Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

¿Chem piwkeyeafiyiñ taiñ rüf ayüwküleal?

¿Chem piwkeyeafiyiñ taiñ rüf ayüwküleal?

“¡Ayüwün-ngey tati trokiñche poyekefilu ta Chaw Ngünechen Jewba!” (SALMO 144:15).

ÜLKANTUN: 111 KA 109

1. ¿Chumngelu (chemu) taiñ mülechi antü trürlay ta kakelu mu?

TAIÑ mülechi antü trürlay ta kakelu mew. Jewba petu trapümfi fentren che “kom trokiñke mapu tuwlu, kakerume tuwünngelu, kakerume dungun nielu”, chumngechi ñi feypikünun Biblia. Doy pura millon ngewyeyngün, fey kiñe newen-ngechi trokiñche reke feleyngün, ayüwküleyngün, ka “antü ka pun poyekefi engün” ta Chaw Ngünechen (Apokalipsi 7:9, 15; Isaías 60:22). Turpu mülekelafuy fentren che piwkeyekefilu ta Chaw Dios ka tañi pu chafche.

2. Pu weniyenofilu ta Jewba, ¿chumngechi piwkeyekeyngün? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu).

2 Welu famülke mu femngechi piwkeyekelay pu weniyenofilu ta Jewba, kintuyawlu kay ñi kidutu kümelkaleal müten. Biblia mu feypikünungey tüfa. Ti apostol Pablo feypi chem ñi rupayal epe puwkülele ñi afal ti antü: pu che “kidutu piwkeyeway”, “piwkeyeafi plata” ka “piwkeyelayafi ta Chaw Ngünechen, welu may piwkeyeafi ñi küme rupaleal” (2 Timotew 3:1-4, TNM). Tati femngechi piwkeyekelu ñi kidutu kümelkaleal müten piwkeyekelafi ta Chaw Dios. Doy may pu ayülu ñi diturpual tañi ayünieel müten rüf ayüwkülelay, ayüfule rume ñi femal. Feychi che afelkefi ta kakelu ka ngüchaltukukefi ñi kidutu duamuwal müten.

3. ¿Chem inaduamaiñ tüfachi chillkatun mu? ¿Chumngelu?

3 Ti apostol Pablo kimniefuy fentren che ñi kidutu piwkeyewal, piwkeyeafiel plata ka ñi küme rupaleal, ka tüfa kuñiwün-ngeafuy pu kristiano mu. Feymu ngülamtufi pu poyekefilu ta Jewba ñi ‘keyükon-noal’ pu piwkeyekelu ñi kidutu kümelkaleal müten (2 Timotew 3:5). Welu tüfachi pu che walloñmanieeiñmew. Feymu, ¿chem chumafuiñ taiñ wedalkanoaetew engün ka taiñ ayüwülafiel ta Chaw Ngünechen, kidu am piwkeyechekelu? Inaduamaiñ chumngechi ayükey Chaw Dios taiñ piwkeyeal, chumngechi ñi piwkeyeken pu che ñi feypiel 2 Timotew 3:2-4, ka chumngelu trürlay tüfa. Fey inaduamuwaiñ ka kimaiñ chem piwkeyeafuiñ taiñ rüf ayüwküleal.

¿PIWKEYEKEFIYIÑ TA CHAW DIOS KAM KIDUTU PIWKEYEWKEIÑ?

4. ¿Chumngelu kümey taiñ kidutu ka piwkeyewal?

4 Pablo feypi pu che ñi ‘kidutu piwkeyewal’. Tüfa, ¿kimeltupey may ñi kümenon taiñ kidutu piwkeyewal? Femlay, kom pu che kidutu piwkeyewkey ka duamfalngey taiñ femal tüfa. Femngechi dewmaeiñmu Jewba. Jesus ka feypi: “Piwkeyefinge tami chafche eymi chumngechi kisutu piwkeyewimi” (Marku 12:31). Feley, kidutu piwkeyewnofuliyiñ, piwkeyelayafuiñ ta kakelu. Biblia ka feypi: ‘Chumngechi ta kiñe wentru piwkeyeniey kisu ñi kuerpu, ka femngechi feley ñi piwkenieael kisu ñi domo. Fey ti piwkeyelu kisu ñi domo, kisutu ta piwkeyewkay müten. Fey iney no rume am üdekenolu kisu ñi kuerpu, welu may ta iltukefi ka poyekefi’ (Efesio 5:28, 29). Feymu kümey taiñ kidutu piwkeyewal.

5. ¿Chem chumkey tati rumeñma piwkeyewlu?

5 Tati kidutu piwkeyewlu ñi feypin 2 Timotew 3:2 kümelay ñi femken, ka elngelay femngechi ñi kidutu piwkeyewal che. Tüfa ta kintukey kidu ñi kümelkaleal müten. Ka rumeñma piwkeyewlu am, mallmawkey ñi rakiduam mu (papeltunge Romanu 12:3). Kidutu duamuwkey müten, fey duamtuchekelay. Ka weda tripan mu kiñe dungu, kulpantukukefi ta kakelu ka ‘iñche chumkonlan’ pikey. Kidu ta rüf ayüwkelay.

6. ¿Chumngechi kümelkakeeiñmu taiñ piwkeyekefiel ta Chaw Dios?

6 Kiñeke adümuwkelu Biblia rakiduamkeyngün tüfa: Pablo wüne nütramkay pu kidutu piwkeyewlu mu, tüfa femürpukelu am kakelu wedake dungu Pablo ñi feypiel wüla. Welu pu che piwkeyekefilu ta Chaw Dios küme femngen nierpukey, pengelkey ayüwün, küme tüngün, ñochi duampiwkengey, fürenechekey, küme chengey, mupiltukey, ñom duamngey ka kim ngüneniewkey (Galata 5:22, 23, TNM). Kiñe wirintukulu Biblia mu feypi: “¡Ayüwün-ngey tati trokiñche poyekefilu ta Chaw Ngünechen Jewba!” (Salmo 144:15). Jewba ayüwün-ngey, ka femngechi femkey tañi pu che. Pu rumeñma piwkeyewlu re duamkeyngün chem ñi llowafel, welu pu poyekefilu ta Jewba wülkeyngün ñi nieel tañi fürenecheal, feymu rüf ayüwküleyngün (Hecho 20:35, NCH).

Taiñ rume kidutu piwkeyewnoal, ¿chem chumafuiñ? (Inaduamnge parrafo 7).

7. ¿Chem ramtuwafuiñ taiñ ngüneduamal tunte taiñ piwkeyefiel ta Jewba?

7 Kiñeke mu rumeñma piwkeyewafuiñ, fey ñochikechi piwkeyewelayafuiñ ta Jewba. Ñi rupanoal tüfa, rakiduamafuiñ tüfachi ngülam mu: “Chem dungu rume femkilmün ta kayñetuwün mew kam mallmawün mew no rume, welu may ta ñom piwke mew, fey kake kiñeke eymün doy kümelu tamün trokiafiel ta kakelu pu che. Iney no rume ayükilpe kisu müten tañi küme feleael, welu may ka femngechi kakelu tañi ayülngeael ñi küme feleael engün” (Filipense 2:3, 4). Fey ramtuwaiñ: “¿Inaken tüfachi ngülam? ¿Yafüluwken ñi femal Chaw Dios ñi ayükeel? ¿Eluwken ñi kellucheal trawünche mu ka amuldungun mew?”. Taiñ femal kom tüfa, müley taiñ eluwküleal, welu kiñeke mu küdawngeafuy, duamfalngeafuy chi taiñ rume yafüluwal kam famentual iñchiñ taiñ ayünieel. Welu femliyiñ tüfa, ayüwülafiyiñ ta Jewba, tati Kom Newen nielu, kimfiel tüfa müna ayüwülkeeiñmew.

8. Fente ñi piwkeyefiel ta Jewba, ¿chem chumingün kiñeke kristiano?

8 Kiñeke kristiano rikungerpuafuyngün fente ñi küme tripan tañi küdaw mu. Welu famentuyngün kom tüfa fente tañi piwkeyefiel ta Jewba, ka ayülu am ñi doy küdawülafiel. Femngechi femi taiñ lamngen Ericka. Kidu doctora ngey, welu doyümlay ñi küme tripayal tañi küdaw mu, doy may eluwi ñi wüneleal amuldungun mew. Feymu tañi wentru engu amuldungumey fillke trokiñ mapu mu. Kidu feypi: “Müna kümeke dungu rupayu amuldungulu iñchiw ka kewün dungu mew, ka kümeke weni nierpuyu, feymu tayu mongen doy ayüfalngey”. Ericka petu lawentuchekey, welu doy wülkey ñi antü ka tañi newen ñi kimeltulelafiel pu che Jewba ñi dungu ka kelluafiel ti trawünche. Kidu feypi tüfa ñi doy ayüwülkeetew ka küme duamkey ñi chumken mew.

¿CHEW KINTUAIÑ KÜME FELEN?

9. Tati piwkeyekefilu plata, ¿chumngelu turpu ayüwkülelayay?

9 Pablo feypi pu che ñi ‘piwkeyeafiel plata’. Kiñeke tripantu kuyfi mu, kiñe peñi amuldungulelfi ta kiñe wentru Chaw Dios ñi dungu Irlanda mew. Welu ti wentru entuy ti plata ñi yenieel, fey feypi: “Tüfake tañi dios”. Kiñeke che femngechi rakiduamkeyngün, entudungunolu rume. Piwkeyekefingün ti plata ka ñi ngillaken. Welu Biblia feypi: “Kiñe che piwkeyekefilu tati plata tuduamkelay plata mew, ka kiñe piwkeyekefilu ti falinke fillem tuduamkelay tañi wewelchi plata mu” (Eclesiastés 5:10). Tüfachi pu che ‘fentepuy ñi trapümken plata’ pikelay, doy may eluwi ñi mongen mu tañi doy trapümal. Feymu “konkey kutrankawün mew” (1 Timotew 6:9, 10).

10. ¿Chem feypiley Biblia plata dungu mu?

10 Kom iñchiñ duamnieiñ plata, tüfa kelluchekelu kay (Eclesiastés 7:12). Welu niefuliyiñ chem taiñ duamnieel müten ñi mongeleam, fey ¿rüf ayüwküleafuiñ? Femafuiñ llemay. Biblia feypi: “Tati küdawkelu, fentren kam pichin ikünule rume, küme umawtukey; welu ti riku ñi nien mu fentren fillem, pepi umawtukelay” (Eclesiastés 5:12). Kiñe wentru Agur pingelu, Jaque tañi fotüm, wirintukuy: “Elulaen ñi rikungeal ka pofrengeal no rume. Eluen ñi iyafiel tañi koneltuelchi iyael”. Feypilu tüfa, kimfali ñi ayükenon tüfachi wentru ñi pofrengerpual, kidu am küpa eluwnolu ñi weñeal, femngechi ñi illamkangenoal Jewba ñi üy. Ka, ¿chumngelu küpa rikungelafuy? Kidu feypi: “Ñi tuduamnoal ka kimfalnoafiel ta eymi feypilen mew: ‘¿Iney am ta Jewba?’” (Proverbios 30:8, 9). Iñchiñ kimpelafiyiñ chi kiñeke che doy maneluwkelu plata mu ta Chaw Dios mew.

11. Jesus, ¿chem feypi ti plata mu?

11 Kiñe che piwkeyekefilu ta plata, ayüwülkelafi ta Chaw Dios. Feymu Jesus feypi: “Iney rume ta poyelayafuy epu ülmen wentru tañi mür küdawelafiel. Kiñe müleafuy ñi illamafiel, fey kangelu ñi poyeafiel. Küme puwtunieafi kiñe, fey illamtuafi kangelu. Fey ta famngechi pepi poyengelayafuy ta Ngünechen ka fentren chemkün”. Fey ka feypi: “Trapümkakilmün fentren küme felen ta tüfachi mapu mew, tati wesake üñfew tañi filladtukeel ka tañi wesañmawelkeel tati chemkün, ka tati pu weñefe ñi filladtukeel ñi weñeael. Welu may [allkütufimün] ta Ngünechen femngechi tamün nieael küme felen ta wenu mapu mew, tüfey mew tati wesake üñfew filladtukelay ka ti chemkün rume wesañmawkelay ka ti pu weñefe rume konpukelay ñi weñeael” (Matew 6:19, 20, 24).

12. Doy küme adkünufiliyiñ taiñ mongen, ¿doy küme küdawülafiyiñ ta Jewba? Feypinge kiñe che ñi rupan.

12 Fentren pu poyekefilu ta Jewba yafüluwkeyngün ñi doy küme adkünuafiel tañi mongen, kimlu am engün ñi duamfalngen femal tüfa tañi doy küme küdawülafiel ta Jewba ka ñi ayüwküleal engün. Inaduamaiñ Jack ñi rupan, Estados Unidos mu tuwlu. Tañi domo dew wüneley amuldungun mu, fey Jack fendey ñi fütra ruka, ñi empresa ka tañi nieelchi mapu küdawngelu rume, femngechi ñi wüneleal amuldungun mu tañi domo engu. Kidu fentren tripantu mu lladkülen akukefuy ñi ruka mew rupalu wedake dungu tañi küdaw mu, welu ngüneduami tañi domo ñi rumel ayüwküleken, tüfa am feypilu: “Nien tati doy küme mülechi patron”. Jack feypi: “Welu fewla iñche ka wünelen amuldungun mu, feymu mür nieyu kiñe Patron, Jewba”.

Taiñ piwkeyenoafiel plata, ¿chem chumafuiñ? (Inaduamnge parrafo 13).

13. Taiñ kimal chem taiñ rüf rakiduamken ti plata mu, ¿chem ramtuwafuiñ?

13 ¿Chumngechi kimafuiñ chem taiñ rüf rakiduamken plata mu? Rüf piwke mu ramtuwaiñ: “¿Pengelken tañi mongen mu ñi feyentuken Biblia ñi feypin ti plata mu? ¿Doyümkefiñ ñi mongen mu tañi trapümal plata? ¿Chem doy falintukefiñ? ¿Nieal falinke fillem kam küme weniyeafiel ta Jewba ka tati pu che? ¿Rüf maneluwken Jewba tañi eluaetew kom ñi duamnieel?”. Rüf maneluwafuiñ Jewba mu, kidu am turpu elkünunoalu tañi pu manelkeetew (Matew 6:33).

¿PIWKEYEKEFIYIÑ TA JEWBA KAM TI KÜME RUPAN?

14. ¿Chem rakiduamaiñ ti küme rupan mew?

14 Biblia mu ka feypikünungey pu che famülke mew ñi piwkeyeafiel tañi küme rupaleal. Chumngechi ngüneduampeiñ, wedalkalay taiñ kidutu piwkeyewal ka küme rakiduamal plata mu, ka femngechi weda dungu no küme rupaleal taiñ mongen mu. Kiñeke che rakiduamkey: “Ngelay taiñ eluwal ñi küme rupaleal taiñ mongen mu”. Welu Jewba femngechi rakiduamkelay, doy may Biblia mu feypingey kom pu poyekefilu ta Chaw Dios: “Amunge, iñmunge tami iyael ayüwün mu, ka putuñmunge tami pulku küme duam mu” (Eclesiastés 9:7).

15. ¿Chem chumkey tati rume piwkeyekefilu ñi küme rupaleal?

15 Ñi feypin 2 Timotew 3:4, tüfachi pu che piwkeyekefilu tañi küme rupaleal, doyümkelafi ta Chaw Dios. Tüfachi versikulo feypilay feychi pu che ñi doy piwkeyefiel tañi küme rupaleal ta Chaw Dios mew. Femngechi feypifule, rakiduamafuiñ ñi piwkeyekefiel engün ta Chaw Dios pichin rewall. Welu tüfa mew feypiley tüfachi pu che “piwkeyelayafi ta Chaw Ngünechen”. Tüfa ngüfetukefi tati pu rume piwkeyekefilu ñi küme rupaleal. Biblia feypi kidu engün mew: “Ñochika amulekey ñi takuetew [...] ti kawiñ dungu” (Luka 8:14).

16, 17. Jesus, ¿chumngechi pengeli ñi küme rakiduamken ti küme rupan mew?

16 Jesus küme rakiduamkefuy ti küme rupan mew. Pengeli tüfa amulu “kiñe mafün” mu ka “kiñe fütra kawiñ” mew (Juan 2:1-10; Luka 5:29). Ti mafün mu afi ti pulku, feymu Jesus femi kiñe afmatun dungu, fey pulkukünufi ti ko. Kangelu rupa mu, pu che ife ka putufe pitufingün ta Jesus, welu kidu feypi tüfachi pu che ñi küme rakiduamnon (Luka 7:33-36).

17 Jesus doyümkelafuy ñi küme rupaleal tañi mongen mu. Welu may doyümkefuy Jewba ñi dungu ka eluwkefuy ñi kellucheal. Kafey eluwkülefuy ñi langümngeal awükangen mu kiñe orkon mamüll mew, femngechi taiñ montulaetew. Feymu Jesus feypifi tañi pu küpa inaetew: “Ayüwküleaymün ta eymün, iñche ñi duam fillpikaelmünmew ta pu che ka kutrankangelmün, ka üyawtungelmün epe fill koyla dungu mew. Ayüwküleaymün, lliduamküleaymün, eymün am llowalu kiñe fütra fürenen ta wenu mapu, ka femngechi ta kayñetuyawülngekefuy tati pu pelon wentru tati wüne mülekelu ta eymün mew” (Matew 5:11, 12).

Piwkeyenoafiel taiñ küme rupaleal, ¿chem chumafuiñ? (Inaduamnge parrafo 18).

18. Taiñ kimal tunte taiñ piwkeyefiel ti küme rupan, ¿chem ramtuwafuiñ?

18 ¿Chumngechi kimafuiñ tunte taiñ piwkeyefiel ti küme rupan? Ramtuwaiñ: “¿Chem doy falintuken? ¿Tañi küme rupaleal kam ñi trawüluwal ka amuldungual? ¿Eluwkülen ñi famentuafiel kiñeke dungu ñi rume ayünieel, femngechi ñi doy küdawülafiel ta Jewba? Dullilu iñche tañi adngelluwün dungu, ¿ngüneduamken chem ñi rakiduamken Jewba?”. Piwkeyekefiyiñ ta Chaw Ngünechen ka küpa ayüwülkefiyiñ, feymu famentukeiñ kom ti dungu taiñ küme kimnieel ñi kümenon Jewba ñi adkiñ mu, ka kom taiñ trokifiel ñi kümenon (papeltunge Matew 22:37, 38).

¿CHUMNGECHI RÜF AYÜWKÜLEAFUIÑ?

19. ¿Iney engün am turpu ayüwkülelayay?

19 Weküfü ñi ngünenieel yeniey doy 6.000 tripantu ñi wedalkakefiel pu che. Fewla epe puwküley ñi afal kom tüfa, feymu müley fentren che kidutu piwkeyewlu ka rume piwkeyefilu plata ka ñi küme rupaleal. Eluwkeyngün ñi femal kidu tañi ayünieel müten ka re rakiduamkeyngün chem ñi llowal. Welu tüfachi pu che turpu ayüwkülelayay. Feymu Biblia feypi: “Ayüwün-ngey feyti che ñi kellukeetew Jakob tañi Ngünechen, tati maneluwkülelu tañi Chaw Ngünechen Jewba mu” (Salmo 146:5).

20. Tami piwkeyefiel ta Chaw Dios, ¿chumngechi ayüwülkeeymu?

20 Jewba ñi pu che rüf piwkeyekefi tañi Chaw Dios, ka fill tripantu doy fentren che kimürpukefi ka piwkeyerpukefi. Tüfa pengelkey Chaw Ngünechen ñi Ngünenien tañi küdawmeken ka ñi pichilewen tañi küpalal kümeke dungu taiñ ayüwmayaetew. Femün mu Jewba ñi ayükeel, ayüwmapiwkekefiyiñ, feymu ayüwkeiñ famülke mu ka ayüwküleaiñ rumel mu. Ti küpalechi chillkatun mu inaduamaiñ ti weda femngen ñi nieel pu kidutu piwkeyewlu. Fey ngüneduamaiñ ñi küme chumngen pu poyekefilu ta Jewba.