1. ¿Chumngelu eluwaiñ taiñ adnieaetew Jewba?

KOM iñchiñ müley taiñ eluwal taiñ adnieaetew Jewba, kidu am taiñ Dewmaetew. Feymu llemay kidu feley ñi feypial chem taiñ femal ka chem taiñ femnoal (Apok. 4:⁠11). Kafey chumngechi ñi ngünenieel ta Jewba doy kümefuy, feymu ayünieiñ taiñ adnieaetew. Fantepu mew, pu che amuley ñi ngüneniewmeken engün. Welu chumngechi ñi ngüneniemeken tüfa engün trürümfal-lay chumngechi ñi ngünenieken ta Jewba, kidu ta doy kimün niey, doy piwkeyechekey ka doy kutranpiwkeyechekey (Éx. 34:⁠6; Rom. 16:⁠27; 1 Juan 4:⁠8).

2. Chumngechi ñi feypilen Ebrew 12:⁠9-11, ¿chumngelu eluwaiñ taiñ adnieaetew Jewba?

² Ayünielaiñ weñangkülafiel ta Chaw Jewba, feymu inaniekeiñ tañi feypin. Welu kidu doy ayükey taiñ küme femal fente taiñ piwkeyefiel mu iñchiñ, kidu am rume piwkeyenieeiñmu iñchiñ. Kuyfi mu, Pablo wirintukulelfi kiñe karta pu ebrew, fey feypi: ‘Feley taiñ adnieaetew ta Chaw wenu mapu mülelu’, kidu kimeltukeetew kay iñchiñ “taiñ kisutu kümelkawael” (papeltunge Ebrew 12:⁠9-11).

3. 1) ¿Chumngechi pengelafuiñ taiñ eluwkülen taiñ adnieaetew Jewba? 2) ¿Chem ramtun ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

³ ¿Chumngechi pengelafuiñ taiñ eluwkülen taiñ adnieaetew Jewba? Kom taiñ newen mu inayaiñ kom tañi feypin ta Jewba ka reküluwlayaiñ iñchiñ taiñ kimün mu (Prov. 3:⁠5). Kom tañi femün ta Jewba, pengelkey tañi küme chumngen. Feymu doy küme kimürpufiliyiñ, doy eluwaiñ taiñ adnieaetew (Sal. 145:⁠9). Doy kimürpufiliyiñ ta Jewba, doy piwkeyeafiyiñ. Doy piwkeyefiliyiñ, duamfal-layay taiñ feypingeal fentren werkün dungu taiñ kimal chem taiñ femal ka chem taiñ femnoal. Kafey ayünieiñ taiñ piwkeyeafiel ti kümeke dungu, welu üdeafiel ti wedake dungu chumngechi ñi femken Jewba (Sal. 97:⁠10). Welu, ¿chumngelu  kiñeke mu küdawtuafuiñ taiñ adnieaetew Jewba? ¿Chem kimürpuafuy pu longkolelu ti longko Neemia ñi femün mu? ¿Chem kimürpuafuy pu chaw ti longko ülmen David tañi femün mu? ¿Chem kimürpuafuy pu ñuke Maria tañi femün mu? Tüfachi chillkatun mu ngüneduamaiñ kom feychi ramtun.

4, 5. Romanu 7:⁠21-23 ñi feypilen mu, ¿chumngelu küdawtukeiñ eluwal taiñ adnieaetew Jewba?

⁴ Iñchiñ ta kulpanchengeiñ, feymu kiñeke mu müte eluwlayafuiñ taiñ adnieaetew Jewba. Kafey kiñeke mu newe ayülayafuiñ chi taiñ inayafiel Ngünechen tañi feypin. Kuyfi mu, Adan Eva engu ifi ti fün tañi inoafel, femngechi femlu, kidutu dullingu müten chem ñi kümen ka chem ñi kümenon (Gén. 3:⁠22). Adan Eva engu reke, fentren che famülke mu ayüniey ñi femal kidu tañi ayüel müten, duamtukelafingün ta Chaw Dios.

⁵ Piwkeyefiliyiñ rume ka kimniefiliyiñ rume ta Jewba, kiñeke mu küdawtuafuiñ taiñ femal kidu tañi ayükeel. Femngechi dungu mu rupay ti apostol Pablo (papeltunge Romanu 7:⁠21-23). Pablo reke, iñchiñ ayünieiñ taiñ küme femal Jewba tañi adkiñ mew. Welu küdawtukeiñ taiñ chaftuafiel feychi wedake dungu taiñ illutukeel.

6, 7. ¿Ka chem dungu mu küdawtuafuiñ taiñ adnieaetew Jewba? Feypinge kiñe rupan dungu.

⁶ Ka dungu mew taiñ küdawtukeel taiñ eluwal taiñ adnieaetew Jewba, fey taiñ tuwün ka chumngechi taiñ tremümngeel. Fentren dungu taiñ kimeltukeetew pu che chaftukefi Chaw Jewba tañi ayükeel, feymu müley taiñ yafüluwal taiñ inanierpunoal pu che tañi rakiduam. Ngüneduamaiñ tüfachi dungu ñi feypingeken.

⁷ Fentren wechekeche rume dikümtukungekey ñi wewal fentren plata tañi mongen mu. Tüfachi dungu mu rupay taiñ lamngen Mary pingelu. * Petu ñi kimürpunofiel ta Jewba, amuy kiñe rume yamfalngechi universidad mew mülelu tañi trokiñ mapu mu. Tañi pu che dikümtukueyew ñi nierpual kiñe küdaw tañi eluaetew fentren plata, fey ñi yamfal chengeal. Kidu ka femngechi ayüniefuy ñi femal. Welu taiñ lamngen kimürpufilu ta Jewba, rume piwkeyerpufi ka küme adkünutuy tañi rakiduam. Femngechi femlu rume, taiñ lamngen feypi: “Kiñeke mu elungeken chumngechi tañi wewal doy fentren plata, welu tüfa katrütuafenew ñi küme küdawelafiel ta Jewba. Chumngechi tañi tremümngen iñche, küdawtuken ñi famentuafiel femngechi küdaw. Feymu rume ngillatukefiñ ta Jewba tañi kelluaetew famentuafiel femngechi küdaw, fey ñi amuleal tañi poyeniefiel” (Mat. 6:⁠24).

8. Fewla, ¿iney engün ñi femün inaduamaiñ? Ka, ¿chem kimaiñ?

⁸ Eluwliyiñ taiñ adnieaetew Jewba, kidutu kümelkawaiñ ka kümelkayafuiñ ta kakelu che. Feymu pu longkolelu, pu chaw, pu ñuke ka kakelu che ñi elfalkünungeel kiñeke küdaw müley ñi eluwküleal tañi adnieaetew Jewba. Fewla inaduamaiñ ñi femün ta Neemia, David ka Maria tripalu Biblia mu. Tüfa engün ñi femün kimeltuaeiñmu chumngechi taiñ femürpual taiñ elungeelchi küdaw taiñ ayüwülafiel ta Jewba.

9. Neemia, ¿chem ngüneduami ñi femmeken tati pu judiu?

⁹ Jewba elfalkünufi pu longkolelu ñi inaduamnieafiel Ngünechen tañi pu che (1 Ped. 5:⁠2). Tati pu longkolelu kümeke kimeltun entuafuyngün Neemia ñi küme trokifiel Ngünechen tañi pu che. Neemia longkolefuy Juda mapu mu, feymu rume awtoridad niefuy (Neh. 1:⁠11; 2:⁠7, 8; 5:⁠14). Rakiduamnge kiñeke wedake dungu ñi kimürpuel Neemia. Kidu ngüneduami pu judiu ñi yamnofiel ti ngillatuwe ruka  ka ñi elunofiel tati pu levita chem ñi duamnieel engün chumngechi tañi adkünuel tati Ley dungu. Tati pu judiu yamlafingün tati sabado antü, kafey kiñeke wentru kureyefi tati katripanche domo. Fey, ¿chem chumi Neemia? (Neh. 13:⁠4-30).

10. ¿Chumi Neemia pefilu ñi weda femün pu judiu?

¹⁰ Neemia allmalltulay tañi longkolen mu ñi dikümtukuafiel pu judiu ñi femal kidu tañi ayünieel. Doy may, kom piwke mu ngillatufi ta Jewba tañi kelluaetew ka kimeltulelfi pu che Jewba tañi Ley dungu (Neh. 1:⁠4-10; 13:⁠1-3). Kafey ñom piwke mu, kiñentrür küdawi pu judiu engün, femngechi ñi küme elkünutual tati kura malal Jerusalen waria mu (Neh. 4:⁠15).

11. Ñi feypilen 1 Tesalonisense 2:⁠7, 8, pu longkolelu ¿chumngechi müley ñi trokiafiel ti trawünche?

¹¹ Tati pu longkolelu femngechi dungu rupalayafuyngün chumngechi ñi rupan ta Neemia, welu fillke dungu inayentuafuyngün. ¿Chem dungu fel? Pu longkolelu newentu küdawkey ñi kelluafiel pu peñi ka pu lamngen. Welu eluwkelayngün tañi longkolen mu ñi mallmawal, doy may tati trawünche rume piwkentukuniefingün (papeltunge 1 Tesalonisense 2:⁠7, 8). Chumngechi tañi dunguken engün, pengelkey ñi piwkeyechen ka ñi ñom piwkengen. Kiñe peñi fentren tripantu yenielu ñi longkolen, Andrew pingey, feypi: “Iñche kimtukun, pu longkolelu piwkeyechekelu ka weniyefalngelu doy puwkey tañi piwke mu pu peñi ka pu lamngen. Femngechi femlu tati pu longkolelu, pu trawünche doy ayüniey ñi kiñentrür küdawal pu longkolelu engün”. Kangelu peñi pütrüñma yenielu ñi longkolen, Tony pingey, feypi: “Eluwken ñi inayal tañi chem pilen Filipense 2:⁠3, fey ñi doy kümelu trokiafiel ta kakelu pu che. Tüfa kelluenew ñi ngenkawnoal tati trawünche mew”.

12. ¿Chumngelu tati pu longkolelu müley ñi ñom piwkengeal?

¹² Tati pu longkolelu müley ñi inayentuafiel Jewba tañi ñom piwkengen. Jewba ngen-ngelu rume ti fütra wenu, nagkintukefi ka witrañpüramkefi pu ñom che weda rupamekelu (Sal. 18:⁠35; 113:⁠6, 7). Welu Chaw Ngünechen üdekefi pu mallmawün-ngelu (Prov. 16:⁠5).

13. Pu longkolelu, ¿chumngelu müley tañi ‘kim ngüneafiel ñi wün’?

 ¹³ Pu longkolelu eluwlu ñi adnieaetew Jewba, müley tañi ‘kim ngüneafiel ñi wün’. Femngechi kiñe rupa, kiñe peñi kam kiñe lamngen che trokinofile tati pu longkolelu, fey tati pu longkolelu weda wiñoldungulayay (Sant. 1:⁠26; Gal. 5:⁠14, 15). Taiñ peñi Andrew, taiñ dew nütramkapeel, feypi: “Kiñeke mu, che trokilaenew trokikefiñ ñi femetew kiñe peñi kam kiñe lamngen, fey newen dungun mew wiñoldunguafiel trokiwken kiñeke mu. Welu rakiduamken ñi femün Jewba tañi pu che Biblia mew nütramkangelu, femngechi kimürpun fente ñi falin-ngen ñom chengeal”. Fey pu longkolelu müley ñi küme duamelafiel ka piwkeyen mu dunguafiel tati trawünche ka tañi pu chaf longkolelu, femngechi pengelafuyngün ñi eluwkülen tañi adnieaetew Jewba (Kol. 4:⁠6).

14. Jewba, ¿chem elfal küdaw elufi tati pu chaw? Ka, ¿chem ayüniey ñi femal tati pu chaw?

¹⁴ Chaw Jewba elfalkünufi pu chaw ñi longkoleal tañi pu che mu, feymu kidu ayüniey pu chaw ñi kimeltuafiel ka norümtuafiel tañi pu yall (1 Kor. 11:⁠3; Efes. 6:⁠4). Welu pu chaw femlayafuyngün chem rume tañi ayünieel engün. Chaw Jewba ngen familia ngelu kay, feymu ramtukadunguafi tati pu chaw chumngechi ñi trokiniefiel tüfa engün tañi pu che (Efes. 3:⁠14, 15, TNM). Tati pu chaw müley ñi adnieafiel tañi pu che chumngechi ñi ayünieel Jewba, femngechi pengelayngün ñi eluwkülen tañi adnieaetew Jewba. Tati pu chaw kümeke kimeltun entuafuyngün tañi femün ti longko ülmen David.

15. Pu chaw, ¿chumngelu inayentuafuy ñi femün ta David?

¹⁵ Jewba elfalkünufi ta David ñi longkoleal tañi pu che mu ka kom pu israelche mew. David longko ülmen-ngefuy, feymu rume awtoridad niefuy. Welu kiñeke mu allmalltuy tañi longkolen mu tañi wedalkayal, fey fütra kulpay (2 Sam. 11:⁠14, 15). Welu David llowi Jewba tañi norümetew, femngechi eluwi tañi adnieaetew. Kafey ngillatun mu, feypifi ta Jewba kom ñi nieel tañi piwke mu (Sal. 51:⁠1-4). David küme llowi chem ñi ngülamtuetew pu wentru ka pu domo kafey, femngechi pengeli fente tañi ñom piwkengen (1 Sam. 19:⁠11, 12; 25:⁠32, 33). David kümeke kimeltun entuy tañi welulkan mu ka doyümi ñi poyeafiel ta Jewba tañi mongen mu.

16. ¿Chem kimürpuafuy pu chaw David tañi femün mu?

¹⁶ Eymün pu chaw, ¿chem kimürpuafuymün David tañi femün mu? David reke, Jewba elueymünmu tamün longkoleal, welu allmalltulayaymün tamün weda ngünenieafiel tamün  pu che. Kafey welulkawülmi, feypinge tami weda femün, ka llownge tati ngülam tami elungeel tuwlu Biblia mew. Femngechi tami pu che ngüneduamay tami ñom piwkengen, fey doy yamaeymu. Trür llellipulmi tami pu che engu, feypinge kom ñi mülen tami piwke mu, femngechi kidu engün peay fente tami maneluwken Jewba mu. Ka kom tami femkeel mew, doyümniefinge tami poyeafiel ta Jewba chumngechi ñi femün ta David (Deut. 6:⁠6-9). Tami küme femün mew, rume kümelkayafimi tami pu che. Tüfa ti doy falin dungu tami eluafel tami pu che.

17. Jewba, ¿chem elfalkünufi pu ñuke?

¹⁷ Jewba elfalkünufi pu ñuke kiñe yamfal küdaw, fey elufi ñi kelluntukual ñi tremümafiel tañi pichikeche (Prov. 6:⁠20). Pu püñeñ kom tañi mongen mu piwkentukunieafuyngün chumngechi ñi tremümetew tañi ñuke (Prov. 22:⁠6). Tati pu ñuke kümeke kimeltun entuafuyngün tañi femün Maria, Jesus tañi ñuke.

18, 19. ¿Chem kimürpuafuy pu ñuke Maria ñi femün mu?

¹⁸ Maria küme kimniefuy tati Wirin Chillka. Kidu rume yamniekefuy ta Jewba ka küme weniyekefuy. Maria eluwkülefuy ñi femal chem rume tañi ayükeel ta Jewba, fütrake dungu duamfalngele rume ñi femal tañi mongen mew (Luka 1:⁠35-38, 46-55).

¹⁹ Eymün pu ñuke, ¿chumngechi inayenturpuafuymün Maria tañi femün? Wünelu mew, kidu chillkatuafimün ta Biblia ka rumel ngillatuafimün ta Jewba, femngechi doy küme weniyeafimün. Ka epu, eluwkülemün tamün doy küme elkünutual tamün mongen, femngechi ñi ayüwülafiel ta Jewba. ¿Chumngechi femafuymün tüfa? Kiñeke chaw ka ñuke illkutufemkefi tañi pu pichikeche ka newen dungukefi. Femngechi femfule tami pu chaw pichikalu eymi, kümelu trokiafuymi ñi femngechi tremümngeken pu püñeñ. Dew kimürpufimi chi chumngechi ayükey Jewba tami tremümafiel tami pu püñeñ, welu ka küdawtuafuymi tami illkutufemnoafiel engün, doyelchi may femnole tami ayünieel ürkülen mu eymi (Efes. 4:⁠31). Femngechi dungu rupale, ngillatuafimi ta Jewba tami kelluaetew. Kiñe lamngen nielu ta püñeñ, Lydia pingey, feypi: “Kiñeke mu allkütukelaenew tañi püñeñ, femngechi femlu duamnien ñi ngillatuafiel ta Jewba kom tañi piwke mu, fey ñi weda dungunoafiel tañi püñeñ. Kiñeke rupa petu ñi dunguniefiel tañi püñeñ, mülefuy tañi pichi ñüküfküleal iñche, fey ñi ngillatuafiel ta Jewba tañi kelluaetew. Femngechi tüngduamnagken” (Sal. 37:⁠5).

20. 1) ¿Chem küdawtuafuy ñi femal kiñeke ñuke? 2) ¿Chem kelluafeyew ñi doy küme femtual?

²⁰ Kiñeke ñuke küdawtukey ñi pengelelafiel tañi pu püñeñ ñi piwkeyeniefiel (Tito 2:⁠3, 4). ¿Chumngelu? Kiñeke domo pichikalu engün, tañi pu chaw pengelel-laeyew ñi piwkeyeetew.  Welu ngelay tami ka femngechi femafiel tami pu püñeñ. Eluwülmi tami adnieaetew Jewba, kimürpuaymi chumngechi pengelelafiel tami pu püñeñ tami piwkeyeniefiel. Pu ñuke küdawtuafuy ñi doy küme elkünutual tañi rakiduam ka tañi femken, welu femafuyngün llemay. Femngechi femle, doy ayüwküleay tañi pu che engün.

21, 22. Chumngechi ñi feypilen Isaías 65:⁠13, 14, ¿chumlerpuaiñ eluwliyiñ taiñ adnieaetew Jewba?

²¹ Ti longko ülmen David kimniefuy fente ñi kümelkaleal ta che eluwle ñi adnieaetew Jewba. Kidu feypi: “Jewba ñi feypin norngey, ayüwülmapiwkekey; Jewba ñi werkün lifngey, wilüfüñmakefi ñi kintun ta che. Kom tüfa ngüfetufi tami poyekeetew; fey inafile nieay fentren kümelkan” (Sal. 19:⁠8, 11). Famülke mu, ngüneduamkeiñ ñi chumlen pu che ñi adnieetew Jewba ka ñi chumlen pu famentukefilu Jewba ñi ngülam. Feychi pu che eluwlu ñi adnieaetew Jewba ayüwküleyngün “ñi küme piwkengen mew”. Biblia feypi: “Feymu tüfa ñi feypiel tati Ñidol Ngünechen Jewba: ‘¡Tüfey! Iñche tañi pu poyekeetew iyayngün, welu eymün ngüñüleaymün. ¡Tüfey! Iñche tañi pu poyekeetew pütokoayngün, welu eymün wüywüleaymün. ¡Tüfey! Iñche tañi pu poyekeetew ayüwküleayngün, welu eymün yeweleaymün. ¡Tüfey! Iñche tañi pu poyekeetew ayüwün mu wakeñküleayngün ñi küme piwkengen mew, welu eymün ngümayaymün tamün kutrantupiwkelen mew, ka eyütuaymün fente tamün weñangkün mu’” (Isaías 65:⁠13, 14).

²² Feley llemay, pu longkolelu, pu chaw ka pu ñuke eluwle ñi adnieaetew Jewba, doy küme mongen nieayngün, doy ayüwküleay tañi pu che ka doy kiñewküleay tati trawünche. Doy may, ayüwülmapiwkeafingün ta Jewba (Prov. 27:⁠11). ¿Mülepeafuy may kiñe doy küme dungu?