo mio kony ni udul dhanu. Eno tie iwa lapor ma ber mandha! Dong’ ka wabemito Yehova utii kudwa, wang’ei nia gin ma pire tek utie jwigiri, ento ungo bodho mwa. Pirang’o? Pilembe ‘kadok Yehova ni malu, eneno ng’atu m’ujwigre.’​—Zab. 138:6.

15. Umego ku nyimego ma pol ginwang’iri kud alokaloka ma kani?

¹⁵ Kinde m’alokaloka moko uwok. I kind oro moko m’ukadhu, juwilo tic m’umego ku nyimego moko gibed gitimo i dilo pa Yehova. Ku lapor, i oro 2014, dilo pa Yehova unyutho  nia tic ma juliew mi distrik gibed gitimo ujik, pieno jukwayu nia juliewne ku mon migi gicak timo kit tic mange mi saa ceke. I oro ma rom eno, dilo unyutho bende nia ka jaliew moko mi twodiri udoko ku oro 70, ebimedere ngo ku tic mi twodiri. Bende, umego ma gitie ku oro 80 kunoke ma gitii gibimediri ngo nitimo calu jatel wi tic mi guriri mi judong cokiri. M’umedo maeno, oro ma lee i wang’e, jukwayu nia umego ku nyimego moko ma gibed gitimo i Bethel gidok gitim i cokiri calu juyab yo. Jumoko lundo twoyo, yeny m’uwok i udi migi kunoke thelembe mange re m’uketho giweko tic migi mi saa ceke.

16. Umego ku nyimego mwa moko ginyutho jwigiri nenedi kinde ma dilo uwilo tic migi?

¹⁶ Ebino lembe ma yot ungo ni umego ku nyimego maeno niweko tic ma gibino timo. I andha, calu gitimo tije pi oro ma dupa, nwang’u dong’ gimare lee. Pieno kinde ma jumoko uwinjo nia gibidok timo tic mange, lembene “nyayu can” lee i igi. Re i ng’ei nindo moko, gidok ging’iyo. Ang’o m’ukonyogi? Tie mer ma gimaru ko Yehova. Ging’eyo nia githiero kwo migi ni Yehova, ento ungo ni tic moko kunoke ni dito moko. (Kol. 3:23) Gitie ku mutoro nitimo ni Yehova kaka moko ci m’eorogi i ie. Ging’eyo nia Mungu ubedieng’ pigi, pieno ‘gibolo adieng’a cwinygi ceke i wie.’​—1 Pet. 5:6, 7.

17. Pirang’o kite ma Biblia ubeponjo kowa nibedo ku jwigiri mio iwa mutoro?

¹⁷ Watie ku mutoro pilembe Biblia ubeponjowa kara wabed dhanu ma wajwigara. Ka watie ku jwigiri, jumange bimaru nibedo jurimbwa man wan de wabinwang’u bero lee. Bende jwigiri bikonyowa niciro peko ma wanwang’ara ko i kwo. Man m’usagu zoo, jwigiri konyowa nicoro ceng’ini i vut Wegwa mi polo. Watie ku mutoro ning’eyo nia kadok Yehova tie “ng’atu ma malu,” re emaru jurutic pare ma ginyutho jwigiri, man pigi tie tek i wang’e!​—Isa. 57:15.