Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

TROQUIÑ ÑI CHILLCATUNGEAL 45

Hueluconque rüf piuqueyeniehuaiñ

Hueluconque rüf piuqueyeniehuaiñ

“Hueluconque nor piuqueyehuaimün ca cutranpiuqueyehuaimün” (ZAC. 7:9).

ÜLCANTUN 107 Chau Dios tañi piuqueyen inayentufali

¿CHEM QUIMAIÑ? *

1, 2. ¿Chemu huelucontu rüf piuqueyeuqueiñ?

¿CHEMU nor piuqueyequefiyiñ taiñ pu peñi ca taiñ pu lamngen? Peafiyiñ chem pin ta Biblia. “Tami nor piuqueyen ca tami manelfalngen famtripaquilpe eimi mu [...]. Femngechi tuteafimi ta Chau Dios ca tati pu huentru”. Ca feipi: “Quiñe cüme huentru quisutu cümelcauquei”. Ca: “Tati nehuentu quintuquelu nor dungu ca ti nor piuqueyen, rumel mongeleai” (Prov. 3:3, 4; 11:17; 21:21).

2 Taiñ pefiel, feimu ¿chemu Biblia feipi taiñ rüf piuqueyecheal? Quiñe, rüf piuqueyefiliyiñ taiñ pu peñi ca taiñ pu lamngen, Jehová rume falintuaiñmu. Epu, rüf piuqueyechen mu iñchiñ, cümeque dungu llouqueiñ. Quiñe tüfa fei ta rumel nierpuafuiñ cümeque hueni. Ca cüla, nor piuqueyecheliyiñ, cümeque dungu llohuafuiñ cüpalechi antü meu. Quiñe tüfa ta rumel mongen nierpuafuiñ. Huelu feitachi dungu mu müten femquelaiñ. Huelu mai, inaquefiyiñ Chau Jehová ñi ngülam. Quisu llemai feipieiñmu taiñ hueluconque rüf piuqueyehual ca cutranpiuqueyehual (Zac. 7:9).

3. ¿Chem ramtun huiñoldunguaiñ tüfachi troquiñ mu?

3 Feitachi troquiñ mu, ngüneduamaiñ tüfa: ¿inei rüf piuqueyeafiyiñ? ¿Chem quimürpuafuiñ Rut tañi femün? ¿Chumngechi rüf piuqueyehuafuiñ fachantü? ¿Chem cümeque dungu llohuafuiñ, rüf piuqueyeuliyiñ?

¿INEI ENGÜN AM RÜF PIUQUEYEAFIYIÑ?

4. ¿Chumngechi inayentuafuiñ Jehová tañi rüf piuqueyechequen? (Marcos 10:29, 30).

4 Chau Jehová rüf piuqueyequefi ca quisucünuquelafi tañi pu piuqueyenieteuchi che ca tañi pu serfiqueteu (Dan. 9:4). Ca femngechi iñchiñ, ayüqueiñ taiñ inayentuafiel ta Jehová (Efes. 5:1). Feimu, eluucülequeiñ taiñ nor piuqueyenieafiel ca quisucünunoafiel taiñ pu peñi ca pu lamngen trahunche mu (papeltunge Marcos 10:29, 30).

5, 6. Quiñe cüdaufe, ¿chumngelu püntütripaquelai ti empresa mu cheu ñi cüdauquen?

5 Iñchiñ püntütripaquelaiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen mu. ¿Chumngelu? ¿Obligangequepeiñ mai taiñ femal? Taiñ quimal chumngelu taiñ rüf piuqueyefiel taiñ pu peñi ca pu lamngen ca chumngelu taiñ püntütripaquenon fei engün mu, peafiyiñ ñi chumquen quiñe cüdaufe.

 6 Raquiduamaiñ quiñe cüdaufe fentren tripantu cüdahuelfi quiñe empresa. Tüfachi cüdaufe quimquelafi chi tañi pu jefe ca ayüquelai chi com tañi dulliqueel engün, huelu amulei tañi cüdahun ti empresa mu. ¿Chumngelu? ¿Tañi piuqueyefiel mu ti empresa ca tañi pu jefe? Femlai. Ti cüdaufe petu cüdahui ti empresa mu tañi lloufiel mu chi plata, fei müten. Ca amuleai tañi cüdahun ti empresa mu puule hula tañi jubilayal cam elungele hula quiñe doi cüme cüdau.

7, 8. 1) ¿Cheu tripaquei taiñ rüf piuqueyechequen? 2) ¿Chemu inaduamafiyiñ Rut tañi rupan?

7 Ti cüdaufe  taiñ nütramcapeel, püntütripaquelai ti empresa mu. ¿Chumngelu? Tañi cullingen mu müten. Iñchiñ pu rüf cristianongen, ca femngechi püntütripaquelaiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen mu. Huelu obligangequelaiñ taiñ femal, com piuque mu tripai taiñ femquen. Fentren Jehová ñi pu che cuifi mu, nor piuqueyefingün ca quisucünulafingün ta caquelu che. ¿Chemu? Obligangelai tañi femal engün, quisu tañi piuque mu tripai ñi femal engün. Raquiduamnge ñi femün tati rey David. Saúl, Jonatán tañi chau, ayüfui rume ñi langümafiel ta David, David eluucülefui ñi rüf piuqueyeafiel tañi hueni Jonatán ca quisucünulafi. Quisu tañi piuque mu tripai tañi femal. Fentren tripantu rupafulu rume tañi lan ta Jonatán, David amulei tañi rüf piuqueyenieafiel ta Mefibóset, Jonatán tañi fotüm (1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7).

8 Inaduamliyiñ Rut tañi rupan mülelu Biblia mu, quelluaiñmu taiñ rüf piuqueyecheal. ¿Chem enseñalelafeiñmu ñi femün ta Rut ca Boaz? ¿Chumngechi inayentuafuiñ ñi femün engu taiñ trahunche mu? Peafiyiñ. *

RUT TAÑI FEMÜN, ¿CHEM QUIMELTUQUEIÑMU ÑI PENGELÜN RÜF PIUQUEYEHUN?

9. Noemí, ¿chumngelu raquiduami Jehová tañi cutrancaeteu?

9 Rut pingechi lifru nütramcai Noemí tañi rupan, tañi nanüng Rut pingelu ca Boaz mu. Tüfachi huentru parienteyefi Noemí ñi füta. Cuifi mu, Israel mapu mu, mülerpui ta ngüñün. Tüfa meu mülequefui Noemí ca tañi familia. Feimu mülefui ñi elcünual ti huaria engün, fei ñi amutual Moab mapu mu. Üyeu Noemí tañi füta, lai. Tañi epu püñeñ curengerpuingu, huelu rupalu ta antü, laingu (Rut 1:3-5; 2:1). Fente tañi hueñancülen mu ta Noemí, raquiduami Jehová tañi huesalcaeteu. Feimu Noemí feipi: ‘Ñidol ta rume huesa cutrancaeneu. Tati com pepiluhun-ngechi Ngünechen hueñancün meu rulpaeneu’ (Rut 1:13, 20, 21).

10. Jehová, ¿lladcüpei mai femngechi raquiduamlu ta Noemí?

10 Jehová, ¿lladcüpei mai ñi feipin mu ta Noemí? Femlai, doi mai Jehová quisucünulafi ta Noemí ca entendefi tañi chum duamcülen. Jehová quimniei quiñe che rupamequelu huesaque dungu, cüme raquiduamlayafui (Ecl. 7:7). Noemí mülefui ñi quimtucual Jehová quisucünulaeyu (1 Sam. 2:8). ¿Chumngechi quellungei ta Noemí? Jehová ñi duam mu, Rut eluhui tañi pengelelafiel ta Noemí ñi rüf piuqueyeniefiel. Femngechi Rut quellufi ta Noemí ñi fente huesa duamcülehuenoal ca raquiduamelfi Jehová tañi piuqueyenieteu. ¿Chem quimeltueiñmu Rut tañi femün? Peaiñ.

11. ¿Chumngelu taiñ pu peñi ca taiñ pu lamngen quelluquefingün pu hueñancülelu?

11 Fülmanieafiyiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen hueñancülelu. Famülque mu, taiñ pu peñi ca taiñ pu lamngen pengelqueingün tañi nor piuqueyeniefiel tañi pu peñi ca pu lamngen. Fülmaniefingün ca quelluquefingün tati pu hueñancülelu (Prov. 12:25; 24:10). Fei engün inaquefingün Pablo tañi ngülam, quisu feipi: ‘Yafültucuafimün tati ngañhuadcülelu, quelluafimün tati yafüduamcülenolu ca nieaimün paciencia itrocom che meu’ (1 Tes. 5:14).

Allcütufiliyiñ pu hueñancülelu, yafültucuafiyiñ. (Inaduamnge parrafo 12).

12. ¿Chumngechi quelluafuiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen hueñancülelu?

12 ¿Chumngechi quelluafuiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen hueñancülelu? Cüme allcütuafiyiñ engün ca feipiafiyiñ taiñ rume piuqueyeniefiel. Jehová falintuquei taiñ quelluquefiel taiñ pu peñi ca pu lamngen (Sal. 41:1). Proverbios 19:17 feipi: “Tati fürenequefilu pu ñom che arelelquefi ta Jehová, ca Quisu culliñmayayu tañi femquen”.

Orpá huiñotui Moab mapu mu, huelu Rut quisucünulafi tañi nanüng, Noemí. Ca feipifi: “Amuan cheu rume amulmi ta eimi”. (Inaduamnge parrafo 13).

13. ¿Chumi Rut fente ñi piuqueyefiel tañi nanüng? (Inaduamnge ti adentun huenulelu).

13 Ngüneduamaiñ chem dungu rupai Noemí lalu tañi füta ca tañi epu püñeñ. Quimürpulu Noemí ñi deu ngehuenon filla Israel mapu mu, huiñotui (Rut 1:6). Tañi epu nanüng, Orpá ca Rut, eluhuingu ñi compañafiel. Rüpütulelu engün, Noemí cülachi feipifi tañi epu nanüng ñi huiñotual Moab mapu mu. ¿Chem rupai hula? Orpá amutui, huelu Rut mülenagi Noemí engu (Rut 1:7-14). Orpá femi tañi feipieteu ta Noemí, huelu Rut femlai. Rut ayüfule ñi huiñotual tañi mapu mu femafui, huelu femlai (Rut 1:16, 17). Quisu ñi ayün mu mülenagi Noemí engu, femngechi pengelelfi ñi rüf piuqueyeniefiel. ¿Chem quimeltueiñmu Rut tañi femün? Peafiyiñ.

14. 1) Taiñ pu peñi ca pu lamngen, ¿chem eluucüleingün tañi femal? 2) ¿Chem mu ayüduamcülequei Jehová? (Hebreos 13:16).

14 Eluucüleaiñ taiñ quelluafiel taiñ pu peñi ca pu lamngen. Fillque dungu femaiñ taiñ quelluafiel pu peñi ca pu lamngen. Famülque mu, alün taiñ pu peñi ca pu lamngen pengelelquefingün tañi piuqueyefiel caquelu peñi ca lamngen, quimnofilu rume engün. Por ejemplo, rupan mu quiñe fütra nüyün cam cürüftucu mahun chi, taiñ pu peñi ca pu lamngen pürüm ramtuingün chumngechi tañi quellual. Cam allcülu engün ñi fillaluucülen quiñe peñi cam quiñe lamngen trahunche mu, ca ramtuqueingün chumngechi tañi quelluafiel. Fei engün inayentuquefingün ñi femün tati pu cristiano Macedonia meu mülequefulu. “Quisu engün ayüucülen hulquei tunten tañi pepi hulqueel, ca doi hulquei cütu” (2 Cor. 8:3). Taiñ pu peñi ca pu lamngen eluucüleingün ñi hulal tañi nieel ñi quelluafiel tati pu peñi ca pu lamngen duamnielu quellu. Jehová rume ayüduamcülei ñi hueluconque rüf piuqueyehun mu tañi pu che (papeltunge Hebreos 13:16).

¿CHUMNGECHI PENGELAFUIÑ TAIÑ RÜF PIUQUEYEFIEL PU PEÑI CA PU LAMNGEN?

15, 16. ¿Chem chumi Rut?

15 Ñi femün Rut, Noemí ca Boaz, entuafuiñ falinque quimün. Feula peafiyiñ.

16 Fentecünulayaiñ taiñ quelluntucuucüleal. Noemí amutualu tañi mapu mu, Rut “iñche compañaeyu” pifi, huelu Noemí pilafui. Rut fentecünulai ñi feipifiel tañi nanüng, feimu Noemí “amuyu mai” pieyu (Rut 1:15-18).

17. ¿Chem quelluaiñmu taiñ fentecünunoal quelluafiel pu hueñancülelu?

17 ¿Chumaiñ iñchiñ? Taiñ quelluafiel taiñ pu peñi ca pu lamngen hueñancülelu, mülei taiñ nieal paciencia. Quiñeque mu, hueñancülechi lamngen lloulayafui chi quellu, huelu taiñ nieel rüf piuqueyehun quisucünulayafiyiñ * (Gál. 6:2). Huelu rupale antü, llohuafui chi taiñ quellu.

18. ¿Chem am fente cutrantuleyu Rut?

18 Illculayaiñ. Noemí engu Rut puutulu Belén mu, Noemí feipifi tañi pu carucatu: “Tripalu ta iñche tüfa meu itrofill chemcün yenien, fei tüfa chem no rume cüpalhuetulan” (Rut 1:21). ¿Chem raquiduami chi Rut allcülu tüfachi dungu? Raquiduamnge: Rut afquentu quellufi tañi nanüng. Ngümalu Noemí, ca inaye ngümai Rut. Rut yafültucufi Noemí ca compañfi fentren antü amutulu tañi mapu meu. Huelu femfulu rume, Noemí feipi “fei tüfa chem no rume cüpalhuetulan”. Rut fente quellufeyu, huelu falintulafi. Feichi dungu meu, rume cutrantupelai Rut. Huelu quisucünulafi ta Noemí.

19. ¿Chem quelluaiñmu taiñ inafülmanieafiel ti hueñancülelu?

19 ¿Chumaiñ iñchiñ? Quiñe hueñancülechi lamngen feipiafui quiñeque dungu taiñ cutrantupiuqueleaeteu, tunte yafüluuliyiñ rume taiñ quelluafiel. Huelu iñchiñ mülelai taiñ pürüm illcual. Yafüluhuaiñ taiñ inafülmanieafiel ca llellipuafiyiñ Jehová taiñ quelluaeteu yafültucuafiel (Prov. 17:17).

Pu loncolelu, ¿chumngechi inayentuafuingün Boaz tañi femün? (Inaduamnge parrafo 20 ca 21).

20. ¿Chem quellueyu ta Rut ñi fentecünunoal tañi quellufiel Noemí?

20 Yafültucuafiyiñ pu duamnielu yafüluhun. Rut pengelelfi ta Noemí ñi rüf piuqueyeniefiel. Huelu ca femngechi Rut duamniefui tañi yafültucungeal. Fei Jehová ñi duam mu, Boaz yafültucufi ta Rut. Feipifi: “¡Peumangen Ngünechen ta füreneaimeu! Eimi quintuimi ta Ñidol, Israel tañi fütra Ngünechen tami quelluaeteu, fei peumangen cullituaimeu reque itrocom dungu tami femel meu”. Fei Rut feipieyu: “Tami dungun ta rumeñma yafüleneu” (Rut 2:12, 13). Duamün mu ñi yafültucungeal ta Rut, Boaz ta yafültucueyu. Tüfa quellueyu ta Rut ñi fentecünunoal tañi quelluafiel Noemí.

21. ¿Chem mülei ñi femal pu loncolelu? (Isaías 32:1, 2).

21 ¿Chumaiñ iñchiñ? Taiñ pu peñi ca pu lamngen yafültucuquefilu ta caquelu, ca duamnieingün tañi yafültucungeal. Boaz yafültucufi ta Rut ñi quellufiel meu ta Noemí. Ca femngechi femaingün pu loncolelu. Yafültucuafingün tati pu peñi ca pu lamngen quelluquefilu ta caquelu trahunche mu. Femngechi femle pu loncolelu, tati pu peñi ca pu lamngen fentecünulayai tañi quellucheal (papeltunge Isaías 32:1, 2).

¿CHUMNGELU CÜMEI TAIÑ RÜF PIUQUEYEAFIEL PU PEÑI CA PU LAMNGEN?

22, 23. ¿Chem cüme raquiduamtui Noemí? ¿Chumngelu femngechi raquiduamürpui? (Salmo 136:23, 26).

22 Rupachi antü meu, Boaz elufi ta Rut ca Noemí fentren iyael tañi nieal engu (Rut 2:14-18). Fei, ¿chum duami Noemí? Rume mañumi ta Noemí, feimeu feipi: “¡Peumangen doi fürenengeai ta Boaz!” (Rut 2:20a). Müna caletui ñi raquiduam ta Noemí, cuifi femngechi raquiduamquelafui. Cuifi Noemí raquiduamquefui ñi quelluhuenoeteu Jehová, huelu feula quimconürpui. Feipi Jehová tañi fürenequeteu. ¿Chumngelu femngechi raquiduamürpui?

23 Noemí quimürpui Jehová chumcaunorume ñi quisucünunoeteu. Jehová ñi duam mu, Rut compañfi ta Noemí amuletulu tañi mapu meu (Rut 1:16). Noemí ca quimürpui Boaz quellueyu Jehová ñi pin mu (Rut 2:19, 20b). Noemí feipipelai: “Feingei, Jehová turpu quisucünulaeneu” (papeltunge Salmo 136:23, 26). Feingepelai ñi mañumün com piuque mu tañi quellueteu Rut ca Boaz. Noemí nietulu am ñi ayühun, feimu com ayüucüleingün.

24. ¿Chumngelu pengelelquefiyiñ taiñ rüf piuqueyefiel taiñ pu peñi ca pu lamngen?

24 ¿Chem falinque dungu quimürpuafuiñ Rut ñi lifru mu? Rüf piuqueyeafiyiñ taiñ pu peñi ca pu lamngen, fei fentecünulayaiñ taiñ quelluafiel pu hueñancülelu. Nieliyiñ rüf piuqueyen, eluhuaiñ taiñ quelluafiel pu peñi ca pu lamngen chem dungu mu rume duamle quellu engün. Feitachi pu peñi ca pu lamngen nietule ayühun ca nehuen ñi serfinieafiel Jehová, iñchiñ ca inaye ayüuqueiñ (Hech. 20:35). ¿Chumngelu pengelelquefiyiñ taiñ rüf piuqueyefiel taiñ pu peñi ca pu lamngen? Ti doi falin dungu, ayüleiñ taiñ inayentuafiel ca ayühulafiel ta Jehová (Éx. 34:6: Sal. 33:22).

ÜLCANTUN 130 Huiñoduamtuchefengeaiñ

^ parr. 5 Jehová ayüquei taiñ rüf piuqueyeafiel taiñ pu peñi ca taiñ pu lamngen. ¿Chumngechi femafuiñ? Tüfachi troquiñ mu peafiyiñ Rut, Noemí ca Boaz tañi ejemplo, femngechi quimaiñ chumngechi taiñ rüf piuqueyeafiel taiñ pu peñi ca pu lamngen.

^ parr. 8 Tami doi quelluaeteu tüfachi chillcatun, quisu papeltuafuimi Rut capitulo 1 ca 2.

^ parr. 17 Tüfa mu ngüneduammequeiñ Noemí ñi rupan, feimu nütramcamequeiñ quiñe hueñancülechi lamngen mu. Huelu pu peñi ca rupayafui tüfachi dungu meu.