Lifru 2 Reyes 18:1-37

  • Ezequías, Judá ñi lonco ülmen (1-8)

  • Chumngechi hueungei pu Israel che (9-12)

  • Senaquerib lefcontufi ta Judá (13-18)

  • Ti rabsaque caiñetufi ta Chau Jehová (19-37)

18  Elá ñi fotüm, Hosea pingelu, Israel ñi lonco ülmen, yeniefui 3 tripantu tañi ngünenieel. Feichi mu Ezequías, tüfa ti lonco ülmen Acaz ñi fotüm, Judá mu tuulu, lonco ülmen-ngerpui.  Ezequías 25 tripantu niefui lonco ülmen-ngerpulu ca ngüneniei 29 tripantu Jerusalén mu. Tañi ñuque Abí pingei,* Zacarías ñi ñahue.  Cüme femquei Chau Jehová ñi adquiñ mu, chumngechi femi tañi cuifi lacu* David.  Entufi fillque ngillatuhue, teifücafi pu huitracünuelchi cura poyengequelu ca apümcafi ti orcon mamüll ñi poyengequeel.* Cafei rüngümcafi ti cobre filu ñi deumael Moisés. Feichi mu pu Israel che amulei ñi hulquen fitrun* chalintucun* ca üitufingün filu adentun* cobrengelu.*  Ezequías maneluhui Chau Jehová mu, Israel ñi Ngünechen. Com Judá ñi pu lonco ülmen mu turpu ngequelafui lonco ülmen quisu reque.  Püntütripalai* Chau Jehová mu. Fentecünulai ñi inanieafiel. Feyentufi Chau Jehová ñi huercün dungu tañi elufiel ta Moisés.  Ca Chau Jehová quelluqueyu. Com tañi femün mu pengeli ñi quimchengen. Feyentuhuelafi ca serfihuelafi Asiria ñi lonco ülmen.  Hueufi pu Filistea che, cafei Gaza ca tañi mapu, tati adquintuhue ca tati huaria nielu fütra cura malal.*  Ti lonco ülmen Ezequías yeniefui 4 tripantu tañi ngünenieel, cafei Hosea, tüfa Elá ñi fotüm, Israel ñi lonco ülmen, yeniefui 7 tripantu tañi ngünenieel. Feichi mu Salmanasar, tüfa Asiria ñi lonco ülmen, lefcontumefi ta Samaria ca hualloñmafi.* 10  Epe 3 tripantu rupalu nüfingün ta Samaria. Ezequías yeniefui 6 tripantu tañi ngünenieel, cafei Hosea, Israel ñi lonco ülmen, yeniefui 9 tripantu tañi ngünenieel. Feichi mu Samaria nüngerpui. 11  Fei hula Asiria ñi lonco ülmen camapu yefi pu Israel che, Asiria mapu mu. Elcünufi engün Halá lof ca Habor huaria mu, ina Gozán leufü püle, ca pu Media che ñi fillque huaria. 12  Femngechi rupaingün allcütunolu cai engün tañi Chau Ngünechen Jehová ñi dungu, inalaingün tañi eldungu, com tañi huercüel Moisés, Chau Jehová ñi cüdaufe. Allcütulaingün ca feyentulaingün rume. 13  Ti lonco ülmen Ezequías yeniefui 14 tripantu tañi ngünenieel. Feichi mu Asiria ñi lonco ülmen, Senaquerib pingelu, lefcontumefi ca nüfi Judá ñi fillque huaria nielu fütra cura malal. 14  Feimu Ezequías, Judá ñi lonco ülmen, feipifalfi quiñe dungu Asiria ñi lonco ülmen Lakís mu mülelu: “Huesa femün. Amutunge ca eluayu com tami feipiel”. Asiria ñi lonco ülmen dicümtucufi* ta Ezequías, Judá ñi lonco ülmen, tañi eluaeteu 10 mil 260 kilo plata* ca mil 26 kilo oro.* 15  Feimu Ezequías huli com ti plata mülelu Chau Jehová ñi ruca ca cheu ñi ngülümel falinque fillem ti lonco ülmen ñi ruca mu. 16  Feichi mu, Ezequías, Judá ñi lonco ülmen, entufi* ti puerta mülelu Chau Jehová ñi ruca mu ca tati orcon puerta taculelu oro meu. Ca elufi Asiria ñi lonco ülmen. 17  Fei hula Asiria ñi lonco ülmen huercüfi ti tartan,* ti rabsaris* ca ti rabsaque.* Cafei Lakís huaria mu huercüfi fentren hueichafe* ñi amual Jerusalén mu, cheu ñi mülen ti lonco ülmen Ezequías. Amuingün Jerusalén mu ca mülepuingün ina huitrunco püle. Feiti huitrunco puhui cheu ngülümngequei co huechuñ püle, ca mülei ti rüpü mu puulu cheu ñi cüchaquen tacun pu che. 18  Mütrümngei* ti lonco ülmen ñi tripayal, huelu trafmefingün pu huentru Eliaquim, Sebná ca Joá. Eliaquim, Hilquías ñi fotüm, adcünuquefui ti lonco ülmen ñi ruca.* Sebná fei tati secretario. Joá, Asaf ñi fotüm, huirintucuquefui chem ñi rupan ti troquiñ mapu mu. 19  Feimu ti rabsaque feipifi engün: “Fürenemuchi, feipiafimün ta Ezequías: ‘Tüfa ñi feipin ti fütra lonco ülmen, Asiria ñi lonco ülmen: “¿Chemu fente maneluucüleimün? 20  Eimi feipimi ‘Nien quimün ca pepiluhun tañi hueichayal’. Huelu tami feipin falilai tati. Eimün, ¿inei mu maneluhuimün tamün cüpa caiñetumuafiel? 21  Eimi maneluucüleimi Egipto tami quelluaeteu. Tüfa quiñe trafolechi rüngi reque felei. Quiñe che recüluule tüfa mu, dipoconai ca chüngarconai tañi cuhu mu. Ti Faraón, Egipto ñi lonco ülmen, femngechi femquefi com pu maneluulu quisu mu. 22  Eimün feipimün ‘Maneluuqueiñ taiñ Chau Ngünechen Jehová mu’. Huelu, ¿Ngünechen mai ngen-ngefui pu yamfal mülehue* ca tati fillque altar ñi entuel Ezequías? Cafei Ezequías feipifi ta Judá ca Jerusalén ‘Tüfachi altar mülelu Jerusalén mu mülei tamün pochongnagal’,* ¿felei no am?”’. 23  Feimu eimi ca tañi ñidol, Asiria ñi lonco ülmen, eldungucünuaimu: eluayu 2 mil cahuellu nielmi fentren che ñi püracahuelluafiel. 24  Eimi maneluhulmi Egipto ñi carretela* ca tañi pu püracahuellulelu mu, ¿chumngechi eluafimi ñi huiño huitrautual quiñe gobernador rume ñi nieel tañi ñidol, tati doi illamfalngelu tañi pu cüdaufe mu? 25  ¿Cüpapen mai ñi apümcayafiel tüfachi mapu, fei tañi feipinoeteu Jehová? Jehová ta feipieneu: ‘Lefcontuafimi feichi mapu ca apümcayafimi’”. 26  Rupalu tüfa Eliaquim, tüfa Hilquías ñi fotüm, cafei Sebná ca Joá feipifingün ti rabsaque: “Fürenemuiñ, dungumuaiñ iñchiñ, tami pu cüdaufe, arameo quehun mu,* iñchiñ adümquefiyiñ. Dungumulayaiñ pu judio ñi quehun dungu mu, ca allcütumequei pu che mülelu ti fütra cura malal mu”. 27  Huelu ti rabsaque feipi: “Tañi ñidol, ¿huercüpeneu mai tamün feipiafiel tüfachi dungu eimün ca tamün ñidol müten? ¿Cümenoafulu ñi allcütual pu anülelu fütra cura malal mu? Tüfa engün iyai tañi me ca pütocoai tañi huilleñ quiñentrür eimün”. 28  Ti rabsaque huitrapürai ca huirari pu judio ñi quehun dungu mu: “¡Allcütumün ñi feipin ti fütra lonco ülmen, Asiria ñi lonco ülmen! 29  Tüfa tañi feipin ti lonco ülmen: ‘Eluulayaimün tamün ngünencayaeteu Ezequías. Fei montul-layaimünmeu iñche tañi cuhu mu. 30  Tamün maneluhual Jehová mu Ezequías feipiaimünmu: “Chau Jehová rüf montulaiñmu. Asiria ñi lonco ülmen hueulayafi tüfachi huaria”. 31  Huelu allcütulayafimün ta Ezequías. Tüfa tañi feipin Asiria ñi lonco ülmen: “Caiñetumuhuelayan ca eluumün tamün hueungeal. Femngechi com eimün iyaimün ti fün hulquelu tamün anüm ofad ca tamün higuera. Cafei pütocoaimün quisu tamün rünganco mu.* 32  Fei cüpali hula, yehuaiñ quiñe mapu mu tamün mapu reque felelu. Feichi mapu hulquei quetran, hue pulcu, cofque, anüm ofad, olivo ca miel.* Amuleai tamün mongelen, lalayaimün. Allcütulayafimün ta Ezequías. Feipilu ‘Chau Jehová montulaiñmu’, ngünencaeimünmeu. 33  Pu troquiñche ñi dios montul-lafingün tañi mapu Asiria ñi lonco ülmen tañi cuhu mu, ¿felelai? 34  ¿Cheu mülei Hamat ca Arpad ñi pu dios? ¿Cheu mülei pu dios ñi nieel Sefarvaim, Hená ca Ivá? ¿Quisu engün montulfingün ta Samaria iñche tañi cuhu mu? 35  Tüfachi fillque troquiñche ñi pu dios, ¿montulpefi mai tañi mapu iñche tañi cuhu mu? Fei Jehová, ¿montulpeafi mai ta Jerusalén iñche tañi cuhu mu?”’”. 36  Huelu pu che dungulai, chem pilaingün rume. Ti lonco ülmen feipifilu cai tati pu che “Huiñoldungulayafimün engün”.* 37  Fei Eliaquim, Sebná ca Joá huichafcalen* ñi tacun pemefingün ta Ezequías ca feipifingün chem ñi feipin ti rabsaque. Eliaquim, Hilquías ñi fotüm, adcünuquefui ti lonco ülmen ñi ruca.* Sebná fei tati secretario. Joá, Asaf ñi fotüm, huirintucuquefui chem ñi rupan ti troquiñ mapu mu.

Quimnieal

Ca feipingequei Abías.
Ca lof mu: “Cuifi che”.
Diccionario mu ngüneduamnge “orcon mamüll ñi poyengequeel”.
Ca lof mu: “Pitrun”.
Ca lof mu: “Füchotun, mañumtun”.
Ca lof mu: “Filu idolo”.
Cam: “Ca üitufingün Nehustán”.
Ca lof mu: “Hudatripalai”.
Ca lof mu: “Muralla”. Tüfa cüpa feipi, com püle mülefule pichin che cam fentren che.
Ca lof mu: “Huallmafi”.
Ca lof mu: “Fülümtucufi, obligafi”.
Hebreo quehun feipilei: “300 talento plata”. Quiñe talento fanei 34,2 kilo. Ngüneduamnge apendice B14.
Ca lof mu: “Milla”. Hebreo quehun feipilei: “30 talento oro”.
Hebreo quehun feipilei: “Catrüfi”.
Cam: “Loncolechi soltau”.
Ca lof mu: “Quehuafe, aucafe”.
Cam: “Falin huentru serfiquelu pulcu”.
Cam: “Falin huentru cüdauquelu ülmen ruca mu”.
Ca lof mu: “Ngütrümngei”.
Cam: “Ülmen ruca”.
Ca lof mu: “Respetafal mülehue”. Hebreo quehun feipilei: “Huechuñ mülechi mülehue”. Diccionario mu ngüneduamnge “huechuñ mülechi mülehue”.
Ca lof mu: “Lloyünagal, ponornagal”.
Ca lof mu: “Carro”.
Cam: “Siriaco quehun mu”.
Ca lof mu: “Hufco, pozoco mu”.
Ca lof mu: “Moshcon, mishqui”.
Ca lof mu: “Lloudungulayafimün engün”.
Ca lof mu: “Huicürcalen”.
Cam: “Ülmen ruca”.