Nen video ma nwang'ere

Nen lembe ma nwang'ere i iye

Wacopo gwokara nenedi i kum awic acel pa Sitani?

Wacopo gwokara nenedi i kum awic acel pa Sitani?

KINDE ma nyithindho mir Israel gidhingo kadhu kulo Yordan pi nimondo i ng’om ma Mungu ung’olo igi, welo moko ugam uwendogi. Welone bino jumanyir mi thek mange ma gibin gilwong’o jumaco mir Israel kara gicidh gitim kugi fet ma gipangu. Juisrael moko ginwang’u nia “yamu fo redho bel ni ungwal.” Pilembe kuca, gibiwotheyo mer, gibimiel, man gibicamu cam ma beco. Jumanyirne gibino ku suru man kura ma Cik pa Mungu ukwero, re ecopere nia Juisrael moko giparu kumae: ‘Eni tie lemanok, wabiwobedo ku wang’wa.’

Re ajiki mi lembene ubino ang’o? Biblia ukoro kumae: “Dhanu gimaku timo tarwang’ ku nyig Moab.” I andha, anyira maeno gimito nia nyithindho mir Israel giwor mungu m’araga. De andha gigam giworo mungu m’araga migi! Lembuno uketho “ng’ecwiny pa Yehova opo kum Israel.”​—Wel 25:1-3.

Nyithindho mir Israel gituro Cik pa Mungu i ayi ario: Girum i wang’ ayi gin m’acwia, man gitimo lembsasa mi tarwang’. Dubo maeno ma gitimo ni Mungu uketho dhanu elufu ma lee githo. (Ai 20:4, 5, 14; Poi. 13:6-9) Ang’o m’udwoko lembe ma gitimo udoko rac nisagu? Utie saa ma gibino i ie. Ka nwang’u dhanu maeno gituro ngo Cik pa Mungu, nwang’u Juisrael ma wendgi thworukeno zoo githo ngo, ento nwang’u gikadhu kulo Yordan pi nimondo i ng’om ma Mungu ung’olo igi.​—Wel 25:5, 9.

Pi lembe maeno m’utimere, jakwenda Paulo ukiewo kumae: ‘Gin maeni timbre igi ni por; man ke jugorogi ni juk mwa, wan ma kajik rundi ni i wiwa.’ (1 Kor. 10:7-11) Ma jiji mbe, Sitani ubino kud anyong’a kinde ma nyithindho mir Israel gitimo dubo ma pek m’uketho gikoso nimondo i Ng’om mi Lembang’ola. Wacikara ninwang’u ponji i kum kosa ma gitimo pilembe wang’eyo nia Sitani copo bedo ku mutoro lee dit kan etuc nicerowa ku nimondo i ng’om ma nyen ma Mungu ung’olo iwa!

AWIC MOKO MA RAC NISAGU

Pi nimaku Jukristu tin, Sitani ubetio kud awic m’ecaku maku ko dhanu niai con. Calu ma waneno, egam etio ku lembsasa mi tarwang’ pi nimaku nyithindho mir Israel. I rundi ma tin de, lembsasa mi tarwang’ utie awic ma jucopo podho i ie yot yot. Yo acel ma rac magwei ma jucopo podho ko i lembsasa mi tarwang’ utie pornografi.

Tin ng’atini copo neno pornografi ma nwang’u ng’atu mange mbe m’ung’eyo. Con, ka ng’atu moko umito neno pornografi, ubed ukwayu nia ecidh kaka ma juketho i ie video, kunoke ecidh eng’iew buku m’ukoro lembe mi pornografi kaka ma julwore i ie. Con eca, dhanu ma pol gibed gilworo nicidho kaka ma kumeno maru jubinenogi. Ento tin, ka ng’atini udaru mondo i Internet, ecopo neno pornografi kaka moko ci: i tic kunoke kinde m’ebeyom i mutukari. Bende, i ng’om ma pol, ng’atini copo neno pornografi kadok kud i pacu pare.

Re lembe mange de nuti. Tin tablette man telefon uketho nineno pornografi udoko yot magwei. Kinde ma ng’atini ubewotho i yo kunoke ebewotho ku mutukari, ecopo neno cal ma reco i tablette kunoke i telefon pare.

Calu tin etie yot nineno pornografi ma nwang’u ng’atu moko mbe m’ung’eyo, eno ketho pornografi bemio peko lee i kum dhanu nisagu ma con. Dhanu ma pol ma nene, ginyotho gamiri migi, valer migi, man ginyotho pidocwiny migi. Lembe ma rac akeca utie nia enyotho mer migi ku Mungu. M’umbe jiji, pornografi mio peko lee i kum ju ma benene. Dhanu moko gitimo nindo ma lee kunoke pi kwo migi zoo nwang’u gibenyego asu i kum paru ma reco ma pornografi uroyo i wigi.

Ka wabemito nia Yehova ugwokwa i kum awic maeno, wacikara niworo cik pare ceke, eno tie lembe ma nyithindho mir Israel gikoso nitimo. (Ai 19:5) Ukwayu ngo wiwa wil nyanok de nia Mungu udagu pornografi magwei. Pirang’o wayero kumeno?

DAG PORNOGRAFI CALU MA YEHOVA DAGE KO

Kepar pi lembe ma e: Cik ma Mungu umio ni nyithindho mir Israel ugam ukoc ku cik mi thek moko ci m’utwodogi. Cikne ubino igi calu gang’ m’ubed ugwokogi kara kud gidikiri ku thek m’utwodogi man kud gimond i timo migi ma reco. (Poi. 4:6-8) Cik maeno unyutho kamaleng’ nia Yehova udagu lembsasa mi tarwang’.

Kinde ma Yehova ubino weco iwi timo ma reco ma thek mange ubino ko, eyero ni nyithindho mir Israel kumae: ‘Kud wutim calu giratima mi ng’om Kanan, ka m’aterowu i ie; . . . Ng’om ucidere, pieno abikelo matira i wie.’ Timo mi Jukanani ubino rac magwei uketho Yehova Mungu mir Israel uneno nia cil ng’om ma gibino kwo i ie de ucido.​—Law. 18:3, 25.

Kadok nwang’u Yehova umio matira ni thek mi Kanan de, re asu dhanu mange gimediri ku lembsasa mi tarwang’. I ng’ei oro 1500, jakwenda Paulo udok uyero nia Jukristu gibekwo i kind dhanu “ma cwinygi doko nwang’.” Ku lapor, eyero nia dhanune “gimiri gigi ni awanya ma rac, ni timo sasa ceke ku mbo.” (Ef. 4:17-19) Tin bende, dhanu ma pol gibemiyiri i lembsasa mi tarwang’ m’umbe lewic moko nyanok de. Ento tung’ kugi, Jukristu mandha gikwero nineno lembsasa moko ci mi tarwang’ ma ng’om maeni ubewodho.

Nineno pornografi utie nikoso woro ma lee dit ni Mungu. Ecwiowa i ayine, man emio iwa copo mi nwang’u nia gin moko tie ber kunoke rac. M’umbe jiji, cik ma Mungu uketho iwi ribiri unyutho nia etie riek lee. Eketho nia nico ku dhaku ma gigamiri re ma gibed gitim ribiri i kindgi. (Tha. 1:26-28; Rie. 5:18, 19) Ka dong’ dhanu ma tin gibewodho pornografi man ma gibeyawu pire ke? Dhanu maeno gibeworo ngo nyanok de cik ma Mungu uketho iwi kurajo, man gibenyutho koso woro ma lee dit ni Yehova. Ebipoko lembe iwi dhanu ma gibewodho piny ceke ma reco mi tarwang’ man ma gibeyawu pi lembene.​—Rum. 1:24-27.

Ka dong’ dhanu ma tin gibesomo lembe mi pornografi man gibenene akakaka e ke? Jumoko copo nwang’u nia etie galuwang’ m’ariti mbe i ie. Re i andha, ka gibeneno pornografi, nwang’u gibediko cing’gi ku dhanu m’ubeturo cik pa Yehova. Saa moko nyo kinde ma gicaku neno pornografi anena, gibino mbe ku paru maeno. Ento Biblia unyutho kamaleng’ nia dhanu ma gibeworo Yehova gicikiri nidagu pornografi magwei. Eyero kumae: “E wun ma wumaru Yehova, wudag dubo.”​—Zab. 97:10.

Dhanu ma gibeii kara kud ginen pornografi de ginwang’u nia etie yot ungo niceriri i kume. Watie dhanu ma waleng’ ungo, man ubekwayu nia watim kero nicerara i kum awanya ma rac mi tarwang’. Bende, watie kud adunde ma jabombi, pieno ecopo wondowa nia pornografi tie rac ungo. (Yer. 17:9) Ento ju ma pol ma tin gidoko Jukristu gituc niweko neno pornografi. Ka in de ibetimo kero niweko neno pornografi, lembe maeno copo tielo cwinyi nia in de ibiweko ninene. Kawoni wakenen kite ma Lembe pa Mungu copo konyi ko niuro pornografi ma tie awic ma rac mandha ma Sitani ubetio ko.

WODH AWANYA MA RAC CEN KUD I WII

Calu ma waneno, Juisrael ma pol giweko awanya ma rac ubimo wigi nitundo eterogi i timo m’ukelo igi matoke ma rac mandha. Lembe maeno copo timo wan bende tin eni. Yakobo m’ubino umin Yesu ukoro pir aritine, eyero kumae: “Ng’atuman abidhe time, nwang’u awanyane ma rac uting’e en, e abidhe bidhe. Awanyane ma rac, kan egamu ie, elund enyolo dubo.” (Yak. 1:14, 15) Ka ng’atu moko uweko awanya ma rac umondo i ie, i ng’ei nindo moko ecopo timo dubo. Pieno, ukwayu watim kero wawodh awanya ma rac cen kud i wiwa man kud wayii edwog kendo.

Kinde m’inwang’u nia awanya ma rac ubedwogo asu asu i kumi, tim lembe moko ndhundhu nica. Yesu uyero kumae: “Tek cingi kadi tiendi ketho ikieri, thume woko, baye kud i kumi. . . . Tek weng’i de ketho ikier, kabe woko, baye cen kud i kumi.” (Mat. 18:8, 9) Yesu ubino yero ngo nia wacikara ninyayu ret i kumwa. Ento etio ku wec mi lapor pi nikonyowa kara wasai ning’eyo thelembe m’uketho wabemedara niparu lembe m’uroyo awanya ma rac i iwa, man watim alokaloka m’ukwayere m’umbe galu. Wacopo tio ku juk maeno nenedi pi pornografi?

Ka weng’i upodho i kum pornografi, kud ipar nia ‘haa, eni tie lemanok.’ Bai weng’i cen ndhundhu nica. Ka nwang’u ibeneno televizion, nege ndhundhu. Ka nwang’u ibetio ku ordinateur, tablette kunoke telefon, twiye wang’ acel. Dok iketh wii i kum lembe ma leng’. Kan itimo kumeno, ibiweko ngo awanya ma rac ubim wii.

ICOPO TIMANG’O KA PARU MI PORNOGRAFI M’INENO CON UBEDWOGO I WII?

Dong’ iromo timang’o kan idaru weko neno pornografi, re asu wang’ acel acel lembe m’igam ineno ubewotho dwogo i wii? Paru kunoke cal mi pornografi copo bedwogo iwi ng’atini pi nindo ma lee i ng’eye. Ecopo dwogo saa moko ci. Kan edwogo, ecopo royo ava mi timo lembe m’ucido i ii, calu ve ninyobo wath kumi mi ribiri. Pieno, ng’ei nia rek kumeni kit paru ma kumeno copo tundo i wii, man lar iyikiri i wang’e pi ninyego i kumgi.

Tim kero nibeketho wii kwa i kum lembe ma Mungu ubemito nia itim. Tim calu jakwenda Paulo m’ubino ayika ‘nifodo kume, man nidwoke ni ng’eca.’ (1 Kor. 9:27) Kud iwek awanya ma rac ubim wii. Biblia uyero kumae: “Wubed ma kothwu lokre ni kum dwoko pidoiwu nyen, kara wung’ei yeny ma Mungu yenyo m’e ber m’e yire de m’e cu ma ndhu de.” (Rum. 12:2) Poi nia niparu man nitimo lembe i ayi ma foyo i Mungu, mio mutoro nisagu pong’o awanya ma rac mi tarwang’.

Poi nia niparu man nitimo lembe i ayi ma foyo i Mungu, mio mutoro nisagu pong’o awanya ma rac mi tarwang’

Tim tego imak verse moko mi Biblia ku wii. Kinde m’awanya ma rac ubino i wii, ii niparu kwa iwi versene. Giragora ma calu ve Zaburi 119:37; Isaya 52:11; Matayo 5:28; Juefeso 5:3; Jukolosai 3:5; man 1 Jutesaloniki 4:4-8 bikonyi nibedo ku paru ma rom ku pa Yehova iwi pornografi, man ning’eyo lembe m’ebemito itim.

Kan inwang’u nia ibetuc ungo niceriri i kum neno lembsasa mi tarwang’ kunoke niparu i wigi, icikiri nitimo ang’o? Tim tap calu Yesu. (1 Pet. 2:21) I ng’ei m’emaku batizo, Sitani ubidhe i ayi ma dupa. Re Yesu utimang’o? Evoyo abidhene ceke. Yesu utio ku giragora ma tung’ tung’ pi nicungo i wang’ abidhe ceke ma Sitani ukelo i kume. Eyero kumae: “Ai kakeni, Jok!” E Sitani ugam uweke. Yesu utuc nicungo nging’ nging’ i wang’ abidhe pa Sitani ceke; wan de ukwayu ngo wavoci. (Mat. 4:1-11) Sitani ku ng’om pare gibimediri asu nicwaluwa wapar iwi lembsasa mi tarwang’, enre kud iwek nikiedo, kum icopo voyo lwiny maeno. Ku kony pa Yehova, ibituc niweko neno pornografi magwei.

RWO I BANG’ YEHOVA MAN WORE

Mediri nirwo i bang’ Yehova man nikwaye ekonyi. Jakwenda Paulo uyero kumae: “Wuwek penji mu ung’eire ni Mungu; man kwiocwiny pa Mungu, ma sagu ng’eyong’ec ceke, bikuro adundewu ku pidoiwu i Kristu Yesu.” (Flp. 4:6, 7) Andha, Mungu bimio iri kwiocwiny mir adunde pi nikonyi kara iceriri i kum lembe ma reco. Kan icoro ceng’ini i vut Yehova, ‘ebicoro i vuti.’​—Yak. 4:8.

Tekene wamedara nibedo ku winjiri ma ceng’ini kud Ubimo ma malu ngbir, wabigwokara i kum uwic ceke ma Sitani ubemito maku kowa. Yesu uyero kumae: “Jadit mi ng’om [Sitani] ubebino: gin moko m’ebedo ko mbe i ia.” (Yoh. 14:30) Pirang’o Yesu ugam uweco ku tego cwinye kumeno? Ekoro kumae: “Ng’atu m’uora eni karacelo kuda; eweka kenda ngo, kum atimo gin maeno thiri thiri ma nyayu mutoro i ie.” (Yoh. 8:29) Ka in de ibetimo kero ninyayu mutoro i Yehova i lembe ceke, ng’ei nia ebiweki ki ngo. Dong’ mediri niceriri i kum pornografi, e Sitani bimeki ngo nyanok de i awic pare.