1. ¿Chem mu doyküleiñ pu kulliñ mu?

JEWBA elueiñmu kiñe falin dungu: ti rakiduam taiñ ngüneduamal chem ñi kümen ka kümenon. Feymu doyküleiñ pu kulliñ mew. Adan engu Eva elungey tüfa, feymu feyentunofilu engu ta Jewba, ellkawingu fente tañi weda duameletew ñi rakiduam.

2. ¿Chem dungu mu trürümngeafuy taiñ rakiduam? ¿Chumngelu? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu).

² Taiñ rakiduam mu ngüneduamkeiñ chem ñi kümen ka kümenon, fey adniekeeiñmew. Tüfa trürümngeafuy tati chem reke ñi nieel ti farku tañi amulngeal, timon pingelu. Küme elkünungenole feychi chem, ti lafken ka ti kürüf chew rume yeafuy ti farku. Ka femngechi feley tati che küme elkünunofile tañi rakiduam. Welu feyti chem ñi nieel ti farku tañi amulngeal küme elkünungetule, fey ti kapitan küme amulafi ti farku chew tañi miyawal. Ka femngechi, küme elkünufiliyiñ taiñ rakiduam, tüfa küme adnieaeiñmu taiñ mongen mew. Kafey kiñe che ñi rakiduam  küme pepikawnole, tüfa kiñe wangkükenochi trewa reke feleafuy. Müna kuñiwün-ngeafuy tüfa, akurumeafuy kiñe weñefe, fey konpuafuy müten ka weñeafuy. Welu ti ngen ruka küme pepikafile ti trewa, tüfa pengelelaeyew ñi fülkülepan kiñe weñefe, fey kuñiwtukuñmayaeyew kom ñi nieel. Feley llemay, taiñ rakiduam trürümngeafuy feychi chem reke ñi nieel ti farku tañi amulngeal ka kiñe trewa reke pepikangelu ñi pengelafiel tati ngen ruka ti kuñiwün dungu.

3. Küme pepikanofiliyiñ taiñ rakiduam, ¿chem rupayafuy?

³ Küme pepikanofiliyiñ taiñ rakiduam, tüfa kuñiwtukulayaeiñmew taiñ weda femnoal (1 Timotew 4:1, 2). Kafey kümelu trokirpuafuiñ “ti wedake dungu” (Isaías 5:20). Feymew Jesus feypifi tañi pu inanieetew: “Akuay ta antü fey iney rume langümchele, rakiduamay ñi poyefiel ta Ngünechen” (Juan 16:2). Femngechi rakiduamingün pu langümfilu ta Esteban (Hecho 6:8, 12; 7:54-60). Ka afkentu femkefuy pu religioso. Tüfa engün wedalkakefuy ka langümkefuy fentren che, rakiduamlu am femngechi ñi poyekefiel ta Chaw Dios. Welu rüfngey llemay tañi chaftukefiel Chaw Dios ñi ley dungu (Éxodo 20:13). ¡Küme kimfali tañi ngünenkakeetew ñi rakiduam!

4. ¿Chumngechi kimaiñ ñi küme pepikawkülen taiñ rakiduam?

⁴ Iñchiñ kay, ¿chumngechi kimaiñ ñi küme pepikawkülen taiñ rakiduam? Jewba elueiñmew fillke ley ka ngülam Biblia mu, tüfa “rume kümey ñi kimeltulngeael ta che ka ñi ngülamtungeael ti welulkawkülelu, ka yafülngeael ka ñi kimelngeael ta che, fey ñi nieael ta kiñe küme lif mongen” (2 Timotew 3:16). Feymu duamfali taiñ chillkatunieafiel Biblia, küme rakiduamal taiñ papeltuel mu ka inayal tüfa taiñ mongen mew. Femngechi rakiduamaiñ Jewba reke, fey küme adnieaeiñmew taiñ rakiduam. Feymu fewla ngüneduamaiñ chumngechi inayal Jewba tañi ley ka ngülam, fey taiñ küme pepikayafiel taiñ rakiduam.

5, 6. ¿Chumngechi kellukeeiñmew Jewba tañi ley?

⁵ Taiñ kelluaetew Jewba tañi ley, papeltuafiyiñ ka kimafiyiñ. Welu fey ka müten no, kafey duamfali taiñ piwkentukuafiel ka yamafiel. Feymu Biblia feypieiñmu: “Üdeafimün wesake dungu fey inayafimün ti kümeke dungu” (Romanu 12:9). Welu, ¿chumngechi femafuiñ tüfa? Duamfali taiñ rakiduamal chumngechi rakiduamkey Jewba. Ngüneduamnge tüfa: kiñeke antü pepi kon umawnagnolmi, fey tati lawentuchefe ngülamtuafeymu tami doy küme dullial (ngümintol) ti iyael, doy deporteal ka chumngechi küme elkünutual tami mongen. Inafilmi tami feypietew, ¡doy küme umawtuaymi llemay! Kümelu trokiafimi ti lawentuchefe ñi ngülam, ¿felelay?

⁶ Ka femngechi taiñ Chaw Ngünechen elueiñmew fillke ley taiñ kuñiwtukuaetew, fey taiñ weda tripanoal pu weda kulpalu reke ka küme yenieal taiñ mongen.  Rakiduamnge tüfa, Biblia feypi taiñ fülkon-noal wedake püllü mew, kon-noal pekan kudumuwün mu, koylatunoal, ngünenkachenoal, weñenoal, kewanoal ka kakelu dungu. Biblia feypi: “Müley kayu dungu Jewba ñi üdenieel; may regle dungu kidu ñi ünufalniefiel: tati pu nge mallmangelu, kiñe kewün koyla dungukelu, ka tati kuwü langümkelu kulpan-nienon ti che, kiñe piwke pepikakelu rume wedake dungu ñi femal, ka ti pu namun lef amukelu ñi femal wedake dungu, kiñe dunguñpekelu koyla dungu feypikelu, ka iney rume amultukukefilu ñi yafkawal pu peñi” (Proverbios 6:16-19; Apokalipsi 21:8). Ngüneduamliyiñ ñi fente küme tripan taiñ feyentufiel ta Jewba, doy piwkeyeafiyiñ ta kidu ka doy falintuafiyiñ tañi ley.

7. Biblia ñi nütram, ¿chumngechi kelluafeiñmew?

⁷ Inanofiliyiñ Jewba ñi ley, weda tripayaiñ. Welu duamfal-lay femngechi rupayal taiñ kimürpual chem ñi kümen ka kümenon. Doy may kimürpuafuiñ tüfa inaduamliyiñ Biblia mu kuyfike che ñi welulkan. Proverbios 1:5 feypi: “Kiñe kim che allkütukey ka nierpukey doy kimün”. Chaw Ngünechen mu küpay tati doy küme kimün. Fey rakiduamnge chem taiñ kimeltuetew David ñi rupan. Kidu allkütulafi ta Jewba, kulpay Batseba engu, feymu ¡müna weda kutrankawi David! (2 Samuel 12:7-14). Papeltulmi tüfachi nütram, ramtuwnge: “¿Chumafuy David ñi femngechi kutrankawnoal? Iñche ka femngechi rupali, ¿chumafun kay? Ngüchaltukungeli ñi femal pekan kudumuwün kam illuturpufili, ¿feman David reke, kam inayentuafiñ ta Jose?” (Génesis 39:11-15). Feley, rakiduamliyiñ ñi fente weda tripan pu weda kulpalu, kom taiñ piwke mu ‘üdeafiyiñ wesake dungu’.

8, 9. 1) ¿Chumngechi kelluaeiñmew taiñ rakiduam? 2) Küme ngüneduamfiliyiñ ka piwkentukufiliyiñ Biblia tañi ngülam, ¿chem femaiñ?

⁸ Famentukefiyiñ llemay chem rume  tañi üdekefiel Jewba. Welu kiñeke mu ngelay kiñe ley Biblia mew taiñ feypietew chem chumal, fey taiñ rakiduam kelluaeiñmew taiñ kimal chem ñi ayükeel Jewba, femngechi taiñ küme dullial. Welu wüne pepikayafiyiñ taiñ rakiduam Biblia ñi kimeltun mu.

⁹ Jewba taiñ piwkeyeetew am, elukeeiñmew ngülam ñi pepikayafiel taiñ rakiduam. Kidu feypi: “Iñche, ta Jewba, tami Ngünechen, Tami Kimeltukeetew eymi tami kümelkaleal, Tami Adniekeetew chem rüpü mew tami miyawal” (Isaías 48:17, 18). Feymu küme ngüneduamfiliyiñ ka piwkentukufiliyiñ Biblia tañi ngülam, küme elkünutuafiyiñ taiñ rakiduam ka küme dulliaiñ.

10. 1) ¿Chumngechi kellukeeiñmew Jewba tañi ngülam? 2) Jesus kimeltulelfilu tañi pu disipulu Jewba ñi ngülam, ¿chem pengelelfi engün?

¹⁰ Jewba tañi ngülam kellukeeiñmew taiñ küme dullial. Feymu küme kimfiliyiñ tañi ngülam, kidu reke rakiduamaiñ ka adümaiñ chumngelu taiñ elukeetew fillke ley. Jesus kimeltulelfi tañi pu disipulu Jewba ñi ngülam, femngechi pengelelfi ñi weda tripan pu weda femkelu ka wedake duam nielu. Fey rakiduamelfi chumngechi ti lladkün yeafeyew ñi kewayal, ka tati wedake illutun kudumuwün mew yeafeyew ñiwaluwün mu (Matew 5:21, 22, 27, 28). Eluwliyiñ taiñ adnieaetew Jewba tañi ngülam, küme pepikayafiyiñ taiñ rakiduam ka küme dulliaiñ, fey püramyengeay Jewba (1 Korintio 10:31).

11. ¿Chem mu kakerumeafuy pu kristiano ñi rakiduam?

¹¹ Kakerumeafuy kiduke iñchiñ taiñ dulliel, kom pepikafiliyiñ rume taiñ rakiduam Biblia ñi kimeltun mu. Kiñe dungu pengelkelu tüfa, fey tañi dulliel pu kristiano putun dungu mu. Biblia feypilay taiñ putunoal pichin pulku no rume, welu may feypikeeiñmew taiñ rume putunoal ka taiñ ngollikawnoal (Proverbios 20:1; 1 Timotew 3:8). Feymu kiñe kristiano dullile rume pichi putual, ¿ka chem ngüneduamlayay rume? Müley ñi ngüneduamal chem ñi rakiduamkeel kakelu che tüfachi dungu mu, kidu tañi rakiduam eluelieyew rume ñi putual.

12. Romanu 14:21, ¿chumngechi kelluafeiñmu taiñ yamafiel kakelu che ñi rakiduam?

¹² Pablo kimeltuy ñi fente duamfalngen taiñ yamafiel kakelu ñi rakiduam, feymu feypi: “Doy kümey ñi ingenoael ta ilo, ka ñi putungenoael rume ta pulku, ka ñi chem chumnoael rume ta che femngechi tañi wesa duamnoael tami peñi kam tami lamngen, fey ñi püntütripanoael” (Romanu 14:21). Iney no rume feypilayaeiñmew taiñ putunoal pichin no rume, welu taiñ weda duamelnoafiel kiñeke peñi kam lamngen, ngünewafuiñ taiñ putunoal. Kiñeke kristiano ngollifengekefuy petu ñi kimnofiel ta Jewba, feymu pichin putuwekelayngün rume. Turpu femlayaiñ chem no rume tañi wiño ngollikawal engün (1 Korintio 6:9, 10). Fey mangelfiliyiñ kiñe peñi kam lamngen, ¿dikümtukuafiyiñ ñi putual ‘pilan’ feypifule rume? ¡Femlayaiñ llemay!

13. Timotew, ¿chem chumi ñi weda duamelnoafiel ta kakelu?

 ¹³ Ngüneduamaiñ ñi rupan Timotew. Kidu mülefuy ñi amuldunguafiel pu judiu, ka kimniefuy tañi müna falintukefiel engün ñi sirkunsidangeal pu wentru. Feymu wechengelu Timotew eluwi ñi sirkunsidangeal kutrankawlu rume, femngechi ñi weda duamelnoafiel ta iney no rume. Femün mu tüfa, inayentufi ta Pablo (Hecho 16:3; 1 Korintio 9:19-23). Eymi kay, ¿famentuafuymi tami ayükeel tami kelluafiel ta kakelu?

14. ¿Chumafuiñ taiñ küme weniyerpuafiel ta Jewba?

¹⁴ Dew kimlu iñchiñ “tati wüne kimeltungeelchi dungu ta Cristo mew”, küpa amuleiñ “taiñ doy kimael kiñe fütache reke”, tüfa kiñe che küme weniyefilu ta Jewba (Ebrew 6:1). Küme femlayaiñ tüfa taiñ yenien mu müten fentren tripantu Jewba ñi pu che mew, doy may taiñ küme weniyerpuafiel ta Jewba, duamfali taiñ doy nieal kimün ka doy kim ngüneduamal. Feymu fill antü papeltuafiyiñ Biblia (Salmo 1:1-3). Femngechi femliyiñ, doy küme adümafiyiñ Jewba tañi ley ka tañi ngülam. Feyngey llemay, taiñ küme weniyeafiel ta Jewba müley taiñ newentuleal.

15. ¿Chumngechi pengelaiñ taiñ küme weniyefiel ta Jewba?

¹⁵ Iñchiñ pu kristianongen, ¿chuchi am tati doy falin ley taiñ inayafiel? Pengelal piwkeyen. Jesus feypifi tañi pu inanieetew: “Welukonkechi piwkeyewülmün, kom mapu mew mülechi pu che kimayngün iñche tañi disipulungen ta eymün” (Juan 13:35). Feymu “ti fütra küme ley dungu” pingekey tati piwkeyen ka tüfa mew “fente küme mupitungekey tati ley dungu” (Santiaw 2:8; Romanu 13:10). Kafey “Ngünechen am ta piwkeyen ürke”, fente falin-ngey ti piwkeyen (1 Juan 4:8). Chaw Ngünechen piwkeyekelay re wenche wün mew müten, doy may pengelkey fente taiñ piwkeyeetew. Juan wirintukuy: “Ngünechen pengeleleiñmew taiñ piwkeyeetew feychi werkülu tañi kiñen Fotüm ta tüfachi mapu mew femngechi taiñ nieael rumel mongen ta kisu ñi Fotüm mew” (1 Juan 4:9). Feymu llemay, ñi pengelal taiñ küme weniyefiel ta Jewba, pengelaiñ taiñ piwkeyefiel Jewba, Jesus,  pu peñi, pu lamngen ka kakelu che (Matew 22:37-39).

16. Küme weniyefiliyiñ ta Jewba, ¿chumngelu doy falintuafiyiñ Biblia tañi ngülam?

¹⁶ Tati ley kellukeeiñmu kiñeke dungu mew müten, welu Biblia tañi ngülam adnieeiñmew fill dungu mu. Feymu doy küme weniyefiliyiñ ta Jewba, doy falintuafiyiñ Biblia tañi ngülam. Rakiduamnge tüfa: kiñe pichi wentru küme kimlay ñi fente kuñiwün-ngen weniyeafiel wedake che, feymu tañi chaw ka ñuke katrütukeeyew ñi femnoal tüfa, fey tañi kuñiwtukuaetew (1 Korintio 15:33). Welu tremle ti pichi wentru, kim ngüneduamafi Biblia tañi ngülam ñi dullial chem chumal. Fey kintuay kümeke weni (papeltunge 1 Korintio 13:11; 14:20). Ka femngechi doy küme ngüneduamfiliyiñ Biblia tañi ngülam, rakiduamaiñ Jewba reke, fey doy küme adnieaeiñmew taiñ rakiduam.

17. Taiñ küme dullial, ¿feypiafuiñ taiñ nieel kom taiñ duamnieel? ¿Chumngelu?

¹⁷ Nieiñ kom taiñ duamnieel taiñ küme dullial, fey taiñ ayüwülafiel ta Jewba. Biblia mew müley fillke ley ka ngülam taiñ kelluaetew “ñi rume adümuwael itrokom küme dungu mew tañi fente küme pepikawküleael tañi femael itrofill kümeke dungu” (2 Timotew 3:16, 17). Biblia tañi ngülam kimeltukeeiñmew chumngechi rakiduamkey Jewba, welu kiñeke mu küdawngeafuy ñi kimngeal (Romanu 12:2). Feymu taiñ femal tüfa müley fillke kellu: Índice de las publicaciones Watch Tower, Guía de estudio para los testigos de Jehová, Watchtower Library, INTERNET MÜLEYECHI LIFRU Watchtower ka JW Library. Kom tüfa müna kelluaeiñmu kidutu chillkatuliyiñ kam taiñ pu che iñchiñ.

18. Inaliyiñ Jewba tañi ley ka tañi ngülam, ¿chumlerpuaiñ?

¹⁸ Inaliyiñ Jewba tañi ley ka tañi ngülam, ¡müna kümelkaleaiñ! Salmo 119:97-100 feypi: “¡Müna piwkeyefiñ tami ley! Kom antü rakiduamniefiñ. Rumel niekefiñ tami werkün dungu, feymu ta kellukeenew ñi doy kim chengeal tañi pu kayñe mu. Rakiduamaniekefiñ tami ngülam, feymu doy kim ngüneduamken kom tañi pu kimeltufe mu. Inakefiñ tami feypin, feymu doy adümuwün nien pu füchakeche mu”. Eluwliyiñ taiñ küme ngüneduamal fillke ley ka ngülam taiñ elukeetew Jewba, doy kim chengeaiñ ka kim ngüneduamaiñ. Kafey inafiliyiñ Jewba tañi ley ka ngülam ñi pepikayafiel taiñ rakiduam, “fente küme trüraiñ ta Cristo ñi lif mongen mew” (Efesio 4:13).