Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

¿Quimfalngepeafui mai taiñ chumlerpual?

¿Quimfalngepeafui mai taiñ chumlerpual?

Epe com che ramtuuquei chumlerpual ñi mongen ca antü, fei feipiqueingün: “¿Cümelcaleai tañi pu che? ¿Ülmen chengean cam fillalean? ¿Quisulean cam niean tañi afcadi? ¿Alün mongen niean cam femlayan?”. Eimi cai, ¿ca ramtuuquefuimi?

Famülque mu, pu adümuhun-ngelu feipiquei ñi chumlerpual ti dungu mapu mu. Tañi feipiqueel femtripaquei quiñeque mu, huelu caquelu dungu fütra huelucünuquefi engün. Feichi 1912 tripantu mu, Guglielmo Marconi deumalu quiñe telegrafo inalambrico, feipi: “Hueichahuelayai ta che mülelu cai femngechi tecnologia”. Ca 1962 tripantu mu, quiñe empresa discografica famentufi quiñe troquiñ ülcantufe dungulquefilu guitarra. Raquiduamquefui ñi allcütungehuenoal femngechi musica. Huelu rupachi antü, rume famosongerpuingün.

Fentren che inaduamquei afmatun dungu tañi quimal chem ñi rupayal. Quiñeque che ramtuquefi pu ngüneduamquelu ti callfü huenu ñi pelontual, ca papeltuqueingün horoscopo tripalu diario ca revista mu. Caquelu pemequefi ti pelontuchequelu fei peñmayaeteu tañi cuhu ca pehutuaeteu carta tarot mu. Fentren che feyentuquei peuma mu ca perimontun mu quimquei tañi chumlerpual engün.

Cuifi, pu che ca ramtuquefui tati pelontuchequelu ñi quimal tañi chumlerpual, tüfa engün huldunguquen ñi feipieteu tañi dios piquefui. Quiñe ejemplo: ti ngüneniefilu Lidia mapu, Creso pingelu, cüpa quimfui ñi chum tripayal hueichafule Ciro engu Persia mapu tuulu. Feimu huercülelfi, piam, falinque chemcün tati pelontuchequelu mülequefulu Delfos, Grecia mapu mu. Quisu feipieyu tañi apümcayafiel “quiñe fütra gobierno”. Creso hueutripayalu troquiufui, feimu amui tañi hueichayal, huelu ¡quisu tañi gobierno apümcangerquei!

Chem huentru hueufule rume, mupitripalu ti pelontuchequelu ñi feipiel quechileafui, feimu falilai ñi feipin. Creso rume huesa tripai quimelngelu cai huelulcalechi dungu. Famülque meu pu che femquelu fillque dungu ñi quimal tañi chumlerputual, ¿doi cüme tripaquepei mai?