Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

TROKIÑ ÑI CHILLKATUNGEAL 50

Jewba lifrekünutueiñmu

Jewba lifrekünutueiñmu

“Kimelelafimün kom pu che mülelu tüfachi mapu mu ñi lifreletual engün” (LEV. 25:⁠10).

22 ÜLKANTUN ¡Küpape ti Ngünenien dew elkünungelu!

¿CHEM KIMAIÑ?⁠ *

1. ¿Chem fiestakeyngün pu che kiñeke mapu mew?

KIÑEKE trokiñ mapu mew pu che fiestakey puwülün mew 50 tripantu kiñe falin dungu ñi nieel. Fey tüfa kiñe müna ayüwün fiesta femngekelu kiñe antü, kiñe semana kam kiñeke mu doy alüñmayafuy. Welu aflu wüla tüfachi dungu, pu che pürüm ngoymanentukey (upekey) tañi ayüwün.

2. 1) ¿Chem fel tati Ayüwün Tripantu? (Inaduamnge ti wichulechi dungu “ ¿Chem fel tati Ayüwün Tripantu?”). 2) Jesus, ¿chem feypi Luka 4:⁠16-18 mew?

2 Kuyfi mu, pu israelche rume ayüwmakefuy rupan mu 50 tripantu. Fey tüfa Ayüwün Tripantu pingekefuy. Feychi tripantu mu pu israelche lifreleketuy. ¿Chumngelu (chemu) duamfalngefuy taiñ kimtukuafiel tüfachi dungu? Tati Ayüwün Tripantu rakiduamelkeeiñmu kiñe falin dungu mew taiñ eluetew Chaw Ngünechen, femngechi taiñ rumel lifreletual. Jesus nütramkay feychi falin dungu mew taiñ lifrekünuetew fantepu mew (papeltunge Luka 4:⁠16-18).

 

Puwlu tati Ayüwün Tripantu, pu israelche ayüwmakefuyngün, pu küdawelkefilu kakelu che wiñotukefuyngün tañi mapu mu ka wiño trawütukefuy tañi pu che engün. (Inaduamnge parrafo 3).⁠ *

3. Levítico 25:⁠10-12 ñi feypin, ¿chumngechi ti Ayüwün Tripantu kellufi tati pu israelche?

3 Taiñ doy küme adümafiel Jesus ñi feypin, inaduamaiñ chem feypifi Jewba tati pu israelche ñi femal feychi Ayüwün Tripantu. Biblia feypi: “Ti 50 tripantu yamfalngey Ngünechen tañi adkiñ mu, fey kimelelafimün kom pu che mülelu tüfachi mapu mu ñi lifreletual engün. Kiñe Ayüwün Tripantu ngeay eymün ngealu, fey kom eymün wiñotuaymün tamün mapu mew ka mületuaymün tamün pu che engün mew. Ti 50 tripantu kiñe Ayüwün Tripantu eymün ngealu. Nganlayaymün ka cosechalayaymün feychi fillke fün kidu wefpalu mapu mew. Tumelayafimün ofad rume petu ñi küdawngenon chi ofad. Ayüwün Tripantu ngeay ka yamfalngeay eymün mu. Iyafuymün fillke fün kidu wefpalu mapu mew müten” (Levítico 25:⁠10-12; 25:⁠8, 9). Rupachi chillkatun mu, ngüneduampeiñ chumngechi kümelkaeyew pu israelche yamniefiel ti sabado antü. Welu tüfachi chillkatun mew inaduamaiñ chumngechi kümelkakefeyew yamnieafiel tati Ayüwün Tripantu. Rakiduamnge tüfa, kiñeke israelche defekonkefuy, fey fendekefuy tañi mapu tañi kulliafiel ñi defen. Welu puwlu tati Ayüwün Tripantu, wiñolelngetukefuy tañi mapu. Femngechi pu israelche ñamkelafuy tañi mapu, fey ñi elelafiel tañi pu yall. Ka femngechi fente tañi defelen mu, kiñeke israelche fendekefuyngün kiñeke tañi yall ñi küdawelafiel ta kakelu che kam kidutu fendewkefuyngün ñi kullitual tañi defen. Welu puwlu tati Ayüwün Tripantu, tati küdawelfiel ta kakelu che neykümngefuy mületual tañi “pu che engün mew”. Femngechi kom che maneluwün niefuy ñi lifreletual. Tañi femel Jewba pengeli tañi rüf duamtuniefiel ñi pu che.

4, 5. ¿Chumngelu kelluafeiñmu kimürpual chem femngekefuy tati Ayüwün Tripantu mew?

4 ¿Ka chem küme dungu femngekefuy tati Ayüwün Tripantu mew? Jewba feypi: “Tamün Chaw Ngünechen Jewba eluaeymünmew mapu tamün müleam, fey Jewba kümelkayaeymünmew feychi mapu mu, feymu iney no rume pofrelelayay eymün mew” (Deut. 15:⁠4). Jewba ñi femün trürümfalngelay tañi rupameken famülke mu, pu ülmen che doy ülmen-ngerpukey engün ka pu pofre doy pofreletukey engün.

5 Feychi Ley Moyse ñi elungeel feypikefuy ñi müleal kiñe Ayüwün Tripantu, femngechi ñi lifreletual pu küdawelkefilu kakelu che, kullilewetunoal tañi defen ka tati pu che ñi wiñolelngetual tañi mapu, welu iñchiñ fantepu mu taiñ cristiano ngen mew inawelafiyiñ feychi Ley (Rom. 7:⁠4; 10:⁠4; Efes. 2:⁠15). Femngefule rume, müna kelluafeiñmu kimürpual chem femngekefuy tati Ayüwün Tripantu mu. ¿Chumngelu am? Feychi Ayüwün Tripantu ñi mülekefel kuyfi rakiduamelkeeiñmu ñi chumün Jewba taiñ lifrekünuaetew ti culpan mu.

JESUS FEYPI ÑI LIFRELETUAL TATI PU CHE

6. ¿Chem dungu mew duamnieiñ taiñ lifrekünungetual?

6 Kom iñchiñ culpafe chengeiñ, feymu presuleiñ reke ka duamnieiñ taiñ lifrekünungetual füchan mu, kutran mew ka lan dungu mew. Kom iñchiñ kimtukukeiñ taiñ presulen reke, ngüneduamuwün mu taiñ doy füchalerpun ka pemefiliyiñ kiñeke doctor fente taiñ kutrankülen mu. Kafey welulkaliyiñ, weda duamkülekeiñ. Feymu ti apostol Pablo feypi: ‘Fey tüfa tati culpan mülelu iñche mew ka femngechi tañi presunieetew. ¡Awüngen may ta iñche! ¿Iney am montulaenew tati lan dungu ñi pepiluwün mew mülelu iñche mew?’ (Rom. 7:⁠23, 24).

7. ¿Chem lifrelen dungu feypikünuy Isaia?

7 Taiñ Wenu Chaw adkünuy chumngechi taiñ lifrekünuaetew tati culpan mew, feymu rume ayüwküleiñ. Jesus tañi duam mu lifreletuafuiñ. Doy 700 tripantu kuyfi petu ñi mülepanon Jesus, tati pelon wentru Isaia feypikünuy ñi mülerkeafel kiñe doy fütra lifrelen ñi kimürpufiel pu israelche. Feymu feypikünuy: “Chaw Ngünechen Jewba eluenew kidu tañi newen, Jewba am dullienew ñi kimeltuafiel ti kümeke dungu tati pu ñom chengelu. Werküenew ñi küme duamelafiel pu kutrantupiwkelelu. Ka werküenew ñi kimelelafiel pu presulelu ñi lifreletual” (Is. 61:⁠1). ¿Iney mew femtriparpuy tüfachi pelon dungu?

8. ¿Iney mew femtriparpuy tüfachi pelon dungu?

8 Feychi falin pelon dungu femtriparpuy eluwlu Jesus tañi amuldungucheal. Mülepulu ta Nasaret, tañi trempüramelchi waria mew, konpuy tati sinagoga mew. Fey papeltulelfi chem ñi feypikünuel Isaia pu judio trawüluwkülelu üye mew. Jesus feypifi engün: ‘Chaw Ngünechen tañi newen müley iñche mew. Kidu ta dullienew tañi wewpilelafiel tati we kimelün dungu tati pu ñom piwkengelu. Ka femngechi werküenew tañi kimelafiel tati pu presulelu reke tañi culpan mew ka ñi eluafiel pelon tati trawmangelu ka ñi montulpayafiel ti kutrankawün-ngechi mongelelu. Ka tañi kimelael tañi dew akun ñi kimelngeael Jewba ñi küme dungu’. Fey Jesus feypi kidu mew ñi femtripan feychi pelon dungu (Luka 4:⁠16-19, 21). Jesus, ¿chumngechi femürpuy tüfachi pelon dungu?

PU CHE WÜNE LIFRENENTUNGELU

Nasaret tañi sinagoga mu, Jesus feypi ñi müleal lifrelen. (Inaduamnge parrafo 8 ka 9).

9. Pu che Jesus ñi antü mew, ¿chumngechi ayüniefuy ñi lifrenentungeal?

9 Dew papeltulu Jesus feychi lifrelen Isaia ñi wiriel, feypi: “Fachantü dew mupi tüfachi wirin dungu” (Luka 4:⁠21). Feymu Jesus ñi antü mew, pu che koni tañi lifreletual. Welu fentren che ayüniefuy ñi lifreletual pu romache mew. Kiñeke che inaniefilu ta Jesus ka femngechi rakiduampelayngün. ¿Chumngelu kimnieiñ tüfa? Rupalu ta antü, epu wentru feypi: “Iñchiñ maneluwkülefuiñ kidu mew tañi montulafiel ta Israel trokiñche”. (Luka 24:⁠13, 21). Welu Jesus feypilafi tañi pu inanieetew ñi famentuafiel pu romache tañi ngünenieetew. Doy may werküfi: “Elufimün tati emperador kidu tañi koneltuleel” (Mat. 22:⁠21). Feymu, ¿chumngechi lifrekünufi Jesus tati pu israelche feychi antü mew?

10. ¿Chem dungu mew Jesus lifrekünufi tati pu che?

10 Chaw Ngünechen tañi Fotüm küpay Mapu mew ñi lifrenentuafiel tati pu che epu dungu mew. Wünelu mew, Jesus lifrekünufi tati pu che pu longkolechi religioso ñi koylake kimeltun mu. Feychi antü, pu judio feypingekeyngün ñi inayal pu che ñi wimtun ka tañi koylake kimeltun (Mat. 5:⁠31-37; 15:⁠1-11). Pu longkolechi religioso rüf poyekelafuyngün ta Chaw Ngünechen, feymu trawmalekefuyngün reke. Kidu engün famentufingün tati Mesia ka ti rüf dungu ñi kimeltuel, feymu kimürpulafingün ta Chaw Ngünechen. Femngechi amuleyngün tañi trawmalen reke ka tañi culpan wiñoduamtungelay engün (Juan 9:⁠1, 14-16, 35-41). Jesus kimeltukefuy tati rüf dungu ka inayentufalngefuy, femngechi kimelelfi pu ñom piwkengelu chumngechi ñi lifreletual engün (Mar. 1:⁠22; 2:⁠23-3:⁠5).

11. Jesus, ¿ka chem chumi ñi lifrekünuafiel tati pu che?

11 Epungechi dungu, Jesus tañi duam mew pu che lifreletuy tañi culpanchengen mew. Jesus wüli tañi mongen ñi montulafiel pu che pengelkelu tañi feyentun kidu mew, femngechi Chaw Dios wiñoduamtukefi feychi pu che ñi culpan (Eb. 10:⁠12-18). Jesus feypi: “Tati fotüm lifrekünutuelmünmew, eymün feyngeay tamün lifrengetun” (Juan 8:⁠36). Ayüwün Tripantu mu pu israelche lifreletukefuyngün, welu Jesus doy küme lifrekünufi tati pu che. ¿Chumngelu feypiafuiñ tüfa? Rakiduamnge, dew ñi rupan tati Ayüwün Tripantu kiñeke israelche ka wiño küdaweltukefuy ta kakelu che. Ka kakelu israelche rupalu chi tripantu larpukefuyngün, welu Jesus elufi pu che ñi rumel lifreleal.

12. ¿Iney engün wüne lifrenentungey chumngechi ñi feypiel Jesus?

12 Feychi Pentekoste antü 33 tripantu, Jewba elufi ñi newen tati pu apostol ka kakelu nor che, femngechi dullifi engün. Yall reke nietufi engün, fey rupalechi tripantu wiñomongetuyngün wenu mapu mew, femngechi ñi ngünenieal Jesus engün (Rom. 8:⁠2, 15-17). Tüfa engün tati wünelu mew ñi lifrenentungeel chumngechi ñi feypiel Jesus, Nasaret ñi sinagoga mew. Tüfachi pu nor che lifreletuyngün pu longkolechi religioso judio ñi wimtun mu ka ti koylake kimeltun mu ñi chaftukeel tati Wirin Chillka. Kafey taiñ Fütra Chaw ñi adkiñ mew lifreletuyngün tati culpan mu ñi yekeetew lan dungu mew. Feychi dullingelu pu cristiano 33 tripantu mu, Jesus tañi pu inanieetew nietuyngün kiñe we Ayüwün Tripantu, fey tüfa fentepuay dewle ti warangka tripantu ñi ngünenieal Jesus. Petu ñi puwnon feychi antü, ¿chem kümeke dungu rupayay?

LIFRELETUAY DOY FENTREN CHE

13, 14. ¿Iney engün ka lifreley chumngechi ñi feypiel Jesus?

13 Famülke mu, fentren ñom che kakerume tuwün-ngelu fey tati “kakelu ufisa” (Juan 10:⁠16). Chaw Ngünechen dullilafi tüfachi pu che ñi ngünenieal Jesus engün wenu mapu mew, doy may maneluwkeyngün ñi rumel mongeleal Mapu mu chumngechi ñi feypikünuel tati Biblia.

14 Pu dullingelu ñi amual wenu mapu mew lifreleyngün fentren dungu mew. Welu, ¿koneltuleliyiñ kay ti kakelu ufisa mu? Ka femngechi lifreleiñ kiñeke dungu mew famülke mu. ¿Chumngelu feypiafuiñ tüfa? Feyentulu kay iñchiñ Jesus ñi lan mu, ngillatuafuiñ ta Jewba taiñ wiñoduamtuaetew taiñ culpan. Femngechi ayüwülkefiyiñ ta Chaw Ngünechen ka tüngkülekey taiñ rakiduam (Efes. 1:⁠7; Apok. 7:⁠14, 15). Kafey lifreletuiñ fentren koylake kimeltun mew. Jesus feypi: “Kimafimün tati rüf dungu, fey ti rüfngechi dungu lifrekünutuaeymünmew” (Juan 8:⁠32). Rume ayüwülkeeiñmu taiñ femngechi lifrelen iñchiñ.

15. ¿Chumngechi lifreletuaiñ küpalechi antü mew? Ka, ¿chem kümeke dungu nietuaiñ?

15 Kafey maneluwküleafuiñ taiñ doy fütra lifreleal küpalechi antü mew. Pichilewey Jesus ñi apümkayafiel tati koylake religion ka tati pu che ñi norngenochi gobierno. Chaw Jewba ingkañpeafi “fentren pu che” ñi poyekeetew ka rume kümelkayafi engün küme mülewe ngetule ti Mapu (Apok. 7:⁠9, 14). Kafey fentren che wiñomongetuay, feychi pu poyefile ta Chaw Dios kutranlayay, füchalayay ka lalayay rume (Hecho 24:⁠15).

16. ¿Chem ayüfalchi lifreletun lloway tati pu che küpalechi antü mew?

16 Ngünenietule Kristo warangka tripantu mew, kidu ka tati pu 144.000 kelluafingün tati pu che ñi küme tremoletual ka ñi küme weniyeafiel engün ta Chaw Ngünechen, fey kidu tañi pu yall ngetuayngün. Kuyfi mu, tati pu israelche lifreletukefuy ti Ayüwün Tripantu mu, welu Ngünenietule Kristo warangka tripantu, tati pu che doy fütra lifreletuay. Kom pu che nor piwkeyefilu ta Jewba norkületuayngün ka chumkawnorume culpawelayayngün.

Tati we Mapu mu, falinke küdaw nieaiñ ka ayüwülaeiñmu (Inaduamnge parrafo 17).

17. Isaías 65:⁠21-23 ñi feypin, ¿chumletuayngün Ngünechen tañi pu che? (Inaduamnge ti adentun wenulelu).

17 Küpalechi antü mew, ¿chumletuay ti mongen mapu mew? Biblia feypi: “Dewmarukayayngün, ka fey mu müleayngün, anümayngün ofad ka iñmuayngün ñi fün. Dewmarukalayayngün ka che ñi müleam, ka anümlayayngün kakelu ñi iñmual. Kiñe fütra anümka reke fentren tripantu nielu, femngechi tañi pu che fentren tripantu nierpuay, ka tañi dullinche ayüwayngün ñi dewmael kidu ñi kuwü mu. Ngünam küdawlayayngün, yall-layayngün ñi kutrankawal, kidu engün ka tañi pu yall koneltulelu am feychi küpanche Jewba ñi füreneetew” (Isaías 65:⁠21-23). Ngünechen tañi pu che relelayayngün müten. Doy may, Biblia feypi Ngünechen tañi pu che falinke küdaw nieayngün ka rume ayüwülaeyew engün. Feley llemay, küme kimtukunieiñ afle tati warangka tripantu kom pu che lifrenentungeay “kiñe presu reke tati weda felen mew, tañi llowngeael tati fütra küme felen ñi nietuael ta Ngünechen tañi pu yall” (Rom. 8:⁠21).

18. ¿Chumngelu maneluwafuiñ taiñ nieal ayüfalchi mongen küpalechi antü mew?

18 Kuyfi mu, Jewba elufi tati pu israelche ti sabado antü, fey ñi ürkütuñmual ka ñi doyümal engün Ngünechen ñi dungu. Ka femngechi femay Jewba tañi pu che küpalechi antü mew ngünenietule Kristo warangka tripantu. Feley llemay, elantükünuayngün tañi poyeafiel ta Jewba, tüfa rüf ayüwülchekey. Ngünenietule Kristo warangka tripantu tati Mapu, kom tati pu norngelu nieay ayüfalchi küdaw ka kiñentrür poyeafingün ta Chaw Ngünechen, femngechi ayüwküleayngün.

142 ÜLKANTUN Maneluwnge kom tami piwke mu

^ parr. 5 Tati Ley Jewba ñi elufiel ta Moyse feypikefuy pu israelche ñi nieal kiñe Ayüwün Tripantu, fey ñi lifreleal engün. Iñchiñ fantepu mew taiñ cristiano ngen mu inawelafiyiñ feychi Ley, welu rume kelluafeiñmu kimal chem am feychi Ayüwün Tripantu. Tüfachi chillkatun mu inaduamaiñ chumngechi ti Ayüwün Tripantu rakiduamelkeeiñmu ñi chumün Jewba taiñ lifrekünuaetew ti culpan mu ka chem müley taiñ femal iñchiñ taiñ kümelkayaetew.

^ parr. 62 ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN?: Puwlu tati Ayüwün Tripantu, kiñeke wentru küdawelkefulu ta kakelu che lifreletukefuyngün, wiñotukefuyngün tañi mapu mu ka wiño trawütukefuy tañi pu che engün.