1, 2. ¿Chumi ti Weküfü taiñ doy wedalkakeetew?

TATI telefono, auto, refrigerador, ka kakelu chemkün ñi dewmangeel kellukeeiñmu taiñ küme feleal. Welu kiñeke doy kuñiwün mu tukukey taiñ mongen, tüfa ta tralka, fillke bomba, ti pütrem ka kakelu llemay. Welu müley kiñe dungu taiñ doy wedalkakeetew, tüfa mülekerkefuy petu ñi dewmangenon rume kom feychi chemkün. ¿Chem dungu doy wedalkakeeiñmu? ¡Tati koyla! Kiñe che koylatukelu feypikey kiñe dungu rüfngenolu ñi ngünenkayafiel ta kakelu che. ¿Iney wüne koylatuy? Tati Weküfü. Biblia feypi: “Eymün chawyefimün ti Weküfü, ka ayükeymün ñi femal tañi ayükeel. Weküfü ngetulu kidu ta langümchefe, ka inawelafi ti rüfngechi dungu, kidu mew am mülenolu ti rüf dungu. Kidu ta koylatukelu, dungukey kidu tañi adümuwün mu, Weküfü kay koylatufengelu ka kidu mew tuwi ti koyla dungu” (Juan 8:44, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Weküfü, ¿chumül kay wüne koylatuy?

² Fütra kuyfi ñi femün ti Weküfü Eden adelkalechi lof mew. Adan Eva engu rume ayüwkülefuy ti küme mülewe ñi dewmaleletew Chaw Dios. Kidu feypingey ñi inoafiel  feychi fün “anümka wülkelu ñi kimngeael ti küme dungu ka ti wesa dungu”, fey ñi lanoal engu. Weküfü kimi tüfa, welu filukünuwi ñi feypiafiel ta Eva: “Feyngelay tamu layael”, pifi. Tüfa tati wünen koyla dungu, ka feypifi: “Ngünechen ta küme kimniey ifilmu tüfeychi anümka ñi fün, kimaymu tati kümeke dungu ka tati kümenolu, fey ta famngechi ta Ngünechen reke ta feleaymu” (Génesis 2:15-17; 3:1-5).

3. 1) Weküfü koyladunguy ñi wedalkacheal, ¿chumngelu (chemu) feypikeiñ tüfa? 2) ¿Chum tripay Weküfü ñi koyla?

³ Weküfü koyladunguy ñi wedalkacheal. Kidu küme kimniefuy Eva ñi layal feyentule feychi dungu ka ifile feychi fün. Femngechi rupay llemay. Eva ka Adan inalafingu Jewba ñi feypin, fey rupalu chi antü lay engu (Génesis 3:6; 5:5). Welu fey ka müten no, Adan ñi kulpan mu “tati lan dungu müley itrokom che mew”. Feley llemay, ‘itrokom che layey kulpan ñi duam tunte kulpalafuy engün Ngünechen ñi werküelchi dungu mu chumngechi ñi femel ta Adan’ (Romanu 5:12, 14). Feymu kom iñchiñ kulpafe chengeiñ, ka rumel mongelelaiñ chumngechi ñi ayükefel Chaw Dios ellaka mu. Welu may, “taiñ mongen puwkey 70 tripantu, kam doy newenkülele ti che puwafuy 80 tripantu”, kafey ‘nieiñ fill wedake dungu ka weñangkün’ (Salmo 90:10). ¡Müna weda tripay Weküfü ñi koyla!

4. 1) ¿Chem ramtun duamfali taiñ wiñoldungual? 2) Salmo 15:1, 2 ñi feypin mu, ¿chem che müten weniyeafuy ta Jewba?

⁴ Jesus feypi Weküfü “inawelafi ti rüfngechi dungu, kidu mew am mülenolu ti rüf dungu”. Famülke mew Weküfü kaletukelay, koyla dungun mu petu amuley ñi ‘ngünenkakefiel kom mapu mew mülechi pu che’ (Apokalipsi 12:9). Welu iñchiñ ayükelaiñ taiñ ngünenkayaetew. Feymu duamnieiñ wiñoldungual tüfachi küla ramtun: Weküfü, ¿chumngechi ngünenkakefi tati pu che? ¿Chumngelu pu che koylatukey? Iñchiñ ayülaiñ weniyewenoafiel ta Jewba chumngechi ñi femel Adan Eva engu, ¿chumngechi rüf dunguaiñ rumel mew? Biblia feypi: “Awem Jewba, ¿iney am ta witran-ngeafuy tami tolto ruka mu? ¿Iney am mülenagafuy tami fütra wingkul mu? Tati miyawkelu ñi kulpakenon mu, femkelu tati kümeke dungu ka rüf dungukelu tañi piwke mu” (Salmo 15:1, 2).

5. Weküfü, ¿chumngechi ngünenkakefi tati pu che?

⁵ Iñchiñ eluwlayaiñ ñi ngünenkayaetew ti Weküfü, ¿chumngelu? “Kimniefilu am iñchiñ ñi chumngen ta weküfü ñi wesa ngünen”, feypi ti apostol Pablo (2 Korintio 2:11). Iñchiñ kimnieiñ Weküfü ñi ngüneniefiel kom ti Mapu, tüfa mu koneltuley tati koylake religion, pu wedake gobierno ka pu fütra negosiakelu (1 Juan 5:19). Feymu afmatukelaeiñmu Weküfü ka tañi wedake püllü adniefi pu che nielu falin küdaw ñi koylatual (1 Timotew 4:1, 2). Fey, kiñeke negosiakelu koylatukey ñi fendeal fillke dungu wedalkachekelu kam koylatukey ñi ngünenkayafiel pu che, femngechi ñi müntuñmayafiel tañi plata.

6. ¿Chumngelu pu longkolechi religioso doyeli ñi weda femün?

 ⁶ Pu longkolechi religioso doyeli ñi weda femün. ¿Chumngelu? Pu che allkütufile ñi koyla dungukeel engün, fey femle Chaw Dios ñi üdekeel, llowlayay afnoachi mongen (Oseas 4:9). Jesus kimniefuy pu longkolechi religioso tañi antü mu ñi ngünenkafiel tati pu che. Feymu feypifi engün: “¡Awngeaymün eymün, pu kimeltukelu ta Moyse ñi ley dungu ka eymün pu farisew, koyla ngünenngelu! Kom mapu mew miyawkelu ka lafken mew tañi kimeltuafiel ta kakelu [ñi inayal tamün feyentun, TNM], fey dew femyüm engün, doy küme amuntukukefi ta che” tañi rumel apümkangeal (Matew 23:15). Jesus feypi feychi pu koylake longkolechi religioso ñi femel tañi chaw reke, ti Weküfü, tüfa kiñe “langümchefe” (Juan 8:44, TNM).

7. ¿Chem koylake dungu allkükefuymi ñi feypiel pu longkolechi religioso?

⁷ Pastor, cura... chem üytun-ngele rume, müley fentren longkolechi religioso. Pu farisew reke, kimeltukelay ti rüf dungu Chaw Dios mu, welu may “ñi nieafel engün Ngünechen tañi rüf dungu, niey engün re koylake dungu” (Romanu 1:18, 19, 25). Fey kimeltukey engün fillke koyla dungu: “Kom niey ñi Ngen, feymu iñchiñ yamnieafiyiñ” pikey, kafey kimeltukey engün pu wedake che ñi kutrankawal kütral mapu mew, taiñ niekeel kiñe püllü lakenolu, ka kimeltukey engün Chaw Dios ñi llowkeel pu chaf wentru ka chaf domo kudumuwkelu, fey ñi kureyewal engün kütu. Kom tüfa ñi koyla dungu engün.

8. 1) Pichin mu müten, ¿chem fütra koyla dungu entuay pu politiko? 2) Iñchiñ kay, ¿chumngentuaiñ tüfa?

⁸ Pu politiko kafey koylatukeyngün ñi ngünenkayafiel pu che. Pichin mu müten, entuay engün kiñe fütra koyla dungu: “Kom kümelkaley. Ngelay chem dungu rume”, piayngün. Welu “küparumeay kisu engün mew tati apümkangen”. Feymu pu politiko feypile ñi kümelkaletual ta dungu, eluwlayaiñ taiñ ngünenkayaetew. Iñchiñ küme kimnieiñ “chuchi antü mew rume” küpayay Jewba ñi antü, “kiñe weñefe reke akukelu ta pun mew” (1 Tesalonisense 5:1-4).

9. ¿Chumngelu koylatukey pu che?

⁹ Famülke mu, pu che nielu falinke küdaw koylatukey, welu fey engün müten no. Kiñe trokiñ feypilelu “Chumngelu koylatukeiñ”, kiñe falin chillka feypi: “Koylatun kiñe fütra wimtun ñi nieel kom pu che”. Feymu, “kom koylatukeiñ, weda dungu no tati” pikey pu che. Fey fentren koylatukey ñi kidutu ingkañpewal, fey ñi kimngenoal tañi welulkan kam ñi weda femün. Kafey kiñeke koylatukey ñi wewal plata kam ñi kidutu kümelkawal. Feychi chillka ka feypi pu che koylatulelkefi “tañi familia, chaf küdawfe, tañi weni ka kimnoelchi che”.

10. 1) ¿Chum tripakey pu che ñi koylatukeel? 2) ¿Chem longkontukuaiñ Jewba mew?

 ¹⁰ Fente ñi koylatukeel pu che, ¿chum tripakey tüfa? Welukentu maneluwkelay, ka püntüwkeyngün. Rakiduamnge fente ñi weda duamkülen kiñe wentru kam domo kimlu ñi ñiwaletew tañi afkadi, ka ñi kimngenoal tüfa koylatuy. Kafey rakiduamafuymi fente ñi weda femün kiñe wentru, fey küme füta ka küme chaw femfaluwkey, welu ruka mew wedalkakefi tañi domo ka tañi pu fotüm ka ñawe. Feychi pu che ngünenkayafuy ta kakelu, welu longkontukuaiñ, kidu engün ngünenkalayafuy ta Jewba. Biblia feypi “ngelay chem no rume tañi dewmael ta Ngünechen ñi ellkaleael ta kisu mew. Itrokom dungu fente küme peniengey ta kisu mew” (Ebrew 4:13).

11. ¿Chem kimeltueiñmu ñi weda femün Anania Safira engu? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu).

¹¹ Biblia nütramkay kiñe kurewen ñi adnieetew Weküfü tañi koylatulelafiel ta Chaw Dios. Wünen siglo mew, Anania ka Safira küpa ngünenkafingu pu apostol. Feychi kurewen fendey kiñe mapu ñi nieel, fey kiñe trokiñ plata elkünuyngu, welu feypifingu pu apostol ñi wülal kom ñi wewün. Femngechi ñi afmatuaetew pu peñi ka lamngen. Welu Jewba kimi ñi koylatuel engu, fey kastigangey engu (Hecho 5:1-10).

12. ¿Chumngeay pu koylatukelu ñi wedalkacheal? ¿Chumngelu kay?

¹² ¿Chem rakiduamkey Jewba koyla dungu mew? Kom pu koylatukelu ñi wedalkacheal wiñorakiduamtunole ñi weda femün, ‘ütrüftukungeay ta fütra kütral mew’ Weküfü reke, tüfa adentuley ñi apümkangeal engün rumel mu (Apokalipsi 20:10; 21:8; Salmo 5:6). ¿Chumngelu? Jewba trokikefi pu koylatufe feychi “wesa mongen nielu” reke (Apokalipsi 22:15).

13. ¿Chem kimnieiñ Jewba mew, feymu chumaiñ?

¹³ Kimnieiñ ta Jewba “pekan wentru koyla dungukelu reke trürlay”, kafey “Ngünechen ngelay tañi koylatuael” (Números 23:19; Ebrew 6:18). Jewba üdekey “kiñe kewün koyla dungukelu” (Proverbios 6:16, 17). Feymu küpa ayüwülfiliyiñ ta Chaw Dios, rüf dunguaiñ. Fey ‘welukonke koylatuleluwlayaiñ’ (Kolosense 3:9).

14. 1) Iñchiñ pu rüf kristianongen, ¿chem dungu mu trürlaiñ pu che koneltulelu koylake religion? 2) Feypinge chem falin kimeltun entuafuiñ Luka 6:45 mu.

¹⁴ Iñchiñ pu rüf kristianongen, ¿chem dungu mu trürlaiñ pu che koneltulelu koylake religion? Iñchiñ feypikeiñ “ti rüf dungu” (papeltunge Efesio 4:25). Pablo feypi, dungulu iñchiñ ti rüf dungu, “küme kimfali iñchiñ ta Ngünechen ñi konangen” (2 Korintio 6:4, 7). Kafey Jesus feypi “tañi fentren dungu ñi nieel piwke mew, dungukey ta che” (Luka 6:45). Feymu mülele rüf dungu taiñ piwke mew, rüf dunguaiñ. Fey rumel rüf dunguafiyiñ taiñ pu che, weni, kompañ küdaw mu ka kimnoelchi che. Ngüneduamaiñ chem dungu mew rüf piwke mu miyawaiñ.

15. 1) ¿Chumngelu fente wedakünuy tati che epu rume mongen yenielu? 2) Ngüchaltukungele pu wechekeche, ¿chem kelluaeyew ñi newentuleal engün? (Inaduamnge ti kimal dungu).

¹⁵ Wechengelmi, ayüafuymi tami küme llowaetew tami pu kompañ. Welu kiñeke weche ayülu tüfa, epu rume mongen yekey. Fey trawünche mu ka tañi pu che engün küme kristiano reke femfaluwkeyngün, welu kaletukey ñi femken mülelu kakelu engün poyekenofilu ta Jewba kam redes sociales mu. Kidu engün pekan dungukey, yewefali ñi takuwün, allkütukey musika podngechi dungu nütramkalu, rume putukey, drogatukey, ellka dakeluwkey kiñe che engu, kam fill weda femkey engün. Fey engün koylatulelkefi ta Jewba, tañi chaw, ñuke ka pu peñi ka lamngen trawünche mu (Salmo 26:4, 5). Welu Jewba kimniey iney ñi poyeetew re wenche wün mew müten, welu femlu wedake dungu kidu ñi üdekeel (Marku 7:6). Doy kümey tami inayal tüfachi ngülam: “Ütrirlayafimi tati kulpafe che tami piwke mew, welu may kom antü yamniefinge ta Jewba” (Proverbios 23:17) * (inaduamnge ti kimal dungu).

16. Werkülmi ti papel feypilelu tami doy küdawülafiel ta Jewba, ¿chumngechi wiñoldunguaymi?

¹⁶ Ayülmi tami wüneleal amuldungun mu kam fill antü küdawülafiel ta Jewba, kiñe tüfa konal Fetel mu, müley tami werküal ti papel feypilelu tami küpa femal feychi dungu. Feychi papel mu ramtungekeymi tami tremochengen, chem dungu dullikeymi tami küme rupaleal ka chumngechi yeniekeymi tami mongen, feymu rume falin-ngey tami wiñoldungual rüf piwke mu (Ebrew 13:18). Welu femülmi kiñe dungu ñi üdekeel Jewba kam tüngkülenole tami rakiduam tami femün mu, ¿chem femafuymi petu nütramkalelnofilmi pu longkolelu? “Kelluen” piafuymi, femngechi tami poyeafiel ta Jewba küme rakiduam mew (Romanu 9:1; Galata 6:1).

17. Ramtungeliyiñ taiñ pu peñi ka lamngen, ¿chumafuiñ?

¹⁷ Rakiduamnge tüfa, chew tami mülen ti gobierno katrütufile ti amuldungun küdaw ka ramtukadungungelmi tami pu peñi ka lamngen engün, ¿chumaymi kay? ¿Müley tami feypial kom  tami kimel? Rakiduamaiñ Jesus mu, ti gobernador ramtueyew kiñeke dungu, welu ¿chumi kidu? Inafi tüfachi ngülam ñi feypiel Biblia, müley “kiñe antü ñi ñüküfküleal ka kiñe antü ñi dungual”, feymu kiñeke mu chem pilay rume (Eclesiastés 3:1, 7; Matew 27:11-14). Feymu ka femngechi dungu rupaliyiñ, kümeafuy taiñ kuñiwtukuwal, fey ñi wedalkanoafiel taiñ pu peñi ka lamngen (Proverbios 10:19; 11:12).

18. Pu longkolelu ramtueliyiñmu kiñe peñi kam lamngen mu, ¿chem müley taiñ femal?

¹⁸ Rakiduamaiñ ka dungu mu: eymi kimnieymi kiñe peñi kam lamngen ti trawünche mu ñi weda kulpan. Pu longkolelu elfalkünungey ñi liftual ti trawünche, fey ramtuafeymu chem tami kimnieel. Welu kiñe tami pu che kam kiñe küme weningele tati weda kulpalu, ¿chem wiñoldunguaymi? Biblia feypi kiñe che nor piwkengelu dungukey ti rüf dungu (Proverbios 12:17; 21:28). Feymu müley tami feypiafiel pu longkolelu kom tami kimnieel, fey llumumalayafimi chem no rume. Pu longkolelu müley ñi kimal kom ti dungu ñi rupan, femngechi küme dulliayngün chumngechi kelluafiel tati che weda kulpalu, fey ñi wiño küme weniyeafiel ta Jewba (Santiaw 5:14, 15).

19. ¿Chem ngüneduamaiñ küpalechi chillkatun mu?

¹⁹ David ngillatufi ta Jewba: “Ayüwülkeeymu ñi mülen rüf dungu piwke mew” (Salmo 51:6). Feley, David kimi fente ñi falin-ngen chem ñi mülen taiñ piwke mu. Fey kom dungu mew, pu rüf kristiano ‘dungukeiñ ti rüf dungu kisu taiñ chafche mew’. Welu ka dungu mu pengelaiñ taiñ trürnon pu koneltulelu koylake religion mew, ¿chumngechi kay? Kimeltulelkefiyiñ ta che ti rüf dungu mülelu Biblia. Küpalechi chillkatun, ngüneduamaiñ chumngechi femaiñ tüfa amuldungun mu.