¿Nierpukeiñ may Jewba tañi rakiduam?
“We rakiduam ta nietumün femngechi ta nietuaymün kangelu mongen” (ROMANU 12:2).
1, 2. Doy weniyefilu iñchiñ ta Jewba, ¿chem kimürpuiñ? Feypinge kiñe pengelün dungu.
RAKIDUAMNGE kiñe pichi wentru ñi elungen kiñe yewün. “Mañumtunge” pieyew tañi chaw ñuke engu. Feymu “kürasia may” pi tati pichi wentru, re feypingelu kay tañi femal. Welu doy tremlu kimürpuy chumngelu (chemu) tañi pu chaw fente falintukey mañumtuafiel kakelu che ñi füreneetew. Fey kidu tañi ayün mu mañumtukey. ¿Chumngelu am? Kidu ka kimürpuy tañi mañumtuchefengeal.
2 Iñchiñ ka femngechi feleiñ. We kimürpufilu tati rüf dungu, kimürpuiñ fente falin-ngey inayal Jewba tañi werkün dungu. Welu doy weniyefilu iñchiñ ta Jewba, doy kimürpuiñ tañi rakiduamkeel, tüfa chem tañi ayükeel, chem tañi üdekeel ka chem tañi rakiduamkeel fillke dungu mu. Fey eluwliyiñ ñi inayal Jewba tañi rakiduam taiñ femün mu ka taiñ dullikeel, nierpukeiñ kidu tañi rakiduam.
3. ¿Chumngelu küdawtuafuiñ nierpual Jewba tañi rakiduam?
3 Iñchiñ rume ayüwmakeeiñmu kimafiel Jewba tañi rakiduam. Welu kulpafengelu kay iñchiñ küdawün-ngey nierpual Jewba tañi rakiduam. Kimnieiñ chem rakiduamkey Jewba mollfüñ dungu mu, ti amuldungun mu, lif mongen nieal, ngülümal itrofillem, ka fillke dungu mu. Fey, ¿chem kelluafeiñmu nierpual Jewba tañi rakiduam? Tüfa, ¿chumngechi kelluaeiñmu taiñ femal Jewba ñi ayükeel fewla ka küpalechi antü mu?
¿CHUMNGECHI NIERPUAFUIÑ NGÜNECHEN TAÑI RAKIDUAM?
4. ¿Chumngechi nietuafuiñ we rakiduam?
4 (Papeltunge Romanu 12:2). Tüfachi versikulo mu, Pablo feypi chem müley taiñ femal taiñ nierpual Jewba tañi rakiduam. Kidu feypi: “Inakefilmün fantepu mew mülechi maputuwün wimtun”, feymu müley taiñ famentuafiel pu che tañi rakiduam ka tañi wimtun dungu, chumngechi ngüneduampeiñ rupachi chillkatun mu. Welu Pablo ka feypi taiñ nietual we rakiduam. ¿Chumngechi femürpuafuiñ tüfa? Chillkatuafiyiñ Biblia, femngechi kimaiñ ka rakiduamtukuaiñ Ngünechen tañi rakiduam ka inayaiñ tüfa ñi adkünual taiñ rakiduam.
5. Chillkatual trürlay ta re papeltual, ¿chumngelu kay?
5 ¿Chumngechi chillkatuaiñ? Papeltukawlayaiñ ka wirikünulayaiñ müten ti papel nielu ramtun. Doy may chillkatuliyiñ, ramtuwaiñ: “Tañi papeltuel, ¿chem kimeltuenew Jewba ñi chumngen mu? ¿Chem kimeltuenew Jewba tañi femken ka tañi rakiduam mu? ¿Chumngelu Jewba feypikeeiñmu ñi femal kiñeke dungu ka famentual kakelu dungu?”. Ka kümeafuy rakiduamal chumngechi küme elkünutual taiñ femün ka taiñ rakiduam. Rüfkünu may, kiñeke rupa chillkatuliyiñ rume, pepi rakiduamlayafuiñ chi kom tüfachi dungu. Welu kümeafuy elantükünual taiñ rakiduamal chem taiñ papeltuel. Tunte elantükünuiñ papeltun mu, ka elantükünuaiñ ñi rakiduamal (Salmo 119:97; 1 Timotew 4:15).
6. Rakiduamniefiliyiñ Biblia ñi feypin, ¿chem femürpuaiñ?
6 Wimtuliyiñ taiñ rakiduamnieafiel Biblia ñi feypin, femürpuaiñ kiñe müna küme dungu. Fey küme kimnieaiñ ñi welulkakenon Jewba tañi rakiduam. Kimürpuaiñ chem ñi rakiduamkeel fillke dungu mu ka inanierpuaiñ tañi rakiduam. Famentuafiyiñ iñchiñ taiñ rakiduamkefel fey we rakiduam nietuaiñ. Femngechi nierpuaiñ Chaw Ngünechen tañi rakiduam.
TAIÑ RAKIDUAM ADKÜNUKEY TAIÑ FEMÜN
7. Jewba, ¿chem rakiduamkey falinke fillem mu? (Inaduamnge ti adentun pagina 27 mu).
7 Taiñ rakiduam adkünukey taiñ femün (Marku 7:21-23; Santiaw 2:17). Taiñ doy küme kimal tüfa ngüneduamaiñ kiñeke dungu. Feychi nütram choyüngelu ta Jesus, küme pengeli chem rakiduamkey Jewba falinke fillem mu. Chaw Dios dullifi Jose Maria engu tañi tremümafiel ta Jesus, pofrengefulu engu rume (Levítico 12:8; Luka 2:24). Fey choyüngelu Jesus, Maria kudukünufi kiñe ruka kulliñ mu “penolu engu am umañtuwe ruka chew ñi umañtuam” (Luka 2:7). Pifule Jewba, adkünuafuy ñi choyüngeal Jesus kiñe doy küme mülewe. Welu Jewba ayüniey Jesus ñi tremümaetew kiñe familia doyümkefilu Ngünechen ñi dungu. Fey tüfa tañi doy falintukeel Jewba.
8. Inaliyiñ Jewba tañi rakiduam, ¿chem doyümafiyiñ?
8 Tüfachi nütram kimeltukeeiñmu chem rakiduamkey Jewba falinke fillem mu. Kiñeke chaw ka ñuke küdawkey tañi pu fotüm, ñawe ka püñeñ ñi nieal doy kümeke fillem, wedalkafile rume tüfa ñi weniwen Jewba engu. Welu Chaw Jewba doy falintukefi ñi weniyewün iñchiñ mu. ¿Iñchiñ kay? ¿Inaniekeiñ Jewba tañi rakiduam? ¿Chem pengelkey taiñ femün? (Papeltunge Ebrew 13:5).
9, 10. ¿Chumngechi inaniekeiñ Jewba tañi rakiduam taiñ welulkanoafiel ta kakelu che?
9 Ka ngüneduamaiñ chem rakiduamkey Jewba welulkafiliyiñ kakelu che, fey kulpale kam weniyewenofile ta Jewba taiñ femün mu. Jesus feypi: ‘Ka femngechi iney rume kulpangen tukufile kiñeke tüfachi we feyentulelu ta iñche mew, doy kümeafuy trapeltukukünulelngele ñi pel mew kiñe fütra kura, fey tañi ütrüftukungeael ta lafken mew’ (Marku 9:42). ¡Fütra ngüfetun wüli ta Jesus! Fey trüri tañi Chaw mu, feymu kimnieiñ Jewba ñi ayükenon welulkangelu Jesus tañi pu inanieetew (Juan 14:9).
10 ¿Iñchiñ kay? ¿Inaniekeiñ Jewba ka Jesus tañi rakiduam? ¿Chem pengelkey taiñ femün? Rakiduamaiñ, iñchiñ dullikeiñ chumngechi taiñ tukutuwal. Welu taiñ dulliel weda duamelfule kam weda illulkafule taiñ pu peñi ka lamngen, ¿chumaiñ? Taiñ piwkeyefiel engün, ¿famentupeafuiñ may taiñ ayükeel? (1 Timotew 2:9, 10).
11, 12. Üdeafiel Jewba tañi üdekeel ka kim ngüneniewal, ¿chumngechi kelluaeiñmu?
11 Ka femngechi Jewba üdekey kom wedake dungu (Isaías 61:8). Jewba kimniey taiñ kulpafengen mu küdawtukeiñ femal kidu tañi ayükeel. Welu Ngünechen ka feypikeeiñmu taiñ üdeafiel wedake dungu kidu reke. Biblia feypi: “Awem, eymün tati pu piwkeyeniefilu ta Jewba, üdeafimün tati wedake dungu. Kidu ta kuñiwtukunieñmafi ñi mongen tañi pu püntütripakenoetew; montulkefi engün tati pu wedake che mew” (Salmo 97:10). Feymu llemay rakiduamaiñ chumngelu Jewba üdekefi wedake dungu. Tüfa kelluaeiñmu taiñ nierpual Jewba tañi rakiduam ka nieaiñ newen taiñ famentuafiel wedake dungu.
12 Üdeafiel wedake dungu ka dungu mu kelluaeiñmu. Kimaiñ chem dungu ñi welulkalen feypingenole rume Biblia mu. Famülke mu doy alün che konkey kiñe podngechi faylan mu, tüfa lap dance pingey gringudungun mu. “Tüfa kudumuwün dungu no, feymu wedalkalelay” pikey kiñeke che * (inaduamnge ti kimal dungu). Welu, ¿ka femngechi rakiduamkepey may Jewba? Longkontukuaiñ, Jewba üdekefi kom wedake dungu. Feymu may eluwaiñ taiñ kim ngüneniewal ka üdeafiel Jewba ñi üdekeel, femngechi famentuwaiñ wedake dungu mu (Romanu 12:9).
RAKIDUAMAIÑ FEWLA CHEM TAIÑ CHUMAL
13. Fewla, ¿chumngelu kümeafuy taiñ rakiduamal chem rakiduamkey Jewba fillke dungu mu?
13 Chillkatuliyiñ, kümeafuy taiñ rakiduamal chem rakiduamkey Jewba fillke dungu mu. Tüfa kelluaeiñmu taiñ küme dullial. Fey mülerumefule taiñ dullial chem chumal, fill rakiduamkülelayaiñ (Proverbios 22:3). Ngüneduamaiñ kiñeke nütram mülelu Biblia mu.
14. Jose ñi femün, ¿chem kimeltuafeiñmu?
14 Potifar ñi domo ayüfuy ñi kudumaetew Jose, welu kidu famentufemeyew. Feyngey, Jose dew rakiduami chem rakiduamkey Jewba ti kurewen mu (papeltunge Génesis 39:8, 9). Jose feypifi Potifar tañi domo: ‘¿Chumngechi am femafun iñche tüfachi wesa dungu ñi kulpayael ta Ngünechen mew?’. Tüfa pengeli Jose ñi nieel Ngünechen tañi rakiduam. ¿Iñchiñ kay? Küdaw mu dakeleliyiñmu kiñe kompañ, ¿chumaiñ? Kam mandangeliyiñ kiñe mensaje kam foto nielu podngechi dungu taiñ celular mu, ¿chem femaiñ kay? * (Inaduamnge ti kimal dungu). Fewla rakiduamliyiñ chem rakiduamkey Jewba feychi dungu mu, nieliyiñ kidu tañi rakiduam ka dulliliyiñ chem taiñ femal, müte küdawngelayay famentuafiel Jewba ñi üdekeel.
15. Ti küla ebrew weche reke, ¿chumngechi femafuiñ Jewba tañi ayükeel?
15 Ka ngüneduamaiñ ñi femün küla ebrew wechekeche, tüfa engün Sadrak, Mesak ka Abednego pingey. Ti longko ülmen Nafukodonosor dewmay kiñe fütra milla adentun ka feypi kom che tañi poyeafiel. Welu tüfachi küla weche küme feypikünuy tañi femnoafiel. Tüfa pengeli pu wechekeche dew rakiduamniefuy chem mülefuy ñi femal tañi nor piwkeyeafiel ta Jewba (Éxodo 20:4, 5; Daniel 3:4-6, 12, 16-18). ¿Famülke mu kay? Taiñ küdaw mu mülele fiesta nüwkülelu koylake religion mu, fey taiñ jefe feypipaeliyiñmu: “¿Ka wülafuymi plata?”. ¿Chumaiñ kay? Küme rakiduamaiñ fewla chem rakiduamkey Jewba petu ñi akunon feychi dungu. Femngechi doy küdawngelayay taiñ femal ka feypial Jewba tañi ayükeel, chumngechi ñi femün ti küla ebrew weche.
Mollfüñ dungu mu, ¿dew ngüneduamimi Biblia ka taiñ fillke papel, nieymi kom ti papel feypilu ti ley dungu ka nütramkafimi ti doctor? (Inaduamnge parrafo 16).
16. Kimal Jewba tañi rakiduam, ¿chumngechi pepikakeeiñmu kuñiwün mu mülele taiñ mongen?
16 Ka dungu mu kelluaeiñmu rakiduamal Jewba tañi rakiduamkeel. Femaiñ Jewba tañi ayükeel kuñiwün mu mülele taiñ mongen kiñe weda kutran kam weda allfen mu. Rüfkünu may, iñchiñ eluwkelaiñ taiñ tukulelngeal mollfüñ ka llowkelaiñ taiñ tukulelngeal kiñe no rume tañi meli trokiñ, tüfa ta globulos rojos, globulos blancos, plaquetas ka plasma (Hecho 15:28, 29, TNM). Welu müley kiñeke lawentun pünekefilu kidu taiñ mollfüñ, fey kiduke pu kristiano müley ñi dullial. ¿Chumngechi femafuy tüfa? Müley tañi ngüneduamal Biblia ñi ngülam tañi dullial ñi llowal kam tañi femnoal. Kümelayafuy dullial chem chumal pitalkonküleliyiñ, kutrantulen mu kam taiñ dikümtukunieetew ti doctor. Doy may, fewla müley taiñ küme ngüneduamal chem chumal, nieal kom tati papel feypilu ti ley dungu taiñ tukulelngenoal mollfüñ taiñ kuerpu mu ka nütramkayafiel ti doctor * (inaduamnge ti kimal dungu).
17-19. ¿Chumngelu müley taiñ kimal fewla chem rakiduamkey Jewba? Feypinge kiñe pengelün dungu.
17 Ka rakiduamaiñ Jesus ñi wiñoldungufemfiel ta Pedro feypilu tüfachi weda ngülam: “Ñidol, kutranpiwkeyewnge; eymi rupalayaymi tüfachi dungu mu”. Feyngey llemay, Jesus küme rakiduamniefuy chem ayüniey Jewba tañi femal ka ti pelon dungu nütramkalu ñi mongen ka ñi lan mülepalu Mapu mu. Tüfa newentukueyew ta Jesus ñi femal Jewba tañi ayükeel ka ñi wültukual tañi mongen kom iñchiñ mu (papeltunge Matew 16:21-23) * (inaduamnge ti kimal dungu).
18 Famülke mu, Jewba ayüniey taiñ weniyeafiel ka femal kom taiñ pepilnieel ñi amuldungual (Matew 6:33; 28:19, 20; Santiaw 4:8). Welu Pedro reke, kiñeke che küme duam mu weda ngülamtuafeiñmu. Rakiduamaiñ, ti jefe küpa eluafuy kiñe peñi kam lamngen tañi llowal doy fentren plata, welu müley tañi küdawal doy fentren ora. Tüfa katrütuafeyew tañi amuldungual ka amual trawün mu. Kam pu weche elungeafuy wiñamtuwal kañpüle tañi doy llowal educacion. ¿Chumaiñ kay? ¿Kümepeafuy may fey wüla taiñ ngillatuafiel ta Jewba, ngüneduamafiel fillke papel, nütramkayafiel taiñ pu che ka pu longkolelu? Doy kümeafuy fewla taiñ kimürpual chem rakiduamkey Jewba feychi dungu mu, ka nierpual kidu tañi rakiduam. Femngechi kiñe antü küpa elungeliyiñ femngechi dungu, “¿kümepeafuy may tañi llowal tüfa?” pilayaiñ rume. Doy may küme kimnieaiñ chem chumal ka eluwküleaiñ ñi doyümal Chaw Jewba tañi dungu.
19 Ruparumeafuy kake dungu taiñ nütramkanoel. Fey pepikawkülelayafuiñ kom dungu mu ñi müleafel. Welu taiñ chillkatun mu rakiduamafuiñ Jewba tañi rakiduam, femngechi doy akordayafuiñ taiñ chillkatuel ka kimnieaiñ chumngechi inayafiel chem rupale rume. Feymu llemay, eluwaiñ ñi küme kimal chem ñi rakiduamkeel Jewba fillke dungu mu, nierpuaiñ kidu tañi rakiduam ka rakiduamaiñ chumngechi tüfa kelluaeiñmu ñi küme dullial fewla ka küpalechi antü mu.
JEWBA TAÑI RAKIDUAM KA TAIÑ CHUMLERPUAL
20, 21. 1) Ti we Mapu mu, ¿chumngelu pepi femlayaiñ chem rume taiñ ayükeel? 2) Famülke mu, ¿chumngechi ayüwküleafuiñ?
20 Müna ayükeiñ ñi akual ti we Mapu. Fentren iñchiñ maneluwküleiñ ñi afnoal taiñ mongen Mapu mu kiñe küme mülewe ngetule. Ngünechen tañi Ngünenien mu niewelayaiñ chem weda dungu rume ruparupangelu famülke mu. Ka amuleay taiñ dulliniefiel chem taiñ ayükeel ka doyümniekeel.
21 Welu tüfa feypilay taiñ femal chem rume taiñ ayükeel we Mapu mu. Pu ñomche ngüneduamay Jewba tañi ley dungu ka tañi rakiduam tañi küme dullial. Tüfa müna ayüwülaeiñmu ka tüngduamelaeiñmu (Salmo 37:11). Welu petu ñi akunon feychi antü, iñchiñ ka ayüwküleafuiñ famülke mu nieliyiñ Jewba tañi rakiduam.
^ parr. 12 Feytachi faylan mu, pilolkiyawi ti faylakelu, wentru domo ngepe rume, kullingekey, fey anükünuwkey kangelu che tañi chang mu, ka nengümuwkey re tañi illulkayafiel kudumuwün dungu. Kakerume dungu rupayafuy, fey tüfachi faylan koneltuleafuy pekan kudumuwün mu eluñmakenolu Ngünechen ñi ley, fey duamfalngeafuy kiñe trokiñ longkolelu ñi ramtukadunguafiel ti kulpalu ñi norümngeal. Kiñe kristiano konlu tüfachi faylan mu, müley ñi feypiafiel pu longkolelu tañi kelluaetew (Santiaw 5:14, 15).
^ parr. 14 Celular mu mandayal mensaje, foto ka video nielu podngechi dungu, feyta sexteo pingey. Kakerumeafuy chem ñi femün pu konlu sexteo mu, fey duamfalngeafuy kiñe trokiñ longkolelu ñi ramtukadunguafiel ti kulpalu ñi norümngeal. Kiñeke rupa, pu awtoridad feypintukufi kiñeke wechekeche konlu sexteo mu ñi amultukukeel kudumuwün dungu ñi eluñmakenon tati ley dungu. Tami doy kimal, amunge ta jw.org wingkadungun mu, fey peaymi ti trokiñ “¿Tiene algo de malo el sexteo?” (amunge ta ENSEÑANZAS BÍBLICAS > JÓVENES > LOS JÓVENES PREGUNTAN) ka ti trokiñ “Cómo advertirles sobre el sexteo”, tripalu ti chillka ¡Despertad! noviembre 2013, pagina 4 ka 5.
^ parr. 16 Tami kimal chem ngülam tripalu ta Biblia kelluafeymu, ngüneduamafuymi ti lifru “Rumel mülemün ta Ngünechen ñi piwkeyechen mew”, pagina 246-249.
^ parr. 17 Versikulo 22 (TNM) feypi: “Fey Pedro wichunentueyew ka lelikadungueyew feypilen mew: ‘Ñidol, kutranpiwkeyewnge; eymi rupalayaymi tüfachi dungu mu’”.
