1-3. 1) Sakaria eluwlu ñi pelon wentrungeal, ¿chumlekefuy pu judiu? 2) Jewba, ¿chumngelu feypifi tañi pu che ñi wiñotual kidu mew?

KIÑE chümpol papel müpüyawpey, kiñe domo müley kiñe külko mu ka epu domo nieyngu müpü kiñe fütra üñüm reke, fey pürameyew ti kürüf. Tüfachi afmatun dungu pengelelngey ta Sakaria (Zacarías 5:1, 7-9). Jewba, ¿chumngelu (chemu) pengelelfi tüfa ta Sakaria? ¿Chumlekefuy pu judiu feychi mu? Ka, ¿chem kimeltueiñmew tüfa?

² Jewba ñi pu che müna ayüwkülekefuy 537 tripantu mu petu ñi mülenon Jesus. Püresuntukungefuyngün 70 tripantu Babilonia mu, welu fewla ¡lifretripayngün! Rume ayüwkülefuyngün ñi wiñotual Jerusalen mu tañi dewmatuafiel ti ngillatuwe ruka, fey ñi poyeafiel ta Jewba. Kiñe tripantu rupalu, dewmakünufingün chew ñi anümngeal ti ngillatuwe ruka. Pu che rume ayüwi, fey alü kamapu allküngey ñi wirarün engün (Esdras 3:10-13). Welu rupalu chi  antü, doy kayñetungeyngün ñi dewmanoafiel ti ngillatuwe ruka. Feymu ngañwadlu, fentekünuyngün ñi küdaw. Welu may eluwingün ñi dewmayafiel kiduke ñi ruka ka ñi küdawafiel ti mapu. Feymu dewmalafingün ti ngillatuwe ruka, rupalu rume 16 tripantu ñi dewmakünungeel chew tañi anümngeal. Feley, duamfali Jewba ñi rakiduamelafiel tañi pu che ñi wiñotual kidu mu ka ñi doyümnoal engün kidutu ñi dungu müten. Jewba ayülefuy kidu engün tañi fütra piwkekünuwal ñi poyeafiel ayüwün mu.

³ Pu che mülefuy ñi akordayal chumngelu Jewba montuleyew engün Babilonia mu. Feymu 520 tripantu mew, Chaw Dios pelon wentrukünufi ta Sakaria. Sakaria ñi üy, tüfa feypin ürke “Jewba akorday”. Pu israelche ngoymanentufingün ñi füreneetew Jewba, welu Jewba akordaeyew engün. Biblia feypi: “‘Feypifinge: “Tüfa ñi feypiel ta Jewba Ñidolkülelu pu weychafe mu: ‘“Wiñotumün iñche mu”, feypi Jewba Ñidolkülelu pu weychafe mu, “fey iñche wiñotuan eymün mu”’, feypi Jewba Ñidolkülelu pu weychafe mu”’. ‘“Femkilmün tamün pu chaw reke, kidu engün feypieyew pu kuyfike pelon wentru: ‘Tüfa ñi feypiel ta Jewba Ñidolkülelu pu weychafe mu: “Fürenemun, inawekilmün tamün wedake rüpü ka tamün wedake femken”’”’. ‘“Welu kidu engün allkütulayngün ka duamtulaenew engün”, feypi Jewba[’]” (Zacarías 1:3, 4). Jewba feypikünufi engün ‘kelluwayiñ tamün wiño poyemuafiel’. Welu ka ngüfetufi ‘poyeeli kom piwke mu, fey müten llowayiñ’. Feymu inaduamaiñ ti kayu ka regle dungu ñi pengelelngeel ta Sakaria, ka ngüneduamaiñ Jewba chumngechi ñi kellufiel pu israelche ka chem kimeltuafeiñmew Sakaria ñi peelchi dungu.

4. 1) Sakaria, ¿chem pengelelngey? 2) ¿Chumngelu epuñpüle wirintukungey ti chümpol papel? (Inaduamnge ti adentun 1 ellaka mu mülelu.)

⁴ Ellaka ti kapitulo 5 mu müley kiñe afmatun dungu Sakaria ñi pefiel. Biblia feypi: “Ka kiñe rupa pürakintun, fey adkintun kiñe chümpol papel müpüyawkelu” (Zacarías 5:1). Fey nütramkay kiñe küme püllü engu. Biblia feypi: “Kidu ramtuenew: ‘¿Chem adkintupeymi?’ Iñche wiñoldungun: ‘Adkintupen kiñe chümpol papel müpükelu, tüfa 9 metro tuwi ka 4,5 metro rupay’” (Zacarías 5:2). Ti chümpol papel nülaley, fey ñi papeltungeal ñi werkün dungu (Zacarías 5:3). Tüfa mu Jewba kondenafi pu weda femkelu. Kuyfi mu, wirintukungekefuy kiñe püle müten ti chümpol papel. Welu tüfachi werkün dungu müna falin-ngey, feymu epuñpüle wirintukungey.

5, 6. Jewba, ¿chem rakiduamkey ta weñen mew?

⁵ Biblia feypi: “Fey feypienew: ‘Tüfa tati malisian dungu puwalu kom Mapu mu, chumngechi ñi feypin tati chümpol papel kiñe püle mu, kom tati weñekelu petu kastigangelay, ka chumngechi ñi feypin ti chümpol papel kañpüle mu, kom tati mupikenolu ñi eldungukünuel petu kastigangelay’. ‘“Werküfiñ”, feypi Jewba Ñidolkülelu pu weychafe mu, “fey puway tati weñekelu ñi ruka mu, ka tati mupikenolu ñi eldungukünuel iñche ñi üy mu, fey ñi ruka mu puway kafey; ka mülenagay  ponwi ruka mu, ka apümkayafi ti ruka, tañi mamüll ka tañi kura”’” (Zacarías 5:3, 4). Kom pu che müley ñi entudungual tañi femün Chaw Dios mu, welu doyelchi may iñchiñ, Jewba ñi pu che. Yenieiñ kidu tañi üy ka piwkeyekefiyiñ, feymu weñekelaiñ, fey ñi illamkangenoal Jewba tañi üy (Proverbios 30:8, 9). Kiñeke che rakiduamkey: “Duamnien ñi weñeal”, feymu kümelu trokikefingün tañi weñen. Welu chem duam niele rume, ti weñekelu pengelkey ñi doy falintufiel tañi illutun, welu illamkakefi ta Jewba, tañi üy ka tañi ley.

⁶ Zacarías 5:3, 4 feypi ti malisian dungu ñi puwal “tati weñekelu ñi ruka mu”, fey “mülenagay ponwi ruka mu, ka apümkayafi”. ¿Chem kimeltueiñmu tüfa? Kiñe poyekefilu ta Jewba kulpale, Chaw Dios pengelkünuafuy ñi femün ka jusgayafuy. Kiñe weñekelu ellkayafuy ñi femün pu soltaw mew, ñi elukeetew küdaw, pu longkolelu, kam tañi pu chaw mu, welu ellkakünulayafuy Jewba mu, kidu am feypikünulu ñi kimfalngerpual chem weñen rume (Ebrew 4:13). Feymu ayüwkeiñ taiñ pu peñi ka lamngen ñi küpa nor chengen “kom dungu mew” (Ebrew 13:18).

7. ¿Chem chumafuiñ taiñ kontupanoaetew ti malisian dungu ñi nieel ti chümpol papel?

⁷ Jewba ayükelay chem weñen dungu no rume. Iñchiñ müna falintukefiyiñ taiñ kimfiel ka inaniefiel Jewba ñi werkün dungu feypilu chem am ti kümelu, ka küme yenieiñ taiñ mongen ñi püramyengeal Jewba ñi üy. Femngechi kontupalayaeiñmew ti malisian dungu Jewba ñi kastigayafiel kom tañi pu allkütukenoetew.

8. ¿Chem chumkey tati eldungukünulu?

⁸ Kafey ti chümpol papel ñi werkün dungu ngüfetufi pu “mupikenolu ñi eldungukünuel” Jewba ñi üy mu (Zacarías 5:4). Ti eldungukünulu pengelkey ñi rüfngen kiñe dungu, kam rüf piwke mu feypikünukey ñi femal kam femnoal kiñe dungu.

9, 10. Sedekia, ¿chem dungu ñi eldungukünuel mupilay?

⁹ Müna falin-ngey kiñe che ñi eldungukünuel Jewba ñi üy mu. Ngüneduamaiñ Sedekia ñi rupan. Tüfa tati inan longko ülmen Jerusalen mu. Jewba ñi üy mew, Sedekia eldungukünuy tañi eluwal ñi ngünenieaetew Babilonia ñi longko ülmen. Welu mupilay ñi feypin, feymu Chaw Dios feypi ñi layal Babilonia mu (Ezequiel 17:16).

¹⁰ Jewba ayükefuy Sedekia ñi femal tañi feypikünuel, kidu am eldungukünulu Chaw Dios ñi üy mu (2 Crónicas 36:13). Welu mupilay ñi feypin, fey ñi montuluwal Babilonia mu, kintuy tañi kelluaetew Egipto ñi longko ülmen, welu tüfa montul-laeyew rume (Ezequiel 17:11-15, 17, 18).

11. ¿Chem doy falin dungu eldungukünuiñ?

¹¹ Sedekia ñi rupan, ¿chem kimeltueiñmew? Jewba kimniey chem taiñ feypikünuel. Feymu taiñ ayüwülafiel, müley taiñ mupiafiel (Salmo 76:11). ¿Chem doy falin dungu eldungukünuiñ? Wülfiyiñ taiñ mongen Jewba mu, femngechi feypikünufiyiñ taiñ poyeafiel chem rume rupale taiñ mongen mew.

12. Wülkünulu am iñchiñ taiñ mongen Jewba mu, ¿chumngechi mupiaiñ taiñ feypikünuel fill antü?

¹² ¿Chumngechi mupiaiñ taiñ feypikünulelfiel ta Jewba? Fill antü pengelafuiñ tunte taiñ weniyefiel ta Jewba küme chaftufiliyiñ pichike ka fütrake dungu (Salmo 61:8). Rakiduamnge, kiñe che dakelkantuelmew küdaw mu kam chillkatuwe ruka mew, ¿chumaymi? ¿Famentuafimi, fey pengelaymi tami allkütukefiel ta Jewba? (Proverbios 23:26.) Ka tami pu che poyenofile ta Jewba, ¿ngillatuafimi ta Chaw Dios tami kelluaetew ñi rumel inanieafiel tañi ngülam? Ka, chem rume rupalu, ¿fill antü mañumniefimi ta Jewba tami piwkeyeetew ka adnieetew? ¿Fill antü papeltukefimi ti Biblia? Wülkünulu iñchiñ taiñ mongen Jewba mu, feypikünufiyiñ taiñ femal kom tüfa. Feymu allkütufiliyiñ ka eluwliyiñ taiñ doy küme küdawülafiel, fey pengelaiñ taiñ piwkeyefiel ta Jewba ka taiñ eluwkülen taiñ ngünenieaetew. ¡Mongeleiñ taiñ küdawülafiel ta Jewba! Ka nor piwkeyefilu am iñchiñ, kidu feypikünuy taiñ kümelkayaetew küpalechi antü mu (Deuteronomio 10:12, 13).

13. ¿Chem kimeltueiñmew ti kayu dungu ñi peel Sakaria?

¹³ ¿Chem kimeltueiñmew ti kayu dungu ñi peel Sakaria? Taiñ ayüwülafiel ta Jewba müley taiñ weñenoal ka mupial taiñ feypikünuel. Kafey kimeltueiñmew Jewba ñi mupiel tañi eldungukünulelfiel pu israelche, feymu kidukünulafi, fentren welulkawlu engün rume. Jewba kimniefuy kidu engün ñi rupaken küdawün-ngechi dungu tañi pu kayñe ñi  wallmaetew mu. Jewba ñi femün mu yafültukukeeiñmu ñi mupial taiñ feypikünuel. Ka maneluwkeiñ kidu taiñ kelluaetew ñi femal tüfa, feymu elueiñmu kiñe maneluwün: ñi apümafiel ti wedake dungu Mapu mu. Ti kangelu dungu ñi pengelelngeel ta Sakaria kellukeeiñmew taiñ maneluwal tüfa.

14, 15. 1) Fey wüla, ¿chem pengelelngey ta Sakaria? (Inaduamnge ti adentun 2 ellaka mu mülelu.) 2) ¿Iney am tati domo mülelu ponwi külko mu? 3) ¿Chem pengeli ti küme püllü ñi tapantukufiel ti külko?

¹⁴ ¿Ka chem pengelelngey ta Sakaria? Biblia feypi: “Fey tripapay tati küme püllü tañi dungukeetew, ka feypienew: ‘Füreneen, pürakintunge ka ngüneduamnge chem ñi tripameken’. Fey ramtun: ‘¿Chem am tüfa?’. Kidu wiñoldunguy: ‘Tati külko chew ñi medilngeken kiñe efa, tüfa ta tripamekey’. Ka feypi: ‘Femngechi adngeyngün wall Mapu mu’. Ti külko niey kiñe mongkol tapa pañillwengelu, fey ngüneduamün ñi witrañpüramngen ti tapa, ka ponwi mu müley kiñe domo anülelu. Fey ti küme püllü feypi: ‘Tüfa tati Wedake Dungu’. Fey wiño ütrüftukufi ti külko mu, ka trananakümkünufi ti pañillwe tapa wente külko mu” (Zacarías 5:5-8). Feley, ti domo adentuley tati “Wedake Dungu”, feymu Sakaria pefilu ñi küpa tripan ti külko mu, müna pellkepelay. Welu, ¿chem küpa kimeltueiñmu kom tüfa?

¹⁵ Kellueiñmew taiñ maneluwal Jewba mu. ¿Chumngelu? Ti küme püllü pürüm tapantukufilu ti külko, pengeli Jewba ñi eluñmakenon tañi müleal wedake dungu ti trawünche mu. Jewba ngüneduamlu ñi mülen kiñe weda dungu, pürüm eluwkey ñi apümafiel (1 Korintio 5:12, 13).

16. 1) Sakaria, ¿chem pey ñi rupan ti külko? (Inaduamnge ti adentun 3 ellaka mu mülelu.) 2) Ti epu domo, ¿chew yefingu ti külko?

 ¹⁶ ¿Ka chem pey Sakaria? Biblia feypi: “Fey pürakintun ka adkintun ñi küpalen epu domo, ka ti kürüf pürameyew engu. Nieyngu müpü kiñe fütra üñüm reke. Ka witrañpüramfingu ti külko kallfü wenu mew. Feymu ramtufiñ tati küme püllü ñi dungupeetew: ‘¿Chew yeafingu ti külko?’. Kidu wiñoldunguy: ‘Sinar mapu mu, ñi dewmalelafiel kiñe ruka tati domo; ka pepikakünulelngele ti ruka, fey elkünungeay chew ñi müleafel’” (Zacarías 5:9-11). Tüfachi epu küme domo trürlay ti weda domo mew mülelu ti külko mu. Welu, ¿chew yefingu ti külko? “Sinar mapu mu”, tüfa ta Babilonia. ¿Chumngelu yefingu üyew?

17, 18. 1) ¿Chumngelu ti “Wedake dungu” kümey ñi müleal Babilonia mu? 2) ¿Chem eluwküleymi tami femal?

¹⁷ Sakaria ñi antü mu, pu israelche kimniefuyngün chumngelu ti “Wedake dungu” ñi müleafel Babilonia mu. Kimniefuyngün Babilonia mu kom pu che ñi femken pekan kudumuwün ka ñi poyekefiel koylake dios. Sakaria ka kakelu judiu mülefuyngün üye mu, ka fill antü yafüluwingün ñi kulpanoal feychi wedake dungu mew. Feymu ñi pengelelngeel ta Sakaria kimfalkünuy Jewba ñi lifkünuafiel chumngechi tañi poyengekeel.

¹⁸ Kafey tüfa rakiduamelfi pu judiu ñi lif poyeafiel ta Chaw Dios. Feymu Jewba ñi pu che eluñmakelay ñi müleal wedake dungu ti trawünche mew ka turpu femlayay tüfa. Jewba küpaleiñmu kidu ñi lif trokiñche mew, chew piwkeyekeeiñmew ka ngüneytukeeiñmew. Feymu kom iñchiñ müley taiñ kelluntukual ñi lifküleal ti trawünche. Ngelay ñi müleal wedake dungu ti trawünche mew.

19. Sakaria ñi peelchi dungu, ¿chem pengeleiñmew?

¹⁹ Ti kayu ka regle dungu ñi peel Sakaria küme ngüfetukünukefi pu weda femkelu. Chaw Jewba rumel eluñmalayay ti wedake dungu, ka poyekefilu am iñchiñ ta Jewba, müley taiñ üdeafiel ti wedake dungu. Kafey tüfachi pengelngeelchi dungu kimeltueiñmew tüfa: yafüluwliyiñ ñi ayüwülafiel taiñ Wenu Chaw, kidu malisialayaeiñmu, doy may ingkañpeaeiñmu ka kümelkayaeiñmu. Famülke mu müley fentren wedake che, feymu küdawngeafuy taiñ lifküleal, welu Jewba kelluaeiñmu. Fey, ¿chumngechi kimafuiñ ñi rumel müleal che rüf poyekefilu ta Jewba? Ka doy püllelepalu am ti fütra kutrankawün, ¿chumngechi kimafuiñ Jewba ñi ingkañpeafiel tañi trokiñche? Tüfachi ramtun inaduamaiñ küpalechi chillkatun mu.