1. Ti apostol Pablo, ¿chem feypilelfi pu kristiano Kolosa mu? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu.)

FEYCHI 60 kam 61 tripantu mu, ti apostol Pablo püresuntukungelu Roma mew, wirintukulelfi kiñe karta pu kristiano Kolosa mu. Feypifi ñi duamfalngen tañi ‘longkontukuafiel engün Ngünechen ñi dungu’, fey ñi inayal Jewba ñi rakiduam (Kolosense 1:9). Pablo feypi: “Fey tüfachi dungu feypiwayiñ ta eymün femngechi iney no rume tamün ngünenkanoaetew ta fill koyla ngünen dungu mew. Kuñiwtuwkülemün ka eluwkilmün tamün ngünenkayaetew tüfey engün tati ayükelu tamün kimeltuaetew ti falinochi dungu ka ti nütramkeelchi koyla ngünen dungu, fey kisu engün am ta maneluwkenolu ta Cristo mew, welu may, tati pu che ñi pepikaelchi wimtun dungu mew ka ti müleyechi pepiluwün ngüneniefilu ta tüfachi mapu” (Kolosense 2:4, 8). Kafey pengeli chumngelu (chemu) fentren che ñi rakiduam kümelay kiñeke mu, ka chumngelu ñi ayüken engün tüfachi rakiduam. Femngechi rakiduamlu pu che, doy kümelu ka doy kimchengelu  trokiwkeyngün. Fey Pablo wirintukulelfi tüfa ñi kelluafiel pu kristiano tañi inanoafiel pu poyekenofilu ta Jewba ñi rakiduam ka ñi famentual wedake femün (Kolosense 2:16, 17, 18, 23).

2. ¿Chumngelu inaduamaiñ pu poyekenofilu ta Jewba ñi rakiduam?

² Pu poyekenofilu ta Jewba famentukeyngün Chaw Dios ñi ngülam. Fill püle pengey ñi rakiduam engün: television, internet, küdaw kam chillkatuwe ruka mu. Fey kuñiwtukuwnoliyiñ, ñochikechi maneluwlayafuiñ Jewba ñi kimün mew. Feymu inaduamaiñ kechu rakiduam ñi nieel pu poyekenofilu ta Jewba ka chumngechi taiñ famentuafiel, femngechi taiñ ngünenkanoaetew tüfa.

3. ¿Chem rakiduamkey fentren che? ¿Chumngelu?

³ “Küme chengeafun, feyentunofuli rume Chaw Dios mu”. Femngechi rakiduamkey fentren che wall Mapu mu. Pu che küme ngüneduamlay chi ñi rüf mülen ta Chaw Dios, welu ayükeyngün ñi kidutu ngünewal tañi femal chem rume ñi ayünieel. Biblia feypi: “Ñi chekawün-ngen mu, tati weda che küme ngüneduamkelay ti dungu. Re rakiduamkey: ‘Ngelay ta Ngünechen’” (Salmo 10:4). Kakelu chekawkeyngün feypilu: “Duamlan ñi feyentual Chaw Dios mu tañi inayal kümeke ngülam”.

4. Kiñe che feyentunole Chaw Dios mu, ¿chem feypiafuiñ?

⁴ ¿Feyentufali ñi mülen ta Chaw Dios dewmafilu itrofill mülelu? Newe adümfalngelay ñi feypin pu cientifico tüfachi dungu mew. Welu ti rüf dungu pepilfalngey. Rakiduamnge tüfa: kiñe ruka wefrumekelay, kiñe che dewmaeyew llemay. Welu tati nielu mongen doy afmatufalngey kiñe ruka mu. Ngüneduamnge tüfa, allfüle taiñ kuwü, rupalu chi antü kidutu kümelkawtuafuy. Welu kiñe ruka turpu kidutu küme elkünutulayafuy. Tüfa rakiduamelkeeiñmew Jewba taiñ dewmaetew. Feymu Biblia feypi: “Kom ruka müley ñi dewmayaetew ta iney rume, welu Ngünechen dewmay kom tati müleyelu” (Ebrew 3:4).

5. Taiñ kimal chem ñi kümen ka kümenon, ¿duamfalngepey may feyentual Chaw Dios mu?

⁵ Ka, ¿duamfalngey feyentual Chaw Dios mu taiñ kimal chem ñi kümen ka kümenon? Biblia feypi pu poyekenofilu ta Jewba kütu inakeyngün kümeke ngülam (Romanu 2:14, 15). Feymu yamkefingün ka piwkeyekefingün tañi pu chaw. Welu inanofile engün Jewba ñi ngülam, küme yenielayay ñi mongen (Isaías 33:22). Fentren adümuwkechi che ngüneduamlu ti wedake dungu ruparupangelu Mapu mew, feypikey ñi duamfalngen Chaw Dios ñi kellu taiñ küme elkünutual ti wedake dungu. Biblia feypi: “Iñche küme kimnien, awem Jewba, tati pu che ngen-ngelay ñi rüpü. Tati pu che trekalelu, ngen-ngelay ñi adkünual kidu tañi trekan no rume engün” (Jeremías 10:23). ¡Fey llemay! Feyentunoliyiñ Chaw Dios mu ka inanofiliyiñ ñi ngülam, kimlayafuiñ chem ñi kümen ka kümenon (Salmo 146:3).

6. ¿Chem rakiduamkey fentren che ti religion mu?

⁶ “Ayüwküleafun konkülenofuli rume kiñe religion mu”. Fentren che  rakiduamkey ti religion ñi afeluwün-ngen ka ñi falin-ngenon. Kafey fentren religion kimeltukey Chaw Dios ñi kastigakefiel pu che infierno mew, dikümtukuchekey ñi kullial ka kellukefi pu politiko. Feymu afmatukelaeiñmew ñi mülen fentren che rakiduamkelu ñi duamfalngenon ti religion ñi ayüwküleal. Feypikeyngün chi: “Feyentuken Chaw Dios mew, welu küpa konlan kiñe religion mu”.

7. Ti rüf religion, ¿chumngechi ayüwülafeiñmu?

⁷ Welu, ¿rüf ayüwküleafuiñ konkülenoliyiñ kiñe religion mu? Femafuiñ llemay, püntütripaliyiñ ti koyla religion mu. Welu rüf ayüwkülelayaiñ weniyenofiliyiñ ta Jewba, taiñ “ayüwün-ngechi Ngünechen” (1 Timotew 1:11, TNM). Jewba kom ñi femken mu kelluchekey, ka rüf poyekefilu am, ayüwküleiñ taiñ kellucheken mu (Hecho [Femyefel] 20:35, Ngünechen ñi Neyüntükumuyümchi Chillka [NCH]). Rakiduamnge chumngechi ti rüf religion kelluafeiñmew ñi ayüwküleal taiñ pu che. Kimeltukeeiñmew taiñ yamnieafiel ka nor piwkeyeafiel taiñ afkadi, taiñ küme kimeltuafiel pu pichikeche ka rüf piwkeyeafiel taiñ pu che. Ka kellukeeiñmew taiñ kiñentrür küdawal pu peñi ka lamngen iñchiñ ka welukentu piwkeyewal. Biblia feypi: “Feymu tüfa ñi feypiel tati Ñidol Ngünechen Jewba: ‘¡Ngüneduammün! Iñche tañi pu poyekeetew iyayngün, welu eymün ngüñüleaymün. ¡Ngüneduammün! Iñche tañi pu poyekeetew pütokoayngün, welu eymün wüywüleaymün. ¡Ngüneduammün! Iñche tañi pu poyekeetew ayüwküleayngün, welu eymün yeweleaymün. ¡Ngüneduammün! Iñche tañi pu poyekeetew ayüwün mu wakeñküleayngün ñi küme piwkengen mew, welu eymün ngümayaymün tamün kutrantupiwkelen mew, ka eyütuaymün fente tamün weñangkün mu[’]” (Isaías 65:13, 14).

8. Matew 5:3, ¿chumngechi kelluafeiñmew ñi kimal chem taiñ rüf ayüwülkeetew?

⁸ Fey, ¿rüf ayüwküleafuy kiñe che poyenofile ta Chaw Dios? Rakiduamnge: kiñeke ayüwülkeeyew kiñe deporte, tañi adngelluwün kam chem ñi diturpun tañi mongen mew. Kam küme duamkeyngün ñi kellufiel tañi pu che ka ñi pu weni. Feyngey, tüfa ayüwülafeiñmew, welu müley kangelu dungu taiñ rumel ayüwülaetew. Taiñ chengen mu kimafuiñ ka poyeafuiñ ta Chaw Dios. Femliyiñ tüfa, rüf ayüwküleaiñ, femngechi taiñ dewmaetew am Jewba (papeltunge Matew 5:3). Rakiduamnge tunte taiñ ayüwülkeetew ñi trawüluwken pu peñi ka lamngen iñchiñ taiñ poyeafiel ta Jewba (Salmo 133:1). Kafey ayüwülkeeiñmew taiñ kiñewkülen kom pu peñi ka lamngen wall Mapu mu, taiñ yenieel lif mongen ka taiñ nieel küme maneluwün.

9. 1) Pu che, ¿chem rakiduamkey kudumuwün dungu mew? 2) Biblia, ¿chumngelu feypikey ti kurewen müten ñi kudumuwal?

⁹ “Wedalkalay ñi kudumuwün epu che kurewen-ngenolu”. Pu che feypiafuy chi: “Katrütuwkilnge, küme rupalenge müten”. Welu Biblia feypikey taiñ kon-noal pekan kudumuwün mew * (inaduamnge ti kimal dungu) (papeltunge  1 Tesalonisense 4:3-8). Jewba dewmaeiñmew, feymu feley taiñ feypiaetew chem ñi kümen ka kümenon. Jewba piwkeyenieeiñmew, feymu elukeeiñmew fillke ley. Ka inafiliyiñ, kümelkaleaiñ. Kidu feypikey kiñe wentru ka kiñe domo kurewen-ngelu ñi kudumuwal müten, feymu ti reñma inafile Chaw Dios ñi feypin, doy piwkeyeway, yamnieway ka küme duamküleay. Welu Jewba kastigayafi pu kimnielu tañi ley, welu inakenofilu (Ebrew 13:4).

10. ¿Chem chumafuiñ taiñ kon-noal pekan kudumuwün mew?

¹⁰ Biblia kimeltukeeiñmew chumngechi taiñ kon-noal pekan kudumuwün mew: ngünenieafiyiñ taiñ lelin. Jesus feypi: ‘Iney rume lif piwke mew adkintunofile ta kiñe domo, dew ñiway tati domo engu kisu tañi piwke mew. Femngechi llemay, tami man nge ñi duam kulpakelmi, nentufinge, fey famentufinge ta eymi mew’ (Matew 5:28, 29). Feymu adkintulayaiñ ti pengelkeelchi kudumuwün dungu ka allkütulayaiñ musika nütramkalu feychi dungu mu. Ti apostol Pablo feypi: “Elufimün may, ñi layael kom tati wesake maputuwünngechi wimtun dungu mülelu eymün mew. Iney rume tañi ñiwaluwmekenoael ka ñi üñamyewnoael” (Kolosense 3:5). Kafey ngünewaiñ taiñ rakiduamnoal ka nütramkanoal podngechi dungu mu (Efesio 5:3-5).

11. ¿Chumngelu ayürpuafuiñ taiñ rume küdawal ñi küme tripayal tüfachi Mapu mew?

¹¹ “Kom tami mongen mu küdawülmi ñi küme tripayal, fey ayüwküleaymi”. Pu che feypiafeiñmu ñi wülal taiñ mongen ka taiñ newen ñi küme tripayal tüfachi Mapu mew, fey taiñ ülmen chengeal, falin chengeal ka küme kimniengeal. Fentren che rakiduamkey femngechi müten ñi ayüwküleal, feymu kuñiwtukuwnoliyiñ, iñchiñ ka femngechi ayürpuafuiñ taiñ femal.

12. Küdawülmi tami küme tripayal tüfachi Mapu mew, ¿rüf ayüwküleaymi?

¹² Ayüfulmi tami falin chengeal kam ülmen chengeal, fey küdawülmi kom tami mongen mu ñi küme tripayal, ¿rüf ayüwküleaymi? Femlayaymi. Rakiduamnge tüfa: Weküfü ayükefuy ñi ngünenieafiel ta kakelu ka ñi afmatufaluwal. Feypiafuiñ Weküfü ñi diturpun tüfa, welu ayüwkülelay, doy may müna lladküley (Matew 4:8, 9; Apokalipsi 12:12). Ka femngechi eluwülmi ñi küdawal tami küme tripayal tüfachi Mapu mew, tüfa ayüwülafeymu chi. Welu rüf ayüwküleaymi kimeltulelfilmi pu che Chaw Dios ñi dungu ka ti maneluwün. Pu che ñi küme tripayal yafkawkey kakelu engün, ütrirchekey ka ayükey ñi doy küme küdawfe pingeal. Welu ayüwkülelayngün, ngünam küdawkeyngün (Eclesiastés 4:4).

13. 1) ¿Chem rakiduamaiñ ti küdaw mu? 2) ¿Chem dungu mu rüf ayüwkülerpuy Pablo?

¹³ Welu kom duamnieiñ taiñ mongelwe, ka weda dungu no taiñ nieel kiñe ayüfalchi küdaw. Welu doyümlayafiyiñ ti küdaw taiñ mongen mu. Jesus feypi: “Iney rume ta poyelayafuy epu ülmen wentru tañi mür küdawelafiel. Kiñe müleafuy ñi illamafiel, fey kangelu ñi poyeafiel. Küme puwtunieafi kiñe, fey illamtuafi kangelu. Fey ta famngechi pepi poyengelayafuy ta Ngünechen ka fentren chemkün” (Matew 6:24). Fey küdawülfiliyiñ  ta Jewba ka kimeltucheliyiñ Biblia mu, fey rüf ayüwküleaiñ. Femngechi rupay ti apostol Pablo. Wechengelu, eluwkefuy ñi küdawal tañi küme tripayal tüfachi Mapu mu. Welu rüf ayüwkülerpuy eluwlu ñi amuldungucheal ka ngüneduamlu pu che ñi küme elkünuketun tañi mongen llowlu Jewba ñi kimeltun (papeltunge 1 Tesalonisense 2:13, 19, 20). Iñchiñ kafey eluwliyiñ taiñ küdawülafiel ta Jewba ka kimeltucheal, ¡tüfake ta rüf ayüwmayaeiñmu!

14. Pu che, ¿chumngelu ayükey ñi rakiduamal tañi kidutu küme elkünutual ti wedake dungu?

¹⁴ “Pu che küme elkünutuafuy ti wedake dungu Mapu mew”. Fentren che ayükey ñi feyentual tañi rüfngen tüfa. ¿Chumngelu? Rüfngefule, duamfalngelayafuy taiñ adnieaetew Chaw Dios ka femafuiñ chem rume taiñ ayünieel. Fentren che feypikey famülke mu ñi müte mülewenon weychan, weda femün, kutran ka filla. Kiñe chillka feypi: “Pu che elduamküley ñi küme elkünutuafiel ti Mapu, feymu doy kümelkaley ta mongen”. Welu, ¿rüfngey tüfa? Pu che, ¿pepi küme elkünutuafuy wedake dungu? Inaduamaiñ chem ñi ruparupangen.

15. ¿Chumngelu feypiafuiñ ñi doyelkülen ti wedake dungu Mapu mew?

¹⁵ ¿Chem piafuiñ weychan dungu mu? Ti Wünen ka Epungechi Fütra Weychan kom Mapu püle lay doy 60 millon che. Kafey 2015 tripantu mu, doy 12 millon che elkünuy ñi ruka mülen mu weychan ka kayñetuwün. Feymu fantepu mu, kom wall Mapu mew 65 millon che lefmawi ñi mapu mu. Ka, ¿ti wedake dungu ñi femngeken? Kiñeke trokiñ mapu mu müte femngewelay kiñeke wedake dungu. Welu doy amuley ti wedake dungu femngekelu internet ka komputador mu, wülelkawkey pu reñmawen, doy müley terrorista llükalkachekelu, norngenochi dungu, ka kakelu wedake dungu. ¿Ti kutran kay? Fewla kimniengey ñi lawentuñmangeal kiñeke kutran, welu 2013 tripantu mu,  kiñe chillka feypi fill tripantu ñi laken aylla millon che petu puwülnolu 60 tripantu, lakeyngün piwke kutran mu, müllo kutran, ponon kutran, cancer, ka diabetes. Ka, ¿apümkangey filla dungu? Kiñe trokiñche küdawkelu ñi mülewenoal filla, Banco Mundial pingelu, feypi Africa mew 1990 tripantu mu mülefuy 280 millon che fill antü mongelekelu pichin plata mu, kayu pataka peso püle (kiñe dolar), welu 2012 tripantu mu müley 330 millon che femngechi felelu.

16. 1) Pu trokiñche politikongelu ka negosiakelu, ¿chumngelu pepi küme elkünutukelayngün ti wedake dungu Mapu mu? 2) Isaías ka Salmo mu, ¿chumngechi pengelngey chem ñi femal Chaw Ngünechen ñi Ngünenien?

¹⁶ Welu tüfa afmatukelaeiñmu. Famülke mu pu che adniefilu pu trokiñche politikongelu ka negosiakelu ayükey kidutu ñi kümelkawal müten. Tüfachi pu che pepi apümkelafi weychan, wedake dungu ñi femngeken, kutran ka filla. Chaw Ngünechen ñi Ngünenien müten femafuy tüfa. Rakiduamnge chem ñi femal Jewba taiñ kümelkayaetew. Kidu ngüneniele, pu che poyelayafi kiñe trokiñ mapu ka kidutu duamuwlayay, kafey apümafi norngenochi dungu, koylake religion ka Weküfü, feymu ngewelayay weychan (Salmo 46:8, 9). Kafey femngewelayay wedake dungu Chaw Dios ñi Ngünenien mu. Feymu famülke mu kimeltukefi ta fentren che ñi welukentu piwkeyewal ka maneluwal. Ngelay kangelu gobierno femafulu tüfa (Isaías 11:9). Jewba apümafi ti kutran, fey tremoltuafi kom che (Isaías 35:5, 6). Kafey ngewelayay filla ka kelluaeiñmew taiñ ayüwküleal ka taiñ küme weniyeafiel ta kidu. Tüfa doy fali chem plata mu rume taiñ nieafel (Salmo 72:12, 13).

17. Pu che ñi rakiduam inanofile Jewba ñi ngülam, ¿chem femafuiñ taiñ famentuafiel?

¹⁷ Feymu allküliyiñ fentren che ñi rakiduam, welu tüfa inanofile Jewba ñi ngülam, ngüneduamaiñ chem ñi feypin ti Biblia feychi dungu mu. Ka feypiafuiñ taiñ kelluaetew kiñe kristiano küme weniyekefilu ta Jewba. Fey rakiduamaiñ chumngelu fentren che ayükey feychi rakiduam, chumngelu kümelay ka chumngechi famentuafiyiñ. Taiñ ngünenkanoaetew pu poyekenofilu ta Jewba ñi rakiduam, inayafuiñ ñi feypin Pablo: “Rumel niekeaymün kümeke nütram trawülmün tati pu feyentulenochi pu che eymün [...], ka müley tamün kimael chumngechi tamün küme llowdunguafiel tati pu che” (Kolosense 4:5, 6).