1, 2. Pirang’o kwo mi dhanu pa Yehova utie i ariti tin eni? (Nen cal mir acaki.)

BADOKTER ku bamunganga ma dupa githiedho dhanu ma tie ku twoyo ma dak adaka. Githiedhogi pilembe gibemito nikonyogi. Re ubekwayu bende gigwokiri cuu, kara twoyone kud udak i kumgi. I ayi moko, wan wa Jumulembe pa Yehova de wabenwang’ara i lembe ma rom. Dupa m’ikindwa gibekwo, man gibetimo tic ku dhanu ma gitie ku paru man kura m’ukoc bor ku kite pa Mungu. Eno tie ariti ma lee dit iwa.

² I nindo maeni mi kajikceng’, dhanu ma gimaru ngo Mungu, giworo ngo mir akakaka cik m’eketho pi gin ma ber ku gin ma rac. Jakwenda Paulo ukoro pi kura migi ma recone i barua m’ekiewo ni Timoteo. Paulo uyero nia kura ma reco binyai lee, asagane kinde ma wadhingo ajiki mi ng’om maeni ma rac. (Som 2 Timoteo 3:1-5, 13.) Kadok nwang’u wamaru ngo kura maeno de, re asu wacopo kwanyu kit paru, wec man timo mi dhanu ma wabekwo kugi. (Rie. 13:20) I thiwiwec maeni, wabing’eyo tung’ tung’ m’utie i kind kura maeno ma reco, ku kite ma beco mi  dhanu pa Mungu. Bende, wabineno lembe ma waromo timo kara kud wakwany kura ma reco mi dhanu ma wabekonyogi ning’eyo Yehova.

3. 2 Timoteo 3:2-5 uweco iwi kit dhanu ma nenedi?

³ Jakwenda Paulo ukiewo nia i kajikceng’, “nindo mi can [ma ciro tek] biwok.” I ng’eye, erieyo kit kura ma reco 19 ma binyai lee i nindo mwa eni. Timo maeno urombo ku m’ekiewo pigi i Jurumi 1:29-31. Re i barua m’ekiewo ni Timoteo, etio ku wec ma nwang’ere ngo kaka mange i Giragora mi Jugiriki mi Jukristu. Paulo ucaku wec pare nia, “kum dhanu bibedo . . .” Re dhanu ceke ngo re ma gitie ku kura ma reco ma Paulo ukiewo pigi. Jukristu gitie ku kite m’ukoc bor.​—Som Malaki 3:18.

4. Nibedo ku ting’iri thelembene tie ang’o?

⁴ I ng’ei ma Paulo ukiewo nia dhanu bimariri gigi man gibibedo jumar sente, emedo nia dhanu bibedo jukulula, ju ma gidodri wi juwagi, man ju ma giting’iri. Wang’ ma pol dhanu ma gitie ku kura maeno, ginwag’iri nia gisagu jumange, pilembe ya gileng’ dit, gitie ku copo moko, gitie ku piny kunoke nyo gitimo tic moko ma lee i kwo migi. Dhanu ma kumeno gimito nia jumange zoo uworgi awora. Jatim sayusac moko ukiewo iwi ng’atu ma ting’ere kumae: “I adundene, etie ku nyathi pemblam moko m’ebed erum i wang’e, ke pi nimio woro ire gire.” Jumange uyero nia kuhaya utie rac magwei, ma kadok jukuhayane gin gigi de giwinjiri rac ka gibeneno dhanu mange ubehayiri.

5. Pirang’o jurutic pa Mungu moko ma gigwoko bedoleng’ migi de gidoko jukuhaya?

⁵ Biblia ulwong’o bende ting’iri nia “wang’ mi kuhaya.” Eno tie gin ma Yehova udagu magwei. (Rie. 6:16, 17) I andha, kuhaya ketho kindjo bedo bor ku Mungu. (Zab. 10:4) Etie kite ma rac pa Wonabali. (1 Tim. 3:6) Re lundo lembe mi can utie nia kadok jurutic pa Yehova moko de gigam giweko kuhaya umondo i igi. Ku lapor, ubimo mi Yuda ma nyinge ubino Uzia ugwoko bedoleng’ pare ni Mungu pi oro ma dupa. Re Biblia ukoro pire kumae: “Ento kinde m’edoko tek, adundene tingre malu, ketho nia etimo rac, man edubo ni Yehova Mungu pare.” Uzia umondo i hekalu man ewang’u udok ma ng’wice ng’ar, ma ke nwang’u embe ku twerone. Oro moko i ng’eye, ubimo Hezekia de kuhaya umondo i ie, kadok nwang’u enyutho kuhayane nyanok kende de.​—2 Kei. 26:16; 32:25, 26.

6. Lembang’o ma nwang’u copo royo kuhaya i ii Daudi? Re pirang’o ebedo ku jwigiri?

⁶ Dhanu moko kuhaya mondo i igi pilembe gileng’, pigi yik akeca, gitie jubodho mi goyo mizik, gitek kunoke juyungogi lee. Daudi ubino ku lembe ma jukwanu eno ceke, re ebedo ku jwigiri i kwo pare zoo. Ku lapor, kinde ma Daudi unego Goliath, ubimo Saul uyero nia ebimio ire nyaku pare ni dhaku. Re Daudi uyero kumae: “An a ng’a, man kwo para en e ang’o, kadi wat pa vwa i Israel, ma nia abed jalwod ubimo?” (1 Sam. 18:18) Ang’o m’ukonyo Daudi nibedo ku jwigiri? Eng’eyo ma ber nia Mungu unyutho jwigiri man udieng’ kude, eno re m’uketho etie ku kite ceke ma beco, copo, man bende rwom. (Zab. 113:5-8) Daudi ung’eyo nia kite ceke ma beco m’etie ko uai i bang’ Yehova.​—Nen 1 Kor. 4:7.

7. Ang’o ma bikonyowa ninyutho jwigiri?

⁷ Calu Daudi, tin eni dhanu pa Yehova gitimo kero nibedo ku jwigiri. Etie lembe ma mulo adundewa lee akeca ning’eyo nia Yehova ma tie Ng’atu ma Malu ngbir de nyutho jwigiri. Wabemito watii ku wec ma e ma Biblia uyero: “Wurony . . . adunde mi ngisi,  ku bedo ber ku dhanu, ku ming’o, ku molcwiny, ku mwonyo lembe hai.” (Kol. 3:12) Wang’eyo bende nia mer “yungre gire ngo, etingre ngo.” (1 Kor. 13:4) Pieno ka jumange gibeneno nia watie ku jwigiri, gin de gicopo maru gitund ning’eyo Yehova. Tap calu ma timo ma ber pa dhaku ma Jakristu copo telo cware ma jayic ungo niponjo iwi Yehova, dhanu mange de copo maru ning’eyo Yehova ka gibeneno nia dhanu pare gitie ku jwigiri.​—1 Pet. 3:1.

8. (a) Tin eni dhanu moko gitie ku paru ma nenedi iwi koso woro ni junyodo? (b) Lembagora uyero nia awiya gitim ang’o?

⁸ Paulo ukoro kite ma dhanu gibikwo ko i kindgi i nindo mi kajikceng’. Ekiewo nia awiya wigi bibedo tek ni junyodo migi. Tin eni buku ma dupa, ku filme, man program ma tung’ tung’ mi televizio uketho juneno nia etie rac ungo ni awiya nitimo tegowic ni junyodo migi. Re i andha, tegowic ketho mutoro bedo mbe i ot, ma ke nwang’u ot utie kaka ma judikiri i ie i acel. Dhanu ung’eyo lembuno niai con. Ku lapor, i Giriki ma con, ka ng’atini ufwodo janyodo pare, junene ni ng’atu ma tije mbe i kind dhanu. I the cik mi Juroma ke, ka ng’atini ufwodo won, jumio ire matira pa ng’atu m’unego nek. Lembagora mi Juebrania ku mi Jugiriki ceke ung’olo nia awiya gicikiri niworo junyodo migi.​—Ai 20:12; Ef. 6:1-3.

9. Ang’o ma copo konyo awiya niworo junyodo migi?

⁹ Ang’o ma copo konyo awiya niworo junyodo migi kadok nwang’u juwagi ma gibekwo kugi wigi tie tek de? Kan awiya gibeparu iwi bero ceke ma junyodo migi utimo igi, eno biketho gibinyutho foyofoc igi, man gibibedo kud ava mi worogi. Bende, awiya gicikiri ning’eyo nia Yehova ma tie Wegwa wan ceke ubemito nia giwor junyodo migi. Ka gibeweco ma ber ku nying’ junyodo migi, eno biketho jurimbgi de gibiworo junyodo migi gigi. I andha, ka junyodo gibenyutho ngo mer mi wat ni awiya migi, ecopo bedo tek ni awiyane niworogi. Ento ka nyathin ubenwang’u nia junyodo pare umare lee, ecopo worogi kadok i saa ma ninyutho worone utie tek de. Umego Austin ma tie aradu uyero kumae: “Wang’ ma pol, abed amito ngo atim lembe ma jubekwayu i bang’a, re junyodo para gimio telowic ma cuu, gikoro ira thelembe m’uketho cik unuti, man gibed giweco kuda thwolo thwolo. Lembe maeno ukonya nibedo wor. Aneno nia andha gidieng’ pira, pieno an de amito anyai mutoro i igi.”

10, 11. (a) Kura ma nenedi ma nyutho nia dhanu mariri ngo i kindgi? (b) Jukristu mandha gimaru jumange ku kit mer ma nenedi?

¹⁰ Jakwenda Paulo uweco bende iwi kura mange ma binyutho nia dhanu gimer ungo i kindgi. Kinde m’eyero nia awiya “bibedo juco ni junyodogi,” emedo nia dhanu bibedo ma gifoyo foc ungo. Lembe ario maeno urombo, pilembe dhanu ma gifoyo foc ungo gineno ngo bero ma jumange ubetimo igi. Paulo uyero bende nia dhanu bibedo ju ma leng’ ungo. Gibibedo dhanu ma thegri ngo, niwacu ju ma gimito ngo gibed ku kwiocwiny ku jumange. Gibibedo jucac man juganda, niwacu dhanu ma yero nying’ jumange ma rac, kadok nying’ Mungu bende. Man gibibedo ju ma gibalu abali, niwacu ju ma gicwayu ndra ma reco pi nicido nying’ jumange. *​—Som korolembe mi there.

¹¹ Re jurutic pa Yehova gikoc bor ku dhanu ma pol mi ng’om maeni, pilembe ginyutho mer mandha ni jumange. Gibed  ginyutho merne wang’ ma pol. Bende, Yesu uyero nia nimaru jumange ubino lembang’ola mir ario i Cik pa Musa, i ng’ei lembang’ola ma pire tek nisagu, m’uyero nia wamar Mungu. (Mat. 22:38, 39) Yesu uyero bende nia jubing’eyo Jukristu mandha nikadhu kud i mer ma gibenyutho i kindgi. (Som Yohana 13:34, 35.) Bende enyutho nia Jukristu mandha gicikiri nimaru kadok judegi migi.​—Mat. 5:43, 44.

12. Yesu unyutho mer nenedi ni dhanu?

¹² Yesu unyutho nia andhandha emaru dhanu. Ewotho kubang’ adhura pi nirweyo lembanyong’a mi Ker pa Mungu ni dhanu. Eyabu wang’ abinga, ekeyo weg abala, weg dhobu man ju ma ithgi dhing’. Ecero kadok ju m’utho bende. (Lk. 7:22) Yesu umio kwo pare ngi pi nilaru dhanu, kadok nwang’u ju ma dupa gidage de. Enyutho kit mer pa Won tap tap. I ng’om ngung’, Jumulembe pa Yehova gibenyutho ni jumange kit mer ma Yesu unyutho.

13. Mer ma wabenyutho ni jumange konyogi nenedi niponjo lembe iwi Yehova?

¹³ Ka wabenyutho mer ni jumange, eno copo cwalugi nibedo kud ava mi ng’eyo Wegwa mi polo. Ku lapor, ng’atu moko mi ng’om mi Thaïlande, ucidho i coko mwa ma dit mir adhura, man ewok ezungo kite m’umego ku nyimego gibenyutho ko mer i kindgi. Kinde m’edok i pacu, ekwayu nia Jumulembe pa Yehova ucak ponjo kude Biblia wang’ ario i kind yenga. I ng’eye ecaku rweyo ni wat pare ceke. I ng’ei dwi abusiel kende, etimo thengponji mi som mi Biblia wang’ ma kwong’a i Ot Ker. Nyo wan de wabed wanyutho mer ni jumange? Kepenjiri kumae: ‘Nyo abed amiara zoo pi nikonyo juruot para, dhanu mi cokiri mwa, man ju m’abed anwang’u i tic mi rweyo lembanyong’a? Nyo abed atimo kero nineno dhanu mange calu ma Yehova de nenogi?’

14, 15. Dhanu ma pol gitie ku kit kura ma nenedi? Jumoko gitimo alokaloka ma kani i kura migi?

¹⁴ I nindo maeni mi kajik, dhanu gitie bende ku kura mange ma wacikara niuro cen. Ku lapor, ju ma dupa tin gidagu gin ma ber, man gikwero bero ma jubetimo igi de.  Gitie dhanu ma kweriri gigi ngo, man gikwiny. Jumange ke wigi tek. Gitimo lembe m’umbe niparu ie, man gidieng’ de ngo nia timo migi bibedo ku matoke ma kani iwi jumange.

¹⁵ Dhanu ma pol ma gibino ve yedi ma kwiny giloko kura migi. Lembila moko mi Biblia ular uewo nia alokaloka maeno ma lee bitimere. (Som Isaya 11:6, 7.) Lembilane ukoro pi yedi mi lum, ma calu ve urudi man umvor, ma gibikwo karacelo ku lei mi pacu ma calu ve nyithi rombe ku nyithi dhieng’. Pirang’o gibibedo ku kwiocwiny i kindgi? Lembila maeno umedo kumae: “Kum ng’om bibedo pong’ ku ng’eyong’ec pa Yehova.” (Isa. 11:9) Lei copo ponjo ngo lembe iwi Yehova; pieno i ayi mi lapor, lembila maeni uweco pir alokaloka ma dhanu gitimo i kura migi.

16. Biblia ukonyo dhanu moko nenedi niloko kura migi?

¹⁶ Umego ku nyimego mwa ma pol gilar gibino dhanu ma kwiny calu urudi, re tin eni gibekwo ku kwiocwiny. Icopo somo pi kwo mi jumoko m’ikindgi i thiwiwec ma tung’ tung’ m’uyero “Biblia loko kwo,” ma bewok i jw.org. Dhanu ma gitundo ning’eyo Yehova man ma gibetimo ire gitie ngo ve ju ma gimoko i kum ayi kwanyu koth Mungu, ento gikwero tegone. Dhanu maeno gitimiri nia ve gibeworo Mungu, re timo migi nyutho lembe ma tung’. Ento i kind dhanu pa Yehova, ju ma dupa ma gilar gibino kwiny, kawoni dong’ “gironyo ng’atu ma nyen ma calku koth Mungu ecwire i bedopwe ku leng’cwiny mi lemandha.” (Ef. 4:23, 24) Ka ng’atini ubeponjo lembe iwi Mungu, enyang’ nia ecikere nilubo cik pare. Pieno ewilo yioyic pare, paru pare man timo pare. Etie yot ungo nitimo alokaloka maeno, re tipo maleng’ pa Mungu konyo dhanu ceke ma gibemito ginyai anyong’a i ie.

17. Wacopo koc nenedi kud i kum dhanu ma gitie ku kura ma reco?

¹⁷ Tin eni jucopo neno kamaleng’ tung’ tung’ ma tie i kind ju m’ubetimo ni Mungu ku ju m’ubetimo ngo ire. Wacikara nibedo ku wang’wa kara kud wakwany kura ma reco mi dhanu ma gibetimo ngo ni Mungu. Wabemito walub wec ma Yehova uyero ma nia wakoc woko ku dhanu ma jukoro pigi i 2 Timoteo 3:2-5. Wang’eyo nia wacopo koyara ngo magwei magwei ku dhanu ceke ma gitie ku kura ma reco. Copere nia wabetimo tic wakugi, wabesomo darasa wakugi, kunoke wabekwo wakugi. Re wacikara ngo niparu lembe ve gin kunoke nibedo ku kit timo m’urombo ku migi. Dong’ ang’o ma bikonyowa? Ubekwayu waketh kindwa ku Yehova udok ceng’ini nikadhu kud i ponji mwa mi Biblia, man wang’ii dhanu m’umaru Yehova re m’ubed jurimbwa ma ceng’ini.

18. Wec mwa ku timo mwa copo konyo jumange nenedi kara gitund ning’eyo Yehova?

¹⁸ Wabemito bende nia wakony jumange kara gitund ning’eyo Yehova. Pieno ka kaka moko unen iri, tim kero nirweyo lembanyong’a man kwai Yehova ukonyi kara iyer wec ma tap i saane. Bende nyuth ni jumange nia itie Jamulembe pa Yehova. Kumeno re ma timo peri ma ber bimio yung ni Mungu ento iri giri ngo. Yehova ubeponjowa kara “wakwer gin ma ayi Mungu mbe i kume kud awanya ma rac m’i ng’om, wabed nger man pwe man kud ayi Mungu i kumwa i ng’om ma kawono.” (Tit. 2:11-14) Pieno ka wabekwanyu koth Yehova man wabeii nitimo lembe m’ebekwayu i bang’wa, jumange de bigam neno. Jumoko copo yero bende kumae: “Wabicidho wakudu, kum wawinjo nia Mungu ni kudu.”​—Zek. 8:23.