Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

¿Küme ngüneduamaymi chem tami kimeltuetew kuyfike nütram?

¿Küme ngüneduamaymi chem tami kimeltuetew kuyfike nütram?

“Fey tüfachi dungu ka elkünungey ta Wirin Chillka mew iñchiñ taiñ elungeael kiñe ngülam reke” (1 KORINTIO 10:11).

ÜLKANTUN: 11 KA 61

1, 2. ¿Chumngelu (chemu) inaduamaiñ ti meli longko ülmen ñi rupan?

KIÑE che tranle ti rüpü mu, eymi rupalmi fey mu kuñiwtukuwaymi. Ka femngechi ngüneduamliyiñ kakelu che ñi welulkan, yafüluwaiñ taiñ welulkanoal feychi dungu mew. Feymu müna kelluafeiñmew taiñ inaduamal ñi welulkan kakelu che Biblia mu.

2 Juda ñi meli longko ülmen taiñ inaduamfiel rupachi chillkatun mu, poyekefuyngün ta Jewba kom piwke mu, welu weda welulkayngün. Ñi rupan wirintukuley Biblia mew, femngechi taiñ rakiduamal fey engün mu ka entual kümeke kimeltun. Ñi rupan mu, ¿chem kimeltuafeiñmew? Ka ¿chumafuiñ taiñ welulkanoal feychi dungu mu? (Papeltunge Romanu 15:4.)

WEDA TRIPAKEY TATI MANELUWLU KIDU ÑI RAKIDUAM MU

3, 4. Asa poyefi ta Jewba kom piwke mu, welu ¿chem dungu mu welulkay?

3 Wüne inaduamaiñ Asa ñi rupan. Kidu maneluwi Jewba mu ñi chaftuetew mu kiñe millon weychafe Etiopia mu tuwlu. Welu femngechi femlay ñi weychayafiel ta Basa, Israel ñi longko ülmen. Asa ayüy ta Basa ñi newentunoafiel ta Rama, tüfa kiñe falin waria Israel mu, mülelu Juda ñi longkomen mew (2 Crónicas 16:1-3). Asa kullifi ta Siria ñi longko ülmen tañi kelluaetew. Feymu pu sirio weychafilu ta Israel, Basa fentekünuy ti küdaw (2 Crónicas 16:5). Ellaka mu ‘küme femmeken’, rakiduampelay Asa.

4 Welu, ¿chum duamnagi Jewba? Weda duamnagi Asa ñi manelnoetew mu. Feymu werküfi tati pelon wentru Anani tañi norümafiel. Biblia feypi: “Feychi mu ti pelon wentru Anani pepafi ta Juda ñi longko ülmen Asa, ka feypifi: ‘Maneluwimi Siria ñi longko ülmen mu ka maneluwlaymi tami Chaw Ngünechen Jewba mu, feymu tati pu weychafe ñi nieel Siria ñi longko ülmen lefmawingün eymi mu. Etiopia ka Libia, ¿nielafuy am kiñe fütra trokiñ weychafe nielu fentren weychan kareta ka weychafe kawellutukelu? Welu maneluwimi Jewba mu, feymu kidu elueymu tami wewafiel. Jewba lelimekelu am kom wall Mapu mew ñi pengelal tañi newen ñi füreneafiel feychi che poyekeetew kom tañi piwke mu. Eymi weda femkeymi tüfachi dungu mu, feymu rumel nieaymi weychan’” (2 Crónicas 16:7-9). Asa ngünenierpufi Rama waria, welu kidu ka tati pu che niekefuyngün fentren weychan.

5. Asa, ¿chumngelu maneluwlay Jewba mu ñi chaftuafiel ta Basa?

5 Rupachi chillkatun mu, inaduamiyiñ Jewba ñi tutefiel ta Asa. Kulpafengelu rume, Chaw Dios ngüneduamfi ñi poyeetew kom tañi piwke mu (1 Reyes 15:14). Welu Asa weda dulli (ngümintuy), feymu mülefuy ñi rupayal wedake dungu mu. Asa maneluwi kidu mu ka kakelu che mew, welu maneluwlay Jewba mu, ¿chumngelu? Kidu rakiduami chi ñi wewal küme adümuwle weychan dungu mu, kam allkütuy chi ñi weda ngülamtungeel.

Kom dungu mu müley taiñ maneluwal Jewba mu, taiñ rakiduam mew maneluwlayaiñ

6. ¿Chem kimeltuafeiñmew Asa ñi welulkan? Feypinge kiñe pengelün dungu.

6 ¿Chem kimeltuafeiñmew Asa ñi welulkan? Kom dungu mu müley taiñ maneluwal Jewba mu, taiñ rakiduam mew maneluwlayaiñ. Ngillatuafiyiñ ta Chaw Ngünechen taiñ kelluaetew, newe falin-ngenole rume taiñ weda dungu. Ramtuwaiñ: “Rupan mu wedake dungu, ¿maneluwken iñche tañi rakiduam mew, fey tañi küme norümafiel chumngechi ñi ayükeel iñche? Kam, ¿wüne ngüneduamkefiñ Biblia ñi feypin, fey inakefiñ tañi küme elkünutuafiel ñi weda dungu?”. Rakiduamnge tami pu che küpa katrütuelmew tami amual trawün mu, ¿ngillatuafimi ta Jewba tami kimal chem chumal? Kam rakiduamnge fentreñma mew tami nienoel küdaw, fey peymi chew tami küdawal, ¿feypiafimi tati ngen küdaw tami amual trawün mu fill semana mew, elungenofulmi rume ti küdaw? Chem weda dungu mu rume rupaliyiñ, longkontukuafiyiñ tüfachi ngülam: “Jewba mu elkünunge tami dungu, maneluwnge kidu mew, fey kidu füreneaeymu” (Salmo 37:5).

WEDA DULLILIYIÑ TAIÑ PU WENI, ¿CHEM RUPAYAFUY?

7, 8. ¿Chem dungu mu welulkay Josafat? Ka, ¿chum tripay? (Inaduamnge ti adentun pagina 21 mu.)

7 Fewla inaduamaiñ Josafat ñi rupan, tüfa Asa ñi fotüm. Kidu ayüwülfi ta Jewba ñi küme chumngen mu. Ka fentren kümeke dungu femi maneluwlu Jewba mu. Welu ka welulkay. Adkünuy tañi fotüm ñi niewal Akab ñi ñawe engu. Fey wüla Josafat kiñewi tüfachi weda longko ülmen engu ñi weychayafiel pu sirio, feypieyew rume ti pelon wentru Micaya ñi amunoal. Weychan mew pu sirio kewafingün ta Josafat, ka epe langümngefuy (2 Crónicas 18:1-32). Biblia feypi: “Fey Josafat, Juda ñi longko ülmen, kümelkalen wiñotuy ñi ruka mu, Jerusalen mew. Jeu, ti pelon wentru Anani ñi fotüm, pemefi tati longko ülmen Josafat ka feypifi: ‘¿Tati pu wedake che müley tami kelluafiel, ka pu üdekefilu ta Jewba müley tami piwkeyeafiel? Feymu Jewba lladkütueymu. Welu kümeke dungu peñmangeymi, apümkafilu am eymi ti mapu mew pu poyengekeelchi mamüll ka pepikafimi tami piwke tami kintuafiel tati rüfngechi Ngünechen’” (2 Crónicas 19:1-3).

8 Ti pelon wentru ñi ngüfetun ka kidu ñi rupan mew, Josafat ¿küme elkünutuy tañi femün? Femlay. Josafat piwkeyefi ta Jewba, ka küpa ayüwülfi, welu weniyefi kangelu wentru küpa poyekenofilu ta Jewba, tati longko ülmen Okosia, Akab ñi fotüm. Josafat Okosia engu, dewmayngu fütrake farku. Welu tüfa apümkangey petu ñi tripanon rume (2 Crónicas 20:35-37).

9. Weda dulliliyiñ taiñ weni, ¿chem rupayafuy?

9 ¿Chem kimeltuafeiñmew Josafat ñi rupan? Kidu femkefuy kümeke dungu ka poyefi ta Jewba kom piwke mu (2 Crónicas 22:9). Welu eluwi ñi weniyeafiel kiñeke che poyekenofilu ta Jewba, feymu wedake dungu kontueyew, epe langümngey kütu. Feymu rakiduamtukunge ñi feypiel Biblia: “Kimche engu miyawkelu ka kimchengeay, welu tati kiñewkülelu pu wedwedkülelu engün weda triparpuay” (Proverbios 13:20). Iñchiñ küpa kimeltukefiyiñ pu che Jewba mew, welu taiñ weniyefiel pu poyekenofilu ta Jewba kuñiwün-ngey.

Küpa nielmi tami afkadi, ¿maneluwkeymi Jewba mu ñi kimnieel tüfa ka tami küpa kellukeetew?

10. 1) Küpa kurengelmi kam fütangelmi, ¿chem kimürpuafuymi Josafat ñi rupan mu? 2) ¿Chem müley tami rakiduamtukual?

10 Küpa kurengelmi kam fütangelmi, ¿chem kimürpuafuymi Josafat ñi rupan mu? Ayürpuafuymi chi kiñe che poyekenofilu ta Jewba. Rakiduamafuymi chi ‘pelayafun tañi ayün Jewba ñi trokiñche mu’, kam kiñe tami pu che dikümtukuafeymu chi tami kintual afkadi petu tami wechengen kam üllchangen. Jewba elueiñmu taiñ piwkeyecheal ka taiñ piwkeyeaetew kakelu che. Welu, ¿chumafuymi penolmi kiñe küme che tami niewal? Rakiduamafuymi Josafat ñi rupan mu. Kidu kintukefuy ta Jewba ñi kelluaetew (2 Crónicas 18:4-6). Welu llowlay Jewba ñi ngüfetun, feymu weniyefi ta Akab, kiñe poyekenofilu ta Jewba. Josafat mülefuy ñi maneluwal, “Jewba lelimekelu am kom wall Mapu mew ñi pengelal tañi newen ñi füreneafiel feychi che poyekeetew kom tañi piwke mu” (2 Crónicas 16:9). Jewba ka küpa kellueymu, rakiduamtukunge tüfa. Kidu kimi tami rupameken ka piwkeyeeymu. Feymu küpa nielmi tami afkadi, ¿maneluwkeymi Jewba mu ñi kimnieel tüfa ka tami küpa kellukeetew? Kidu kelluaeymu puwchi antü mew.

Kintukilnge kiñe ayün koneltunolu Jewba ñi trokiñche mu. (Inaduamnge parrafo 10).

MALLMAWKINOLPE TAMI PIWKE

11. ¿Chem dungu ñi femün Esekias pengeli ñi mülen tañi piwke mu?

11 ¿Chem kimürpuafuiñ Esekias ñi rupan mu? Jewba kellufi ta Esekias ñi ngüneduamal tañi mülen ñi piwke mu. Biblia feypi: “Welu, Babilonia ñi pu ülmen wentru werküfilu pu wüldungukelu ñi ramtuafiel feychi afmatufal dungu ñi rupan ti trokiñ mapu mu, ti rüfngechi Ngünechen kidukünufi tañi kintukaduamngeal, femngechi ñi kimal chem ñi mülen tañi piwke mu” (2 Crónicas 32:31). Weda kutranlu Esekias, Jewba feypifi ñi tremotual, ka femi kiñe afmatufal dungu tañi küme duamelafiel: kiñe pürawe ñi llawfeñ wiñotuy mari trekan. Pichi rupalu, Babilonia ñi pu ülmen wentru doy küpa kimpelayngün tüfachi afmatufal dungu mu, feymu werküfingün kiñeke wentru ñi ramtumeafiel ta Esekias (2 Reyes 20:8-13; 2 Crónicas 32:24). Jewba kidukünufi ta Esekias, feypilafi ñi chumal, femngechi ñi ngüneduamal chem ñi femal. Esekias pengelelfi pu wentru Babilonia mu küpalu kom tati falinke fillem ñi nieel. Femngechi Esekias pengeli chem ñi mülen tañi piwke, ¿chumngechi?

12. Jewba, ¿chumngelu wiñoduamatufi ta Esekias?

12 “Esekias tañi piwke mallmawürpuy, feymu mañumtulay kom tati kümeke dungu ñi femngekeel”. Mallmawürpuy chi tañi wewfiel pu asirio, Jewba ñi tremoltuetew, ñi ülmen chengen mu, kam ñi kimniengeel mew. Biblia ta feypilay. Welu Esekias poyefilu rume ta Jewba kom piwke mu, feychi mu mallmawürpuy, ka tüfa ayülafi ta Jewba. Welu fey wüla “Esekias illamtuwi”, feymu Chaw Ngünechen wiñoduamatueyew (2 Crónicas 32:25-27; Salmo 138:6).

Sakingeliyiñ, taiñ femken mu pengelaiñ chem ñi mülen taiñ piwke mu

13, 14. 1) ¿Chem dungu mu pengelaiñ ñi mülen taiñ piwke mu? 2) Sakingeliyiñ, ¿chem müley taiñ femal?

13 ¿Chem kimeltuafeiñmew Esekias ñi welulkan? Esekias mallmawürpuy pichi rupalu Jewba ñi kelluetew tañi wewafiel pu asirio ka ñi tremoltuetew. Feymu kümeke dungu rupaliyiñ kam sakingeliyiñ, taiñ femken mu pengelaiñ chem ñi mülen taiñ piwke mu. Rakiduamnge kiñe peñi küme pepikawlu ñi wülal kiñe wewpin fentren che ñi adkiñ mew. ¿Chem chumay fentren che ñi sakietew?

14 Longkontukuaiñ ñi feypiel ta Jesus: “Dew femülmün kom tamün werküetew ta Ngünechen, fey müley tamün feypiael: ‘Iñchiñ ta wesake konangeiñ, fey iñchiñ am femkelu kisuke taiñ nieelchi küdaw müten’” (Luka 17:10). Esekias mallmawlu, ngoymanentuy chumngechi ñi kelluetew Chaw Dios. Feymu sakingeliyiñ, ¿chem kelluaeiñmu taiñ mallmawnoal? Rakiduamaiñ chumngechi taiñ kellukeetew Chaw Jewba. Ka taiñ dungun mu mañumtuafiyiñ ta Jewba. Kidu am wülkelu ti Biblia ka tañi newen taiñ kelluaetew.

TAMI DULLIAL, ELUWNGE TAMI KELLUAETEW JEWBA

15, 16. ¿Chem welulkan mu lay Josia?

15 ¿Chem kimürpuafuiñ Josia ñi rupan mu? Josia kiñe küme longko ülmen-ngefuy, welu lay tañi welulkan mu. Biblia feypi: “Kom tüfa rupalu, Josia pepikakünufilu ti ngillatuwe ruka, Neko, Egipto ñi longko ülmen, weychapay Carquemis mu, Ewfrate lewfü püle. Fey Josia chaftumefi. Neko werküleleyew pu werken, feypilen mew: ‘Awem Juda ñi longko ülmen, eymi chumkonlaymi tüfachi dungu mew. Weychapalaeyu fachantü, ka trokiñche weychakefiñ ka Chaw Ngünechen feypienew ñi aporiawal. Tami kümelkaleal chaftukefilnge ta Chaw Ngünechen, kidu am mülelu iñche mu, femngechi wedalkalayaeymu’. Welu Josia püntütripalay kidu mu, fey ka takun tukuwi ñi weychayafiel ka allkütulafi Neko ñi feypiel, tüfa Chaw Ngünechen ñi dungun llemay. Fey weychapay Meguido ñi rulu mapu mu” (2 Crónicas 35:20-22). ¿Chem rupay? Josia ngünam weychafi ta Neko. Chaw Ngünechen ñi duam mew Neko feypifi ta Josia ñi küpa weychanoafiel. Welu Josia weychamefi ka langümngey. Biblia feypilay chumngelu Josias weychafi ta Neko.

16 Josia mülefuy ñi ngüneduamal ñi rüf küpan Jewba mew Neko ñi feypiel, ramtuafuy ta Jeremia, Jewba ñi pelon wentru (2 Crónicas 35:23, 25). Kafey mülefuy ñi ngüneduamal chem ñi rupameken. Neko amuy Carquemis waria mu ñi weychayafiel kangelu trokiñche. Weychamelafi ta Jerusalen, ka ayentulafi ta Jewba ka tañi pu che. Josia küme rakiduamlay petu ñi dullinon tañi chumal. ¿Chem kimeltueiñmew tüfa? Weda dungu mu rupaliyiñ kam mülele taiñ dullial, wüne inaduamaiñ chem ayükey Jewba taiñ femal.

17. Weda dungu rupaliyiñ, ¿chumafuiñ taiñ welulkanoal Josia reke?

17 Petu taiñ dullinon, wüne müley taiñ inaduamal chem ngülam Biblia mew kelluafeiñmew ka chumngechi taiñ inayafiel. Kafey chillkatuafuiñ taiñ papil kam feypiafuiñ kiñe longkolelu taiñ ngülamtuaetew, kidu feypiafeiñmew kangelu ngülam Biblia mu taiñ inayafel. Rakiduamnge tüfachi dungu mew: kiñe lamngen elkünuy kiñe antü ñi amuldungumeal (Hecho 4:20). Welu tañi wentru koneltulay Jewba ñi trokiñche mu, feymu feypieyew ñi amuldungunoal feychi antü. ‘Fentreñma tayu mür tripanon, feymu kañpüle amuafuyu tayu küme rupaleal’, pieyew. Fey tati lamngen ngüneduami Biblia mew chem ngülam kelluafeyew. Kidu kimi ñi inanieafiel ta Chaw Ngünechen ka Jesus ñi werküel ñi kimeltucheal (Matew 28:19, 20; Hecho 5:29). Welu ka rakiduami pu domo ñi eluwküleal tañi ngünenieaetew ñi wentru, ka Jewba ñi pu che ngen ñi ngünefalngeal (Efesio 5:22-24; Filipense 4:5). Tañi wentru, ¿küpa katrütueyew ñi amuldungual? Kam, ¿ayüy tañi küme rupaleal kidu engu müten? Jewba ñi pu chengen mu, küme rakiduam mu küpa dullikeiñ taiñ ayüwülafiel.

KOM PIWKE MU POYEFINGE TA JEWBA, FEY AYÜWKÜLEAYMI

18. Rakiduamülmi tüfachi meli longko ülmen ñi rupan mu, ¿chem kimürpuafuymi?

18 Kiñeke mu iñchiñ ka welulkawafuiñ, tüfachi meli longko ülmen reke. Maneluwafuiñ taiñ rakiduam mu, weda dulliafuiñ taiñ pu weni, mallmawafuiñ kam ngüneduamlayafuiñ Jewba ñi rakiduam petu taiñ dullinon. Welu rakiduamlayafuiñ taiñ pepi ayüwülnofiel ta Jewba. Kidu peñmaeiñmew taiñ kümeke dungu, chumngechi ñi femfiel tati meli longko ülmen. Kafey ngüneduamkey tunte taiñ piwkeyekefiel, ka tunte küpa poyekefiyiñ kom piwke mu. Feymu elkünuy tüfachi pu che ñi rupan taiñ kelluaetew ñi welulkawnoal. ¡Rakiduamaiñ tüfachi nütram Biblia mu ka mañumtuafiyiñ ta Jewba taiñ eluetew mu!