Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

TROQUIÑ ÑI CHILLCATUNGEAL 30

ÜLCANTUN 36 Cuñiutucuafiyiñ taiñ piuque

¿Chem quimürpuafuiñ pu lonco ülmen Israel mu?

¿Chem quimürpuafuiñ pu lonco ülmen Israel mu?

“Eimün ca huiño ngüneduamaimün ñi trürnon quiñe nor che ca quiñe huesa che, ñi trürnon quiñe poyequefilu ta Chau Dios ca quiñe femquenolu” (MAL. 3:18).

¿CHEM QUIMAIÑ?

Ngüneduamaiñ Jehová chumngechi juzgaquefui pu lonco ülmen Israel mu. Fei quimaiñ chumngechi ayühuelafuiñ Jehová famülque mu.

1, 2. ¿Chem feipi Biblia quiñeque lonco ülmen Israel mu?

 BIBLIA nütramcai doi 40 huentru mu ngüneniequefilu Israel. a Com feipieiñmu quiñeque dungu ñi femün engün. Quiñeque cümeque lonco ülmen femingün huesaque dungu. Raquiduamaiñ ti lonco ülmen David mu. Jehová feipi quisu meu: “Tañi cüdaufe David [...] cümeque dungu müten femi iñche tañi adquiñ mu” (1 Rey. 14:8). Huelu quiñe antü cudumfi quiñe domo fütangelu ca langümfalfi feitachi domo ñi füta quiñe hueichan mu (2 Sam. 11:4, 14, 15).

2 Ca mülequefui huesaque lonco ülmen femlu cümeque dungu. Peaiñ tañi femün ta Rehoboam, ¿chem pi Jehová quisu meu? Feipi: “Huesaque dungu femi” (2 Crón. 12:14). Huelu ca femi cümeque dungu. Quiñe rupa, Jehová feipifi ta Rehoboam ñi quehuanoafiel ti mari troquiñ Israel mu ca eluafimi tañi quisutu dullial tañi rey pifi. Fei Rehoboam femi tañi feipieteu ta Jehová. Cafei cüme elcünufi quiñeque huaria tañi nehuencüleal, femngechi ñi chumnoaeteu tañi pu caiñe (1 Rey. 12:21-24; 2 Crón. 11:5-12).

3. ¿Chem ramtuhuafuiñ? Ca, ¿chem peaiñ tüfachi troquiñ mu?

3 Com ti pu lonco ülmen femingün cümeque dungu ca huesaque dungu, fei ¿chumngelu am Jehová feipi quiñeque ñi norngen, caquelu ñi norngenon? Tüfachi troquiñ mu inaduamaiñ cüla dungu mu ñi inaduamqueel Jehová. Hunelu mu, ¿rüf piuqueyequepefui mai Jehová? Epu, huesa femün mu ¿rüf tañi piuque mu huiñoduamtuquepefui mai? Ca cüla, ¿cüme serfiniepefui mai Jehová chumngechi tañi ayüqueel? Cüme inaduamfiliyiñ tüfa, quimaiñ chumngechi taiñ ayühuelafiel Jehová.

COM PIUQUE MU PIUQUEYEAFIYIÑ JEHOVÁ

4. ¿Chumquefuingün cümeque lonco ülmen huelu chumquefuingün huesaque lonco ülmen?

4 Pu lonco ülmen com piuque mu piuqueyefilu Jehová ayühuelfingün. b Ti cüme rey Jehosafat quintufi ta Jehová com tañi piuque mu (2 Crón. 22:9). Biblia ca nütramcai Josías mu. Feipi: “Petu ñi mülenon quisu, ngequelafui quiñe rey no rume quisu reque, ñi huiñotun Jehová mu com ñi piuque mu” (2 Rey. 23:25). ¿Chem piafuiñ cai Salomón mu? Epe aflu tañi ngünenieel, com piuque mu serfilafi tañi Chau Ngünechen Jehová (1 Rey. 11:4). Cangelu huesa lonco ülmen, Abiyam pingelu, ca femngechi com piuque mu serfilafi tañi Chau Ngünechen Jehová (1 Rey. 15:3).

5. Quiñe che com piuque mu serfiquefilu Jehová, ¿chumquei?

5 Quiñe che com piuque mu serfiquefilu Jehová, ¿chumquei? Serfiquefi Jehová, huelu obligangequelai ñi femal, cüme duam mu femquei. Fente tañi piuqueyefiel ca yamniefiel Jehová serfiquefi. Ca com tañi mongen mu piuqueyeniefi Jehová ca yamniequefi.

6. ¿Chumafuiñ taiñ com piuque mu serfinieafiel Jehová? (Proverbios 4:23; Mateo 5:29, 30).

6 ¿Chumngechi inayentuafuiñ pu cümeque lonco ülmen, femngechi taiñ serfinieafiel Jehová com taiñ piuque mu? Famentuafiyiñ com huesaque dungu taiñ püntünentuafeteu Jehová mu. Mülei taiñ cuñiutucuhual chem taiñ pequeel ca chem taiñ femqueel. Ca mülei quiñeque che rume hunentucuquefilu ti plata, fei engün hueniyelayafiyiñ, cüme raquiduamaiñ inei taiñ hueniyeafiel. Ngüneduamliyiñ quiñeque dungu taiñ pichiquen püntünentumequeteu Jehová mu, pürüm cacünutuaiñ taiñ raquiduam, femngechi piuqueyenieafiyiñ ta Jehová (papeltunge Proverbios 4:23; Mateo 5:29, 30).

7. ¿Chumngelu am fente falin-ngei taiñ famentuafiel com dungu taiñ püntünentuafeteu Jehová mu?

7 Epu rume raquiduam tuculayaiñ taiñ piuque mu. Cuñiutucuunoliyiñ, raquiduamafuiñ: “Iñche serfiniefili müten Jehová, chem no rume famentulayaeneu quisu meu” piafuiñ. Feita rüfngelai llemai. Raquiduamnge tüfa: hutrengele, puutuliyiñ taiñ ruca mu, cütraltuafuiñ. Huelu nülacünuliyiñ ti puerta, conpuafui ti hutre, femngechi eñumlayafui ti ruca. Feimu mülei taiñ cerracünuafiel ti puerta, femngechi ñi eñumal ti ruca. Feita trürümafuiñ chumngechi taiñ hueniyefiel ta Jehová, mülei taiñ femal cümeque dungu taiñ doi fülconal Jehová mu. Huelu chumngechi taiñ cerrafiel ti puerta ñi connoal ta hutre, ca femngechi cerrayafiyiñ reque ñi conpunoal huesa raquiduam taiñ piuque mu ca taiñ püntünentunoaeteu Jehová mu (Efes. 2:2).

HUIÑODUAMTUAIÑ TAIÑ CULPAN MU

8, 9. David ca Ezequías norümtungelu engu, ¿chumingu? (Inaduamnge ti adentun).

8 Ti hunen parrafo mu inaduamiyiñ David tañi fütra culpan. Natán norümtueyu, feipieyu ñi chum duamcülen Jehová tañi huesa culpan mu, fei David ñom piuque mu huiñoduamtui (2 Sam. 12:13). Huelu David huiñoduamtulai re tañi cüme duamelafiel Natán ca tañi castigangenoal. Tañi feipin David Salmo 51 mu pengeli tañi rüf repentiutun (Sal. 51:3, 4, 17, huenuntu meu ti versiculo 1).

9 Ti lonco ülmen Ezequías ca culpai Jehová mu, Biblia feipi: “Tañi piuque mallmahurpui, feimu Chau Dios illcutueyu ca illcutufi Judá ca Jerusalén” (2 Crón. 32:25). ¿Chumngelu mallmahurpui? ¿Tañi riculpefeteu mai ta Jehová? ¿Tañi quellueteu mu ñi huehuafiel pu Asiria che? ¿Cam tañi tremoltueteu mu quiñe huesa cutran mu? ¿Feimu mallmaupelai ta Ezequías? Fente tañi mallmahun mu peno, pengelelfi tati pu Babilonia che fente tañi ricungen. Feimu ti profeta Isaías feipieyu Jehová tañi lladcülen quisu meu (2 Rey. 20:12-18). David reque, Ezequías ñom piuque mu huiñoduamtui (2 Crón. 32:26). Fei, ¿chem feipi Jehová Ezequías mu? “Cüme femquei Chau Jehová ñi adquiñ mu” pi (2 Rey. 18:3).

David ca Ezequías norümtungelu tañi culpan mu, ñom piuque mu huiñoduamtuingün. (Inaduamnge parrafo 8, 9).


10. Norümtungelu ta Amasías, ¿chumi?

10 Ti lonco ülmen Amasías femfulu rume cümeque dungu, huelu com tañi piuque mu femlai (2 Crón. 25:2). ¿Chumngelu feipiafuiñ? Quellueteu ta Jehová ñi huehuafiel pu Edom che, Amasías eluhui tañi püramyeafiel fei engün ñi pu dios. c Quiñe profeta norümtueyu, huelu Amasías pilai ñi allcütuafiel, fei feipifi ñi amutual (2 Crón. 25:14-16).

11. ¿Chumafuiñ Jehová taiñ perdonayaeteu? (2 Corintios 7:9, 11; ca inaduamnge ti adentun).

11 ¿Chem quimeltueiñmu ñi femün tüfachi pu lonco ülmen? Culpaliyiñ, huiñoduamtuaiñ ca cuñiutucuhuaiñ taiñ femhuenoal. Cafei norümtueliyiñmu pu loncolelu pichiquen dungu mu rume, ¿illcutuniepeneu engün mai? pilayaiñ ca piuqueyehuelaeneu ta Jehová pilayaiñ. Ti pu cümeque lonco ülmen rume duamniefuingün tañi ngülamtungeal ca ñi norümtungeal (Heb. 12:6). Feimu norümtungeliyiñ, ¿chumaiñ? Hunelu mu, ñom piuquengeaiñ. Epu, cüme elcünutuaiñ taiñ raquiduam. Ca cüla, com piuque mu serfinieafiyiñ Jehová. Huiñoduamtuliyiñ taiñ huesa femün mu, Jehová perdonayaiñmu (papeltunge 2 Corintios 7:9, 11).

Norümtungeliyiñ, ¿chumaiñ? 1) Ñom piuquecünuhuaiñ, 2) cacünutuaiñ taiñ raquiduam, ca 3) com piuque mu amuleaiñ taiñ serfinieafiel Jehová. (Inaduamnge parrafo 11). f


SERFIAFIYIÑ JEHOVÁ CHUMNGECHI TAÑI AYÜQUEEL

12. ¿Chem falin dungu femquefuingün pu cümeque lonco ülmen?

12 Pu cümeque lonco ülmen serfiquefuingün Jehová chumngechi ñi ayüqueel, ca quelluquefingün pu che tañi ca femngechi femal. Quiñeque mu huelulcauquefuingün, huelu serfiquefuingün Jehová müten. Ca com tañi nehuen mu apümcafingün coilaque dios ñi adentun. d

13. ¿Chumngelu am Acab nor che pilaeyu Jehová?

13 Huesaque lonco ülmen re huesaque dungu femlaingün, ca femingün cümeque dungu. Por ejemplo, ti huesa rey Acab quimlu quisu ñi duam mu ñi langümngen ta Nabot, huesa duami ca ñom piuquecünuhui reque (1 Rey. 21:27-29). Cafei deumafi fentren huaria ca huehui fentren hueichan Israel ñi duam mu (1 Rey. 20:21, 29; 22:39). Huelu ¿Jehová chumngelu am nor che pilafi ta Acab? Acab tañi domo ñi duam mu fentren huesaque dungu femi ñi poyengeal coilaque dios Israel mu, fei turpu huiño huitrautulai tañi huesa femün mu (1 Rey. 21:25, 26).

14. 1) Ti lonco ülmen Rehoboam, ¿chumngelu am Jehová norngenolu troquieyu? 2) ¿Chem femquefui tati huesaque lonco ülmen?

14 Ca nütramcayaiñ Rehoboam mu. Tati parrafo epu mu peiñ ngünenielu Rehoboam femi fentren cümeque dungu. Huelu nehuen-ngerpulu tañi reycülen, inahuelafi Jehová ñi huercün dungu ca püramyerpufi coilaque dios (2 Crón. 12:1). Femngechi püramyerpufi Jehová ca püramyerpufi coilaque dios (1 Rey. 14:21-24). Rehoboam ca Acab quisu engu müten poyerpulafi coilaque dios, caquelu huesaque lonco ülmen ca femingün ca ngüchalturpuquefingün caquelu ñi femal. Feimu quiñe lonco ülmen cüme serfiquefilu Jehová norngei piquefeyu Jehová, femnofule norngelai piquefeyu.

15. Jehová, ¿chumngelu am fente falintuquei ñi cüme serfingeal?

15 ¿Chau Jehová chumngelu am fente falintuquefui chumngechi ñi serfingeal? Quiñe dungu, pu ngünenielu Israel mu elfalcünungeingün tañi quelluafiel pu che ñi cüme serfiafiel ta Jehová. Ca dungu, pu che inanierpufilu coilaque dios, caquelu culpan dungu mu conquefuingün ca huesalcaquefuingün caquelu che (Os. 4:1, 2). Cafei pu lonco ülmen ca pu Israel che dullingefuingün tañi serfiafiel Jehová müten. Feimu inanierpufilu coilaque dios, Biblia feipi fei engün ñihuañpequefingün reque ta Jehová (Jer. 3:8, 9). Quiñe huentru cam quiñe domo ñihuañpefile tañi compañ, rume huesalcayafui ca hueñancülafui. Ca femngechi quiñe che püntütripale Jehová mu ca inanierpufile coilaque dios, ca rume huesalcayafui ca hueñancülafui ta Jehová (Deut. 4:23, 24). e

16. Chau Jehová mu, ¿chem dungu mu quimfalngequei tati nor che ti huesa che mu?

16 ¿Chem quimeltueiñmu tüfa? Famentuafiyiñ chem dungu rume nüucülelu coilaque religion mu. Femlayaiñ müten, ca serfiafiyiñ Jehová chumngechi ñi ayüqueel ta quisu ca cüdahuelnieafiyiñ. Ti profeta Malaquías cüme pengeli chem raquiduamquei Jehová tüfachi dungu mu, feipi: “Eimün ca huiño ngüneduamaimün ñi trürnon quiñe nor che ca quiñe huesa che, ñi trürnon quiñe poyequefilu ta Chau Dios ca quiñe femquenolu” (Mal. 3:18). Iñchiñ ayüafuiñ taiñ nor che piaeteu ta Jehová. Feimu culpan chengeliyiñ ca huelulcauliyiñ rume, eluulayaiñ chem no rume taiñ püntünentuaeteu Jehová mu. Serfihuenofiliyiñ Jehová, ca culpaqueiñ tati.

17. ¿Chumngelu am cuñiutucuhuaiñ inei engu taiñ niehual?

17 Eimi cauchulelmi, ayünielmi tami nieal quiñe afcadi, Malaquías tañi feipin rume quelluafeimu tami cüme dullial. Raquiduamnge tüfa, quiñe che müna cüme piuquengeafui, huelu serfinienofile ta Jehová, ¿nor che piafeyu ta Jehová? (2 Cor. 6:14). Niehulmu, ¿quellupeafeimu mai tami doi cüme hueniyeafiel Jehová? Raquiduamnge ti rey Salomón. ¿Fentren tañi pu domo cüme piuquengequepelafui? Huelu serfiquelafingün Jehová, femngechi ñochiquechi famentuñmafi ñi piuque ta Salomón ñi serfihuenoafiel ta Jehová ca ñi inanierpuafiel coilaque dios (1 Rey. 11:1, 4).

18. Pu chau, ¿chem mülei ñi enseñalelafiel tañi pu yall?

18 Eimün pu chau, Biblia mu pengelelafuimün tamün yall pu lonco ülmen ñi rupan. ¿Chumal am? Femngechi ñi ayüal engün ñi serfiafiel Jehová. Quimelelfimün tamün yall inei engün am cüme llouquefui Jehová: feiti pu lonco ülmen tañi rüf serfiqueteu. Ca quelluafimün ñi ca femngechi femal. Eimün tamün chaungen, pengelelafimün tamün yall chem am ta doi falin-ngei tamün mongen mu: estudiayal Biblia, amual trahun mu ca tamün amuldungual (Mat. 6:33). Femnolmün, tamün yall serfiafingün Jehová eimün tamün femmequen müten, huelu rüf piuque mu no. Femngechi, rupale ta antü falintuhuelayafuingün tañi serfiafiel Jehová cam püntütripayafuingün cütu quisu mu.

19. Quiñe che püntütripale Jehová mu, ¿huiñotuafui? ¿Chumngelu am? (Ca inaduamnge ti huichulechi dungu “ Eimi huiñotuafuimi Jehová mu”).

19 Quiñe che püntütripale Jehová mu, ¿turpu hueniyetulayafui ta Jehová? Femlai. Feiti che huiñoduamtuafui ca huiño hueniyetuafui Jehová. Hunelu mu, ñom piuquecünuhuai ca cüme duam mu eluhuai ñi norümtuaeteu pu loncolelu (Sant. 5:14). Tüfa cüdaungei llemai, huelu ¿falin-ngenoafulu am taiñ hueniyetuafiel Jehová?

20. Inayentufiliyiñ cümeque lonco ülmen, ¿chumngechi chengeaiñ Jehová ñi adquiñ mu?

20 Feimu llemai, ¿chem quimeltun entuiñ tüfachi troquiñ mu? Iñchiñ inayentuafuiñ pu cümeque lonco ülmen Israel mu. ¿Chumngechi am? Piuqueyeafiyiñ Jehová com taiñ piuque mu, huiñoduamtuaiñ taiñ culpan mu ca huiño femhuelayaiñ. Ca loncontucuaiñ tüfa: rume falin-ngei taiñ serfiafiel Jehová müten. Eimi serfifilmi Jehová ca püntütripanolmi quisu meu, fei nor chengeaimi Jehová tañi adquiñ mu.

ÜLCANTUN 45 Tañi piuque ñi raquiduamqueel

a Tüfachi troquiñ mu nütramcayaiñ “pu lonco ülmen Israel mu” ngüneniefilu Jehová tañi pu che. Quiñeque ngüneniefuingün ti epu troquiñche Judá mu. Caquelu ngüneniefuingün ti mari troquiñche Israel mu. Quiñeque com ngüneniefuingün ti mari epu troquiñche.

b FALIN DUNGU: Biblia nütramcalu piuque, ¿chem cüpa feipi? Chem taiñ raquiduamqueel, taiñ ayüqueel, taiñ adümuhun, com taiñ nieel piuque mu.

c Cuifi mu, pu lonco ülmen judiongenolu nüfilu quiñeque huaria, huimtulefuingün ñi püramyeafiel feichi pu che ñi pu dios.

d Ti lonco ülmen Asá fütra culpai (2 Crón. 16:7, 10). Huelu Biblia feipi quisu femi Jehová tañi ayüqueel. Jehová huercüfilu ñi profeta ñi norümtuaeteu, Asá allcütulaeyu, ¿rupachi antü mu repentiupetulai? Jehová doi falintufi ñi femün cümeque dungu tañi huelulcan mu. Asá poyequefui Jehová müten, huelu eluhui ñi apümcayafiel fillque coilaque adentun ñi niequefel pu Israel che (1 Rey. 15:11-13; 2 Crón. 14:2-5).

e Moisés ñi ley mu, ti hunen epu huercün dungu feipi ñi püramyengenoal inei no rume ca chem no rume, Jehová müten (Éx. 20:1-6).

f ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN? Quiñe hueche loncolelu raquiduamcülei quiñe peñi ñi fente putuquen, fei nütramcafi. Ti peñi ñom chengei, llohui tañi norümtungen, cacünutui tañi raquiduam ca cüme serfiniefi Jehová.