Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

PU CHE ÑI MONGEN

Küme dullilu iñche Jewba müna kümelkaenew

Küme dullilu iñche Jewba müna kümelkaenew

1939 tripantu mu, petu ñi punkülen witraiñ, fey doy kiñe ora amuiñ kiñe auto mu ñi puwal kiñe pichi waria Joplin pingelu (Misuri, Estados Unidos). Üyew ñüküfkechi elkünuiñ pichike papel fillke ruka miñche puerta mu. Dewmalu iñchiñ wiño amuiñ ti auto mu, fey puliwen mu wiño trawüluwiyiñ kakelu pu peñi ka lamngen amuldungulu. Welu feychi antü, ¿chumngelu wüldunguiñ petu ñi wün-non ka amufemtuiñ? Fey wüla nütramkaleluwayiñ.

IÑCHE choyüngen 1934 tripantu mu. Tañi chaw ka tañi ñuke Fred ka Edna Molohan pingeyngu, doy 20 tripantu koneltuleyngu pu Chillkatukelu Biblia (pu Dungukelu Iney Ngen Jewba). Müna mañumkülen tañi kimeltuetew engu Jewba mu. Mülekefuiñ kiñe pichi waria Parsons pingelu (Kansas). Taiñ trawünche mu epe kom pu peñi ka lamngen dullingeyngün ñi amual wenu mu. Taiñ reñmawen-ngen amukefuiñ fillke trawün mu ka amuldungukefuiñ. Sabado nagantü mu amuldungukefuiñ kalle mu, famülke mu amuldungun chew ñi rupaken fentren che pingetuy. Kiñeke mu kansalefuiñ, welu dewlu ti amuldungun küdaw tañi chaw elukefeiñmu kiñe helado.

Taiñ pichi trawünche amuldungukefuy fentren lof mew, kiñeke pichike waria ka fentren pichike lelfün mew. Elukefuiñ pu che fillke papil ka lifru, fey kiñeke che küdawkelu ti mapu elulaeiñmu plata, doy may elueiñmu kiñeke ferdura, kuram ka achawall kütu. Petu taiñ elunofiel tati papil ka lifru, tañi chaw dew wülkerkefuy ta plata, feymu feychi iyael taiñ eluetew pu che kellueiñmu nieal taiñ duamnieel.

FILLKE FÜTRA AMULDUNGUN KÜDAW

Tañi chaw ka ñi ñuke nierpuyngu kiñe gramofono tañi amuldungucheal, tüfa mew amultukungekefuy kiñeke wewpin pu che ñi allkütual. Pichi wentrungelu kay iñche adümlafiñ feychi chemkün, welu tañi chaw ka ñi ñuke pemetufilu pu che ka kimeltulelfilu Biblia, iñche kellufiñ engu ñi tukual kiñeke grabacion peñi Rutherford ñi wewpiel.

Tañi pu chaw iñchiñ müleiñ itrotripa ti auto nielu parlante.

Wente taiñ auto mu tañi chaw tukufi kiñe fütra parlante, fey tüfa kellueiñmu taiñ amuldungucheal. Kiñeke mu wüne tukukefuiñ musika pu che ñi allkütual, fey wüla tukukefuiñ kiñe wewpin Biblia mu tuwlu. Dewlu ti wewpin, elukefuiñ fillke papil ka lifru pu che doy küpa kimlu.

Ti pichi waria Cherryvale pingelu, mülelu Kansas, niekefuy kiñe parke chew ñi ürkütukefel pu che domingo antü mu. Tañi chaw amulfi ti auto ñi konal feychi parke mu. Fey akuy pu soltaw ka feypieyew: “Dungulafuymi feychi parlante wekuntu tüfachi parke mu müten”. Feymu tañi chaw amulfi ti auto kiñe kalle inafülkülelu ti parke mu, fey pu che küme allkütuafuy ti wewpin. Femngechi dungu rupalu iñche mülelu tañi chaw ka ñi peñi Jerry, müna ayüwkefun.

Feychi mu koneltukefuiñ fütrake amuldungun küdaw, amukefuiñ fillke lof mu chew taiñ kayñetungefel. Dew feypipen we konlu ti nütram, petu ñi punkülen witraiñ, fey ñüküfkechi elkünuiñ pichike papel fillke ruka miñche puerta mu. Fey wüla kom trawüluwiyiñ wekuntu ti waria mu taiñ ngüneduamal ñi püresuntukungepen may kiñe amuldungupelu.

Ka dungu rume ayüwülkefeiñmu amuldungun mu. Makuñtukuniefuiñ reke epu cartel pültrülelu ka traringelu kiñe lasu mu. Trür miyawkefuiñ waria mu ñi wüldungual, feymu marcha ñi wüldungucheal pikefuiñ. Akordanien kiñe rupa taiñ pu peñi ka lamngen akuyngün taiñ waria mu, fey ñi miyawülal kiñeke cartel feypilelu: “Tati religion kiñe ngünenkan ka wachi reke feley”. Fey taiñ ruka mu eluwingün ñi trekayal waria mu kiñe kilometro ka rangiñ ka wiñotuyngün wüla. Trekayawün mu müten katrütungekelay, doy may fentren che leliwüleyew engün.

FILLKE FÜTRAKE TRAWÜN

Taiñ reñmawen-ngen amukefuiñ fütrake trawün mew Texas mapu mu. Tañi chaw küdawelkefuy kiñe empresa nielu tren, feymu kofrangenon mu amukefuiñ fütrake trawün mew ka taiñ pemeafiel taiñ pu pariente. Tañi ñuke ñi wentru lamngen, Fred Wismar, ka ñi domo, Eulalie pingey, mülekefuyngu Temple waria, Texas mapu mu. We konlu 1900 tripantu, ñi weku Fred kimürpuy ti rüf dungu, fey fawtisawi petu weche wentrungelu ka amuldungulelfi kidu tañi pu deya, kiñe tüfa iñche tañi ñuke. Pu peñi ka lamngen Texas mapu mülelu kimniefuy tañi weku Fred, kidu am witran-ngemekefuy pu trawünche (famülke mu ‘witran-ngepakechi longkolelu’ pingekey). Kidu küme chengefuy, ayüwkülefuy ka kom piwke mu küdawkefuy Jewba ñi dungu mu, fey ‘küpa inayentufiñ’ piken.

1941 tripantu mu, tren mu amuiñ kiñe fütra trawün San Luis waria, Misuri mapu mu. Kom pu wechekeche feypingeiñ ñi trür müleal inafül chew ñi wewpingekem, fey ñi allkütual peñi Rutherford ñi wewpin feypilelu “Tati Longko Ülmen ñi pu fotüm ka ñi pu ñawe”. Dewlu ti wewpin, pu 15.000 wechekeche afmatulefuiñ tripalu ti we lifru Hijos pingelu. Peñi Rutherford ka tañi pu kellukeetew elueiñmu kiñe lifru kake kiñeke iñchiñ.

Abril küyen 1943 tripantu, amuiñ ti fütra trawün feypilelu “Müley taiñ küdawal”, Coffeyville waria, Kansas mapu mu. Feychi mu, allkütuiñ ñi mülen kiñe we kellu kom pu trawünche ngealu, ti Chillkatuwe ta Amuldungual Ngünechen ñi Dungu pingelu. Kafey llowiyiñ kiñe we papil nielu 52 kimeltun taiñ kelluaetew ti chillkatuwe mu. Rupalu kiñeke küyen elfalngen ñi wülal tañi wünen wewpin. Müna falintuniefiñ feychi fütra trawün, fawtisangen kakelu che engün kiñe estanque mu kiñe lelfün inafülkülelu.

KÜPA KÜDAWÜN FETEL MU

1951 tripantu mu, dewi tañi chillkatun kolegio mu, feymu mülefuy ñi dullial chem chumal tañi mongen mu. Tañi peñi küdawkefuy Fetel mu, fey “iñche ka küpa amun ta Fetel” pin, feymu werküfiñ kiñe papel feypilelu ñi eluwkülen ñi küdawal üyew. Pichin rupalu mangelngen 10 marzo küyen 1952 tripantu mew. ¡Müna kümelkaenew tañi dulliel! Fey tüfa kelluenew tañi doy küdawülafiel ta Chaw Dios.

Ayüniefun ñi küdawal chew ñi nentuwiringekem fillke papel ka lifru. Welu femkelafun tüfachi küdaw, doy may “garzon ngeaymi” pingen. Fey wüla küdawkefun chew ñi pepikangekem iyael. Üyew elungekefuiñ kiñeke ora taiñ pichi ürkütual, fey iñche amukefun chew ñi elngekem lifru Fetel mu tañi chillkatual ta Biblia. Tüfa kelluenew tañi doy weniyeafiel ta Jewba ka maneluwal kidu mu. Kafey eluwün ñi küdawülafiel ta Jewba Fetel mu tunte tañi pepilniefel. Tañi peñi Jerry tripay Fetel mu 1949 tripantu, fey niewi Patricia engu, ka mülefuyngu inafül Brooklyn waria. Tüfa engu müna kelluenew ka yafültukuenew we konlu iñche Fetel mu.

Kiñeke peñi küdawkelu Fetel, werküngekefuyngün ñi witran-ngemeafiel kiñeke trawünche mülelu 320 kilometro Brooklyn mu kam doy püllelelu. Feychi pu peñi wewpitukefuyngün ka trür amuldungukefuyngün ti trawünche mu. We küdawlu iñche Fetel mu, pu peñi ayüniefuy doy peñi tañi kellual feychi küdaw mu, fey iñche dullingen. Feychi mu, kiñe wewpin kiñe ora puwkefuy. Fey pichi llükalefun, welu eluwün ñi pemeafiel kiñeke trawünche ka wülal wewpin. Tañi puwal, tren mu amukefun. Petu akordanien tañi rupan 1954 tripantu pukem mu. Domingo nagantü, tren mu wiñotun ta Nueva York, fey puwtuan ta Fetel epe konantü trokiwün. Welu triparumey kiñe fütra kürüf ka nagpay pire. Feymu ti tren ñi motor wesañmawi, fey puwtun Nueva York lunes antü mu, kechu ora puliwen mu. Fey tren mu amun ta Brooklyn, fey puwtulu wüla amufemün ñi küdawal. Pichi tardeñman ka rume kansalefun umawtunolu kay pun mew. Kiñeke mu küdawngefuy, welu ayüwülmaenew witran-ngemeafiel pu trawünche ka kimafiel fillke peñi ka lamngen.

Pepikawmekeiñ taiñ chillkatual Biblia radio WBBR mu.

Feychi mu ka kellukonkefun kiñe programa fill semana tripalu ti radio WBBR. Trawükefuiñ taiñ chillkatual Biblia ti epungechi piso nielu ti edificio mülelu 124 Columbia Heights, fey ti chillkatun tripakefuy radio mu. Peñi Alexander H. Macmillan ka kellukonkefuy feychi programa mu. Kidu fentren tripantu küdawkefuy Fetel mu, peñi Mac pikefuiñ. Kidu nor piwkeyefi ta Jewba rupalu rume wedake dungu, feymu kom pu wechekeche Fetel mu küpa inayentufiyiñ.

Elukefuiñ pu che tüfachi papel ñi allkütual ti radio WBBR.

1958 tripantu mu, elfalngen ka küdaw, ñi kelluafiel pu tripalu Kalad pingechi Chillkatuwe. Tañi konpual engün ti pais chew ñi werküngeel duamniefuy fillke papel, fey iñche kellufiñ tüfachi kümeke peñi ka lamngen ñi nieal kom ñi duamnieel ka adkünun ñi wiñamtuwal engün. Feychi mu, miyawal avion mu rume falifuy, feymu fentren pu peñi ka lamngen werküngelu ta Africa ka Asia mapu mu, mülefuy ñi amual farku mu. Kiñeke tripantu rupalu, miyawal avion mu müte faliwetulay, feymu pu tripalu Kalad avion mu amukefuyngün chew ñi werküngeel.

Adkünumeken diploma ñi eluafiel pu tripalu Kalad chillkatuwe.

WALL MAPU MÜLEYECHI FÜTRAKE TRAWÜN

1960 tripantu mu, adkünun kiñeke pu peñi ka lamngen Estados Unidos mapu mu ñi puwal ta Europa avion mu, femngechi ñi amual engün fütrake trawün chew küpayafuy fentren che fillke lof mapu mu, tüfa femngey 1961 tripantu mu. Iñche ka amun avion mu ta kiñe fütra trawün Hamburgo waria, Alemania mapu mu. Dewlu ti fütra trawün, iñche ka kiñeke weni küdawkelu Fetel auto mu amuiñ ta Italia, fey kimfiyiñ ti ngünenieelchi ruka mülelu Roma waria. Fey wüla amuiñ ta Francia mapu mu ka rumeiñ ti Pirineo pingechi fütrake wingkul, fey puwiyiñ España mapu chew ñi katrütungekefel taiñ amuldunguwenoal. Feymu regalo reke femkünufiyiñ fillke papil ka lifru ñi eluafiel taiñ pu peñi ka lamngen Barcelona waria mu. ¡Kimfiel engün ayüwülmapiwkelenew! Fey wüla amuiñ ta Amsterdam waria, ka avion mu wiñotuiñ ta Nueva York waria mu.

1962 tripantu mu, elfalngen ñi adkünuafiel pu 583 peñi ka lamngen amualu fentren fütrake trawün wall Mapu püle. Amuafuyngün Europa, Asia ka Pacifico Sur, fey wüla amuafuyngün ta Honolulu pingechi waria (Hawai) ka puwafuyngün Pasadena pingechi waria (California). Kafey amuyngün ta Libano ka Jordania mapu ñi kimafiel fillke mapu ñi feypin ta Biblia. 1963 tripantu mu femngey tüfachi fütrake trawün “Rumel mülekechi werken dungu” pingelu. Iñche ka tañi pu chaf küdawfe kellufiyiñ feychi pu peñi ka lamngen ñi nieal kom ñi duamnieel tañi konal kakelu pais mu ka adkünuiñ chew tañi umayal engün.

KIMFIÑ TAÑI AFKADI

Ka kiñe falin dungu rupan 1963 tripantu mu. 29 junio küyen mu niewiyu Lila Rogers pingechi domo iñchiw. Kidu Misuri mapu mu tuwi ka konpuy Fetel ñi küdawal 1960 tripantu mu. Kiñe semana rupalu dew tayu niewün, Lila iñchiw trawüiñ kakelu peñi ka lamngen amulu fillke fütrake trawün wall Mapu mew, fey amuiñ ta Grecia mapu, Egipto ka Libano. Fey wüla avion mu amuiñ ta Jordania. Welu taiñ amuldungun küdaw katrütungefuy tüfachi mapu mu, feymu ti gobierno katrütukefuy taiñ pu peñi ka lamngen ñi konpunoal feychi waria mu. Fey petu taiñ puwnon kimlafuiñ chem dungu rupayalu Jerusalen mu. Welu puwlu taiñ avion aeropuerto mu, rume ayüwkületuiñ ka afmatuleweiñ pefilu kiñeke peñi ka lamngen, witralefuy angka senchu ruka mu ka nüniefuy kiñe fütra letrero feypilelu: “¡Kümey tamün akun pu Dungukelu Iney Ngen Jewba!”. Rume afmatulenew kimfiel fillke mapu ñi feypin ta Biblia, kafey kimfiel chew ñi mülemum ta Abraam, Isaak ka Jakob ka chew ñi amuldungukefel Jesus ka tañi pu inanieetew, kafey chew ñi ellakonün pu kristiano ñi amuldungun küdaw, puwalu wüla “tuntepu ñi mülen ta mapu” (Hecho 13:47).

Doy 55 tripantu mu, Lila iñche tañi kompañ ngerkey chew rume tayu werküngeel. Fentren rupa amuyu ta España ka Portugal katrütungefulu ti amuldungun küdaw. Fey yafültukumefiyu pu peñi ka lamngen ka yelelfiyu fillke papel, lifru ka kakelu dungu ñi duamnieel engün. Cadiz waria España mapu mu, pemefiyu kiñeke peñi karselkonkülelu. Wülün kiñe wewpin tañi yafültukuafiel, tüfa müna ayüwülenew.

Müleiñ Patricia ka Jerry Molohan iñchiñ, petu rüpütulelu taiñ amual ti fütra trawün “Tüngün Mapu mu” 1969 tripantu.

1963 ka rupalechi tripantu mu, kellufiñ fentren peñi ka lamngen ñi amual fütrake trawün ñi femngen Africa, Australia, Centroamerica ka Sudamerica, Europa ka Oriente, Hawai, Nueva Zelanda ka Puerto Rico. Lila iñchiw amuyu fillke fütrake trawün mu, fey petu akordanieyu ñi rupan kiñe fütra trawün Varsovia waria, Polonia mapu 1989 tripantu mu. Fentren peñi ka lamngen Rusia tuwlu amuyngün feychi fütra trawün mu. ¡Fey tañi wünen fütra trawün engün! Kafey kimniefiyu kiñeke peñi ka lamngen fentren tripantu püresukonkülefulu Union Sovietica mu, feyentufilu kay engün Jewba mu.

Kafey elfalngen ñi yafültukumeafiel pu küdawkelu Fetel mu wall Mapu ka pu werküngelu ka mapu ñi amuldungual, tüfa müna ayüwülenew. Kiñe rupa, pemefiyu pu peñi ka lamngen Corea del Sur mapu mu, fey kimniefiyu pu 50 peñi püresukonkülelu Suwon karsel mu. Kom engün ayüwün mu maneluwkefuyngün ñi küdawelafiel ta Jewba tripale wüla engün karsel mu. ¡Tayu kimfiel müna yafültukueyumu! (Romanu 1:11, 12).

AMULERPUN TI KÜDAW MÜNA AYÜWÜLENEW

Amuleyechi tripantu, ngüneduamürpun Jewba ñi kümelkakefiel tañi pu che. 1943 tripantu mu fawtisangen, feychi mu mülefuy 100.000 amuldungukelu. Welu famülke mu, 240 pais mew müley doy 8 millon che poyekefilu ta Jewba. Ñi femkeel pu tripalu Kalad chillkatuwe mu, rume kellukey ñi amulerpual ti amuldungun wall Mapu mu. Müna ayüwülenew kellufiel feychi pu peñi ka lamngen ka adkünufiel ñi puwal chew tañi werküngeel.

Weche wentrungelu iñche dullifiñ küdawelafiel ta Jewba ka küdawal Fetel mu, fey ayüwkülen tañi dulliel mu. Kom tañi mongen mu, Jewba müna kümelkaenew. Kafey kom tayu femürpun Lila iñchiw Fetel mu ayüwülmapiwkeleyu, ka femngechi doy 50 tripantu trür amuldunguiñ pu trawünche engün Brooklyn waria mu, fey weniyefiyiñ fentren peñi ka lamngen.

Petu küdawken Fetel mu, Lila fill antü kellukeenew tañi femürpual ñi küdaw. Fewla nien 84 tripantu, welu petu kellumeken ñi adkünuafiel fillke carta ti ngünenieelchi ruka mu, ¡tüfa ayüwülkeenew!

Lila iñchiw famülke mu

Ayüwkülen koneltulu iñche Jewba ñi trokiñche, ka ñi femtripameken ñi feypiel Malaquías 3:18: “Fey eymün ka wiño ngüneduamaymün ñi trürnon kiñe nor che ka kiñe weda che, ñi trürnon kiñe poyekefilu ta Jewba ka kiñe femkenolu”. Fill antü ngüneduamkeiñ pu che poyekenofilu ta Jewba doyelkülerpukey ñi wedalkalen, feymu maneluwkelay chem no rume ka ayüwkülelay. Welu iñchiñ Jewba ñi pu chengen ayüwküleiñ, rupale rume wedake dungu, maneluwkeiñ ñi müleal kümeke dungu. ¡Amuldungucheal ti kümeke dungu, müna ayüwülkeeiñmu! (Matew 24:14TNM). Chaw Ngünechen ñi Ngünenien küme elkünutuay ti Mapu ñi küme mülewe ngetual. ¡Müna ayünieiñ ñi femtripayal tüfa! Femngechi llemay kom pu che Mapu mu kümelkaleay ka ayüwküleay rumel mew.