MICUDAD kako i, cowa ka taˈangay ko nika falic no ˈorip ako, naitini saka cecay picudadan tangasa picudiyapan mahecaday ko cafacafay. Itini toni mimingay niyaroˈ, maloka fanafanaˈay maemin ko tamdaw.

O omaomahan ko taliyok no Lipety, palomaay to ˈariray. Kaemangaho kako, patadoay maomah ko wama to cecay tawki, mietan to sakaˈorip. Moetep ira ko pina ko mihecaan, minanamayto kako parakat to sakamaomah a torakota (no Dipong a sowal), halo minanam a maomah.

Hofoc han kako 56 ko mihecaan no wama, o wina i, 35 ko mihecaan. Tanoktokay ko tireng no wama, maolahay a dademak, pasifanaˈay to wawa malalok a dademak. Soˈlina cowa ka hakowa ko payci, kawra iraayho ko kitiraan a lomaˈ, iraayho ko rikoˈ, kakaenen, kalimelaan i, makahiyay cingra mipalak to toki a kalacafay tamiyanan. O wama 93 ko mihecaan mapatay, o wina 86 ko mihecaan a mapatay, cowa ko midokoay ci Yihofaan cangra. Ilalomaˈ no salikaka ako, edengan cecay a faˈinayan safa ko Misawacayay Tamdaw ni Yihofa, naitini i 1970 a mamihecaan, misatapangayto malo malohemay malitengay cingra.

O wina ako ˈifowaay to kiyokay a tamdaw, to lipalipay miˈorongay takowanan tayra milihay. Tiya 12  ko mihecaan ako, sakina cecay a pakatengil to​—Tatoloay Cecayay ko Tireng—sanay a kimad, maoratay kako, licay han ko wina: “Ano o wawa ci Yis hano o wama han hani?” Maharatengayho ko caˈof no wina: “Wawaaw, o mahimeday a kimad koni, cowa koha mamafanaˈ kita.” Mahaenay kimad tada kafokilan aki. Nikawrira, maedeng 14 ko mihecaan ako, painoˈan kako i ˈalo, pakayni tora​—Tatoloay Cecayay ko Tireng​—sanay a kimad, kina toloay pacenoˈen kako i nanom!

Tiya micudad kako i kawcong i, iraay ko widang ako to makakemoay ko tayal, miowingay takowanan papihaen to demak, mirienangay kako to cecay Ekim a Takamayan, hananay a kapot no makakemoay. Soˈlinay haw i, cowa ka tada mafanaˈ kako, maˈaˈides to kina pinapina i, misawaday kako. Ikor matahidangay a mala sofitay, patayraan i Towic. Itira tora kalasofitay, iraay ko taneng ako mikerid to tamdaw sanay ko tapang, tayra micudad tono sofitay a picudadan, hongaˈ mala tapang no sofitay sanay takowanan. Kawra cowa ka olah kako, malaheciay isaka 1956 miheca kako malasofitay. Ikor nora to cowa ka halafin, mirienangay kako to roma mikiriwiˈay a sofitay.

Itiya, pakayni to masamaanay ko “tadafaˈinayan” hananay, mafiyoray no ika ato taliyok tamdaw kako, o harateng ako takowanan, o tadafaˈinayan kako sanay kako, o tadafaˈinayan hananay cowa ko mamisasingsi i kiyokay. ˈArawhan ikor, o mananamay ako misaheciay a mifalic to hakelong no ˈorip ako. To cecay romiˈad, parakatay kako toya kahengangay awaay ko fadahong a tosiya, maˈaraw ko tatosa kaying mikawing takowanan a mipohay. O Misawacayay Tamdaw ni Yihofa cangra, o safa no faˈinay no kaka ako. Na pafeliay takowanan to Mikecolay ato Katalipaˈelal! pasangaran nanay kako to lalakaw no Mikecolay. Nohatini mitahidangay takowanan papirienang to Kasakopang a Picekiw to Cudad i lomaˈ nangra, o mimingay a saˈopo koni, malalengoay ko mirienangay tamdaw. Saharateratengen ako hananay ako pasowal, kawra kaepeday pasowal cangra: “Aka eca ka tayni yo!” “Hayda, tayrato kako,” hananay ako.

Ta mihayi kako ikor pacekosay ko harateng, na mihaiyanto ako, hato tayra sanay kako toya dadaya. Soˈliˈlin, halafinay kako mitoor to wina milihay, kawra cowa ka fanaˈ to Fangcalay Cudad, mansa maˈaraw koya mirienangay tora saˈopo a wawa mafanaˈay to Fangcalay Cudad, soˈlinay masemer kako! Saka misetekay kako to falocoˈ to sapinanamaw to Fangcalay Cudad, kalikiay mafanaˈ to ci Yihofa ko ngangan no tada ciˈicelay a Kawas. ˈAyaw no pina miheca, na milicayan ko wina o masamaanay a tamdaw ko Misawacayay Tamdaw ni Yihofa, pasowal cingra: “Midokoay cangra to ci Yihofa hananay a matoˈasay,” sanay. Minanamto to Fangcalay Cudad ikor, mapacaˈofayto ko licay no falocoˈ!

Mahapinangay ako ora minanaman ako o soˈlinay kimad, mansa kalikiay a macakat kako. Itiniay isaka 1957 miheca ka toloan folad a micada to inoˈ kako, na siwaayho folad mirienang to saˈopo. Pakayni to nokaˈorip tada mafalicay ko pinengneng ako! Mahemekay kako mananam i Fangcalay Cudad, ano sakala tadafaˈinayan a tamdaw, misamaan to demak wangaˈ. Ci Yis o malefotay tamdaw o ciˈicelay, o tadafaˈinayan hananay no hekal tamdaw, tada taˈangayay ko nika sasiroma ci Yisan. Tada o ciˈicelay ci Yis, kawra cowa ka macacoli ato tamdaw, nao hatiraay o sowal no Fangcalay Cudad “kariˈangen no tao cingra i, pahater sa cingra. Terep sa cingra.” (Isaya 53:2, 7)  Mananamay ako i, ci Yis “o siniˈadaay to tamdamdaw.”​—2 Timoti 2:24.

Ikor no tosa miheca, misatapangay kako mala misakafahay, kawra ikor pahanhanay kako, samanen cacifafahi kako, oiyanan mitahidangay takowanan masaˈopo a fafahiyan, ci Koloriya ko ngangan ningra. Malo fafahi ako cingra, tada soˈlinay o ngaˈayay a saˈosi! Mahecaday “o tadaˈodo” ci Koloriya a kalimelaan no mako, cowa ka tatala han ako cingra, samanen o fafahito ako cingra nohatini! Dotoc papipasowalen ita ci Koloriya to nalifetan ningra.

Moetepay ira ko aenem ko salikaka no mako, o madimadiay Misawacayay Tamdaw ni Yihofa ko wina, 14 ko mihecaan ako mapatayay cingra, itiyaay misatapang minanam to Fangcalay Cudad ko wama. O fafahiyan kaka mamicudiyap i kawcong itiya, licay han no wama ko ˈaˈideman no picudadan, macaceror kako ato kaka a micudad, mihaen hongaˈ ira ko tamdaw i lomaˈ a midimokos to safasafa, halo mitangtang to sakalafi, ˈayaw no minokay ko wama. Mihaydaay ko ˈaˈideman no picudadan, saka mihaenay to demak kami, tangasa picudiyapan no kaka to kawcong. O tatosa a paro no lomaˈ no Misawacayay Tamdaw ni Yihofa pasifanaˈay tamiyanan to Fangcalay Cudad, kako ato mamoetep a salikaka ako, mala Misawacayay Tamdaw ni Yihofa. Soˈlin o maomoyay kako, kawra maolahayho mitosil, pinaay miheca ci Samuil a padama takowanan.”

Kako aci Koloriya itiniay isaka 1959 miheca ka tosaan folad a mararamod, mahemekay kami mala cafay a misakafah. Miharatengay kami to saka tayraaw i Congpo matayal, isaka 1959 miheca ka pitoan folad misinsiay kami to tayal i Pitil. Itiya salikaka ci Simon Keraker pasowalay, caho pitahidang ko Pitil to mararamoday a matayal sanay. Soˈliˈlin hatira, cowa ka falic ko kalim niyam to saka tayraaw i Pitil, tahira i pina miheca ngaˈ malaˈosiay koni miharatengan niyam.

Sakalinahaw kami tayra i misaaliay to mitosilay a kilac, saka patikami hananay ko Congpo, to ngangaˈay talacowa kami, o tikami no Congpo pafeliay to cecay katayraan, oya Payen Pelaf no Arkansas. Itiya tosaay aca kasakopang itira, o cecay o kohecalay tamdaw a kasakopang, ora roma o “kohetingay tamdaw” a kasakopang. Pataynian i kohetingay tamdaw a kasakopang kami, maedeng 14 ko salikaka itira.

Wa fahekaˈen kita alatek, hano pasasiwatiken ko caay ka lecad ko fanges a salikaka a masaˈopo hani? O mapacieciay kami a mihaen to demak. O saˈosi no holic no kitakit koni, masasi romaay ko cengel no fanges a tamdaw, cowa ka ngaˈay a mala cafay a masaˈopo, kalalaˈed no finacadan pakidemay ko malatiˈilay a demak. Ano malisopsop ko caay ka lecad ko fanges a salikaka i, mipalakan no tao ko Kitakit Kasaˈopoan, soˈlinay mafekad ko mahaenay a demak. O kohetingay salikaka ano tayra i kitiraan no kohecalay tamdaw a mitosil i, alatek milepelan cangra a mipekpek. Mankora toha saka ngaˈayaw no mitosilay demak, midoedoan niyam ko holic, mitokel ano hacowaay mamafalic ko pakayraan.

Ano mitosil kami tahalifaay to saconged. Soˈliˈlin itiniay i kohetingay kilac kami a mitosil, kawra latekay malitemohay ko kohecalay a tamdaw, itiya oha kakaliki kami misaˈosi, sakapotoen ko pitosil cangranan ha, anca pasowalen to mararaway mikilim to tamdaw kami hanto a pasowal, ikor miliyas. Itira tora lalintadan, mahaenay ko pakayraan no romaroma kilac a mitosil.

O mamatayal kami to sakaˈorip, toloay limood no Padaka ko lifon itiya. Miasikay ci Koloriya, o cecay tawki ningra makahiyay pacafayen ako cingra, mihaen ngaˈ, maˈesal ko katayalan a toki. Pafelian no tawki kami to cecay aca patafoan to sakalahok, kalitosa sanay kami a komaen, maharek ngaˈ miliyasay. Tolipalipay patadoan ni Koloriya miaylong to rikoˈ no cecay lomaˈ, kako sa i, tayraay i papotal misawsaw to sasingaran, ato romaroma sapatorod no tawki a demak. Patadoan niyam misawsaw ko sasingaran no cecay kohecalay tamdaw, ilalomaˈay ci Koloriya ipapotalay kako a misawsaw. Misaromiˈaday kami a midemak, ngaˈ malaheciay, mansa palahokay ko cilomaˈay. Itiniay i lalomaˈ no lomaˈ ci Koloriya a komaen, kawra cowa pikihatiya to cilomaˈay a komaen, itiniay kako pitelian to tosiya a komaen. Mamaan saw, samanen ngaˈayay kaenen kora sakalahok, o ngaˈayay tamdaw kora cilomaˈay, edeng mafiyoray no itiyaay harateng no tamdaw, mafaloday no misafinacaday a rikec. Kina cecayay i piparoan to simal no tosiya, maharek a pasimal, licay han ako  koya matayalay tamdaw, to ngangaˈay ci Koloriya kalasaka dademak to kamaisiˈan hokira, samolihaw sanay minengneng takowanan, pasowal: “Mataˈetaay.”

O nokaˈorip itini i Payen Pelaf no Arkansa adihayay ko pasangar, kawra ngaˈayay ko nika cacawmaˈ ato salikaka, maolahay kami itini a mitosil. Tiya tangasa saho kami tayni i, itiniay i lomaˈ no cecay salikaka milafin, o padamaay sikawdan no kasakopang cingra. O fafahi ningra cowa ko Misawacayay Tamdaw ni Yihofa, saka pacekiwan ni Koloriya cingra. Caho ka halafin, pacekiwan ako ko fafahiyan wawa ato kadafo ningra. Ikor, o fafahi noya salikaka ato wawa ningra misaˈosiay to falocoˈ a midoko ci Yihofaan.

Itini i kasakopang no kohecalay salikaka, adihayay ko ngaˈayay widang, mitahidangay pakalafi tamiyanan, kawra ano toemanto ko romiˈad ngaˈ tayraay kami, toha sakacaaw ka ˈaraw no tao. Itiya, o KKK a mariˈangay a kasakapot tada matenakay, miowingay cangra to misafinacaday a harateng, marariday ira ko mikariˈangay a demak nangra. Maharatengay ako to cecay a pisakawasan a lisin nangra, maˈaraway ako ko cecay faˈinayan i potal no lomaˈ, sano KKK mariˈangay kapot ko caˈedong ningra, o kohecalay ko talopong, kohecalay ko kafafang, misaidahidahiay cingra. Soˈliˈlin maˈifowaay ko misafinacaday a pakayraan, kawra sidaˈitay ko salikaka tamiyanan. Patinakoen, sapirienangaw kami to taykay, kawra awaay ko payci, iraay ko cecay faˈinayan salikaka, micakayay toya tosiya niyam, ho ira ko sapitaykay a payci niyam. Ikorto no cecay folad, taˈangayay ko cidal tiya mitosil kami, ikor iraayho ko mipacekiwan, malahecito marorayay kami. Tahalomaˈ saan fahekaay a pakaˈaraw toya tosiya niyam i kaˈayaw no lomaˈ! Mikadepan i pisisitan to ˈorad ko kalidokap, sanay a mitilid: “Patikolento kamo toniya tosiya, mao sapakaolah tamowanan. Salikaka namo.”

Iraayho ko roma cowa ko mamatawal ako. Isaka 1962 miheca, macadaay ako ko satahidang to mamirienang to pahatatanamay to tayal no Hongti Kitakit, itiniay i Kakatimol no Lansing no Niwyok. O pahatatanamay to malohemay malitengay, kasakilac kantok ato kasapala kantok, cecayay folad ko pipahatatanam. ˈAyaw no macada ko satahidang, awaayto ko payci to nika awa no katayalan, hanaca na tayraayto kako i cecay tingwa a kosi a licayen no tawki, ano maala kako, wa o saka cecay a kohetingay tamdaw to mamatayal itira. Soˈlinay maalaay no kosi kako. Tayra kako mirienang to pahatatanamay ha anca tayra i kosi a matayal ha? Awaay ko payci ako tayra i Niwyok, saka sapisawadaw kako micada to sapahatatanam, tatayra i kosi a matayal. Soˈlinay haw i, papatikamiento ako pasowal to cowa ko mamirienang tora pahatatanamay. Kawra, ikor a mafekaday demak cowa ko mamatawal i hakelong no ˈorip ako.

Iraay ko cecay fafahiyan salikaka, cowa ko Misawacayay Tamdaw ni Yihofa ko faˈinay. To cecay dafak, tayniay pafeli to cecay tikami, ilalomaˈ matomesay ko payci. Nao saka ngaˈayaw ako tayra i Niwyok, cingra ato wawa ningra pacelemay tayra i takomokomodan a mifaliw to rengos. Sa ko sowal nora fafahiyan salikaka: “Ka tayra mihatatanam! Minokayto patelongen kami a pasifanaˈ.” Pasowalen ako ko tingwa  a kosi to ngangaˈay manayar to lima lipay ngaˈ tayra matayal kako, mana makahi kora kosi saw. Hay mamaan aki, samanen misetekayto kako to falocoˈ to tatayra i Niwyok. Rahekeran nanay kako to nika ecaka tayra i kosi a matayal.

Nohatini ci Koloriya ko papasowal to kaˈorip niyam i Payen Pelaf. “Tada maolahay kako tora pitosilan a kilac! 15 tahira 20 ko mipacekiwan ako tamdaw. To dafak pakaloma lomaˈay kami mitosil, ikor pasifanaˈay pacekiw to tamdaw, nolatekay tangasaay 11 ko toki to dadaya ngaˈ malaheci ko demak. Tada kahemekan ko mitosilay a demak, ano ngangaˈay padadotoc itira mitoisl, o lalipahak kako. O hahayien no mako, cowa ka tada maolah kako mifalic to faelohay a ˈinorong milisoˈ to kasakopang, nikawrira cowa ka hatira ko piharateng ni Yihofa.” Hay, iraay ko roma a saˈosi ni Yihofa.

Misinsiay kami to aitini i Payen Pelaf a mala mikiriwiˈay a misakafahay, nao mamakahi to mihayda tamiyanan sa ko harateng, samanen o kasapala kantok niyam, mitokelay to mamipadama kami to itiniay Tekas a pala midama to kasakopang, hanaca maolahay cingra itira kami mala mikiriwiˈay a misakafah. Tada ngaˈayay koni hatoki tayra a matayal sa kami, tatala han niyam, aawa sa ko caˈof no likakawa, caka patikami tamiyanan. Salikorto, macadaayto ko tikami, kawra mapanilnilay milisoˈ to kasakopang! Isaka 1965 miheca ka cecayan folad misatapang a milisoˈ, mapanilnilay ko salikaka ci Liyon Wifo a mala kasakilac kantok, nohatini o misatenokay tamdaw no Iing no Padaka a fenpo.

Calemcemay ko falocoˈ ako mala kasakilac a kantok. ˈAyaw no mapanilnil to cecay a miheca, kasapala kantok ci Yakop Tamposen misinanotay to hatatodong ako. Sidaˈitay cingra pasowal to sasalofen ako, halo mamipalahad to maanan a taneng ngaˈ pakaremo to kasakilac a demak. Satapangto milisoˈ to kasakopang i, mahapinangay ako to ciepocay ko sapaini a sowal no salikaka ci Yakop Tamposen, o saka cecay a mikapotay takowanan dademak a kasapala a kantok cingra, adihayay ko mananamay ako naitini toni madimadiay matenesay a salikaka.

Itiya toya lalintadan, cowa ka adihay ko pipahatatanam to kasakilac a kantok. Cecayay lipay kako mikotod to cecay kasakilac kantok, minengneng to pilisoˈ ningra to kasakopang, dotoc a lipay, miliyaw haca pacafay takowanan a milisoˈ to roma a kasakopang, minengneng to samaanay ko demak ako, halo pafeli to pinapina a sapaini sowal ato sakayat. Ikorto i, ao niyah sato ko mamisaˈicel. Maharatengayho ako mihaen a pasowal ci Koloriyaan: “Coko ngangaˈay itiniho kora salikaka pacafay kitaanan saw?” Kawra ikor mahapinangay ako ko cecay kalimelaan a demak, o tatihiay niyam a salikaka o ngangaˈay a padama tamiyanan, kawra oha mamakahi kami micada to pipadang nangra wangaˈ. Tada miakoˈiday kako toya na  mipadamaay takowanan a faˈinayan a salikaka, patinakoen oya na milisoˈay ko demak a salikaka ci Yakop Polang, atoya matayalay i Pitil a salikaka ci Foret Rusk, o kadofahay ko nalifetan a salikaka cangra.

Itiya, ˈifowaay a matenak ko misafinacaday a harateng. Patinakoen, ya milisoˈ kami to cecay niyaroˈ i Tinasi i, malitemohay ko pirarakat i lalan no KKK a kasakapot. Kina cecayay, mitosilay kami ato salikaka, pahanhanay i kakomaenan i fatad no lalan. Tatayra kako i kamaisiˈan, iraay ko cecay mariˈangay a faˈinayan mitoor takowanan, mafulatikay ko tireng ningra to saidahiyay ko kohecalay tamdaw sanay. Oraanto, o cecay kohecalay a salikaka mitooray micomod i kamaisiˈan, ikakaay ko nika takaraw ningra i takowanan atoya mariˈangay faˈinayan. Licay sa koya salikaka: “Salikaka Herte, iraay ko mifangafangay tisowanan han?” Sawad sanayto koya mariˈangay faˈinayan maisiˈ, sakaliki sato miliyas. Ikor no pina miheca mahapinangay ako, to nika pisakakinih to finacadan, lalangian cowa ko pakayniay i fanges no tamdaw, ao naitiniay ci Ataman a raraw ko saka haen. Mahapinangayho ako, ano o samaanayto ko fanges no salikaka, mahecaday kitaanan, kamayan o salikaka ita cangra, o ngangaˈay mikinafalah kita to ˈorip saki cangraanan.

33 miheca ko mitataliyokay a milisoˈay a demak niyam, lalomaˈ no 21 a miheca milisoˈay to kasapala. Tada matomesay ko sapalemed, macadaay ko adihayay a sapakalalok. Kawra iraayho ko roma sapalemed mitala tamiyanan. Isaka 1997 miheca ka faloan folad, o mihalakaan ako aci Koloriya malaˈosiayto! Matahidangay kami tayra i Pitil no Padaka a matayal, mataˈlifayto ko 38 miheca tona pisinsi niyam. Itiniay isaka 1997 miheca ka siwaan folad misatapang kami matayal i Pitil, nao harateng ako o tatayra aca mipadang to cecay liyad kami sa kako, ˈarawhan cowa ka hatini.

O saka cecay tayal ako itiniay i Kapot no Mitosilay, adihayay ko mananamay ako itira. O salikaka i Kapot no Mitosilay, misaysayay to misadakan a salicay no kasakilac kantok ato malohemay malitengay i polong no kitakit, o romaroma salicay tada ikemoday, caay ka dolo a saysayen. Miakoˈiday kako to pihadidi no salikaka a pahatatanam takowanan. Kawra, ano miliyaw tayra nohatini kako i Kapot no Mitosilay a matayal i, misaaliayho to sapadang no salikaka.

Kako aci Koloriya tada maolahay to tayal no Pitil. Mananamay pacelem lomowad kami to dafak, mansa kalikiay mananam to kaˈorip i Pitil. Itini i Kapot no Mitosilay to maedeng to cecay miheca, malo padamaay no Iing no Kapot no Mitosilay. Isaka 1999 a miheca, mapanilnilay kako malo Mikayatay Malohemay Malitengay i Congpo. Itini toniya ˈinorong, adihayay ko mananamay ako, masaka limelaan i, matongalay ko nika pasoˈlin no falocoˈ ako, o mikeriday to kasakopang no Krisciyang, cowa ko cima a salikaka, ao ci Yis Kristo.

Ano tikolen milomal ko hakelong no ˈorip, hato hatiraay ci Amosan ya mipairasolay ko nalifetan ako. O sapoeneray ko saˈaroan a pakaenay to siri ci Amos, midemakayho a militod to heci no sokon a kilang cingra, o kakaenen no manikaway tamdaw ko heci noni kilang. Soˈliˈlin o poeneray ko saˈaroan ni Amos, maˈaraway ni Yihofa cingra a minilnil malo mipairasolay, soˈlinay o matomesay a sapalemed koniya tayal. (Amos 7:14, 15) O wawa aca no maomahay kako, itiniay i Lipety mimingay a niyaroˈ a lomahad, ˈarawhan i, maˈaraway ni Yihofa kako, pafeli to caay ko mamaˈosi a sapalemed! (Taneng 10:22) Soˈlin o manikaway ko lalengawan ako, kawra kadofahay ko sapalemed i noˈadingoan, mataˈlifay ko niharatengan ako!