Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

“Maneluwkülen ta Ngünechen mew”

“Maneluwkülen ta Ngünechen mew”

“Ti inan Adan, fey ta püllü wülkelu ta mongen” (1 KORINTIO 15:45).

ÜLKANTUN: 151 KA 147

1. Taiñ feyentukeel, ramtungefuliyiñ chuchi doy falin-ngeyey, ¿chem ngoymalayaiñ taiñ feypial?

RAMTUNGEFULIYIÑ: “Kom tamün feyentukeel, ¿chuchi doy falin-ngeyey?” ¿Chem feypiafuiñ? Feypiafuiñ chi taiñ feyentuken Jewba ñi dewmael itrofill mülelu ka taiñ elukeetew ti mongen. Kafey feypiafuiñ taiñ feyentuken Jesus mu, ñi lan mew taiñ montulaetew. Kafey feypiafuiñ taiñ maneluwken ñi rumel mongeleal Mapu mew kiñe küme mülewe ngetule. Welu ngoymalayaiñ taiñ feypial fente ñi falin-ngen tati wiñomongetun.

2, 3. ¿Chumngelu fente falin-ngey feyentual ñi rüfngen ti wiñomongetun? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu.)

2 Rüf feypiafuiñ ñi falin-ngen taiñ feyentual ti wiñomongetun mu, maneluwliyiñ rume ñi mongetripayal ti fütra kutrankawün mu ka rumel mongeleal Mapu mew. Ti apostol Pablo feypi chumngelu (chemu) fente falin-ngey feyentual ñi rüfngen ti wiñomongetun: “Fey ti layelu ta wiñomongetunoale, femngechi may ta Cristo ka wiñomongetulay”. Wiñomongetunofule Kristo, ngünenielayafuy wenu mapu mew, ka refalta amuldunguafuiñ (papeltunge 1 Korintio 15:12-19). Welu küme kimnieiñ Jesus ñi rüf wiñomongetun. Inakelafiyiñ pu sadusew kuyfi mu, “turpu wiñomongetulayay pu layelu” ingentu feypikefuyngün. Feymu ayentueliyiñmu rume pu che, rume maneluwkeiñ ti wiñomongetun mu (Marku 12:18; Hecho 4:2, 3; 17:32; 23:6-8).

3 Pablo nütramkalu kiñeke “wüne kimeltungeelchi dungu ta Cristo mew”, feypi “ti pu la ñi wiñomongetuael” (Ebrew 6:1, 2). Ka küme pengeli ñi rüf maneluwken ti wiñomongetun mew (Hecho 24:10, 15, 24, 25). We chillkatufilu Biblia, kimürpuiñ ti wiñomongetun mu, welu petu duamfalngey taiñ küme chillkatual tüfachi dungu (Ebrew 5:12). ¿Chumngelu?

4. ¿Chem ramtuafuy kiñeke che ti wiñomongetun mu?

4 We chillkatulu ti Biblia, papeltuiñ ñi wiñomongetun Lasaru ka kakelu che kuyfi mu. Ka kimürpuiñ Abraam, Job, ka Daniel ñi maneluwken engün tañi müleal wiñomongetun küpalechi antü mew. Welu kiñeke che ramtuafuy: “Fütra kuyfi feypikünungefule ñi wiñomongetual pu layelu, ¿maneluwafuiñ ñi femtripayal? Ka, ¿feypiley Biblia chumül ñi müleal ta wiñomongetun?”. Taiñ doy maneluwal, inaduamaiñ ti wiñoldungun.

FÜTRA KUYFI FEYPIKÜNUNGEY ÑI WIÑOMONGETUAL

5. Ti wiñomongetun mew, ¿chem inaduamaiñ?

5 We lale kiñe che, küdawngelayafuy taiñ rakiduamal ñi wiñomongetual (Juan 11:11; Hecho 20:9, 10). Welu fütra kuyfi mu feypikünungele ñi wiñomongetual kiñe che rupale fentren tripantu, ¿maneluwafuiñ ñi femtripayal we lale ti che kam fentreñmale rume ñi lan mu? Ngüneduamfali tüfa, dew feyentulu am iñchiñ kiñe che ñi wiñomongetun, fütra kuyfi feypikünungelu rume. ¿Iney am? Ka tañi wiñomongetun, ¿chumngechi kelluaeiñmew taiñ maneluwal ñi müleal wiñomongetun? Inaduamafiyiñ.

6. Ti Salmo 118, ¿chumngechi kimnieiñ ñi femtripan Jesus mu?

6 Ti Salmo 118 mu, inaduamaiñ kiñe che ñi wiñomongetun feypikünungelu fütra kuyfi mew, tüfa David ñi wirintukuel peno. Kiñe trokiñ feypi: “Tati kura ñi illamfiel pu dewmarukakelu, ti doy falin kurangetuy newentuniefilu ti ruka” (Salmo 118:22). Tüfa kiñe pelon dungu Mesia mu. ¿Chumngechi kimnieiñ tüfachi salmo ñi nütramkael ti Mesia mu? Konlu am Jesus Jerusalen mu, pu che wirari kiñeke trokiñ feypilu tüfachi salmo: “¡Jewba, fürenemuiñ, llellipuwpeiñ, montulmuiñ!”, ka “küme felen niepe tati küpalu Jewba ñi üy mu”. Tüfa rupay 9 antü konchi Nisan küyen mu, epe puwlu ñi layal Jesus (Salmo 118:25, 26; Juan 12:13, 14).

“Pu dewmarukakelu” illamfingün ti Mesia. (Inaduamnge parrafo 7).

7. Pu judiu, ¿chumngechi illamfingün ta Jesus?

7 Welu, ¿iney am tati “pu dewmarukakelu” ñi feypiel Salmo 118:22? Tüfa tati pu judiu longkolelu. Kidu engün illamfingün “tati kura”, tüfa ta Jesus. Duamtulafingün ka llowlafingün ñi Mesiangen. Welu fey ka müten no, illamfingün ti kura ngeñikadungufilu ta Pilato ñi langümafiel ta Jesus (Luka 23:18-23). Feley, tüfa engün kulpakoningün Jesus tañi lan mew.

Chaw Dios wiñomongeltufi ta Jesus, fey “ti doy falin kurangetuy”. (Inaduamnge parrafo 8 ka 9).

8. Jesus, ¿chumngechi “ti doy falin kurangetuy”?

8 Jesus illamngey ka langümngey, feymu, ¿chumngechi “ti doy falin kurangetuy”? Duamfalngefuy ñi wiñomongetual. Jesus küme pengeli tüfa feypilu kiñe nütram. Nütrami kiñe ngen ofadentu ñi werkülelfiel kiñeke kona tati pu küdawfe. Tüfa engün wülelkafi ti pu kona. Feymu rupalu chi antü werkülelfi tañi fotüm, fey ñi allkütuaetew pu küdawfe. Welu langümfingün ti fotüm. Dewlu ti nütram Jesus feypi ti pelon dungu mülelu Salmo 118:22 (Luka 20:9-17). Pedro ka feypi feychi pelon dungu nütramkafilu pu “longkoleyelu ti pu judiu mew, tati putrem fütakeche ka tati pu kimeltukelu ta ley dungu” trawüluwlu Jerusalen mu. Kidu feypifi: “Jesucristo Nasaret tuwlu [...], fey tüfa ta eymün tamün langümel [...] ka femngechi tüfa ta Ngünechen tañi wiñomongeltuel”. Ka feypi: “Fey tüfachi Jesus ‘tati kiñe kura reke felelu, fey eymün tati pu dewmarukakelu tamün illamel, welu ta tüfa doy poyefal kura reke femkünungetuy’” (Hecho 3:15; 4:5-11; 1 Pedro 2:5-7).

9. ¿Chem feypikünungey Salmo 118:22 mu?

9 Feley, fütra kuyfi petu ñi wiñomongetunon ti Mesia, Salmo 118:22 feypikünuy ñi rupayal tüfa, pengel-lu ñi illamkangeal ka langümngeal, welu tañi wiñomongetual, femngechi ‘ti doy falin kurangetual’. Fey wiñomongetulu, kidu müten üytungey tañi montulcheal (Hecho 4:12; Efesio 1:20).

10. 1) ¿Chem feypikünungey Salmo 16:10 mu? 2) ¿Chumngelu kimnieiñ tüfachi Salmo ñi femtripanon David mu?

10 Inaduamaiñ kangelu versikulo feypikünulu kiñe che ñi wiñomongetual. Tüfa wechurpuy rupalu doy kiñe warangka tripantu. Fey kelluafeiñmew ñi doy maneluwal ñi müleal wiñomongetun, fütra kuyfi mu feypikünungelu rume. Salmo 116 mu papeltuafuiñ David ñi feypin: “Elkünulayaen ti Rüngan mu. Eluñmalayaymi tami nor piwkeyekeetew ñi peafiel ti rüngan küfwe” (Salmo 16:10). Tüfa, ¿pengelkepey may David ñi lanoal ka ñi puwnoal Rüngan mu? Femlay. ¿Chumngelu kimnieiñ tüfa? Biblia küme feypilu am David ñi füchan, ñi lan ka ñi rüngaltukungeel Sion waria mew, tañi pu kuyfike che yem engün (1 Reyes 2:1, 10). Feymu, ¿iney mu femtripay tüfachi Salmo?

11. Pedro, ¿chumül feypi iney mu ñi femtripan Salmo 16:10?

11 Doy kiñe warangka tripantu rupalu David ñi wirintukuel tüfa, ti apostol Pedro feypi iney mu ñi femtripan Salmo 16:10. Kiñeke antü rupalu Jesus ñi lan ka ñi wiñomongetun mu, Pedro wewpilelfi ta fentren judiu ka pu konlu judiu ñi wimtun mu (papeltunge Hecho 2:29-32). Fey ti apostol pengeli David ñi lan ka ñi rüngalngeel. Ka feypi David ñi ‘peniewyekafel reke, ka ñi nütramkael ñi wiñomongetuael’ ti Mesia. Biblia pengelkelay Pedro ñi notukadungungeel tañi feypin mu tüfa.

12. 1) ¿Chumngechi femtripay Salmo 16:10? 2) Tüfa, ¿chem mu kelluaeiñmew taiñ maneluwal?

12 Ñi pengelal rüfngen tañi feypin, Pedro pengeli ñi wirintukuel David ti Salmo 110:1 mu (papeltunge Hecho 2:33-35). Pedro chumngechi ñi kimeltuel ti Wirin Chillka, kellufi ta fentren pu che ñi feyentual ta Jesus ñi Ñidolkünungeel ka Kristokünungeel (Hecho 2:36, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Pu che ngüneduami Salmo 16:10 ñi femtripan wiñomongetulu Jesus. Rupalu ta antü, Pablo ka nütramkay tüfa wewpitulelfilu tati pu judiu Antiokia Pisidia mu. Tüfa rume afmatuleyew pu che, feymu doy küpa kimingün (papeltunge Hecho 13:32-37, 42). Tüfa ka kelluafeiñmew taiñ maneluwal Biblia ñi feypikünuel ñi müleal wiñomongetun, fütra kuyfi mu feypikünungelu rume.

¿CHUMÜL MÜLEAY WIÑOMONGETUN?

13. ¿Chem ramtuwafuiñ chi?

13 Kimürpuiñ ñi wiñomongetual kiñe che fütra kuyfi feypikünungelu rume. Tüfa yafültukukeeiñmew. Welu ramtuwafuiñ chi: “¿Fentreñma üngümkülepean may ñi wiñopetuafiel tañi pu che lalu? ¿Chumül müleay wiñomongetun?”. Jesus feypifi tañi pu apostol ñi kimnon engün kiñeke dungu ka tañi chumkon-non ñi kimafiel. Feypi: “Konpalelaymün tamün kimael chumül ka tuntepu ñi femael ta Chaw Ngünechen. Kisu müten ngüneniey ñi pepiluwün mew ñi femaelchi dungu” (Hecho 1:6, 7; Juan 16:12). Welu femfule rume, kimnieiñ kiñeke dungu chumül ñi müleal wiñomongetun.

14. Jesus tañi wiñomongetun, ¿chumngelu trürlay pu che wüne wiñomongetulu kidu mew?

14 Jesus ñi wiñomongetun, tüfa tati doy falin-ngelu ñi feypiel ti Biblia. Jesus wiñomongetunofule, iney no rume maneluwlayafuy ñi wiñomongetual tañi pu che yem. Welu Jesus wiñomongetuy llemay, “ka wiñome lawelayay, tati lan dungu am niewenolu pepiluwün ta kisu mew”. Kidu rumel mongen niey wenu mapu mew (Romanu 6:9; Apokalipsi 1:5, 18; Kolosense 1:18; 1 Pedro 3:18). Welu feychi pu che ñi wiñomongeltufiel Elia ka Elisew, ka kakelu wüne wiñomongetulu Jesus mew, rumel mongelayngün, wiño latuyngün, ka trufürngetuyngün ti rüngan mu.

15. ¿Chumngelu “tati wüne kosechaelchi fün ketran” pingey ta Jesus?

15 Jesus wiñomongetuy wenu mapu mew kiñe püllü reke. Kidu tati wüne wiñomongetulu ñi amual wenu mapu mu, ka tati doy falin-ngelu (Hecho 26:23). Welu kidu müten femngechi wiñomongetulay. Jesus feypikünufi tañi pu manelfal apostol ñi kelluaetew tañi ngünenieal wenu mapu mew (Luka 22:28-30). Welu ñi rupayal tüfa, wüne mülefuy ñi layal engün, fey ñi wiñomongetual kiñe püllü reke, chumngechi ñi rupan Jesus. Pablo wirintukuy: “Rüf feyngey ta Cristo ñi dew wiñomongetun, kisu ta feley tati wüne kosechaelchi fün ketran reke ta walüng mew. Wünenküley ñi wiñomongetun mew”. Fey Pablo feypi kakelu che ñi ka femngechi wiñomongetual tañi amual wenu mapu mew. Feypi tüfa engün ñi wiñomongetual “kake kiñeke chumngechi ñi adkünuetew ta Ngünechen: Cristo tati wüne wiñomongetulu, fey wüla, wiñometule ta Cristo [ngüneniele wenu mapu mu, TNM], kisu tañi montulelchi pu che ka wiñomongetuay” (1 Korintio 15:20, 23).

16. Pablo ñi feypin, ¿chumngechi kellukeeiñmew ta kimal chumül ñi wiñomongetual pu amualu wenu mapu mew?

16 Pablo ñi feypin kellukeeiñmew taiñ kimal chumül wiñomongetuay pu amualu wenu mapu mew: Kristo ngüneniele wenu mapu mu. Jesus eluwi ñi ngünenieal 1914 tripantu mu, pu Dungukelu Iney Ngen Jewba fentren tripantu kimeltukeiñ tüfa Biblia mew. Jesus petu ngüneniemekey wenu mapu mu ka pichilewey tañi apümkangeal ti wedake dungu.

17, 18. Konle ti fütra kutrankawün, ¿chumayngün pu dullingelu petu mülewelu Mapu mu?

17 Biblia doy kimeltukeeiñmew chumngechi ñi wiñomongetual pu amualu wenu mapu mew, feypi: “Ayülen tamün kimael ñi chumlerpuael tati pu layelu [...]. Chumngechi feyentuleiñ ta Jesus ñi lan ka ñi wiñomongetun, ka femngechi feyentuleiñ ta Ngünechen ñi küpaltuafiel Jesus engün tati feyentulen lalu ta kisu mew. [...] Iñchiñ, petu mongelekaliyiñ faw feychi küpatule wüla ta Ñidol [ngüneniele wenu mapu mu, TNM], wüneluwlayayiñ tati pu lalu mew. Fey Ñidol kisu llemay nagpayay ta wenu mapu mew, [...] fey ti pu feyentulen lalu ta Cristo mew, fey ta wüne wiñomongetuay. Fey wüla kay, iñchiñ tati petu mongelelu, yetuaeiñmew kiñentrür ta kisu engün mew, wenu tromü mew, femngechi taiñ trawüael ta Ñidol iñchiñ wenu mapu mew. Fey ta famngechi rumel müleaiñ ta Ñidol iñchiñ” (1 Tesalonisense 4:13-17).

18 Pichi rupalu ñi konün Jesus tañi Ngünenien, wiñomongetunkepi pu amualu wenu mapu mew. Konle ti fütra kutrankawün, pu dullingelu mülewelu Mapu mew yengetuayngün “wenu tromü mew”. ¿Chem pengelkey tüfa? Pablo feypi ‘itrokom ta lalayayngün’, tüfa kimeltukeeiñmew kidu engün ñi fentreñma lalenoal. Feymu lale engün, ‘kangelu kuerpu nietuayngün kiñe lelen mew, kiñe llüpefün reke, feychi afachi kullkulltun mew’ (1 Korintio 15:51, 52; Matew 24:31).

19. ¿Chem doy küme wiñomongetun müleay?

19 Famülke mu, epe kom pu kristiano dullingelaiñ ñi ngünenieal Kristo engu wenu mapu mew. Doy may maneluwküleiñ ñi akual “Ñidol tañi antü”, fey apümkangeay ti wedake dungu Mapu mew. Kimlaiñ chumül ñi akual tüfa, welu kimfalküley ñi pichilewen (2 Pedro 3:10). Rupale tüfa, müleay kangelu wiñomongetun. Feychi mu, pu che wiñomongetuay Mapu mu kiñe küme mülewe ngetule, ka maneluwayngün ñi niewenoal kulpan ka turpu lanoal. Tüfa kiñe doy küme wiñomongetun pingeay, ka latulu am pu che wiñomongetulu kuyfi mew (Ebrew 11:35).

20. ¿Chumngelu feypiafuiñ ñi küme adkünungeal ti wiñomongetun Mapu mew?

20 Biblia feypi tati pu amualu wenu mapu mew ñi wiñomongetual “kake kiñeke chumngechi ñi adkünuetew ta Ngünechen” (1 Korintio 15:23). Feymu maneluwafuiñ ñi ka femngechi küme adkünungeal ti wiñomongetun Mapu mew. Welu ramtuwafuiñ chi: “Tati pu lalu newe chumül kay, ¿wiñomongetuay pichi rupalu ñi konün Jesus tañi Ngünenien Warangka Tripantu mu, fey tañi llowaetew tañi pu che? Ka pu kuyfi kümeke longkolelu, ¿wüne wiñomongetuay, fey tañi kelluafiel ñi küme adkünungeal pu che Mapu mew? Ka pu poyekenofilu ta Jewba, ¿chew ka chumül wiñomongetuay engün?”. Fentren dungu ramtuafuiñ, welu duamfalngelay taiñ kimal tüfa famülke mu. Doy kümeafuy taiñ üngümküleal, fey kimürpuaiñ. Afmatuaiñ pefiel chem ñi chumal Jewba.

21. ¿Chem maneluwkeiñ?

21 Petu ñi puwnon feychi antü, müley taiñ doy maneluwal Jewba mu. Jesus pengeli Chaw Dios ñi feypikünun tañi wiñomongetual pu layelu Jewba ñi rakiduamtukuniefiel (Juan 5:28, 29; 11:23). Kiñe rupa Jesus feypi Abraam, Isaak ka Jakob ñi mongelen Chaw Ngünechen mew, femngechi pengeli Chaw Jewba ñi wiñomongeltuafiel pu layelu (Luka 20:37, 38). Feymu ti apostol Pablo reke rüf feypiafuiñ: “Maneluwkülen ta Ngünechen mew tati pu layelu tañi wiñomongetuael engün” (Hecho 24:15).