1. Biblia ubeponjowa ku lembang’o?

YEHOVA copo konyowa nivoyo peko moko ci, pilembe Japonji moko mbe ma calu en. (Yob 36:22) Lembe pare ubeponjowa ku gin ceke ma watie ku yenyne kara wacopo ‘romo kakare, ma wayikara ndhu kum tic ceke ma ber kubang’gi kubang’gi.’ (2 Tim. 3:17) Ka wabekwo nimakere ku lembe ma Biblia ubeponjo, wadoko riek nisagu dhanu ma gibekwo nimakere ku “rieko m’i ng’om maeni.”​—1 Kor. 3:19; Zab. 119:97-100.

2. Wabineno lembang’o i thiwiwec maeni?

² Calu ma wabineno, wang’ ma pol rieko m’i ng’om maeni cwaluwa nipong’o ava mwa mi kum. Pieno ecopo bedo iwa tek niparu man nitimo lembe i ayi m’ukoc ku mi dhanu m’i ng’om maeni. Pi thelembe maeno re ma Biblia uyero kumae: “Wubed ku weng’wu kara ng’atu moko kud udwokwu ni jambayeki ku lembrieko pare man kud abombi mananu, tok lembkei mi dhanu.” (Kol. 2:8) I thiwiwec maeni, wabineno kite ma dhanu ucaku yio ko ndra ario ma Sitani ubecwayu. Kinde ma wabeweco iwi ndrane, kenen nia pirang’o rieko m’i ng’om maeni utie lemkasegu, man kite ma rieko ma nwang’ere i Lembe pa Mungu usagu ko gin moko ci ma ng’om maeni ubecwalu dhanu nitimo.

3-4. I kind oro 1900 nicidho 1930 i États-Unis, nen mi dhanu ulokere nenedi iwi ribiri?

³ I kind oro 1900 nicidho 1930 i États-Unis, nen mi dhanu ma pol ulokere iwi ribiri. I wang’e, dhanu ma pol ung’eyo nia ju m’ugamiri re ma gicopo timo ribiri i kindgi man etie ngo  lembe ma juweco i wie i kind lwak. Re jugam juweko nilubo kura ma ber maeno, man kura ma rac re m’ugam umew.

⁴ Niai i 1920 nicidho i 1929, kura mi dhanu ugam unyothere magwei, pilembe timo man paru migi iwi ribiri uloke i ng’ei lwiny ma kwong’a mi ng’om zoo. Jasai lembe moko uyero kumae: “Filme, tuko, wer, buku man lemkuloka ceke ucaku niweco akeca iwi ribiri.” I kind oro maeno, ayi miel mi dhanu de ulokere. Dhanu caku miolo miel ma mio ava mi ribiri i kum jumange, man dhanu ma pol ucaku kendiri i ayi ma cuu ngo. Calu ma Biblia ular uewo pi nindo mi kajik ceng’, dhanu ma pol gidoko jumar “anyong’a.”​—2 Tim. 3:4.

5. Niai i oro 1960, ang’o m’unyutho nia kura mi dhanu unyothere?

⁵ Niai i 1960, kura mi dhanu ma pol ugam unyothere. Dhanu ma dupa ucaku kwo karacelo m’umbe nigamiri; bende timo ribiri co ku co, mon ku mon man lalu gamiri umew lee. I ayi galuwang’ ma tung’ tung’ jucaku nyutho muneru mi dhanu kamaleng’. Timo ma reco maeno zoo ukelo matoke ma kani? Jagor lembe moko uyero nia “lembe maeno ukelo matoke ma reco dupa.” Ku lapor, juruot ma pol ucaku nipokiri, junyodo moko ke giwenjo juruot migi, eno uketho dhanu ma pol gitie ku can i adundegi, jumange lundo gimiiri nineno pornografi. Bende timo maeno unyayu tho ma tung’ tung’ ma dak nikadhu kud i yo mi ribiri, calu ve SIDA. Peko maeno zoo ubenyutho kamaleng’ nia rieko m’i ng’om maeni utie andhandha lemkasegu.​—2 Pet. 2:19.

6. Timo mi dhanu iwi ribiri ubepong’o yeny pa Sitani nenedi?

⁶ Tin eni, timo mi dhanu iwi ribiri ubepong’o yeny pa Sitani. M’umbe jiji, Sitani tie ku mutoro kinde m’ebeneno dhanu gibeworo ngo gamiri ma tie giramia pa Mungu, kum gibetimo ribiri i kite ma Mungu ular upangu ngo. (Ef. 2:2) Ka ng’atu moko tie won tarwang’, nwang’u i wang’ ng’atune pi giramia mi nyolo nyodo ma Yehova umio ni dhanu tie tek ungo. Bende ng’atu ma betimo lembe maeno copo koso kwo ma rondo ku rondo.​—1 Kor. 6:9, 10.

7-8. Pirang’o lembe ma Biblia ubeponjo iwi ribiri utie cuu nisagu paru mi dhanu m’i ng’om maeni?

⁷ Dhanu ma gijolo rieko m’i ng’om maeni gicayu lembe ma Biblia ubeponjo iwi kurajo, giwacu nia etie lembe ma tek. Dhanu maeno  gicopo penjiri kumae: ‘Pirang’o Mungu ucwiowa kud avakum re elund eng’olo nia wabim wie?’ Gipenjiri ku penji maeno kum gibewondiri nia ka ng’atini ubemaru etim lembe moko ci, ecikere nitime. Ento ponji mi Biblia ukoc ku paru maeno. Eyero nia mito ngo wawek ava moko ci mi kum ubim wiwa, ento ebenyutho nia watie ku copo mi kiedo i kum timo lembe ma reco. (Kol. 3:5) M’umedo maeno, Yehova uketho nia jugamiri agama pi nipong’o ava mi ribiri i ayi m’atira. (1 Kor. 7:8, 9) I ayi maeno, nico giku dhaku gicopo timo ribiri m’umbe ang’eyang’o man adieng’a ma wang’ ma pol dhanu bebedo ko i ng’ei timo tarwang’.

⁸ Tung’ ku rieko m’i ng’om maeni, lembe ma Biblia ubeponjo iwi ribiri utie atira man eromo nyayu ngo peko nyanok de. Enyutho nia ribiri copo nyayu anyong’a. (Rie. 5:18, 19) Re eyero kumae: “Ku ba dhanu nzu m’i kindwu ng’atuman ung’ei bimo kume gire i dwokrileng’ man i yung, i ayiri mir awanya ma rac ungo, cil calu Thekdhanumange ma kung’eyo Mungu ngo.”​—1 Tes. 4:4, 5.

9. (a) I rundi dage mi 20, jukonyo dhanu pa Yehova nenedi nilubo rieko ma nwang’ere i Lembe pa Mungu? (b) 1 Yohana 2:15, 16, ubemio iwa juk ma kani? (c) Nimakere ku Jurumi 1:24-27, kit timo ma kani ma wacikara nikoyara cen kud i kume?

⁹ I rundi dage mi 20, dhanu pa Yehova gigam giweko ngo paru mi dhanu mi ng’om maeni “ma cwinygi doko nwang’” uwing wigi. (Ef. 4:19) Gitimo kero nimoko kikiki i kum cik pa Yehova. Otkur ma Wiw mi nindo 15, dwi mir 5, 1926, uyero nia “dhanu ceke, dok ebed ng’atu ma nico kunoke ma dhaku gicikiri nigwoko paru migi man timo migi ubed leng’ iwi lembe m’uneno ribiri.” Kadok nwang’u gibino kwo i ng’om ma lembe ma reco unyai i ie de, re dhanu pa Yehova gilubo rieko ma nwang’ere i Lembe pa Mungu. (Som 1 Yohana 2:15, 16.) Watie ku mutoro lee dit pilembe Mungu umio iwa Biblia. Watie bende ku mutoro pilembe Yehova ubemio iwa cam mi tipo i saane pi nikonyowa kara wacerara i kum rieko m’i ng’om maeni iwi lembsasa mi tarwang’. *​—Som Jurumi 1:24-27.

10-11. Biblia ular uewo nia lembang’o ma bitimere i nindo mi kajik ceng’?

¹⁰ Biblia ular uewo nia i nindo mi kajik ceng’, dhanu ‘bimariri gigi.’ (2 Tim. 3:1, 2) Pieno, etie ngo iwa zungo nineno nia ng’om ubecwalu dhanu nimariri gigi. Buku moko uyero nia niai i oro 1970, “girasoma ma pol ucaku mio juk ni dhanu nia giyik kwo migi.” Girasomane moko “ubed uyero nia ng’atini ucikere ngo nisayu niloko lembe moko i kwo pare kunoke niparu nia kura pare tie rac.” Ku lapor, girasomane mange uyero kumae: “Meriri, kum ileng’ dit man itelo nen mi dhanu nisagu zoo.” Girasoma ma pol ubed uyero nia “ng’atini copo ng’io en gire nia ekwo nenedi man etie agonya nitimo lembe moko ci m’enwang’u nia utie cuu man atira.”

¹¹ Nyo idaru winjo paru ma kumeno? Sitani ugam ucwalu Eva nitimo lembe ma kumeno. Eyero ire nia ‘ebibedo calu Mungu, m’eng’eyo ko gin ma ber ku gin ma rac.’ (Tha. 3:5) Tin dhanu ma pol paru pigi gigi nisagu zoo, eno uketho giwacu nia ng’atu moko mbe ma copo mio igi cik iwi gin ma ber ku gin ma rac, kadok Mungu. Paru maeno udaru mew magwei iwi lembe mi gamiri.

12. Ng’om maeni ubecwalu dhanu nibedo ku paru ma kani iwi gamiri?

¹² Biblia ung’olo ni nico ku dhaku pare nia  ginyuth woro i kindgi man gimediri niworo lembang’ola mi gamiri ma gitimo i kindgi. Eyero bende nia nico ku dhaku gimediri nibedo karacelo pi nja. Ewacu kumae: “Nico biweko won ku min, man ebimoko kum cege; man gibidoko kum acel.” (Tha. 2:24) Re tung’ ku maeno, dhanu ma giweko rieko m’i ng’om maeni ubetelo wigi gitie ku paru m’ukoc, giyero nia ng’atuman ucikere nidieng’ i kum yeny pare gire. “I ng’om moko” i nindo mi nyom, nico giku dhaku gikwong’iri i wang’ dhanu nia gibibedo karacelo pi nindo ceke ma gibikwo i ie iwi ng’om. Enre tin dhanu ma dupa giloko wec maeno, giyero nia gibibedo karacelo i gamiri tekene fodi asu gitie ku mer i kindgi. Calu ma dhanu ginwang’u nia gamiri utie ngo gin m’ucikere nibedo pi nja, juruot ma pol gipokiri, eno uketho ju ma dupa gitie ku can i adundegi. Ubenen kamaleng’ nia rieko m’i ng’om maeni iwi gamiri utie lemkasegu.

13. Yehova udagu jukuhaya pi thelembe acel ma kani?

¹³ Biblia ubeyero kumae: “Ku ba dhanu ceke ma kuhaya ni i adundene en e ginmajudagu ni Yehova.” (Rie. 16:5) Pirang’o Yehova udagu jukuhaya? Thelembene acel utie nia dhanu ma gimariri gigi man ma gicwalu jumange de nimariri gigi, gidoko jukuhaya calu Sitani. Kepar lembe ma e: Mungu utio ku Yesu pi nicwio piny ceke, eno nyutho nia etie ku tego. Re kuhaya ucwalu Sitani niparu nia Yesu copo rum i wang’e man ecopo rwo ire. (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Nen mi ting’iri i ayi maeno ma dhanu gitie ko unyutho kamaleng’ nia rieko mi ng’om maeni tie lemkasegu i wang’ Mungu.

14. Jurumi 12:3 ubekonyowa nibedo ku nen m’umaku piny i wiwa giwa nenedi?

¹⁴ Biblia ubekonyowa nibedo ku nen m’umaku piny i wiwa giwa. Eyero nia etie rac ungo nimariri i kadiri moko. Yesu uyero kumae: “Mar wedu calu imeri giri,” eno ubenyutho nia wacikara nidieng’ pi yeny mwa i kadiri moko ma ber. (Mat. 19:19) Re, Biblia  ubeponjowa nia wacikara ngo niparu nyanok de nia piwa tie tek nisagu pi jumange. Eyero kumae: ‘Kud wutim gin moko kud ali kadok ku kulula mananu, ento ku pidoic ma mol wek ng’atuman ie pid ya wadi ber ma sagu en.’​—Flp. 2:3; som Jurumi 12:3.

15. Ineno lembang’o i kwo pa dhanu m’ukonyi niyio nia Biblia umio juk ma cuu iwi mariri gijo?

¹⁵ Dhanu ma dupa tin eni, kadok ju m’usomo de, giparu nia juk mi Biblia umbe ku kony. Giyero nia kan ibed inwang’u nia jumange pigi tie tek nisegi, gibinwang’u beng’i. Dong’ timo maeno zoo ma ng’om pa Sitani ubecwalu dhanu i ie ukelo matoke ma kani? Ineno lembang’o i kwo pa dhanu? Nyo ju ma gimariri gigi gitie jumutoro? Nyo gikwo ku mutoro i udi migi? Nyo gitie ku jurimo ma beco? Nyo gitie ku mer ma ceng’ini ku Mungu? Nimakere ku lembe m’ineno; ang’o ma mio adwogi ma ber, nyo etie nilubo rieko m’i ng’om maeni kunoke nilubo rieko ma nwang’ere i Lembe pa Mungu?

16-17. Wabedwoko foyofoc ni Yehova pi thelembe ma kani, man pirang’o?

¹⁶ Dhanu ma gibelubo telowic mi jururieko m’i ng’om maeni, gitie ve ng’atu moko m’urwinyo re elund ebepenjo yo de i bang’ jawodhe m’urwinyo ma giwotho gikude. Yesu yero pi jururieko mi rundi m’ekwo i ie kumae: “Gi jutelwidhanu ma gin de gin abinga. Tek abinga telo wi abinga, gin ario de gibipodho i vur.” (Mat. 15:14) Andhandha, rieko m’i ng’om maeni utie lemkasegu i wang’ Mungu.

¹⁷ Saa ceke juk mi Biblia tie ku “kuloka mi ponji, mi nyuth ma junyutho ko dubo, ku mi twiny ma jutwinyo kojo de, ku mi ponji ma mi bedopwe.” (2 Tim. 3:16) Pieno, wabedwoko foyofoc lee dit ni Yehova, pilembe nikadhu kud i dilo pare, ebegwokowa i kum rieko m’i ng’om maeni. (Ef. 4:14) Cemo mi tipo ma Yehova ubemio iwa ubekonyowa nilubo cik ma nwang’ere i Biblia. Etie lembe ma ber dit nia Yehova ubemio iwa rieko ma yawe mbe man ebetelo wiwa nikadhu kud i Biblia!