1. ¿Chumngelu (chemu) kiñeke che sakifalngey? ¿Chem inaduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

¿CHUMNGECHI sakikefiyiñ tati pu che? Doy inaduamfiliyiñ ka yamniefiliyiñ. Iñchiñ sakikefiyiñ pu yamfalngelu ñi femken mu, pu doykülelu kam tati pu nielu kiñe falin küdaw. Tüfachi chillkatun mu inaduamaiñ iney taiñ sakiyeafiel ka chumngelu.

2, 3. 1) Chaw Jewba, ¿chumngelu doy püramyefalngey? (Inaduamnge ti adentun tüfachi pagina mu.) 2) Apokalipsi 5:13 ñi feypin mu, ¿iney am tati Korderu, ka chumngelu püramyefalngey?

² Apokalipsi 5:13 feypi “tati anülelu ti longko ülmen ñi wangku mew” ka “ti Korderu” püramyefalngeyngu. “Tati anülelu ti longko ülmen ñi wangku mew” fey ta Jewba. Apokalipsi kapitulo 4 mu, pu püllü wenu mapu mu feypingün chumngelu püramyefalngey ta Jewba, tati “rumel mongelekelu”. Feypingün: “¡Eymi mew llemay, Ñidol ka iñchiñ taiñ Ngünechen, feley tami llowael kom küme püramyen, kom yamün ka pepiluwün eymi am dewmafilu ta kom tati mülelu! ¡Eymi tami pin mew dewmangeyey ka müleyey engün!” (Apokalipsi 4:9-11).

 ³ “Ti Korderu” ñi feypingeel Apokalipsi 5:13 mu, fey ta Jesukristo. ¿Chumngechi kimkeiñ tüfa? Mülepalu Mapu mew, Jesus feypingey ‘Ngünechen ñi Korderu, tati montulafilu kom mapu mülechi pu che tañi kulpan mew’ (Juan 1:29). Chem longko ülmen no rume eluwlay ñi layal tañi montulafiel ñi pu ngünenieelchi che. Tüfa kiñe falin dungu taiñ püramyeafiel. Kafey Jesus ‘Longko ülmenküley kom longko ülmen mew ka Ñidolküley kom ñidol mew’, feymu ka püramyefalngey (1 Timotew 6:14-16). Eymi ka rakiduampelaymi pu püllü reke wenu mapu mu ülkantukelu: “¡Tati langümfelchi Korderu fey ta koneltuley tañi llowael ti pepiluwün ka tati fütra küme felen, tati kimün ka tati newen, tati yamfalngen, tati llümllüm mülewe ka tati püramyen!” (Apokalipsi 5:12).

4. ¿Chumngelu kümey taiñ püramyeafiel ta Jewba ka Jesus?

⁴ Juan 5:22, 23 feypi Jewba ñi elufiel ta Jesus ñi ramtukadungucheal. Tüfa kiñe falin dungu taiñ püramyeafiel ta Jesus. Femngechi femliyiñ, ka püramyeafiyiñ ta Jewba. Eluwliyiñ taiñ püramyeafiel Jewba ka Jesus, fey nieafuiñ afnoachi mongen. Biblia feypi: “Poyefimün ta Jewba ekun mew, ka ayüwkülemün yamün mu. Püramyefimün ti fotüm, femnolmün Chaw Ngünechen illkurpuay ka layaymün ti rüpü mew, kidu am eluwkülelu ñi illkual. Ayüwün-ngey kom tati pu maneluwlu Kidu mew” (Salmo 2:11, 12).

5. Kom pu che, ¿chumngelu yamfalngey ka sakifalngey?

⁵ Dewmangelu pu che “adentuwidürkefi ta Ngünechen mew” (Génesis 1:27). Feymu, tati pu che inayentuafuy ta Chaw Ngünechen ñi kümeke chumngen mew: piwkeyechekeiñ, fürenechekeiñ ka kutranpiwkeyechekeiñ. Kafey elungeiñ taiñ rakiduam ñi ngüneduamal chem ñi kümen ka chem ñi kümenon (Romanu 2:14, 15). Fentren pu che ayükefi tati lifngechi dungu ka adkülelu, kafey ayükey ñi kümelkawküleal kakelu che engün. Welu tüfa afmatukelaeiñmew, Jewba am ka ayükefilu tüfachi dungu. Kom tati pu che inayentuafuy ta Chaw Ngünechen fillke dungu mew, feymu yamfalngey ka sakifalngey (Ebrew 2:7).

6, 7. Pu poyekefilu ta Jewba ñi sakicheken, ¿chumngelu trürümngelay kakelu pu che mu?

⁶ Küdawngeafuy taiñ kimal chumngechi ka tunte sakiyeafiel ta che. Kom kulpafengeiñ, welu fentren che inakey Weküfü ñi rakiduam. Feymu chumngechi ñi poyengeal ta Ngünechen, kafey poyekefingün ta kiñeke domo ka wentru. Allkütukelafingün ta Jewba ñi kimal chumngechi ka tunte ñi yamafiel ka sakiyeafiel ta kiñe che, welu may elukefingün ti püramyen ñi elungeafel ta Chaw Ngünechen. Inayentukefingün ñi takun, ñi femken, ka chumken ñi nieel tati pu fütrake politiko, pu longkolechi religioso, pu deportekelu, pu tripakelu pelikula mu, kam kakelu kimngekeelchi che.

⁷ Welu pu poyekefilu ta Jewba kimnieyngün ñi kümenon femngechi poyeafiel ta kiñeke che. Jesus müten, welulkawkelafuy  ñi inayentungeal (1 Pedro 2:21). Longkontukuaiñ, ‘itrokom che ta kulpay ka fütra kamapuley reke engün tati Montulchefe Ngünechen mew’ (Romanu 3:23). Kiñe che no rume müley ñi poyengeal Ngünechen reke. Doy püramyefiliyiñ ta che, lladkütuafuiñ ta Chaw Jewba.

8, 9. 1) Jewba ñi pu che, ¿chem rakiduamkey pu awtoridad mew? 2) ¿Chem dungu mew inalayaiñ taiñ feypietew pu awtoridad?

⁸ Müley kiñeke che yamfalngelu ka sakifalngelu tañi küdaw mew. Rakiduamnge pu küdawkelu ti gobierno mu ka chumngechi tami kellukeetew. Kuñiwtukukeyngün ñi rupanoal wedake dungu ka elukeeiñmew taiñ duamnieel. Rume kümelkakeeiñmew ñi küdaw. Ti apostol Pablo feypi tati pu küdawkelu ti gobierno mu, “itrokom che feley ñi yamnieafiel tati mülechi pu awtoridad”. Ka feypi taiñ inayal ñi feypin engün: “Elufimün ta kake kiñeke tunten tañi koneltuleel mew engün. Tati felelu tamün kulliafiel ta kontribusion, kullifimün tati kontribusion”, ka “tati felelu tamün yamafiel, yamniefimün” (Romanu 13:1, 7).

⁹ Jewba ñi pu chengen mu iñchiñ, yafüluwkeiñ ñi pengelal taiñ yamniefiel pu awtoridad, chumngechi ñi femngeken taiñ trokiñ mapu mew kam chumngechi ñi duamtuel ti awtoridad. Ka femkelu ñi küdaw engün kelluntukukefiyiñ. Welu feypieliyiñmu taiñ femal Jewba ñi ayükenoel, fey inalayaiñ taiñ feypietew pu awtoridad: doy püramyeafiyiñ ka yamnieafiyiñ ta Jewba pu che mew (papeltunge 1 Pedro 2:13-17).

10. Iñchiñ mu, ¿chem dungu mew inayentufalngey tati kuyfike che poyekefulu ta Jewba?

¹⁰ Inayentuafuiñ tati kuyfike che poyekefulu ta Jewba, kidu engün yamniekefuyngün tati pu gobierno ka tañi pu küdawfe. Kiñeke tüfa ta Jose Maria engu. Tati ngünenielu Roma mu, küpa rakifi pu che mülelu ñi trokiñ mapu mew, feymu Jose Maria engu amuy ta Belen waria mew ñi wirintukual tañi üy, epe püñeñkülelu rume Maria (Luka 2:1-5). Ti apostol Pablo ka inayentufalngey ñi yamniefiel pu awtoridad. Dalluntukungelu ñi femken wedake dungu, yamün mew ingkañpewi ti longko ülmen Erode Agripa ñi adkiñ mew ka Festo mu, tati gobernadorkülelu Judea trokiñ mapu mu (Hecho 25:1-12; 26:1-3).

11, 12. 1) ¿Chumngelu doy sakikelafiyiñ pu longkolechi religioso ta kakelu che mu? 2) Kiñe Dungukelu Iney Ngen Jewba yamkefilu kiñe politiko, ¿chem rupay?

¹¹ ¿Tati pu religioso longkolelu kay? ¿Müley taiñ doy sakiyeafiel ta kakelu che mu? Iñchiñ sakikefiyiñ chumngechi yamkefiyiñ itrokom che. Welu kümelayafuy taiñ doy sakiyeafiel engün ta kakelu che mu, ayüfule rume ñi femngeal. ¿Chumngelu? Tati koylake religion kimeltukelay tati rüf dungu Chaw Ngünechen mu ka ti Biblia mew. Jesus weda pifi pu religioso longkolelu, koyla ngünen-ngelu pifi ka weda adkünufilu pu che (Matew 23:23, 24). Welu kümeafuy taiñ yamnieafiel ka doy sakiyeafiel ta kakelu che mu pu awtoridad. Taiñ femken mu tüfa, kiñeke mu kellueiñmew.

¹² Petu rupalu tati Epungechi Fütra Weychan kom Mapu püle, pu nazi  püresuntukufi kiñe politiko Austria mapu mu tuwlu, Heinrich Gleissner pingelu. Tren mu elkünungey ñi yengeal chew ñi küdawken pu püresu, fey kimfi ta Leopoldo Engleitner, kiñe Dungukelu Iney Jewba Austria mu tuwlu. Tüfachi peñi yamün mew kimeltulelfi tañi feyentun ta Gleissner, ka tüfa küme allkütueyew. Aflu ti weychan, tañi politikongen mu kellufi tati pu Dungukelu Iney Ngen Jewba Austria mapu mew. Eymi kimpelaymi kakelu kümeke dungu ñi rupan taiñ pu peñi ka lamngen yamniefilu tati pu awtoridad.

13. ¿Iney am müley taiñ doy yamnieafiel ka sakiyeafiel? ¿Chumngelu?

¹³ Müley taiñ yamnieafiel ka sakiyeafiel taiñ pu peñi ka lamngen. Doyelchi may pu peñi adkünukefilu ti trawünche, kiñeke tüfa pu longkolelu, pu witran-ngepakechi longkolelu, ti Trokiñche Adkünukelu ti Ngünenieelchi Ruka ka ti Kiñewkülechi Ngünenielu. Biblia feypi: “Tati pu longkolelu küme adkünuchekelu doy yamniengepe, doyelchi may tati pu küdawkelu newen mu ñi dungual ka kimeltucheal” (1 Timotew 5:17, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Tüfa elukefingün ñi duamnieel Jewba ñi pu che, feymu kiñe yewün reke feleyngün. Feymu müley taiñ yamnieafiel ka sakiyeafiel chem tuwün, tunten plata ka tunte adümuwün niele rume. Inayentuafuiñ pu kristiano wünen siglo mew. Tüfa engün yamniefuyngün pu longkolelu, iñchiñ ka müley taiñ femal famülke mu. Müleliyiñ kidu engün mew, wenu mapu mu küpachi wentru trokilayafiyiñ. Welu may, yamnieafiyiñ ka sakiafiyiñ  fente ñi küdawün mu ka ñi ñom piwke mu (papeltunge 2 Korintio 1:24; Apokalipsi 19:10).

14, 15. Pu longkolelu ti trawünche mu, ¿chumngelu trürlayngün pu religioso longkolelu mu?

¹⁴ Pu longkolelu kiñe ufisa kamañ reke feleyngün, ñom piwkengelu. Ayükelayngün ñi trokingeal tati pu kimngeelchi che reke television mew tripakelu. Feymu, trürlayngün pu religioso longkolelu mu ñi mülen famülke mew ka Jesus ñi antü mu. Jesus feypi kidu engün mu: “Duamkey engün tañi küme poyetungeael ta iyael mew, ka ayükey engün ñi anüpuael doy kümeke wangku mew tati sinagoga mew, ka ayükey engün tañi chaliaetew tati pu che rume yamün mew ta rüpü mew” (Matew 23:6, 7).

¹⁵ Pu longkolelu ti trawünche mu, inaniekeyngün Jesus ñi feypin: “Welu eymün eluwkelayaymün Yamfal Kimeltufe tamün piaetew tati pu che, kom eymün am kiñe reñmawen reke felelu ka nieymün kiñe kimeltufe müten, tati Cristo. Ka iney no rume ta chaw pilayafimün ta tüfachi mapu mew, kiñe nielu müten am ta Chaw ta eymün: tati wenu mapu mülelu. Ka eluwkelayaymün tamün ñidol pingeael rume, Cristo müten tamün kiñen Ñidol. Tati wünenkülelu ta eymün mew, fey ta feley tañi poyetuafiel tati kakelu. Fey tati kisutu mallmawkülelu, fey ta illamngeay. Fey tati kisutu illamuwkülelu, fey ta yamfalchengeay” (Matew 23:8-12). Pu longkolelu ti trawünche mu wall Mapu mu ñom piwkengele ka inaniele engün Jesus ñi feypin, pu peñi ka lamngen piwkeyeaeyew, yamnieaeyew ka sakiyeaeyew engün.

16. ¿Chumngelu kümeafuy taiñ yafüluwal ñi sakiyeafiel kakelu che?

¹⁶ Alüñmayafuiñ taiñ kimal chumngechi sakiyeafiel kakelu che. Ka femngechi rupayngün pu inakefilu ta Jesus wünen siglo mu (Hecho 10:22-26; 3 Juan 9, 10). Welu kümeafuy taiñ yafüluwküleal ñi femal. Inafiliyiñ Jewba ñi feypiel chumngechi taiñ sakicheal, fey llowaiñ kümeke dungu.

17. Yamfiliyiñ tati pu che awtoridadkülelu, ¿chem kümelkan llowaiñ?

¹⁷ Yamniefiliyiñ ka sakifiliyiñ pu awtoridadkülelu chew taiñ mülen, doy eluwküleayngün taiñ ingkayaetew ñi amuldungual. Ka doy küme rakiduamayngün chi taiñ amuldungun küdaw mu. Tüfachi dungu rupay kiñeke rupachi tripantu Alemania mapu mew. Birgit pingey kiñe wünelekelu amuldungun mu, tañi pichi domo dewmay ñi chillkatun, feymu mülefuy kiñe trawün ti kolegio mew. Pu kimeltufe feypieyew ta Birgit ñi ayüfalngen nieal pichikeche Dungukelu Iney Ngen Jewba ñi chillkatun mu fillke tripantu mew. Rakiduamkeyngün pu pichikeche poyekefilu ta Jewba ñi kümelkakefiel ti kolegio. Feymu Birgit feypifi: “Taiñ pichikeche kimeltungeyngün ñi inayal Chaw Ngünechen ñi ngülam, feymu yamkefingün pu kimeltufe ka sakikefingün”. Kiñe kimeltufe feypi ‘kom pu pichikeche poyefule ta Jewba, küdawngelayafuy taiñ kimeltucheal’. Kidu engün küme rakiduamfuy pu pichikeche poyekefilu ta Jewba, feymu rupalu chi antü kiñe kimeltufe amuy kiñe fütra trawün mew.

18, 19. Sakifiliyiñ pu longkolelu, ¿chem müley taiñ longkontukual?

 ¹⁸ Tati ngülam mülelu Biblia mew, kelluaeiñmew taiñ kimal chumngechi sakiafiel pu longkolelu ti trawünche mu (papeltunge Ebrew 13:7b, 17). Müley taiñ sakiafiel fente ñi küdawün mu. Kelluntukuliyiñ taiñ adnieaetew pu longkolelu, fey ayüwkülen mu küdawayngün. Tati Biblia ka feypi taiñ inayentuñmayafiel ñi mupiltun, welu ngelay taiñ inayentuñmayafiel chumngechi tañi tukutuwken, dunguken ka kimeltuken. Femngechi femfuliyiñ, inayentukelu pu wentru trokingeafuiñ, welu taiñ inayentukenofiel ta Jesus. Longkontukuaiñ, pu longkolelu welulkawkeyngün iñchiñ reke.

¹⁹ Yamniekefiyiñ ka sakikefiyiñ pu longkolelu, welu taiñ kelluafiel, trokikelayafiyiñ feychi kimngekeelchi che reke television mew tripakelu. Femngechi newe küdawngelayay kidu engün mew ñi ñom piwkengeal ka rakiduamlayayngün ñi doykülen kakelu pu che mew ka ñi welulkawkenon.

20. Sakifiliyiñ kakelu che, ¿chumngechi kelluaeiñmew tüfa?

²⁰ Sakifiliyiñ kakelu che, tüfa kelluaeiñmew ñi rakiduamnoal taiñ duam mu müten, welu may kelluaeiñmu taiñ ñom chengeal doy sakingeliyiñ rume. Kafey kelluaeiñmew taiñ püntütripanoal Jewba mew welulkawle kiñe che taiñ yamniefiel. Ka femngechi kelluaeiñmew taiñ kiñewküleal Jewba ñi trokiñche mu. Jewba ñi pu che doy sakikelafi chem che no rume, koneltulele kam koneltulenole rume Jewba ñi trawünche mu.

21. Sakifiliyiñ kakelu che, ¿chem doy falin dungu mu kelluaeiñmew?

²¹ Sakifiliyiñ kakelu che, ayüwülafiyiñ ta Jewba, tüfa tati doy falin dungu. Femaiñ kidu ñi ayükeel ka nor piwkeyeafiyiñ. Femngechi Jewba pengelay Weküfü ñi koylatufengen feypilu iney no rume ñi nor piwkeyekefiel ta Jewba (Proverbios 27:11). Epe kom pu che poyekenofilu ta Jewba kimlayngün chumngechi küme sakiyeafiel kakelu che. Feymu ¡rume mañumküleiñ taiñ kimün mu chumngechi sakicheal Jewba ñi ayükeel mew!