1, 2. Ñi feypin Matew 5:⁠11, ¿chum duamküleafuiñ rupan mu wedake dungu?

JESUS feypikünufi ñi pu inanieetew ñi rüf ayüwküleal engün, welu ka ñi rupayal wedake dungu mu (Mat. 10:⁠22, 23; Luka 6:⁠20-23). Iñchiñ ayüwün nieiñ taiñ inaniefiel mu ta Jesus. Welu kiñeke mu, rupayafuiñ wedake dungu. Taiñ pu che katrütuafeiñmu taiñ poyeafiel ta Jewba. Pu gobierno kayñetuafeiñmu. Ka taiñ pu compañ colegio mu ka küdaw mu ngüchaltukuafeiñmu taiñ weda femal. Rume rakiduamliyiñ taiñ rupayafel feytachi dungu mu, weda duamelafeiñmu.

² “Kayñetungen mu pu che ayüwkülelayafuy” rakiduamkey fentren pu che. Welu Biblia feypikeeiñmu taiñ ayüwküleal rupaliyiñ rume wedake dungu. Santiaw feypi nienolu kellu trokiwlayaiñ, doy may müley taiñ ayüwküleal (Sant. 1:⁠2, 12). Jesus ka feypieiñmu taiñ ayüwküleal inakangeliyiñ rume (papeltunge Matew 5:⁠11). ¿Chumafuiñ taiñ ayüwküleal rupan mu rume wedake dungu? Fentren kümeke ngülam entuafuiñ Santiaw ñi lifru mu. Wünelu mu, ngüneduamaiñ chem wedake dungu rupayngün pu wünenke cristiano.

3. ¿Chem rupay Santiaw discipulo ngerpulu wüla?

³ Santiaw, Jesus tañi ñuke peñi, inanielafuy ta Jesus. Welu eluwlu ñi inanieafiel, inakangey tati pu cristiano Jerusalen mew mülelu (Hecho 1:⁠14; 5:⁠17, 18). Ka langümngelu Esteban, fentren cristiano lefmawingün, fey “püdyey engün Judea ñi trokiñ mapu püle ka Samaria püle”. Rupalechi antü  puwingün Chipre ka Antiokia püle (Hecho 7:⁠58–8:⁠1; 11:⁠19). Pu discipulo rupayngün fentren wedake dungu mu. Fente weda rupafulu rume engün, eluwingün ñi amuldungucheal, femngechi kellufingün ta fentren che ñi cristiano ngerpual. Ka fentren trawünche tripay kakerume lof mew (1 Ped. 1:⁠1). Dew rupalu chi dungu, ka nierpuyngün doy wedake dungu. Inaduamafiyiñ.

4. Pu wünenke cristiano, ¿ka chem wedake dungu mu rupayngün?

⁴ Pu wünenke cristiano fentren wedake dungu mu rupayngün. Feychi 50 tripantu püle, ti Emperador Klawdio werküy kom pu judio ñi tripatual Roma waria mew. Fey pu judio cristiano ngerpulu elkünuyngün ñi ruka ka amuyngün kañpüle (Hecho 18:⁠1-3). Fülkülepachi 61 tripantu, ti apostol Pablo wirintukuy kiñeke cristiano lukatungeyngün, presuntukungeyngün ka weñekangeyngün (Eb. 10:⁠32-34). Kakelu cristiano pofrengefuyngün ka kutrankülefuyngün (Rom. 15:⁠25, 26; Filip. 2:⁠25-27).

5. ¿Chem inaduamaiñ tüfachi trokiñ mu?

⁵ Santiaw kimniefuy chem dungu ñi rupameken tañi pu peñi ka pu lamngen, feymu Jewba adkünueyew ñi wirintukual kiñe carta. Feychi carta mu, wüli fentren kümeke ngülam taiñ kelluaetew ñi ayüwküleal rupaliyiñ rume wedake dungu. Feymu inaduamaiñ chem wirintukuy Santiaw ka wiñoldunguaiñ tüfachi ramtun: ¿Chumngelu ayüwküleafuiñ rupaliyiñ rume wedake dungu? ¿Chem dungu katrütuafeiñmu taiñ ayüwküleal? Kafey inaduamaiñ küla dungu taiñ kelluaetew ayüwküleal rupaliyiñ rume wedake dungu. Feyta nieal ta kimün, maneluwal Jewba mu ka newen piwkengeal.

6. Ñi feypin Luka 6:⁠22, 23, ¿chumngelu pu cristiano ayüwküleafuy ñi rupan mu wedake dungu mu?

⁶ Fentren che rakiduamkey: “Fentren plata nieli, küme feleli ka ayüwkülele tañi pu che, fey müten ayüwküleafun” pikey. Welu Santiaw ñi feypielchi ayüwün Chaw Jewba mu küpay. Feymu chem dungu rume rupafule taiñ mongen mu, ayüwküleafuiñ (Gal. 5:⁠22, TNM). Feymu ayüwülfiliyiñ ta Jewba ka inaniefiliyiñ ta Jesus, rüf ayüwküleafuiñ (papeltunge Luka 6:⁠22, 23; Kol. 1:⁠10-12). Taiñ ayüwün trürümngeafuy ta kiñe alofkülechi fela mülelu kiñe farol mu, feymu ti mawün ka ti kürüf no rume chongümlayafeyew. Fey ka femngechi chem dungu no rume katrütulayafeiñmu ta iñchiñ taiñ ayüwküleal. Kutranküleafuiñ, nielayafuiñ plata, illamkangeafuiñ, kayñetuafeiñmu taiñ pu che kam kakelu pu che. Rupafule rume kom tüfa, ayüwküleaiñ. Fey doy kayñetungeliyiñ, doy ayüwküleaiñ. Kom feychi wedake dungu taiñ chaftufiel kimfalküley taiñ rüf cristianongen (Mat. 10:⁠22; 24:⁠9; Juan 15:⁠20). Feymu Santiaw feypi: “Iñche ñi pu peñi ka lamngen, müley eymün tamün ayüwküleal, rupalmün epe fill kutrankawün mew” (Sant. 1:⁠2).

7, 8. ¿Chumngelu doy maneluwaiñ Jewba mu rupaliyiñ wedake dungu?

⁷ ¿Chumngelu pu cristiano eluwküley ñi newenküleal? Santiaw feypi: “Küme chaftufilmün wedake dungu tamün rupameken, kimfalngeay tamün rüf maneluwken Chaw Dios mu. Femngechi doy newenküleaymün” (Sant. 1:⁠3, TNM). Fillke wedake dungu taiñ rupameken trürümngeafuy tati kütral kofilkefilu kiñe pañillwe espada, fey firküle wüla doy newen-ngeay ti espada. Ka femngechi iñchiñ rupan mu wedake dungu, doy maneluwaiñ Jewba mu. Feymu Santiaw feypi: “Fentekünukilmün tamün newenküleal, femngechi küme pepikawküleaymün. Ka rume kümelkaleaymün” (Sant. 1:⁠4, TNM). Ngüneduamfiel mu tüfa, ayüwünkechi chaftukefiyiñ ti wedake dungu.

⁸ Santiaw ka wirintukuy chem dungu katrütuafeiñmu taiñ ayüwküleal. Inaduamaiñ feytachi dungu ka chumngechi chaftuafuiñ.

9. Rupaliyiñ wedake dungu, ¿chumngelu duamnieiñ ta kimün?

⁹ ¿Chem katrütuafeiñmu taiñ ayüwküleal? Kimnon mu taiñ chem chumal. Rupan mu wedake dungu, ayünieiñ taiñ küme dullial chem taiñ chumal. Femngechi taiñ ayüwülafiel ta Jewba ka taiñ yafültukuafiel taiñ pu peñi ka pu lamngen. Kafey ayünieiñ taiñ küme dullial, fey taiñ nor piwkeyeafiel  ta Jewba (Jer. 10:⁠23). Kayñetungeliyiñ duamnieaiñ ta kimün, femngechi taiñ kimal chem chumal ka chem feypial. Kimnoliyiñ chem taiñ chumal, kidulelu trokiwafuiñ ka pürüm müten ayüwkülelayafuiñ.

10. Ñi feypin Santiaw 1:⁠5, ¿chem müley taiñ femal fey taiñ nierpual ta kimün?

¹⁰ ¿Chumafuiñ taiñ ayüwküleal? Llellipuafiyiñ ta Jewba taiñ eluaetew kimün. Taiñ ayüwküleal rupaliyiñ rume wedake dungu, duamnieiñ llellipuafiel ta Jewba taiñ eluaetew kimün, femngechi küme dulliaiñ chem taiñ chumal (papeltunge Santiaw 1:⁠5). Kiñeke mu rakiduamafuiñ Jewba taiñ allküfemnoetew taiñ llellipun. Fey, ¿chumafuiñ? Fentekünulayaiñ taiñ llellipuafiel ta Chaw Jewba. Fentren rupa ngillatufiliyiñ rume ta Jewba, turpu lladkütulayaeiñmu. Doy may taiñ Wenu Chaw ayüwünkechi eluaeiñmu ti kimün taiñ duamnieel. Jewba weda duamkey pefiel mu taiñ kutrankawkülen, feymu eluwkey taiñ kelluaetew. Tüfa rume ayüwülkeeiñmu (Sal. 25:⁠12, 13). Welu Jewba, ¿chumngechi elukeeiñmu ta kimün? Peafiyiñ.

11. ¿Ka chem müley taiñ femal taiñ nieal ta kimün?

¹¹ Jewba elukeeiñmu ta kimün Biblia mew (Prov. 2:⁠6). Feymu müley taiñ estudiayal ta Biblia ka taiñ fillke publicacion, fey taiñ nieal ta kimün. Welu ngelay taiñ re estudiayal müten, doy may müley taiñ inayafiel chem taiñ feypietew Jewba. Feymu Santiaw wirintukuy: “Ngelay tañi re allkütungeal müten tati we kimelün dungu” (Sant. 1:⁠22). Inaniefiel mu iñchiñ Jewba tañi ngülam doy tüngkülekeiñ, doy kutranpiwkeyechekeiñ ka doy eluwküleiñ taiñ ñom chengeal (Sant. 3:⁠17). Femngechi che ngeliyiñ, ayüwküleaiñ rupaliyiñ rume wedake dungu.

12. ¿Chumngelu falin-ngey taiñ küme estudiayal ta Biblia?

¹² Tati Biblia kiñe espejo reke feley. Kellukeeiñmu taiñ kimal chem dungu doy küme  elkünutuafuiñ ka chumngechi femafuiñ (Sant. 1:⁠23-25). Petu taiñ papeltumeken Biblia, ngüneduamafuiñ taiñ illkufemken. Welu Jewba kelluafeiñmu taiñ ñom piwkengeal nüngayelngeliyiñ rume. Ñom piwkengeliyiñ, doy küme dulliaiñ chem taiñ chumal rupan mu wedake dungu (Sant. 3:⁠13). Feley llemay, rume falin-ngey taiñ küme estudiayal ta Biblia.

13. ¿Chumngelu kümeafuy taiñ ngüneduamal ñi femün pu che nütramkangelu Biblia mu?

¹³ Welulkawliyiñ iñchiñ, doy kim chengeafuiñ chi, welu rume kutrankawafuiñ ka. Doy kümey ngüneduamal kakelu pu che ñi kümeke femken ka ñi wedake femün, femngechi taiñ nieal ta kimün. Feymu Santiaw ngülamtueiñmu taiñ ngüneduamal Abraam, Raab, Job ka Elia ñi femün (Sant. 2:⁠21-26; 5:⁠10, 11, 17, 18). Wedake dungu rupalu engün rume, ayüwkülekefuyngün. Ka femngechi iñchiñ ayüwküleafuiñ Jewba tañi kellun mu.

14, 15. ¿Chumngelu ngelay taiñ epurume rakiduam nieal?

¹⁴ ¿Chem katrütuafeiñmu taiñ ayüwküleal? Epurume rakiduam nieliyiñ taiñ feyentun mew. Kiñeke mu küdawtuafuiñ taiñ küme adümafiel Biblia ñi feypin. Kafey rakiduamafuiñ “Jewba wiñoldungukelaeiñmu chem taiñ llellipufiel” piafuiñ chi. Femngechi rupaliyiñ, epurume rakiduam nieafuiñ. Femnoliyiñ chem no rume taiñ epurume rakiduam nienoal, maneluwkülelayaiñ Jewba mu ka küme weniyewelayafuiñ (Sant. 1:⁠7, 8). Fey niewelayafuiñ chem küme maneluwün no rume küpalechi antü mu.

¹⁵ Ti apostol Pablo feypi taiñ maneluwün Jewba mu feyta kiñe “fane fütra fierro reke keltawengelu ti farcu tañi amukon-noal” (Eb. 6:⁠19). Tati fane fütra fierro müley ñi küme traringeal kiñe cadena mew. Feychi cadena trafolele, ti farcu amukonafuy lafken mu. Wedañmawle ti pañillwe cadena trafoafuy. Ka femngechi iñchiñ epurume rakiduam nieliyiñ, taiñ maneluwün feleafuy feychi pañillwe cadena wedañmawkülelu. Fey rupaliyiñ wedake dungu, maneluwlayafuiñ ñi femtriparpual Jewba tañi feypikünuel. Feymu Santiaw feypi: “Ti epurume rakiduam nielu, tati rew lafken reke feley, feyti kürüf am epuñpüle maypükayawületew” (Sant. 1:⁠6). Femngechi rakiduamle ti che, turpu ayüwkülelayafuy.

16. Epurume rakiduam nieliyiñ, ¿chem müley taiñ femal?

¹⁶ ¿Chumafuiñ taiñ ayüwküleal? Eluwaiñ taiñ epurume rakiduamnoal, fey doy maneluwaiñ Chaw Jewba mu. Elia ñi antü mew, Jewba tañi trokiñche epurume rakiduam nietuy. Feymu Elia feypifi engün: “‘¿Tunteñma mu epurume rakiduamküleaymün? Rüfngechi Dios ngele Jewba, ¡inanieafimün! Baal kay rüfngele, ¡inanieafimün ta fey!’ pi ta Elia” (1 Rey. 18:⁠21). Ka femngechi famülke mu, pürüm eluwaiñ taiñ epurume rakiduam niewenoal. Eluwaiñ taiñ doy estudiayal, femngechi piwkentukuaiñ ñi rüf mülen ta Chaw Jewba. Kafey longkontukuaiñ Biblia fey ta Chaw Dios ñi dungu ka rüf koneltuleiñ Jewba tañi trokiñche mu (1 Tes. 5:⁠21). Femngechi femliyiñ, epurume rakiduam niewelayaiñ ka doy maneluwaiñ Chaw Jewba mu. Küdawtuliyiñ taiñ epurume rakiduam nienoal, feypiafuiñ pu longkolelu taiñ kelluaetew. Pürüm may eluwaiñ taiñ epurume rakiduam nienoal, femngechi poyenieafiyiñ ta Jewba ayüwün mu.

17. Newen piwkengenoliyiñ, ¿chumleafuiñ?

¹⁷ ¿Chem katrütuafeiñmu taiñ ayüwküleal? Taiñ weda duamkülen. Biblia feypi: “Weñangkülerpulmi tami rupan wedake dungu mu, yafüngewelayaymi” (Prov. 24:⁠10). Hebreo wirintukun mu feypilu  “weñangkülerpulmi” ka feypingeafuy “newen piwkengewelayaymi”. Fey newen piwkengenoliyiñ, ayüwkülelayafuiñ.

18. ¿Chumkey pu newenkülelu?

¹⁸ ¿Chumafuiñ taiñ ayüwküleal? Maneluwaiñ Jewba mu, femngechi taiñ newenküleal rupan mu wedake dungu. Duamnieiñ newen piwkengeal taiñ küme chaftuafiel ti wedake dungu (Sant. 5:⁠11). Santiaw nütramyefi tati pu “newentun mew yafüluwlu”. Fey tüfa rakiduameleiñmu tati pu weychafe. Tüfa engün newen piwkengeyngün, feymu wiño witrawkelay lefkontungele rume.

19. ¿Chem kimeltueiñmu Pablo ñi femün?

¹⁹ Ti apostol Pablo newenkülefuy rupan mu wedake dungu, feymu inayentufali. Kiñeke mu Pablo yafüngewelafuy, welu maneluwkefuy Jewba ñi eluaetew newen, feymu küme chaftukefi kom tañi weda rupan (2 Kor. 12:⁠8-10, TNM; Filip. 4:⁠13, TNM). Ka femngechi iñchiñ ñom piwke mu maneluwaiñ Jewba taiñ kelluaetew, femngechi newenküleaiñ (Sant. 4:⁠10).

20, 21. ¿Chem rüf maneluwküleafuiñ?

²⁰ Rupan mu wedake dungu, turpu rakiduamlayaiñ Jewba taiñ castigamekeetew. Santiaw feypi: “Rupan mu wedake dungu, iney no rume ngelay ñi feypial: ‘Chaw Ngünechen eluenew wedake dungu tañi ngüneduamaetew’. Chaw Ngünechen ngüneduamngekenolu am wedake dungu mu, ka kidu ta iney no rume elukelafi wedake dungu tañi ngüneduamafiel” (Sant. 1:⁠13, TNM). Rüf maneluwliyiñ Jewba taiñ castiganoetew, doy küme weniyeafuiñ (Sant. 4:⁠8).

²¹ Chaw Jewba “ta rumel felekey müten, kidu mew ngelay ñi weluletual chem dungu no rume” (Sant. 1:⁠17). Jewba kellukefi tati pu wünenke cristiano, fey ka femngechi kelluaeiñmu ta iñchiñ famülke mu. Kom piwke mu llellipuafiyiñ ta Jewba: “Eluen ta kimün, kelluen ñi doy maneluwal eymi mu ka newen piwkengeal” piafiyiñ. Jewba allkütuaeiñmu llemay. Feymu rüf maneluwküleaiñ Jewba taiñ kelluaetew taiñ ayüwküleal rupan mu wedake dungu.