1. Martha uyio andhandha nia ang’o ma bitimere ikum umin? (Nen cal mir acaki.)

 MARTHA ma tie jalub pa Yesu man jarimbe ma ceng’ini ubino ku can lee akeca i cwinye, pilembe umin ma Lazaru utho. Nyo lembe moko bino nuti ma copo juko cwinye? Eyo, ubino nuti. Yesu ung’olo ire kumae: “Umeru bicer.” I andha, wec maeno copo daru ngo adieng’acwiny pa Martha. Re asu eyio nia lembe ma Yesu ung’olo bitimere andha, ewacu kumae: ‘Ang’eyo nia ebicer i cer mi kajikceng’.’ (Yohana 11:20-24) Martha uyio andhandha nia cer bibedo nuti i nindo m’ubino. Re i ng’eye, Yesu utimo udu moko; ecero Lazaru cing’ nica.

2. Pirang’o e ber nia ibed ku kit genogen ma Martha ubino ko?

² Wacikara ngo niparu nia Yesu giku Won gibicero wedi mwa ndhundhu ing’ei tho migi. Re nyo in de iyio andhandha nia wedi peri m’imaru gibicer i nindo m’ubino, calu ma Martha de ugam uyio? Saa moko nyo won ot peri, min ot peri, meru, wuru, kwaru, wang’u kunoke nyathin peri moko ma kacwinyi utho. Pi kawoni, icopo gwake ngo, kadok i bang’e de icopo weco ngo, ang’iera de icopo ng’iero kude ngo. Re calu Martha, iromo yero kud anyong’a kumae: ‘Ang’eyo nia wada m’amaru bicer.’ Re  kadok kumeno de, Jakristuman ucikere niparu cuu nia pirang’o etie ku genogen ma tek iwi cer.

3, 4. Yesu ular utimo lembang’o i wang’e nyanok, man lembene utielo yioyic pa Martha nenedi?

³ Martha ubed ukwo ceng’ini kud adhura mi Yerusalem, pieno ecicopere nia eneno ngo kinde ma Yesu ubecero nyathin pa dhatho moko ceng’ini ku pacu mi Nain i Galilaya. Re copere nia ewinjo pir udu maeno. Bende, copere nia ewinjo pir udu ma Yesu ucero ko nyaku pa Yairo, ma nwang’u dong’ jupagi ceke “ging’eyo nia etho.” Yesu umaku cinge man ewacu ire kumae: “Nyaku ai malu!” E ndhundhu eai. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Martha giku nyamin ma Maria ging’eyo nia Yesu copo keyo kum jaratwoyo. Eno uketho gigeno nia ka nwang’u Yesu ubino nuti, nwang’u di Lazaru utho ngo. Dong’ kawoni m’edaru tho, Martha ugeno lembang’o? Poi nia Martha uwacu nia Lazaru bicer i nindo m’ubino, i “kajikceng’.” Pirang’o ebino ku genogen ma tek kumeno? Man pirang’o in de icopo bedo ku genogen ma tek nia i nindo m’ubino dhanu bicer, uketho i ie wedi peri bende?

⁴ Thelembe tie dupa mabeco m’ubecwaluwa nibedo ku yioyic nia dhanu bicer. Wabing’io i thelembene moko kawoni. I andha, ikind lembe dupa ma Biblia ukoro iwi cer, moko romo bedo m’ibed iparu ngo pigi wang’ mapol, ma re gicopo nitielo yioyic peri lee dit nia ibineno kendo wedi peri ma githo.

5. Pirang’o Martha ubino ku yioyic ma tek nia Lazaru bicer?

⁵ I wec pa Martha, poi nia eyero ngo kumae: ‘Ageno nia umira bicer.’ Ento eyero kumae: “Ang’eyo nia ebicer.” Pirang’o Martha ubino ku yioyic ma tek? Pilembe egam eng’eyo pi cer m’utimere yang’ con. Copere nia ewinjo pi cernegi i pacu pagi, man i kacokiri saa ma nwang’u fodi e nyathin. Wakewec kawoni iwi cer adek ikind cer dupa m’utimere yang’ con ma jukiewo pigi i Biblia.

6. Udu makani m’utimere ma Martha ung’eyo pire?

⁶ Cer ma kwong’a utimere i rundi ma Mungu umio i ie copo mi timo udu ni jabila Eliya. Ubino i adhura mi Zarefath ma nwang’ere i ng’om mi Foiniki yo malu mir Israel, kaka ma dhatho moko ma jacan unyutho i ie jol ni jabila Eliya. Yehova utimo udu ni dhatho maeno; eketho mogo man mo uthum ungo kud i agulu pare, uketho giku wode gimediri asu nikwo. (1 Ubimo 17:8-16) Nindo moko, remo umaku wode, man wodene tho. Re Eliya ukonyo dhatho maeno. Eketho cinge ikum avu, man erwo kumae: “E Yehova Mungu para akwei, wek ng’eyong’ec (kwo) pa nyathin maeni dwog i ie kendo.” E etimere kumeca! Mungu uwinjo rwo pa Eliya, man eketho nyathin udoko kwo kendo. Eno utie cer ma kwong’a ma jukoro pire i Biblia. (Som 1 Ubimo 17:17-24.) Ma jiji mbe, Martha ung’eyo pir udu maeno ma wang’u ijo.

7, 8. (a) Elica utimo ang’o pi nijuko dhaku moko ma cwinye ung’abere? (b) Udu ma Elica utimo ubenyutho lembang’o iwi Yehova?

⁷ Cer mir ario ma jukoro pire i Biblia, jabila Elica re m’utimo. Etimo udu ne i adhura mi Cunem, kaka ma dhaku moko ma Nyaisrael m’unyol ungo ubino nikwo i ie. Dhakune unyutho jol ma lee ni Elica, pieno Yehova upoko mugisa i wigi giku cware ma nwang’u dong’ utii, e ginyolo nyathin ma nico. Re oro moko i ng’eye, nyathin ne ugam utho. Kepar pi can ma copo mondo i dhaku maeno! Ebino kud ang’abacwiny ma lee akeca, uketho ewotho kilometre 30 pi nicisayu kakar Elica iwi got Karmel. Elica uoro jaratic pare Gehazi ular ucidho igi i  Cunem pi nicero nyathin ne, re cere uwok uvoye. I ng’eye dhaku maeno m’ubino kud ang’abacwiny ma lee gigam gitundo yo pare gikud Elica.​—2 Ubimo 4:8-31.

⁸ Elica uwok umondo i ot ma juketho avuj nyathin i ie, e erwo. Yehova udwoko wang’ rwo pare man eketho nyathin ne ucer i ayi mir udu. Saa ma dhaku maeno uneno nia nyathin pare utie kwo andha, anyong’a nege magwei! (Som 2 Ubimo 4:32-37.) Dhaku maeno copo poi ikum wec ma Hana uyero i rwo pare. Hana de ubino mbe ku nyathin, re i ng’eye Yehova umio ire nyathin ma nico, man elwong’o nyinge Samwel. E Hana uyungo Yehova, ewacu nia “etero piny ba liel, man eting’o malu.” (1 Samwil 2:6) Cer ma Mungu ucero ko nyathin maeno mi Cunem unyutho nia etie ku copo mi cero dhanu m’utho.

9. Kekor kite ma cer mir adek ma Biblia uweco pire utimere ko.

⁹ Lembe mange mir udu utimere ing’ei tho pa Elica. Elica ubino jabila pa Mungu pi oro ma kadhu 50, i ng’eye remo umake cil “m’etho kudo.” Nindo ukadhu lee ing’ei ma jukunyo Elica, man cogone kende re m’udong’ i liel. Nindo moko nyithindho mir Israel gibino kunyo ng’atu moko. E rek kumeni, gineno judhoggi ubebino. Gimito giringi nyapio pio, pieno gibolo avuj ng’atuno i odliel ma jukunyo Elica i ie. Biblia ukoro nia, “kinde ma kum ng’atuca mulo cogo Elica, ecer, man ecungo wi tiende.” (2 Ubimo 13:14, 20, 21) Korolembe ma tung’ tung’ ma waai nineno ucwalu Martha niyio nia Mungu tie ku copo iwi tho. Eno romo konyo in de nibedo ku yioyic ma tek nia Mungu tie ku copo ma lee dit ma kaporne mbe.

10. Petro utimo ang’o ni nyamego moko ma Jakristu ma nwang’u udaru tho?

¹⁰ I Lembagora mi Jugiriki mi Jukristu bende juweco iwi cer ma tung’ tung’ ma jurutic mandha pa Mungu gitimo. Wadaru weco iwi cer ma Yesu ucero ko nyathin moko ceng’ini ku pacu mi Nain man m’ecero ko nyaku pa Yairo. Nindo moko i ng’eye, jakwenda Petro ucero Dorka ma julwong’e bende Tabitha. Ecidho i ot ma juketho i ie avuj Tabitha, e erwo, man i ng’eye eyero kumae: “Tabitha, ai malu!” E ndhu ndhu nica ecer, man Petro ‘uthiere (unyuthe) m’e kwo’ ni Jukristu mange m’ubino keca. Cer maeno ubino lembe ma piemere ngo, uketho dhanu mapol mir adhura ‘giyio Rwoth.’ Dong’ julub maeno manyen gicopo ngo kende kende niyero lembanyong’a iwi Yesu, ento gicopo bende nikoro ni ng’atu moko ci nia Yehova tie ku copo mi cero ju m’utho.​—Tic mi Jukwenda 9:36-42.

11. Munganga Luka uyero lembang’o pi jalawobi moko, man lembe m’utimerene ubino kud adwogi makani iwi jumange?

¹¹ Cer mange nuti m’utimere ma dhanu dupa uneno. Nindo moko, jakwenda Paulo gicokiri i ot moko ma malu i adhura mi Troa, kaka ma tin eni nwang’ere yo malu mi ng’om mi Turquie. Paulo uweco nitundo diewor ma ling’. Jalawobi moko ma nyinge Eutuko de ubino nuti, man ebedo i wang’ madirica kan ebewinjo wec. Re nindo ulund ukadhu kude, e eai kud i etaj (grofa) mir adege, man epodho piny i ng’om. Ecicopere nia Luka utundo ma kwong’a kaka ma Eutuko upodho i ie. Calu m’etie munganga, enwang’u nia jalawobi eno ulimo ngo kende kende ret, man ng’eyong’ec pare de urwinyo ngo arwinya kende, ento etho athoa ma zoo! Paulo bende ugam uloro piny kaka m’epodho i ie. E egwaku Eutuko man eyero wec m’uwang’u i dhanu lii kumae: “Kwone nuti i ie.” Udu maeno ubino ku matoke ma lee akeca iwi dhanu ceke ma gineno lembene ku wang’gi. Kinde ma gineno nia jalawobi ma nwang’u utho andha udok ucer, “cwinygi kwio,” niwacu  ginwang’u jukocwiny lee akeca.​—Tic mi Jukwenda 20:7-12.

12, 13. Nimakere ku cer ma tung’ tung’ ma waai waweco i wigi, wacopo penjara ku penji makanigi?

¹² Cer ma tung’ tung’ ma waai waweco i wigi ucikere nimio iri yioyic ma tek calu ma Martha ubino ko. M’umbe jiji, Mungu mwa m’umio iwa kwo tie ku copo mi dwoko kwo pa ng’atu m’utho kendo. Re wang’ei nia jaraticman pa Yehova m’utimo udu mi cero dhanu, calu ve Eliya, Yesu man Petro, Yehova re m’umio copone ni ng’atuman. Bende, udu ne ubed utimere i saa ma Yehova ubed umio ie copo mi cero dhanu ni jurutic pare. Ka dong’ weg bedopwe ma githo i saa mange ma Mungu ubed umio ngo copo mi timo udu mi cer ni jurutic pare ke? Nyo gin de gigam giyio andhandha nia Mungu bicero ju m’utho i nindo m’ubino? Nyo gibino ku genogen ma tek calu ma Martha ubino ko, m’eyero ko pir umin kumae: “Ang’eyo nia ebicer i cer mi kajikceng’”? Pirang’o Martha uyio andhandha nia cer bibedo nuti i nindo m’ubino? Ka in ke ang’o ma copo cweli niyio?

¹³ Korolembe dupa mi Biblia unyutho nia jurutic pa Mungu ma gibino weg bedopwe gigam ging’eyo nia cer bibedo nuti i nindo m’ubino. Wakewec iwi jumoko m’ikindgi.

14. Lembe ma Biblia ukoro iwi Abraham ubeponjowa ku lembang’o iwi cer?

¹⁴ Kepar iwi lembe ma Yehova ukwayu nia Abraham utim ikum wode ma Isak, m’ekuro pi nindo ma dupa. Yehova uwacu ire kumae: “Gam wodi, wodi kulong’, m’imare, en e Isak, man icidh i ng’om Moria; man ithiere keca ni lam m’awang’a.” (Thangambere 22:2) Iparu nia Abraham uwinjere nenedi kinde ma Mungu uyero ire lembuno? Yehova ular ung’olo nia thek ceke binwang’u mugisa nikum kodhi pa Abraham. (Thangambere 13:14-16; 18:18; Jurumi 4:17, 18) Bende, Yehova uwacu nia mugisa bibedo nuti “ni kum Isak.” (Thangambere 21:12) Dong’ lembe maeno bitimere nenedi tek Abraham uthiero wode? Ku kony pa tipo maleng’, jakwenda Paulo ukoro nia Abraham ubino ku yioyic nia Mungu tie ku copo mi cero Isak. (Som Juebrania 11:17-19.) Re Biblia uyero ngo nia Abraham ubino paru nia Mungu bicero Isak ndhu ndhu ing’ei tho pare, kunoke ing’ei saa moko, kunoke nyo ing’ei nindo moko kadok ing’ei yenga moko. Abraham ung’eyo ngo nia wode copo cer awene, ento ebino ku yioyic nia Yehova biketho Isak udok ukwo kendo.

15. Yob m’ubino won bedopwe ubedo ku genogen makani?

¹⁵ Yob m’ubino won bedopwe bende ung’eyo nia cer bibedo nuti i nindo  m’ubino. Eyero nia ka jung’ondo yen, ecopo loth man edongo edoko kendo ni yen. Re dhanu copo loth ungo ve yen. (Yob 14:7-12; 19:25-27) Ka ng’atini utho, ecopo dwoko ngo kwo i ie kendo en gire. (2 Samwil 12:23; Zaburi 89:48) Re eno ubenyutho ngo nia Mungu copo cero ngo ng’atu m’utho. I andha, Yob ubino ku yioyic nia Yehova copo poi pire. (Som Yob 14:13-15.) Eyio nia ebicer i nindo m’ubino, ento eng’eyo ngo nia awene tap. Re ebino ku genogen nia Ng’atu m’ucwio kwo pa dhanu copo poi pire, man m’umbe jiji, ebipoi pire man ebiketho ecer.

16. Malaika utielo cwiny Daniel nenedi?

¹⁶ Wakewec iwi won bedopwe mange ma nyinge Daniel. Ebino jaratic pa Yehova i nindo ceke mi kwo pare, man Yehova ubedo kude. Ceng’ acel, malaika moko uwacu ni Daniel nia etie “ng’atu ma jumaru dit,” man emedo kumae: “kwiocwiny ubed iri, bed ku tego.”​—Daniel 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Yehova ung’olo lembang’o ni Daniel?

¹⁷ Daniel ubino ku oro ceng’ini dak acel man nwang’u dong’ etii kobo kobo; pieno, saa moko nyo ebino paru pir anyim pare. Nyo Daniel ugeno nia kan etho ebicer? M’umbe jiji, eyo! I verse ma tokcen mi buku pa Daniel, Mungu ung’olo ire kumae: “Cidh peri cil i kajikne; kum ibiyom.” (Daniel 12:13) Daniel ung’eyo nia ju m’utho gibeyom ayoma, man gimbe ku “bodho, kadi ng’eyong’ec kadi rieko i liel,” kaka ma en de ebicidho i ie. (Eklizia 9:10) Re Daniel bibedo magwei ungo i liel. Yehova ung’olo ire lembe mir anyong’a pi nindo m’ubino.

¹⁸ Nikadhu kud ibang’ Malaika pare, Yehova ung’olo ire kumae: “Kum ibiyom man ibicungo, i makapiny peri, i kajik mi ceng’.” Daniel ung’eyo ngo nia lembe maeno bitimere tap awene, re enyang’ nia ebitho, man ebiyom. Ento lembe ma jung’olo ire nia, “ibicungo, i makapiny peri,” uketho enyang’ wang’ acel nia ebicer i nindo m’ubino. Cerne bitimere nindo ma dupa ing’ei tho pare, i “kajik mi ceng’.” I lok mi Biblia Maleng’ ku dhu Alur, jukiewo verse maeno kumae: “Ibiai i ng’ete ma ku nyingi i ceng’ ma cen.”

19, 20. (a) Lembe ma waai waponjo urombo nenedi ku wec ma Martha uyero ni Yesu? (b) Wabiponjo lembang’o i thiwiwec m’ulubo?

¹⁹ M’umbe jiji, wanyang’ kamaleng’ iwi thelembe m’uketho Martha uyio nia Lazaru m’umin “bicer i cer mi kajikceng’.” Lembe ma Yehova ung’olo ni Daniel man bende yioyic ma tek ma Martha ubino ko iwi cer mi nindo m’ubino, copo mio iwa genogen ma lee tin eni. Andhandha, cer bibedo nuti.

²⁰ Waai waponjo lembe dupa iwi cer ma tung’ tung’ m’utimere yang’ con; eno unyutho nia ju m’utho gicopo nikwo kendo. Waponjo bende nia jumaco ku jumamon ma yang’ con gitimo ni Mungu ku bedopwe, gibino ku genogen nia cer bibedo nuti i nindo m’ubino. Re nyo lembe moko nuti de m’ubenyutho nia cer copo timere kadok nindo dupa ing’ei ma jung’olo pire? Kan unuti, wacopo kuro cer mi nindo m’ubino kud ava ma lee dit. Dong’, nindone biromo awene ke? I thiwiwec m’ulubo, wabiponjo lembe maeno.