Lifru 1 Reyes 10:1-29

  • Saba cüpachi ülmen domo pemefi ta Salomón (1-13)

  • Salomón falinque fillem nierquei (14-29)

10  Tati ülmen domo ngünenielu Saba* allcüi Salomón ñi rume quimniengen, püramyefilu cai Chau Jehová ñi üi. Feimu cüpai ñi ramtucayafiel ta Salomón cüdaungechi dungu.  Ti domo puhui Jerusalén huaria mu. Fei compañnieyu fentren cüdaufe, camello cüpalnielu aceite balsamico,* fentren oro* ca falin-ngechi cura. Fei pepafi ti lonco ülmen Salomón ca feipifi com tañi raquiduamtucunieel.*  Salomón huiñoldunguleleyu* com tañi ramtun. Ti lonco ülmen quimniefui com tüfachi dungu ca com quimelelfi.  Ti ülmen domo ngünenielu Saba ngüneduami Salomón ñi rume quimchengen, ti ruca ñi deumael,  ti iyael mülelu tañi mesa mu ca chumngechi ñi anülen tañi pu cüdaufe mesa mu. Cafei chumngechi ñi cüdauquen pu serfiquelu iyael ca chumngechi ñi tucutuuquen. Ca ngüneduami tañi pu serfiquefilu pulcu ca ti lüpümngeelchi chalintucun* ñi hulqueel rumel mu Chau Jehová ñi ruca mu. Pefilu com tüfa rumeñma afmatulehuei.  Feiti domo feipifi ti lonco ülmen: “Tañi mapu mu allcün com tami femquen* ca tami quimchengen. Com rüfngei tati.  Iñche feyentuquelafun ñi feipingequen, fei cüpalu hula iñche, quisu tañi nge mu pefiñ. Com feipingelan ti dungu. Eimi quimchengeimi ca ricu chengeimi, tüfa doicülei tañi allcütuel iñche.  ¡Ayühun niei tami pu huentru ca ayühun niei tami pu cüdaufe! ¡Rumel müleingün eimi mu ca allcütumequei tami quimün!  Püramyengepe tami Chau Ngünechen Jehová. Ayüucülei eimi mu ca anümeimu Israel ñi ülmen huancu mu. Chau Jehová rumel piuqueyefi pu Israel che, feimu üitueimu tami lonco ülmen-ngeal, fei tami cüme juzgayal ca nor dungu mu ngünenieal”. 10  Fei hula tati domo elufi ti lonco ülmen 4.100 kilo oro,* rume fentren aceite balsamico ca falin-ngechi cura. Ti ülmen domo ngünenielu Saba elufi ti lonco ülmen Salomón rume fentren aceite, chumcaunorume cüpalngehuelai fentren aceite balsamico. 11  Hiram fentren farcu mu cüpali oro. Ofir lof mu entui chi oro, fentren sandalo pingechi mamüll ca falin-ngechi cura. 12  Sandalo mamüll mu ti lonco ülmen deumalelfi soporte Chau Jehová ñi ruca ca ti lonco ülmen ñi ruca. Fei ca deumalelfi pu ülcantufe arpa ca dungulhue nielu cuerda. Huelu feichi mu ca fantepu mu turpu cüpalngehuelai ca pengehuelai femngechi sandalo mamüll. 13  Ti lonco ülmen Salomón elufi tati ülmen domo ngünenielu Saba com tañi ayüel ca ñi ngillatuel. Cafei quisu tañi pin mu ca tañi fürenechen mu elufi itrofillem. Fei hula ti domo huiñotui tañi mapu mu quiñentrür tañi pu cüdaufe engün. 14  Fill tripantu ti lonco ülmen Salomón llouquefui 23.000 kilo oro peno,* 15  ca llouquefui chem ñi elueteu pu negociaquelu, ñi huehuel pu fendequelu, com pu lonco ülmen Arabia mapu mülelu ca pu gobernador. 16  Ti lonco ülmen Salomón deumai 200 fütraque escudo. Caque quiñeque escudo regle kilo oro* niepelafui reyülelu* ca chemcün engu.* 17  Ca deumai 300 pichique escudo.* Caque quiñeque escudo epu kilo oro* niepelafui reyülelu ca chemcün engu. Ti lonco ülmen elcünui escudo ti Ruca Líbano Mahuida pingelu. 18  Cafei ti lonco ülmen marfil mu deumai quiñe fütra ülmen huancu, re oro mu tacufi. 19  Mülefui cayu escalon ñi puhual ülmen huancu mu ca huente püle mülefui quiñe pichi techo reque chincülcülelu.* Ti huancu epuñpüle niei cheu ñi recültuhual lipang ca epuñpüle huitralei quiñe trapial. 20  Ca ti cayu escalon mu mülefui mari epu trapial huitralelu, fei quisuque cayu escalon mu epuñpüle mülefui quiñe trapial. Chem cangelu troquiñche no rume nielafui femngechi dungu. 21  Com ti copa nielu ti lonco ülmen Salomón orongei ca re oro mu deumangei com ti chemcün mülelu ti Ruca Líbano Mahuida pingelu. Ngelafui chem chemcün no rume platangelu. Salomón ñi antü mu falintungequelafui ti plata. 22  Lafquen mu ti lonco ülmen niei fentren farcu Tarsis mu cüpalu ca quiñentrür mülei Hiram ñi fentren farcu. Rupalu cüla tripantu, ti farcu Tarsis mu cüpalu cüpali oro, plata, marfil, mono ca pavo real. 23  Ti lonco ülmen Salomón doi ricungefui ca doi quimchengefui ta com caquelu mapu mülechi lonco ülmen mu. 24  Chau Ngünechen elufi quimün tañi piuque mu ta Salomón, feimu huall mapu mülechi pu che cüpa pemefi ta Salomón tañi allcütual ñi quimün. 25  Com pu che cüpaleleyu yehun:* plata chemcün, oro chemcün, tacun, hueichahue,* aceite balsamico, cahuellu ca mula. Fillque tripantu rupaquefui tüfa. 26  Salomón amulei ñi trapümfiel carretela* ca cahuellu.* Nierpui 1.400 carretela ca 12.000 cahuellu, mülequefui tati huaria cheu elcünungequefui carretela ca Jerusalén huaria mu, pülle cheu ñi mülen ti lonco ülmen. 27  Ti lonco ülmen ñi duam mu Jerusalén huaria mu mülefui fentren plata cura reque, ca mülefui fentren cedro mamüll sicomoro anümca reque mülelu Sefelá mapu.* 28  Salomón ñi pu cahuellu cüpalngei Egipto mapu mu. Ti lonco ülmen ñi pu negociante cullingün tunte* ñi falin ti tropel cahuellu.* 29  Quisuque carretela cüpalngelu Egipto mapu mu 600 siclo plata faliquefui ca quisuque pu cahuellu 150 siclo plata faliquefui. Fei hula fendelelngequei com pu lonco ülmen ñi nieel pu Het che* ca Siria ñi pu lonco ülmen.

Quimnieal

Cam: “Seba”.
Tüfa ta cüme nümün-ngechi aceite, quiñeque anümca meu entungei. Pünengequefui ñi lahuentungeal che ca perfume reque.
Ca lof mu: “Milla”.
Cam: “Com tañi nieel piuque mu”.
Ca lof mu: “Lloudunguleleyu”.
Ca lof mu: “Füchotun, mañumtun”.
Cam: “Feipin”.
Hebreo quehun feipilei: “120 talento”. Quiñe talento fanei 34,2 kilo. Ngüneduamnge apendice B14.
Hebreo quehun feipilei: “666 talento”.
Ca lof mu: “Fillem mu”.
Ca lof mu: “Deyülcülelu”.
Hebreo quehun feipilei: “600 siclo”. Quiñe siclo fanei 11,4 gramo. Ngüneduamnge apendice B14.
Pu adümquefilu arco pünequefuingün pichique escudo.
Hebreo quehun feipilei: “3 mina”. Diccionario mu ngüneduamnge “mina”. Ngüneduamnge apendice B14.
Ca lof mu: “Trincürcülelu”.
Ca lof mu: “Regalo”.
Ca lof mu: “Quehuahue”.
Ca lof mu: “Carro”.
Cam: “Püracahuellulelu”.
Cam: “Laf mapu”. Feita mu mülei pichique huincul.
Ca lof mu: “Chumte”.
Ca lof mu: “Fentren cahuellu”. Ca feipiafui chi: “Egipto ca Coa mapu mu. Ti lonco ülmen ñi pu negociante ngillaingün cahuellu Coa mapu”. ¿Coa fei ta Cilicia peno?
Cam: “Hitita”.