Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

1919 tripantu, taiñ peñi Rutherford petu wewpi kiñe fütra trawün mu femngelu Cedar Point mew mülelu Ohio mapu.

1919: pataka tripantu kuyfi

1919: pataka tripantu kuyfi

MÜLERKEY kiñe fütra weychan (awkan), doy meli tripantu alüñmay. Afchi 1918 tripantu mu, pu gobierno fentekünuy ñi weychayal. Feytachi weychan Primera Guerra Mundial pingetuy wingkadungun mu (Wünen Fütra Weychan kom Mapu püle). Fey 18 enero küyen 1919 tripantu, pu gobierno trawüluwingün París waria mu ñi tutewkületual engün. Tüfachi trawün mu dewmangerpuy ti Tratado de Versalles pingelu. Tüfa firmakünungey 28 junio küyen 1919 tripantu mu. Femngechi kimfalkünungey ñi weychawenoal pu gobierno Alemania mülechi gobierno engu.

Ti Tratado de Versalles mu ka feypikünungey ñi müleal kiñe trokiñche, Sociedad de Naciones pingelu. Tüfachi trokiñche adkünungey ñi kelluwal pu gobierno Mapu mu mülelu, fey ñi tüngküleal ka küme feleal kom pu che. Fentren koylake religion kelluntukufingün tüfachi trokiñche. Ti Consejo Federal de las Iglesias de Cristo en América feypi: ‘Ti Sociedad de Naciones, fey ta kiñe politico trokiñche ñi nieel Chaw Ngünechen ñi Ngünenien Mapu mu’ pingün. Feychi Consejo Federal werküfi ta werken ñi amual ti trawün ñi femngeel París waria mu, femngechi pengeli ñi kelluntukufiel ti Sociedad de Naciones. Kiñe tüfachi pu werken feypi: ‘Ti trawün pengeli ñi doy küme feletual ti dungu Mapu mu’.

Rüfngey ñi doy küme feletun ti dungu, welu kelluntukulay rume pu gobierno trawüluwlu París waria mu. Doy may 1919 tripantu mu, Jewba newentukufi tañi pu che ñi amuldungulelafiel doy fentren che, femngechi doy küme amuletuy ti amuldungun küdaw. Welu petu ñi rupanon tüfa, fentren dungu mülefuy ñi küme elkünungetual Jewba ñi trokiñche mu.

KIÑE FÜTRA DUNGU ÑI DULLINGEAL

Joseph Rutherford

1919 tripantu mu, Joseph Rutherford adniekefuy Jewba tañi trokiñche, welu taiñ peñi re ngünam carcelkonkülefuy regle tañi pu kellukeetew engün. Ti carcel mülefuy Atlanta waria, Estados Unidos mapu mu. Sabado 4 enero küyen 1919 tripantu mu, pu peñi lifrelelu trawüluwingün ñi dullial iney engün ñi adkünual Jewba tañi trokiñche, mülefuy ñi dullingeal pu peñi carcelkonkülelu kam kakelu peñi.

Evander Coward

Tati fütra longko ñi nieel Jewba tañi trokiñche, fey taiñ peñi Rutherford ürke. Welu kidu carcelkonkülefuy, feymu rakiduamkülefuy ñi chumlerpual Jewba tañi trokiñche. Kidu kimniefuy kiñeke cristiano ayüniefuy ñi dullial kangelu peñi ñi longkoleal. Feymu wirintukulelfi pu peñi adkünuwlu ñi trawüluwal, fey ngülamtufi ñi dullial engün ta Evander Coward. Fey feypi taiñ peñi Coward ñi ñom chengen, ñi kim ngünewün ka ñi nor piwkengen. Welu fentren peñi ayüniefuy ñi rulpakünual kayu küyen, fey ñi dullial iney ñi longkoleal ti trokiñche mu. Pu abogado dunguñpekefilu pu peñi carcelkonkülelu ka femngechi rakiduamkülefuyngün. Petu ñi dullimeken tañi chem chumal, kiñeke peñi illkuyngün.

Richard Barber

Welu ti trawün mu, kiñe peñi feypi: “Iñche müte kimlan chem chumal ley dungu mu, welu kimnien llemay chem chumal taiñ nor piwkengeal. Chaw Ngünechen ayüniey taiñ nor piwkengeal iñchiñ. ¿Chumngechi pengelafuiñ kay taiñ nor piwkeyefiel ta Chaw Dios? Fachantü dulliafiyiñ iney ñi longkoleal Ngünechen ñi trokiñche mu, fey dulliafiyiñ taiñ peñi Rutherford ñi amuleal tüfachi küdaw mu” (Sal. 18:⁠25). Rupalu ta antü, taiñ peñi Richard Barber feypi: ‘Ñi rupan feychi antü, kellufi ñi norkületual ti dungu’.

Alexander Macmillan

Taiñ peñi Alexander Macmillan kiñentrür presulefuy peñi Rutherford engu, fey nütramkay chem ñi rupan ka antü mu. Taiñ peñi Rutherford trawawtrawawtuy traf celda mu, fey feypifi taiñ peñi Macmillan: “Famentupange tami kuwü”. Fey femlu, taiñ peñi Rutherford elueyew kiñe carta ñi werküetew pu peñi lifrelelu. Ti carta feypi chem ñi dulliel pu peñi trawülu engün. ¿Chem dullingün kay? Feypikünungey feychi pu peñi longkolelu Ngünechen ñi trokiñche mu ñi amuleal feychi küdaw mu, ka feypikünungey peñi Joseph Rutherford ka William Van Amburgh ñi amuleal tañi adniefiel feychi trokiñ longkolelu. Feymu peñi Rutherford amulerpuy tañi fütra longkolen.

PU PEÑI LIFRETRIPAYNGÜN

Taiñ pura peñi petu carcelkonkülefuy, feymu pu peñi ka pu lamngen newen piwkekünuwingün ñi feypiafiel fentren che ñi firmakünual kiñe papel. Doy 700.000 che firmakünuy ti papel, fey ñi feypiafiel tati autoridad ñi lifrenentuafiel pu peñi presulelu. Miercoles antü 26 konchi marzo küyen 1919 tripantu, pu autoridad petu elungelafuy rume feychi papel, welu lifrenentufingün taiñ peñi Rutherford ka pu regle peñi.

Tripatulu carcel mu, taiñ peñi Rutherford feypifi tañi pu llowetew: “Iñche rüf kimnien, taiñ rupan kellueiñmu taiñ chaftuafiel doy wedake dungu ñi küpayal. [...] Re kelluntukulaymün taiñ lifrenentungeal iñchiñ, tüfa tati doy falin dungu no. [...] Doy may kelluntukuymün ñi püramyengeal ta Jewba. Fey kom pu femngechi femlu, rume kümelkangeyngün”.

Ñi rupan juiciantukungelu taiñ pu peñi pengelkefuy chi Jewba ñi adniefiel tañi chem rupameken. 14 konchi mayo 1919 tripantu, tati tribunal de apelacion wiño ngüneduami taiñ pu peñi presulefulu ñi dungu, fey feypi: ‘Tüfachi pu wentru felefuy ñi nor juzgangeal, welu femngelayngün. Feymu duamtungelayay ñi feypikünuel ti kangelu tribunal’. Rume kümey tañi femngechi feypiel tati tribunal de apelacion, ¿chumngelu (chemu)? Taiñ pu peñi dalluntukungefuy ñi femün fütra wedake dungu. Feymu ti tribunal de apelacion feypifule: “Rulpakünungeay müten ñi weda femün tüfachi pu wentru”, wirintukukünungeafuy pu peñi ñi chaftufiel ti ley dungu. Ka femngechi dungu rupayafuy, feypifule ti tribunal ñi doy pichin tripantu presuleal pu peñi. Welu femngechi femlay, doy may duamtungelay ñi feypiel tati wünen tribunal ka dalluntukungewelay taiñ pu peñi, fey wirintukungelay ñi chaftufiel engün ti ley dungu. Feymu taiñ peñi Rutherford * amuley tañi abogado ngen ka elungey ñi ingkañpeafiel Ngünechen tañi pu che ti Tribunal Supremo mülelu Estados Unidos mapu mu. Femngechi femürpuy fentren rupa dew lifreletulu.

ELUWINGÜN ÑI AMULDUNGUAL

Taiñ peñi Macmillan nütramkay chem ñi rupan kuyfi, feypi: “Rakiduamkülelafuiñ taiñ re anükünuwal yengetuliyiñ wüla wenu mu. Doy may mülefuy taiñ yafüluwal, fey taiñ kimal chem ñi ayükefel ta Ngünechen”.

Welu pu peñi küdawkefulu ti imprenta mu fentren tripantu, pepi femwelay tañi küdaw engün. ¿Chumngelu? Petu ñi presulen pu pura peñi, entuñmangey kiñeke chemkün ñi duamnieel tati imprenta ñi entuwirial taiñ fillke papel. Feymu kiñeke peñi ka lamngen weda duamingün, fey ramtuwkefuy: “¿Fantepuay chi am taiñ amuldungual?”.

¿Mülewepefuy may che küpa allkütulu pu peñi ka pu lamngen ñi amuldungukeel? Ñi kimal feychi dungu, taiñ peñi Rutherford eluwi ñi wülal kiñe wewpin, fey kom che mangelkülefuy. Taiñ peñi Macmillan feypi: “Iney no rume amunole ñi allkütual ti wewpin, fantepuay müten taiñ amuldungun”.

Kiñe diario 1919 tripantu mu, feypi ñi wewpial taiñ peñi Rutherford Los Ángeles waria mu mülelu California mapu. Tañi wewpin feypi “Kom pu che weda duamkülelu doy kümelkaletuafuy”.

Domingo antü 4 konchi mayo 1919 tripantu, taiñ peñi Rutherford kutrankülefulu rume, wewpi Los Ángeles waria mu mülelu California mapu. Ti wewpin feypilefuy “Kom pu che weda duamkülelu doy kümelkaletuafuy”. 3.500 che trawüluwi ñi allkütual ti wewpin, ka fentren kakelu che pepi konpulay ti trawün mu. Ka antü mu, 1.500 che trawüluwi ñi allkütual ti wewpin. Feymu pu peñi ka pu lamngen kimürpuyngün tati che rüf ayüniefuy ñi allkütual tati kümeke dungu.

Kiñeke dungu ñi femün taiñ pu peñi feychi tripantu amuleiñ taiñ femken fantepu mu taiñ amuldungual.

PEPIKAWKÜLEYNGÜN ÑI DOY AMULDUNGUAL

Ti Werken gringodungun mu tripalu 1 antü konchi agosto 1919 tripantu mu, feypi ñi müleal kiñe fütra trawün afchi septiembre Cedar Point mu mülelu Ohio mapu. Kiñe peñi Misuri tuwün-ngelu, Clarence Beaty pingey, nütramkay chem ñi rupan feychi antü petu wechengelu kidu. Feypi: “Kom iñchiñ rakiduamiyiñ ñi duamfalngen amual ti fütra trawün mu”. Doy 6.000 che amuyngün ti trawün mu, rakiduamkelafuyngün fenten che ñi amual. Kafey doy 200 che fautisawingün kiñe fülkülechi lafken mew, Erie pingelu. Feymu rume ayüwingün kom pu trawüluwlu.

Ti wünen tripachi chillka Luz y Verdad pingelu. Tripay 1 antü konchi octubre 1919 gringodungun mu.

5 antü konchi septiembre 1919 tripantu mu, dew rupalu kechu antü ti fütra trawün mu, taiñ peñi Rutherford wüli “Ti wewpin ñi allkütual pu kelluntukukelu”. Petu wewpitulu, taiñ peñi feypi ñi tripayal kiñe we chillka gringodungun mu Luz y Verdad pingelu. * Feychi chillka feypirkeafuy “falinke dungu ñi rupameken Mapu mu” ka kimelturkeafuy “chumngelu ñi rupameken femngechi dungu”.

Kom pu peñi ka pu lamngen feypingey ñi newen piwkekünuwal, fey ñi amuldungulelafiel pu che tüfachi we chillka mu. Kiñe carta kimeltuy chumngechi ñi adkünungeal tüfachi küdaw. Tüfa feypi: “Kom pu fautisalechi cristiano müley ñi longkontukual fente ñi falin-ngen tañi küdawal Ngünechen ñi dungu mu. Kafey müley ñi amuldungulelafiel ta pu che kom tañi newen mu”. Fentren cristiano allkütulu tüfa, eluwi tañi amuldungual. Puwlu diciembre küyen, pu amuldungukelu dew peyngün doy 50.000 che ayülu ñi mandalelngeal kom ti tripachi chillka Luz y Verdad pingelu.

Kiñe camion apoley ti we tripachi chillka mu. Inaltu müley kiñeke peñi Brooklyn lof mu, Nueva York mülelu.

Epe aflu 1919 tripantu, Jewba tañi pu che küme adkünungetuy ka newenkontuyngün. Kafey femtripay fentren pelon dungu feypilu chem ñi rupayal afaelchi antü mu. ¿Chem dungu fel? Biblia feypikünuy ñi ngüneduamngeal ka liftungeal Ngünechen tañi pu che. Feychi dungu femtripay (Mal. 3:⁠1-4). Kafey Jewba tañi pu che presuniekefeyew reke “tati Babilonia fütra waria”, welu lifretripayngün. Kafey, Jesus elfalkünufi ti “kim manelfal kona” * (Apok. 18:⁠2, 4; Mat. 24:⁠45, TNM). Pu peñi ka pu lamngen dew pepikawkülefuyngün tañi femal chem ñi ayükeel ta Jewba.

^ parr. 13 Taiñ peñi Rutherford abogado ngefuy ka juez ngefuy, feymu “juez Rutherford” ka pingekefuy.

^ parr. 22 Ti chillka Luz y Verdad feypingetuy Consolación 1937 tripantu gringodungun mu. Ka 1946 tripantu mu, ¡Tami kimafel! pingetuy gringodungun mu.