1. Kekwan peko moko ma wabemulara ko. Re pirang’o anyong’a nego Yehova i kum jurutic pare? (Nen cal mir acaki.)

KWO tie yot ungo i ng’om maeni ma wabekwo i ie. Ku lapor umego ku nyimego ma pol m’ikindwu gibesendiri ku twoyo ma pek. Jumoko wang’gi udaru teng’ini, re ubekwayu gigwok wedi migi ma dong’ udaru tii. Jumange ke gibeii aia kara gipong’ yeny mi juruot migi. Bende, wang’eyo nia ju ma dupa m’ikindwu gibemuliri ku peko ma jukwanu eno acel kende ngo, ento ma pol m’ikindgi, ke i saa ma rom. Pekone ubeting’o nindo ma lee, ubedaru kero migi man ubecamu sente. Re ma jiji mbe, ing’eyo nia Yehova bikonyi. Ing’eyo nia lembe biyikere i nindo m’ubino, pilembe en re m’eng’olo kumeno. Andhandha, yioyic peri ubenyayu anyong’a i Yehova!

2. Isaya 40:29 ubetielo cwinywa nenedi, re saa moko wacopo podho i kosa ma kani ma lee?

² Re nyo saa moko ibed inwang’u nia peko udaru voyo kero peri ma dong’ icopo ciro ngo? Ka kumeno, ng’ei nia itie kendi ngo. Jurutic pa Mungu moko ma gikwo con de, ginwang’u nia giromo ciro ngo. (1 Ub. 19:4; Yob 7:7) Dong’ ang’o m’ukonyogi kara gimediri niciro? Gijengiri iwi Yehova pi ninwang’u tego.  Biblia uyero nia Mungu “mio tego ni ju m’uvoc.” (Isa. 40:29) Ento lembe mi can utie nia, jurutic pa Mungu moko ma tin eni giparu nia, yo ma cuu mi ciro peko ma gibenwang’u i kwo migi utie niweko nitimo ni Yehova pi nindo moko. Giparu nia timo ni Yehova utie ngo mugisa ento utie ter. Pieno gijigo nisomo Biblia, nicidho i coko man nirweyo lembanyong’a. Eno re m’utie tap lembe ma Sitani ubemito gitim.

3. (a) Wacopo timo ang’o kara Sitani kud uketh wavoci? (b) I thiwiwec maeni wabiweco iwi lembe ma kani?

³ Wonabali ubemito nia kud wabed ku tego. Eng’eyo nia ka wabetimo saa ceke ni Yehova, wanwang’u kero. Pieno, kinde m’inwang’u nia kero peri udaru thum man ivoc, kud ikoiri cen ku Yehova, ento cor ceng’ini kude. Biblia uyero kumae: “Ebiketho wunyang’ de, ebiketho wudoko tek.” (1 Pet. 5:10; Yak. 4:8) I thiwiwec maeni, wabing’io i buku pa Isaya 40:26-31, man wabing’eyo copo ma Yehova utie ko, m’eromo dwoko kowa tek. I ng’eye, wabineno lembe ario ma copo cerowa ku timo cuu i tic pa Yehova, man wabiponjo kite ma cik mir ukungu mi Biblia copo konyo kowa niciro, tek wabetio kugi.

4. Wacopo nwang’u ponji ma kani niai kud i buku pa Isaya 40:26?

⁴ Som Isaya 40:26. Ng’atu acel de mbe m’udaru kwanu nyikaluku ceke. Jururieko ginwang’u nia wel mi nyikaluku ma nen i kor polo kende ci ukadhu miliar 400. Re Yehova ucaku nying’ nyakalukuman acel acel. Eno ubeponjowa ku lembang’o iwi Yehova? Ka fodi ebedieng’ pi nyikaluku ma kwo de mbe i igi, dong’ kepar nia in ke ecopo dieng’ piri rukani! Ibetimo ire pilembe imare, ento ungo nia pilembe ular upangere nia ibitimo ire. (Zab. 19:1, 3, 14) Calu m’etie Wegwa ma jamer, eng’eyo lembe peri ceke. Biblia uyero nia ekwanu “cil yukwiwu ceke.” (Mat. 10:30) Yehova ubemito ngo wiwa uwil nia ‘eng’eyo nindo mi ju ma cu.’ (Zab. 37:18) Andha, Yehova ubeneno peko peri ceke, man ecopo mio iri tego m’itie ku yenyne pi nicirogi.

5. Lapor ma kani m’ubemio iwa tegocwiny nia Yehova utie ku copo mi mio iwa tego?

⁵ Som Isaya 40:28. Yehova utie ku tego ma lee m’usagu zoo. Ku lapor, wakewec iwi tego m’ecwio ko ceng’. Jararieko moko ma nyinge David Bodanis uyero nia kubang’ segond, ceng’ wodho tego lee akeca nisagu mwoc pa bom milioni swa. Jatim sayusac mange unwang’u nia tego ma ceng’ wodho pi segond acel kende, copo romo nikonyo dhanu mi ng’om zoo pi oro 200 000! Andhandha, Yehova m’umio tego ni ceng’, copo bende nimio iwa tego ma watie ku yenyne pi niciro peko mwa.

6. Mberembere pa Yesu utie yot i ayi ma kani, man ecopo konyi nenedi?

⁶ Som Isaya 40:29. Ka wabetimo ni Yehova, wanwang’u mutoro lee. Yesu uwacu ni julubne kumae: “Wuting’ mberembere para i wiwu.” Man emedo kumae: “Wubinwang’u yom i ng’eyong’ec mu. Kum mberembere para e yot, ter para de foka foka.” (Mat. 11:28-30) Wec maeno tie lemandha! Saa moko, kinde m’iai kud i pacu ibecidho i coko kunoke ibecidho nirweyo lembanyong’a, icopo nwang’u nia ivoc. Re kinde m’ibedwogo, iwinjiri nenedi? Inwang’u nia cwinyi kwio, man dong’ itie ku tego m’icopo nyego ko ku peko peri. Andhandha, mberembere pa Yesu tie yot.

7. Kemii lapor moko m’unyutho nia wec ma nwang’ere i Matayo 11:28-30 utie lemandha.

⁷ Wakenen peko ma nyamego mwa moko ukadhu kud i ie. Ebino ku twoyo ma ketho  juol lee saa ceke, twoyo mi turcwiny ma lee (dépression) man malaria ma tek. Saa moko nicidho i coko bebedo ire tek. Re nindo moko, etimo kero ecidho i coko; i ng’eye ekiewo kumae: “Korolembe ma cing’ nica uweco iwi turcwiny. Bende, umego m’umio korolembe ukethere kakara, man eweco i ayi m’unyutho nia ebedieng’, e apoi m’acaku ywak. Anyang’ nia kakara mandha utie i coko.” Ebino kud anyong’a lee dit nia etimo kero pi nicidho i coko!

8, 9. Jakwenda Paulo ukiewo nia, “kinde ma a ng’ic, kinde maeca a tek.” Eno emito yero ang’o?

⁸ Som Isaya 40:30. Ecicopere nia watie ku bodho dupa, re waromo ngo nitimo lembe ceke ku tego mwa giwa. Wan ceke wacikara ning’eyo lembuno. Jakwenda Paulo ubino ku copo dupa, re ebed etundo ngo nitimo lembe ceke m’ebemito. Kinde m’ekoro ni Yehova kite m’ebewinjere ko, Yehova uwacu ire kumae: “Tegona doko ndhu cu i ng’ic.” Enyang’ ma ber i kum wec maeno ma Yehova uyero. Pieno ewacu kumae: “Kinde ma a ng’ic, kinde maeca a tek.” (2 Kor. 12:7-10) Paulo umito yero ang’o?

⁹ Paulo ung’eyo nia ecopo timo ngo lembe zoo ku tego pare gire. Ebino ku yeny pa ng’atu ma won tego m’usagu pare. Pieno kinde m’evoc, Mungu umio ire tego nikadhu kud i tipo maleng’. Ento eno kende ngo. Tipo maleng’ umio bende ire tego m’ecopo timo ko lembe ma nwang’u uvoyo kero pare. Wan de wacopo nwang’ara i wang’ lembe ma rom tin eni. Re tipo maleng’ pa Yehova biketho wabinwang’u tego andhandha!

10. Kara Daudi ucir peko pare, Yehova ukonye nenedi?

¹⁰ Wang’ ma pol Mungu ubed umio tego ni jagor Zaburi Daudi nikadhu kud i tipo pare maleng’. Tego m’enwang’u i kwo pare ucwale niwero kumae: “Abing’enyo i udul ni kumi; man apor ku wi gang’kidi ni kum Mungu para.” (Zab. 18:29) Calu gang’kidi ma waromo idho ngo, saa moko peko mwa de bedo ma dit, ma wacopo ngo ninyego kude kendwa. I saa maeno, watie ku yeny mi kony pa Yehova.

11. Tipo maleng’ konyowa nenedi niciro peko?

¹¹ Som Isaya 40:31. Acur cungo i kor yamu ku tego pare gire ngo. Tego mi lietho ma duny niai kud i ng’om re ma tere lir lir i kor polo. Eno konye niringo nitundo kaka ma bor, man nikanu tego. Pieno, ka peko ma lee ubenuri, poi iwi acur. Kwai Yehova umii iri tego nikadhu kud i bang’ jakony ma tie “tipo maleng’.” (Yoh. 14:26) Wacopo kwayu Yehova saa moko ci nia emii iwa tipo pare maleng’. Wacopo kwayu kony i bang’e, asagane kinde ma teliri moko uwok i kindwa kud umego kunoke nyimego i cokiri. Re pirang’o teliri bewok i kindwa?

12, 13. (a) Pirang’o saa moko teliri bewok i kind Jukristu? (b) Kwo pa Yosefu ubeponjowa ku lembang’o iwi Yehova?

¹² Teliri bewok i kindwa pilembe wan ceke waleng’ ungo. Saa moko, timo man wec mi jumange copo nyayu ng’ecwiny i iwa, kunoke wan de wacopo nyayu ng’ecwiny i jumange. Lembuno copo bedo iwa ni amulaic ma tek, re emio iwa kaka mi nyutho gwoko bedoleng’ mwa ni Yehova. Nenedi? Eketho waii nitimo ni Mungu i acel kud umego ku nyimego mwa. Yehova umarugi kadok gileng’ ungo de, wan de wacikara nimarugi.

¹³ Yehova cero ngo amulaic nia kud unwang’ jurutic pare. Wakenen lembe maeno nikadhu kud i kwo pa Yosefu. Kinde m’ebino aradu, kumira ucaku nego umego pare i kume. E gilwore calu ng’eca, man judok kude i Misiri. (Tha. 37:28) Yehova uneno lembe ceke m’ubekadhu; eneno kite ma jubesendo ko jarimbe man jaratic pare  ma pwe man m’umbe jiji can umondo i ie. Re Yehova ucero ngo nia kud jusend Yosefu. I ng’eye, kinde ma judoto Yosefu nia emito maku dhaku pa Potifar, man kinde ma jubole i kol, asu Yehova ucero ngo lembe maeno. Re nyo eno unyutho nia Mungu ukuno Yosefu? Ungo. Biblia uyero nia “Yehova [ubino] karacelo ku Yosefu, man enyutho bero ire.”​—Tha. 39:21-23.

14. Wacopo nwang’u bero ma kani ka wabeweko ng’ecwiny cen?

¹⁴ Lapor mange utie pa Daudi. Daudi unwang’ere ku kit masendi ma dhanu ma pol ginwang’iri ko ngo. Re asu jarimb Mungu maeno uweko ngo kwinyo uthung’ i ie. Ekiewo kumae: “Wek ng’ecwiny, man ikwer kwinyo: [kumi kud uceki], imaru mondo i kier.” (Zab. 37:8) Thelembe ma pire tek akeca m’ucikere nicwaluwa ‘niweko’ ng’ecwiny cen, kunoke nibayu kwinyo cen, utie nia wabemito nilubo lapor pa Yehova. “Etimo iwa calku dubo mwa ngo,” ento eweko kier mwa ceke. (Zab. 103:10) Bero mange de nuti ma waromo nwang’u ka wabeweko ngo ng’ecwiny uthung’ i iwa. Ku lapor, kwinyo copo ketho tansio pa ng’atini idho man yuyo doko tek ire. Ecopo nyotho bende cwiny mange kela, man ecopo ketho cindi ijo de rego cam ber ungo. Bende, wang’ ma pol ka watie ku ng’ecwiny, wiwa paru lembe cuu ngo. Wacopo yero wec, man wacopo timo lembe ma ton i jumange, eno copo royo can i iwa pi nindo ma lee. Ka ng’ecwiny umondo i ii, e ber nia ibed ling’. Biblia uyero kumae: “Adunde mi kwiocwiny en e kwo ni ring’kum.” (Rie. 14:30) Dong’ wacopo timo ang’o ka jumange utimo lembe m’uton i iwa, man wacopo ketho kwiocwiny nenedi i kindwa kud umego mwa? Ukwayu watii ku juk mi Biblia.

15, 16. Ka ng’atu moko utimo lembe m’uton i iwa, wacikara nitimo ang’o?

¹⁵ Som Juefeso 4:26. Ka dhanu m’ung’eyo Yehova ngo re m’ubetimowa rac, lembene wang’u ngo iwa. Re ka Jakristu wadwa kunoke wat mwa re m’utimo lembe m’uton i iwa, wacopo winjara rac magwei. Dong’ ukwayu watim ang’o ka wacopo ngo niweko lembe m’ukadhune? Nyo wabiweko ng’ecwiny ugal i iwa, kadok pi oro ma dupa? Kunoke nyo wabilubo juk mi Biblia kara wayik lembe m’unyotherene ndhundhu? Ka wabekuro nia nindo ukekadh lee ka wayik lembe m’uwok, ebibedo iwa tek magwei niketho kwiocwiny i kindwa.

¹⁶ Icopo timo ang’o kan umeru re m’utimi rac man lembe m’etimone ubedwogo asu asu i wii? Icopo timo ang’o kara wurip kindwu?  Mi kwong’o, ukwayu irwo i bang’ Yehova. Kwaye nia ekonyi kara iwok iwec ma ber kud umeru. Poi nia en de etie jarimb Yehova. (Zab. 25:14) En de Mungu mare. Yehova tio ku jurimbe i ayi ma ber, man ebemito wan de walub lapor pare. (Rie. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6) Mir ario, lar ipar cuu lembe m’ibiwok yero ni umeru. Kud ipar nia etimo lembe m’uton i ii akakaka. Saa moko nyo lembe m’etimone uvuth avutha ire, kunoke nyo in re m’inyang’ ber ungo. Pieno, Bed ayika niyio nia in de ng’et kosane moko ni wii. Iromo caku the wec kumae: “Nyaworo, saa m’ibino weco i bang’a, alingi pilembe ng’ecwiny ugam umondo i ia vur vur . . .” Ka wuweco kpe wukud umeru re wuwinjuru ngo, kud iol, dok kendo i bang’e. Rwo pire. Kwai Yehova ukonye, man ukony in de iketh wii akecane i kum kite pare ma beco. Ng’ei nia anyong’a binego Yehova pi kero m’ibetimo pi niketho kwiocwiny i kindwu kud umeru, ma tie bende jarimb Mungu.

17. Ka wadubo, Yehova konyowa nenedi niyiko kindwa kude? Pirang’o wacikara nijolo konyne?

¹⁷ Jumoko ginwang’u nia giromo ngo ya gitim ni Yehova, pilembe gilar gitimo dubo ma dongo. Tek pidocwiny ubesendowa asu asu iwi kosa ma watimo con, wacopo koso kwiocwiny, anyong’a man wacopo voc. Ubimo Daudi de pidocwiny usende lee iwi kosa m’etimo, uketho ewacu kumae: “Kinde m’aling’, cogona tal ni kum cur para ma ceng’ du. Kum cingi bedo pek i wia dieceng’ ku diewor.” Re kud amora man kud anyong’a, Daudi utimo lembe ma Yehova ubekwayu i bang’ jurutic pare. Ekiewo kumae: “Atuco dubo para iri . . . man iweko kier mi dubo para.” (Zab. 32:3-5) Ka con ilar itimo dubo ma pek, ng’ei nia Yehova tie ayika nitimo iri kisa. Ebemito ekonyi kara wuyik kindwu kude. Re icikiri nijolo kony m’ebemio nikadhu kud i bang’ judong cokiri. (Rie. 24:16; Yak. 5:13-15) Pieno kud igal, pilembe ubekwayu itim kumeno kara inwang’ kwo ma rondo ku rondo. Dong’ icopo timo ang’o ka pidocwiny ubesendi asu asu iwi dubo ma Mungu uweko iri nindo udaru ukadhu lee ke?

18. Lapor pa Paulo copo konyo nenedi ng’atu m’ubeparu nia eromo ngo ya etim ni Mungu?

¹⁸ Saa moko, cwiny jakwenda Paulo ubed utur pi kosa m’egam etimo con. Ewacu kumae: “Kum an a nok ma sagu jukwenda wada ceke, m’aromo ngo ya julwong’a jakwenda, kum anyayu ragedo kum [cokiri] pa Mungu.” Re Paulo umedo kumae: “Ento ni kum bero pa Mungu abedo ku ramba nini.” (1 Kor. 15:9, 10) Yehova ung’eyo nia Paulo bino leng’ ungo. Re eyie kite m’etie ko kumeca, man emito nia Paulo ung’ei lembe maeno. Kan iyewo dubo peri andhandha man inyuthe ni Yehova, man ni judong cokiri kan ubekwayere, m’umbe jiji, Yehova biweko iri. Bed ku yioyic nia Yehova udaru timo iri kisa, man jol kisane!​—Isa. 55:6, 7.

19. Giragora mi oro 2018 uyero ang’o, man pirang’o etundo i saane?

¹⁹ Calu ma dong’ wadhingo ajiki mi ng’om ma rac maeni, ukwayu wang’ei nia peko bimedere ameda. Re wiwa kud uwil nia Yehova “mio tego ni ju m’uvoc; man emedo tego ni ng’atu ma tego mbe kude.” Pieno, ebikonyi i ayi moko ci kara imediri nitimo ire cuu. (Isa. 40:29; Zab. 55:22; 68:19) I kind oro 2018, wiwa bibepoi i kum lemandha maeno. Kinde ma wamondo i Ot Ker, wabineno i kor ot, Giragora mi oro maeni m’uyero kumae: ‘Ju m’ugeno Yehova gibinwang’u tego ma nyen.’​—Isa. 40:31.