1. Pablo, ¿chem ngülamtufi pu kristiano?

IÑCHIÑ pu kristianongen amuleiñ kiñe kuden mew reke, wewliyiñ elungeaiñ rumel mongen. Kiñeke kristiano we koni tüfachi kuden mu reke tañi poyefiel ta Ngünechen, kakelu kristiano dew amuley fentren tripantu, welu kom iñchiñ müley taiñ wechutripayal tachi kuden reke. Pablo ñi ngülamtufiel pu kristiano mülelu Filipo waria mu yafültukuafeiñmu taiñ femngechi femal. Kiñeke engün dew yeniefuy fentren tripantu ñi poyekefiel ta Jewba llowlu engün Pablo ñi karta. Kidu engün nor piwke mu poyefingün ta Jewba, welu Pablo ngülamtueyew ñi newenküleal engün ka amuleal ñi poyekefiel ta Jewba. Pablo ayüniefuy tüfachi pu kristiano ñi inayentuaetew, femngechi ñi wechutripayal ti kuden reke (Filip. 3:⁠14).

2. Ti ngülam Pablo ñi elufiel pu kristiano mülelu Filipo waria mu, ¿chumngelu fente kümey?

² Pablo küme ngülamtufi pu kristiano mülelu Filipo waria mu. ¿Chumngelu (chemu) fente kümey ti ngülam? We mülelu chi trawünche Filipo waria mu, rume kayñetungey pu kristiano. Konlu 50 tripantu, Ngünechen tañi pin mu Pablo engu Silas amuy ta Masedonia mapu, feymu puwingu Filipo waria mu tañi amuldungual (Hecho 16:⁠9). Üye mu, nütramkafingu kiñe domo Lidia pingelu, “tüfachi domo püramyekerkefi ta Ngünechen fey allkütulerkey, fey Ñidol Ngünechen kellueyew ñi küme allkütuñmayafiel” ti kümeke dungu (Hecho 16:⁠14). Pichi rupachi antü mu, Lidia tañi pu che engün fawtisawingün. Welu tati Weküfü eluwi ñi kayñetuafiel pu kristiano. Kiñeke wedake che wingüd yefi Pablo engu Silas pu awtoridad mu, fey dalluntukungeyngu ñi pofolkacheyawün engu. Feymu Pablo engu Silas wülelkangey, karseltukungey,  fey wüla nentungetulu, “tripatuaymu taiñ waria mew” pingey (Hecho 16:⁠16-40). ¿Fentekünupeyngu may ñi poyefiel ta Jewba? ¡Femlay tati! Ka femngechi pu peñi ka pu lamngen Filipo waria mu fentekünulay ñi poyefiel ta Jewba, feymu inayentufali ñi femün engün. Rüfkünu may, tüfachi pu kristiano yafüluwi pefilu Pablo engu Silas ñi femün.

3. 1) ¿Pablo chem longkontukuniefuy? 2) ¿Chem küla dungu ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

³ Pablo eluwkülefuy ñi rumel poyeafiel ta Jewba (2 Kor. 4:⁠16). Kidu longkontukuniefuy ñi wechutripayal ti kuden reke, tüfa kellueyew ñi poyeafiel ta Jewba tuntepun ñi mongen. Tüfachi chillkatun mu ngüneduamaiñ küla dungu. Kiñe, chem kimeltukeeiñmu Pablo ñi femün. Epu, ñi femün kiñeke peñi ka lamngen famülke mu, tüfa engün kimeltukeeiñmu taiñ newenküleal rupaliyiñ rume wedake dungu mu. Ka küla, chumngechi taiñ maneluwün küpalechi antü mu yafültukukeeiñmu taiñ fentekünunoal taiñ poyefiel ta Jewba.

4. Pablo püresulelu rume, ¿chumkefuy ñi küdawelafiel ta Jewba?

⁴ Pablo wirilelfi karta pu kristiano Filipo waria mu mülelu, ¿chem rupamekefuy? Kidu püresulefuy tañi ruka mu Roma mew, feymu pepi tripakelafuy tañi amuldungual. Welu pemeeyew pu che, kom kimeltulelfi ka wirilelfi karta pu trawünche kamapulelu. Ka femngechi famülke mu, fentren peñi ka lamngen pepi tripakelay tañi ruka mew, welu amuldungulelkefi kom che tañi pemekeetew. Kafey wirintukukeyngün karta, fey ñi kimeltulelafiel pu che taiñ pepi amuldungukenofiel fill ruka püle.

5. Ñi feypilen Filipense 3:⁠12-14, ¿chem kellueyew ta Pablo ñi wechutripayal ti kuden reke?

⁵ Pablo falin wentrungekefuy ka weda kulpay kuyfi mu, welu tüfa katrütulaeyew ñi poyeafiel ta Jewba. ¿Chem kellueyew ñi wechutripayal ti kuden reke? Kidu feypi ñi duamkünunofiel tañi femün kuyfi (papeltunge Filipense 3:⁠12-14). ¿Chem katrütuafeyew ta Pablo ñi poyewenoafiel ta Jewba? Ngüneduamaiñ küla dungu. Wüne, petu ñi kristianongenon Pablo femürpuy falinke dungu pu judiu ñi religion mu, welu “itrokom kiñe falinochi dungu reke trokinietufiñ” pi (Filip. 3:⁠3-8). Epu, Pablo kayñetukefuy pu kristiano, feymu weda duamnagkefuy fentren tripantu rupalu rume, welu tüfa katrütulaeyew ñi poyefiel ta Jewba. Ka küla, Pablo fillke dungu femürpuy ñi poyeafiel ta Jewba, welu “fantepuy müten tañi küdaw” pilafuy. Kidu fentren rupa karseltukungey, wülelkangey, kuratukangey, epe ürfifuy, ngüñüy ka nielafuy takun rume. Kutrankawlu rume tañi mongen, rume küme amuy tañi kimeltuchen (2 Kor. 11:⁠23-27). Feymu Pablo femfuy rume fentren dungu ñi kimeltucheal ka wedake dungu rupafuy rume, turpu fentekünulay ñi poyefiel ta Jewba. Ka femngechi müley taiñ femal iñchiñ.

6. ¿Chumngechi inayentuafuiñ Pablo ñi femün?

⁶ ¿Chumngechi inayentuafuiñ Pablo ñi femün? Kiñeke ta iñchiñ weda kulpaiñ kuyfi mu, feymu weda duamkülekeiñ. Femngechi rupaliyiñ, doy chillkatuaiñ Jesus ñi wülkünuel ñi mongen iñchiñ mu, rakiduamaiñ taiñ papeltukeel mu ka ngillatuafiyiñ ta Jewba taiñ maneluwal taiñ dew perdonaetew. Femngechi kutrankawmekelayafuiñ chi taiñ kuyfike kulpan mu. ¿Ka chem kimeltuafeiñmu Pablo ñi femün? Kiñeke ta iñchiñ famentufiyiñ kiñe küdaw taiñ eluetew fentren plata, femngechi taiñ doy küdawelafiel ta Jewba. Fey taiñ rüf ngoymanentuafiel chem taiñ elkünuel, wiño rakiduamtulayaiñ ñi nierpuafel itrofillem famentunofuliyiñ feychi küdaw rupalu chi antü (Núm. 11:⁠4-6; Ecl. 7:⁠10). Pablo ñi femün kimeltukeeiñmu kangelu dungu. Iñchiñ femürpuiñ fillke dungu taiñ poyeafiel ta Jewba ka chaftuiñ fütra wedake dungu. Rüfkünu may, rakiduamliyiñ  chumngechi taiñ kelluetew Jewba kuyfi, doy fülkonpuaiñ kidu mew. Welu turpu “fantepuy müten tañi küdaw” pilayaiñ (1 Kor. 15:⁠58).

7. Tañi feypin 1 Korintio 9:⁠24-27, ¿chem femaiñ taiñ wechutripayal ti kuden? Feypinge kiñe pengelün dungu.

⁷ Pablo küme adümfi Jesus ñi feypin “yafüluwmün” (Luka 13:⁠23, 24). Pablo kimniefuy ñi yafüluwal ñi poyeafiel ta Jewba tuntepule ñi mongen, chumngechi ñi femün ta Kristo. Feymu trürümfi taiñ kristiano mongen ta kiñe kuden mu (papeltunge 1 Korintio 9:⁠24-27). Pu lefkelu re rakiduamkülekey ñi wechutripayal müten ñi kuden, fey rakiduamlay kakelu dungu mu. Rakiduamnge tüfachi pengelün dungu, pu lefkelu kiñe kuden waria mu inafül rumekey fütrake negosio mu ka kakelu ayüfal dungu mu. Pu lefkelu rume ayüniey ñi wewal ti kuden mu, feymu kiñe no rume witrakünuwkelay ñi adkintual chem ñi mülen ti fütrake negosio mu. Ka femngechi iñchiñ amuleiñ tüfachi kuden reke taiñ llowal afnoachi mongen, fey rakiduamlayaiñ kakelu dungu mu. Doy may rakiduamnieafiyiñ taiñ wechutripayal müten ti kuden ka yafüluwaiñ taiñ poyeafiel ta Jewba, chumngechi ñi femün ta Pablo. Femngechi femliyiñ, llowaiñ ti kullitun, fey tüfa tati rumel mongen.

8. ¿Chem ngüneduamaiñ fewla?

⁸ Ngüneduamafiyiñ küla dungu taiñ ngañwadelafetew ka chem ñi femün kakelu kristiano rupan mu femngechi dungu. Wüne, femtripanon mu chem taiñ ayünieel. Epu, newen-ngewenon mu füchan mew. Ka küla, alüñma rupan mu wedake dungu. Rume kelluaeiñmu ngüneduamal tüfa (Filip. 3:⁠17).

9. Femtripanole chem taiñ ayünieel, ¿chum duamnagafuiñ?

⁹ Femtripanon mu chem taiñ ayünieel. Kom iñchiñ ayünieiñ ñi femtripayal kom ñi feypikünuel Jewba. Rakiduamaiñ Abakuk ñi femün. Kidu rume ayüniefuy Jewba ñi apümkayafiel wedake dungu Juda mapu mew, welu Jewba feypieyew tañi üngümküleal (Hab. 2:⁠3). Ka femngechi iñchiñ rume ayünieiñ ñi femtripayal Jewba tañi  feypikünuel, welu pürüm femtripanole, ngañwadafuiñ ka yafüngewelayafuiñ (Prov. 13:⁠12). Femngechi dungu rupay kiñeke peñi ka lamngen 1914 tripantu püle. Tüfa engün rakiduamkefuy ñi amual wenu mu 1914 tripantu mew. Welu femtripalay tañi ayünieel engün. ¿Chumingün kay pu nor piwkengelu?

10. Kiñe kurewen, ¿chumi femtripanolu tañi ayünieel?

¹⁰ Ngüneduamaiñ ñi rupan kiñe kurewen nor piwkeyefilu ta Jewba. Taiñ peñi Royal Spatz ka tañi domo Pearl pingey. 1908 tripantu mu, taiñ peñi Royal fawtisawi nielu 20 tripantu. Kidu rakiduamkefuy pichin mu müten ñi mülepual wenu mu. 1911 tripantu mu, taiñ peñi feypifi tañi ayün domo: “Pearl, kimnieymi chem ñi rupayal 1914 tripantu mu, feymu doy kümeafuy pürüm tayu niewal iñchiw”. Welu tüfachi kurewen amulay wenu mu 1914 tripantu, ¿chumingu? Fentekünulay ñi poyefiel ta Jewba. Kidu engu ayüniefuy ñi amual wenu mu, welu doy falintufingu ñi küdawelafiel ta Jewba. Mür eluwkülefuy ñi elkünunoafiel ti kuden reke. Fentren tripantu küdawelkefingu ta Jewba tuntepuwle wüla ñi mongen Mapu mu. Famülke mu, iñchiñ rume ayünieiñ ñi püramyengeal ta Jewba, kidu tañi ngünenieel ka ñi femtripayal kom tañi feypikünuel. Rüf maneluwafuiñ tüfa ñi rupayal Jewba tañi dullielchi antü mu. Welu petu ñi akunon feychi antü, amulepe taiñ küdawkülen Jewba tañi dungu mu. Ka femtripanole taiñ ayünieel, ngañwadlayaiñ.

11, 12. Newen-ngewenoliyiñ rume füchan mu, ¿chumngelu fentekünulayaiñ taiñ küdawelkefiel ta Jewba? Feypinge kiñe rupan dungu.

¹¹ Newen-ngewenon mu füchan mew. Pu lefkelu duamniey fentren newen tañi wechutripayal ti kuden, welu iñchiñ duamnielaiñ newen-ngeal taiñ doy küme weniyeafiel ta Jewba. Doy may, fentren peñi ka lamngen müte newen-ngewelayngün füchan mu, welu amuley ñi poyekefiel ta Jewba kom tañi piwke mu (2 Kor. 4:⁠16). Nütramkayaiñ ñi rupan taiñ peñi Arthur Secord. * Kidu nielu 88 tripantu, dew yeniefuy 55 tripantu ñi küdawken Fetel mu. Fey newen-ngewelay ka kutranküley. Kiñe antü, kiñe lamngen tañi dapinieetew piwkeyenkechi feypieyew: “Lamngen Arthur, pütrüñma tripantu küdawelkefimi ta Jewba”. Welu taiñ peñi re rakiduamtukulay ñi femel kuyfi. Fey leliwülfi taiñ lamngen, ayelelfi ka feypifi: “Feyngey tati. Welu falin-ngefulu rume taiñ femün kuyfi, doy falin-ngey püntütripanoal Jewba mu rupale rume ta tripantu”.

¹² Kiñeke taiñ pu peñi ka lamngen pütrün tripantu küdawelkefi ta Jewba, welu fewla tañi kutrankülen mu, pepi küdawelkelafi ta Jewba kuyfi reke. Femngechi rupamekelmi, weda duamkülelayaymi. Doy may rüf maneluwafuymi  Jewba mu, kidu rume falintukey kom tami femün kuyfi tami poyeafiel (Eb. 6:⁠10). Kafey longkontukuaymi, Jewba rakintukukelay tunte taiñ küdawelkefiel, fey ñi kimal tunte taiñ piwkeyeniefiel. Doy may müley taiñ ayüwküleal, piwkentukual taiñ maneluwün ka küdawelafiel ta Jewba kom taiñ newen mu, femngechi kidu kimay fente taiñ piwkeyeniefiel (Kol. 3:⁠23). Jewba kimniey tunte taiñ pepi femkeel, fey feypilayaeiñmu taiñ femal taiñ pepi femkenoel (Mar. 12:⁠43, 44).

13. 1) Anatoly engu Lidiya, ¿chem wedake dungu rupayngu? 2) Tañi femün engu, ¿chumngechi yafültukukeeiñmu taiñ rumel küdawelafiel ta Jewba?

¹³ Alüñma rupan mu wedake dungu. Kiñeke taiñ pu peñi ka lamngen rupay wedake dungu ka kayñetungey fentren tripantu. Nütramkayaiñ ñi rupan kiñe peñi Anatoly Melnik pingelu, * Moldavia mapu tuwün-ngelu. Anatoly nielu 12 tripantu, tañi chaw püresuntukungey ka yengey ta Siberia, fey 7.000 kilometro elkünungey tañi pu che mu. Kiñe tripantu rupalu, Anatoly, tañi ñuke, tañi chedki ka tañi chuchu yengey ta Siberia mapu. Rupalu ta antü, eluwingün ñi amual trawün mu kangelu lof mew. Fey ñi puwal, doy kayu ora trekakefuyngün pire mew ka rume wütrengekefuy. Rupalu ta tripantu, taiñ peñi Anatoly niewi kiñe lamngen engu, Lidiya pingelu, fey nierpuyngu kiñe pichi domo. Kiñe tripantu nielu müten tañi pichi ñawe, taiñ peñi püntünentungey tañi pu che mu, kidu karseltukungey küla tripantu. Anatoly tañi pu che engün rupalu rume wedake dungu fentren tripantu, fentekünulay engün ñi poyefiel ta Jewba. Fewla Anatoly puwülniey 82 tripantu ka koneltuley ti Trokiñche Adkünukelu tati Ngünenieelchi Ruka mülelu Asia Central trokiñ mapu mew. Inayentuafiyiñ ñi femün Anatoly engu Lidiya, fey küdawelafiyiñ ta Jewba kom taiñ newen mu ka amulepe taiñ newenkülen rupaliyiñ rume wedake dungu mew (Gal. 6:⁠9).

14. Tañi wechutripayal ti kuden reke, ¿chem mülefuy ñi femal Pablo?

¹⁴ Pablo rüf maneluwkefuy ñi wechutripayal ti kuden reke. Kidu dullin kristianongey, feymu maneluwkefuy ñi amual wenu mapu mu. Welu kidu kimniefuy, müley ñi elkünunoafiel ti kuden tañi elungeal afnoachi mongen wenu mu (Filip. 3:⁠14). Pablo feypifi pu kristiano Filipo waria mu mülelu kiñe ngüneduamfalchi dungu, femngechi ñi rakiduamnieafiel engün tañi wechutripayal ti kuden reke.

15. Pablo, ¿chumngechi kellufi pu dullin kristiano Filipo waria mu mülelu ñi elkünunoafiel ti kuden?

 ¹⁵ Pablo rakiduamelfi pu kristiano Filipo waria mu mülelu ñi dullingeel engün ñi mülepual wenu mapu (Filip. 3:⁠20). ¿Chumngelu rakiduamelfi tüfa? Feychi antü mu, pu che rume ayükefuy ñi romachengeal, fey ñi llowal fentren kümeke dungu. * Pu kristiano Filipo waria mu mülelu romachengefuyngün, feymu mongelekefuyngün chumngechi ñi feypilen pu awtoridad mülelu ta Roma. Welu pu dullin kristiano mülepuafuy wenu mu, tüfa doy kümelkayafeyew engün. Dullin kristiano ngeal doy falin-ngefuy ta romachengeal. Feymu Pablo feypifi pu kristiano Filipo waria mu mülelu: “Kümey tamün mongeleael chumngechi ñi feypilen ta Cristo tañi küme dungu” (Filip. 1:⁠27). Famülke mu pu dullin kristiano rume yafüluwkey tüfachi kuden reke, fey ñi llowal rumel mongen wenu mew, feymu inayentuafiyiñ ñi femün engün.

16. Chumngechi ñi feypilen Filipense 4:⁠6, 7, ¿chem müley taiñ femal kom iñchiñ?

¹⁶ Maneluwliyiñ rume taiñ amual wenu mu kam taiñ rumel müleal Mapu mew, kom iñchiñ yafüluwaiñ taiñ wechutripayal ti kuden reke. Chem dungu rume rupaliyiñ, duamkünulayafiyiñ taiñ femün kuyfi ka elkünulayaiñ chem no rume taiñ püntünentuaetew Jewba mu (Filip. 3:⁠16). Dew yenieiñ chi fentren tripantu taiñ üngümniefiel Jewba tañi feypikünuel kam dew füchaleiñ chi, feymu newen-ngewetulaiñ. Kafey rupakeiñ chi pütrün wedake dungu ka kayñetungekeiñ fentren tripantu. Welu chem dungu rume rupafuliyiñ, rume rakiduamkülelayaiñ, doy may ngillatuafiyiñ ta Jewba ka “kelluen” piafiyiñ. Femngechi Jewba eluaeiñmu taiñ tüngküleal, tunte taiñ rakiduamkenofel rume (papeltunge Filipense 4:⁠6, 7).

17. ¿Chem ngüneduamaiñ küpalechi chillkatun mu?

¹⁷ Pichilewelu tañi wechutripayal ti kuden, pu lefkelu doy yafüluwkey tañi femürpual. Ka femngechi iñchiñ epe puwküleiñ taiñ wechutripayal ti kuden reke, feymu doy longkontukuaiñ kom taiñ feypikünuetew Jewba. Amulepe taiñ küdawelafiel ta Jewba kom taiñ newen mu ka kom taiñ piwke mu. Fey, ¿chumafuiñ taiñ fentekünunoal taiñ poyefiel ta Jewba? Küpalechi chillkatun mu, ngüneduamaiñ chem müley taiñ doyümafiel taiñ mongen mu ka chumngechi femürpuafuiñ (Filip. 1:⁠9, 10).