1, 2. Kom kiñe pun entuchallwalu Pedro, ¿chem kimürpuy?

REGLE inaniefilu ta Jesus, kom pun mew entuchallwamekeyngün Galilea Lafken mu, welu entulayngün kiñe no rume. Wünlu ina lafken mu, Jesus dew wiñomongetulu adkintufi engün ka feypifi: “‘Tukufimün ti challwawe tati farku ñi man ad püle, fey nentuaymün ta challwa’. Femngechi femingün, feymew pepi nentuwetulay engün ñi challwawe rume fentren challwa ñi rakümtukuel mew engün” (Juan 21:1-6).

² Puliwen mu, Jesus elelfi tañi pu inanieetew kiñeke kofke ka challwa ñi yafütual engün. Fey adkintufi ta Simon Pedro ka ramtufi: “Simon, Juan ñi fotüm, ¿doy piwkeyeen kay tüfa engün mew?”. Jesus kimniefuy Pedro ñi rume ayükefiel tañi entuchallwaken. Feymu Jesus küpa kimpelay chem ñi doy piwkeyefiel Pedro: tañi entuchallwan kam Jesus ka tañi kimeltun. Pedro wiñoldungufi ta Jesus: “May, Ñidol. Eymi kimnieymi tami piwkeyefiel”  (Juan 21:15). Feychi antü Pedro kimürpuy kiñe falin dungu: müley ñi piwkeyeafiel ta Jesus chem dungu mu rume. Feychi mu, Pedro eluwi ñi amuldungual, ka rume kellufi ti kristiano trawünche, femngechi pengeli tañi piwkeyefiel ta Jesus.

3. Pu kristiano, ¿chem dungu mu kuñiwtukuwaiñ?

³ Jesus ñi feypifiel ta Pedro, ¿chem kimeltueiñmew? Iñchiñ ka femngechi müley taiñ kuñiwtukuwal ñi ngañwadnoal taiñ piwkeyefiel ta Jesus. Taiñ mongen mew rupakeiñ küdawngechi dungu mu, ka afküduamkeiñ, Jesus kimniey tüfa. Feymu eli kiñe pengelün dungu, feypi kiñeke che ayüwün mu ñi llowal “ti kimelün dungu Ngünechen ñi longko ülmenngen”. Welu feychi pu che “tati mülechi welulkawün ta tüfachi mapu mew rume aporianieeyew ka ñi rume küpa rikungeael ngünenkanieeyew”, feymu ayüwmawelayaeyew tüfachi kimelün dungu (Matew 13:19-22; Marku 4:19). Ka iñchiñ, kuñiwtukuwnoliyiñ, tati fillke dungu mu taiñ rupameken katrütuafeiñmew taiñ küdawülkefiel ta Jewba. Feymu Jesus kimeldungufi tañi pu disipulu: “Kuñiwtukuwküleaymün ka elukefilmün tamün piwke ñi kurawael reke ka ñi konael ti wesake wimtun mew, ti putun dungu mew no rume ka tamün rume küdaweluwkülenoael tüfachi mongen mew” (Luka 21:34).

4. ¿Chumngechi kimafuiñ tunte taiñ piwkeyeniefiel ta Jesus? (Inaduamnge ti adentun pagina 21 mu.)

⁴ Pedro reke, doyümfiliyiñ ti amuldungun, pengelaiñ taiñ piwkeyefiel ta Jesus. ¿Chumngechi kimafuiñ tunte taiñ piwkeyeniefiel? Ramtuwafuiñ: “¿Chem dungu doy piwkeyefiñ? ¿Chem ayüwülkeenew? ¿Küdawülafiel ta Jewba, kam kakelu dungu?”. Taiñ kimal tüfa, inaduamafiyiñ küla dungu taiñ ngañwadelafetew taiñ piwkeyefiel ta Jesus: ti küdaw, ti adngelluwün dungu, ka nieal falinke fillem.

5. Jewba, ¿chem elfalkünulelfi pu ngen reñma?

⁵ Rume ayüwmaeyew ta Pedro tañi entuchallwan, welu kafey tañi entuchallwan mew elelfi tañi pu che kom ñi duamnieel engün. Ka femngechi famülke mu, Jewba elfalkünufi pu ngen reñma ñi eluafiel tañi pu che kom ñi duamnieel (1 Timotew 5:8). Kidu engün rume küdawkeyngün ñi femal tüfa. Welu taiñ mülen mu ti afaelchi antü mew, taiñ küdaw fill rakiduamelafeiñmew.

6. ¿Chumngelu fentren che afküduamkeyngün tañi küdaw mew?

⁶ Pichin küdaw mülelu am, pu che müley ñi wewafiel ta kakelu ñi nierpual kiñe küdaw. Feymu rakiduamkeyngün: ‘Müley ñi doy küdawal, pichi kullingeli rume’. Ka femngechi pu empresa küpa femkeyngün fütrake küdaw pichiken küdawfe mu. Feymu fentreken küdawfe afküduamkeyngün, ürkükeyngün ka kiñeke  kutranküleyngün kütu. Kafey fentren che llükakeyngün, rakiduamlu kay: ‘Femnoli kom tañi feypietew ti ngen küdaw, wemünentuafenew’.

7, 8. 1) ¿Iney nor piwkeyekefiyiñ? 2) Kiñe peñi, ¿chem falin dungu kimürpuy?

⁷ Iñchiñ rume yamnieafuiñ ti ngen küdaw, welu taiñ kristiano ngen mu, nor piwkeyekefiyiñ ta Jewba müten (Luka 10:27). Ti küdaw elukeeiñmu ñi duamnieel taiñ mongeleal ka taiñ küdawülafiel ta Jewba. Welu kuñiwtukuwnoliyiñ taiñ küdaw mu, katrütuafeiñmew taiñ poyeafiel ta Jewba. Inaduamafiyiñ ñi rupan kiñe peñi Tailandia mew. Kidu feypi: “Iñche tañi küdaw mu küme elkünutukefun komputador, tüfa ayüfalngefuy, welu fentreñma mülefuy ñi küdawal. Feymu pepi eluwlafun Jewba ñi dungu mew. Welu iñche küpa doyümniefiñ Chaw Ngünechen ñi Ngünenien, feymu ka dungu mu mülefuy ñi küdawal”. Fey, ¿chem chumi?

⁸ “Kiñe tripantu mew trapümfiñ plata ka rakiduamün chem chumal, fey eluwün ñi fendeal helado rüpü mew. Ellaka mew küdawngefuy ñi nieal ti plata ñi duamnieel, ka ngañwadkülefun. Tañi pu kompañ tañi kuyfi küdaw mu, ayentuenew, ka adümlafingün chumngelu elkünufiñ tañi kuyfi küdaw kiñe füshku katrüntuku mew ñi fendeal helado. Feymu ngillatufiñ ta Jewba tañi yafültukuaetew ka ñi kelluaetew ñi doy küdawülafiel. Fey pichi rupalu, doy kümelkalerpuy ti dungu. Kimürpun chem helado doy ayükefiel ta che ka doy kümeke helado dewmarpufiñ. Pichi rupalu, fill antü fendekefun kom ti helado ñi dewmafiel, doy may, fewla tañi helado mu doy llowken plata tañi kuyfi küdaw mu. Tañi kuyfi küdaw afküduamelkefenew ka weda duamelkefenew, welu fewla doy ayüwkülen. Kafey doy fülkonkülen Jewba mew, tüfa doy falin-ngey” (papeltunge Matew 5:3, 6).

9. ¿Chem chumafuiñ ñi küme rakiduamal ti küdaw mu?

⁹ Jewba falintukefi taiñ rume küdawken. Ka kümeke dungu nierpuafuiñ taiñ küdaw mu (Proverbios 12:14). Welu kuñiwtukuwaiñ ti küdaw ñi katrütunoaetew taiñ küdawülkefiel ta Jewba. Jesus feypi: “Doyümnieafimün Ngünechen tañi longko ülmenngen ka tañi nor dungu ñi nien, fey kom tamün duamtunieel ka femngechi llowaymün” (Matew 6:33). Feymu, ¿küme rakiduamkeiñ ti küdaw mu? Taiñ kimal tüfa, ramtuwafuiñ: “¿Ayüwülkeenew tañi küdaw, welu ñi küdawülkefiel ta Jewba pekan dungu ka afeluwün-ngelu trokifiñ?”. Rakiduamliyiñ tüfachi ramtun mew, kelluaeiñmew ñi kimal chem doy piwkeyekefiyiñ.

10. ¿Chem falin dungu kimeltuy Jesus?

¹⁰ Jesus kimeltuy chem müley taiñ doyümnieal. Kiñe rupa Jesus witrañmafi epu lamngen, Marta ka Maria pingelu. We akulu Jesus, Marta eluwi ñi pepikayafiel ti iyael, welu Maria anünagi  ñi allkütuafiel ta Jesus. Fey Marta dalluntukuy Jesus mew tañi lamngen Maria tañi kellunoetew mu. Welu Jesus feypifi ta Marta: “Maria dullifi tati doy küme dungu, fey iney rume ta müntuñmalayaeyew” (Luka 10:38-42). Feychi antü Jesus kimeltuy kiñe falin dungu: eluwliyiñ ñi kintual taiñ duamnieel, tüfa katrütuafeiñmew taiñ poyefiel ta Jewba, ñi rupanoal tüfa ka taiñ pengelal taiñ piwkeyefiel ta Jesus, müley taiñ dullial “tati doy küme dungu”. ¿Chem am tüfachi doy küme dungu? Taiñ weniyefiel ta Jewba.

11. ¿Chem piley ta Biblia ti ürkütun mu?

¹¹ Fillke küdaw niekeiñ taiñ mongen mu, feymu duamfalngey taiñ ürkütual. Biblia ta feypi: “Tüfa tati doy küme dungu kiñe wentru mu: ñi iyael ka tañi putual, ka ñi ayüwküleal fente tañi küdawün mu” (Eclesiastés 2:24). Kuyfi mu, Jesus tañi pu inanieetew duamkefuyngün ürkütual, Jesus kimniefuy tüfa. Feymu kiñe rupa fentreñma amuldungulu engün, kidu feypifi: “Küpamün. Amuiñ iñchiñ kisu taiñ pichi kansatuael wichu püntütripalechi lelfün mew” (Marku 6:31, 32).

12. ¿Chumngelu kuñiwtukuwaiñ tati adngelluwün dungu mew? Feypinge kiñe rupan dungu.

¹² Tati adngelluwün dungu kelluafeiñmew ñi ürkütual, welu kuñiwtukuwaiñ ñi doyümnienoafiel taiñ mongen mu. Wünen siglo mew, fentren che rakiduamürkeyngün tüfa: “¡Iaiñ ka putuaiñ, fey wüle am layalu iñchiñ!” (1 Korintio 15:32). Famülke mew fentren che ka femngechi rakiduamkeyngün. Kiñe weche wentru Europa mu eluwkefuy ñi trawüluwal. Welu rume konkefuy adngelluwün dungu mew, feymu amuwelay Trawünwe Ruka mu. Rupachi antü mew, ngüneduami ñi kontuetew fentren wedake dungu tañi rume adngelluwken mu. Feymu wiño chillkatufi ti Biblia ka rupalu chi antü pepikawkülefuy ñi amuldungual. Dew fawtisawlu feypi: “Weda duamün alüñmalu am ñi ngüneduamal chem tañi doy ayüwülkeetew, ayüwülkelaenew fillke adngelluwün dungu tüfachi Mapu mew, welu may ñi küdawülkefiel ta Jewba”.

13. 1) ¿Chumngelu kümelay re adngelluwal müten? Feypinge kiñe pengelün dungu. 2) ¿Chem kelluafeiñmew ñi küme rakiduamal ti adngelluwün mew?

¹³ Tati adngelluwün küme duamelkeeiñmew ka newentukeeiñmew. Welu, ¿tunteñma rupayafuiñ adngelluwün dungu mu? Taiñ kimal ti wiñoldungun, rakiduamafuiñ tüfa: fentren che ayükefi ti kochü iyael, welu eluwliyiñ taiñ iyafiel re kochü iyael, kutranafuiñ. Feymu küpa tremoleliyiñ, kümeke iyael ikeaiñ. Ka femngechi eluwliyiñ ñi re adngelluwal müten, tüfa püntünentuafeiñmew Jewba mu. ¿Küme rakiduampeiñ may tati adngelluwün dungu mew? Taiñ kimal tüfa, wirintukuafuiñ tunten ora kiñe semana mu elantükünukeiñ taiñ poyeafiel ta Jewba, taiñ trawüken mu, amuldunguken, chillkatukefiel ta Biblia, kam kakelu dungu. Kafey wirintukuafuiñ tunten ora feychi semana mu adkintukeiñ tele, deportetukeiñ, awkantukeiñ, kam chem adngelluwün rume. Femngechi ngüneduamfiel  mu taiñ wirintukuel, ¿chem ngüneduamafiyiñ? ¿Duamfalngeay küme elkünutual taiñ femken? (Papeltunge Efesio 5:15, 16.)

14. ¿Chem kelluafeiñmew ñi küme dullial taiñ adngelluwün?

¹⁴ Jewba eluñmakeeiñmew taiñ kidutu dullial tati adngelluwün, ka eluñmakey pu ngen reñma ñi dullial tañi pu che ñi adngelluwün. Biblia mew Jewba elukeeiñmew ngülam, ka tüfa kellukeeiñmew taiñ kimal Jewba ñi rakiduamkeel, fey taiñ küme dullial * (inaduamnge ti kimal dungu). Ti kümeke adngelluwün fey “Chaw Ngünechen ñi wülkeelchi yewün” (Eclesiastés 3:12, 13). Kom iñchiñ trürlaiñ, feymu kakerume adngelluwün dulliafuiñ (Galata 6:4, 5). Welu chumngechi adngelluwliyiñ rume, rumel kuñiwtukuwaiñ. Jesus feypi: “Chew müley tami küme felen, feymew puwküleay tami rakiduam” (Matew 6:21). Feymu kom taiñ rakiduam mu piwkeyefiliyiñ tati Longko Ülmen Jesus, fey taiñ dungun mu, femken, ka rakiduam mew pengelaiñ taiñ doyümkefiel Chaw Ngünechen ñi Ngünenien (Filipense 1:9, 10).

15, 16. 1) Eluwliyiñ ñi kintual fentren fillem, ¿chumngelu wedalkayafeiñmew? 2) Jesus, ¿chem ngülamtuy?

¹⁵ Famülke mu tati pu che rakiduamkeyngün ñi duamfalngen nieal ti we tripachi takuwün, telefono, komputador,  ka fillke dungu. Feymu doy falintukefingün ñi mongen mu ti plata ka itrofillem. Eymi, tami kristiano ngen mu, ¿chem doy falintukefimi? Ramtuwnge: “¿Fentreñma rakiduamken ñi nieal falinke fillem kam weke takun, fey pepikawkelan ñi amual trawün mew? ¿Rume eluwken ñi femal iñche tañi dungu, fey newe papeltukelan Biblia ka ngillatukelan?”. Kuñiwtukuwnoliyiñ, fentekünuafuiñ taiñ piwkeyefiel ta Jesus, ka doy piwkeyerpuafuiñ falinke fillem. Feymu rakiduamaiñ Jesus ñi feypin mu: “Kuñiwtukuwaymün ta eymün kom diñmatun dungu mew” (Luka 12:15). ¿Chumngelu feypi tüfa?

¹⁶ Jesus feypi: “Iney rume ta poyelayafuy epu ülmen wentru tañi mür küdawelafiel. Kiñe müleafuy ñi illamafiel, fey kangelu ñi poyeafiel. Küme puwtunieafi kiñe, fey illamtuafi kangelu. Fey ta famngechi pepi poyengelayafuy ta Ngünechen ka fentren chemkün” (Matew 6:24). Doyümniefiliyiñ nieal fentren fillem, kom taiñ piwke mu piwkeyelayafuiñ ta Jewba. Kom iñchiñ kulpafe chengeiñ, feymu kuñiwtukuwaiñ ñi kintunoal fentren fillem, femngechi ñi inanoal “kisuke iñchiñ taiñ illutukeelchi dungu” (Efesio 2:3).

17. 1) Fentren che, ¿chumngelu küme rakiduamkelayngün falinke fillem mew? 2) ¿Chem femafuiñ taiñ weda rakiduamnoal falinke fillem mew?

¹⁷ Fentren che doyümkey tañi illutukeelchi dungu, feymu küme rakiduamkelayngün falinke fillem mew (papeltunge 1 Korintio 2:14). Tañi küme rakiduamnon mu, newe ngüneduamkelayngün chem ñi kümen ka ñi kümenon (Ebrew 5:11-14). Rume illutukeyngün nieal itrofillem, welu fentren dungu niele rume engün, doy küpa nierpukeyngün (Eclesiastés 5:10). Fey kiñe dungu femafuiñ taiñ femngechi rakiduamnoal: eluwküleaiñ taiñ papeltuafiel Ngünechen ñi Dungu, femngechi yafüluwküleaiñ ñi doyümnienoafiel falinke fillem (1 Pedro 2:2). Jesus rakiduami Jewba ñi kimün mew, feymu eluwlay ñi ngünenkayaetew ti Weküfü (Matew 4:8-10). Ka femngechi taiñ doyümnoafiel falinke fillem, müley taiñ inayal Jewba ñi ngülam taiñ mongen mu. Femliyiñ tüfa, pengelaiñ taiñ doy piwkeyefiel ta Jesus ti falinke fillem mu.

18. Iñchiñ, ¿chem eluwküleiñ taiñ femal?

¹⁸ Jesus ramtufi ta Pedro: “¿Doy piwkeyeen kay tüfa engün mew?”, femngechi kimeltufi ta Pedro ñi doyümnieal tañi mongen mu ñi küdawülkefiel ta Jewba. Ngüneduamfalngey Pedro ñi üy, tüfa küpa feypi “Kiñe kura”, kidu am newen mu küdawülkefilu ta Jewba kiñe kura reke (Hecho 4:5-20). Iñchiñ ka eluwküleiñ ñi rume piwkeyeafiel ta Jesus. Feymu kuñiwtukuwaiñ taiñ doyümnoafiel ti küdaw, ti adngelluwün dungu, ka nieal falinke fillem. Femngechi femliyiñ, Pedro reke feypiaiñ: “Ñidol. Eymi kimnieymi tami piwkeyefiel”.