EBREW ka griego kewün wirintukungelu ta Biblia, doy regle mari rupa wirikonküley ti dungun scheʼóhl ebrew mu, kafey griego kewün mu háides, tüfachi epu dungun nüwküley tati lan mu. Kiñeke Biblia mu rulpadungungekey “rüngan”, “kütral mapu”, ka “lolo”. Welu epe kom chi kewün mu kom küme kimngelay chumngechi ñi rulpadungungeal chem pin ti ebrew ka griego kewün mu. Feymu tati Traducción del Nuevo Mundo tañi kimngeal chi dungu mu wirikonküley: “Seol” ka “Hades”. Welu, ¿chem pifel tüfachi epu dungun? Ngüneduamaiñ chumngechi wirikonküley fillke texto Biblia mu.

Eclesiastés 9:10 feypi: “Fey ngenolu am küdaw, adkünun, ngüneduamün, ka kimün Rüngan küfwe mew [‘Seol’, kimngeal chi dungu], chew tami amual”. Tüfa, ¿feypipey may ti Seol kiñe rüngan chew ñi rüngaltukungekeel kiñe piwkeyenieelchi che? Feyngelay tati. Biblia mu feypiyüm kiñe rüngan küfwe, pünekelay ti dungun scheʼóhl ka háides, welu may pünekey kakelu dungun ebrew ka griego kewün mu (Génesis 23:7-9; Matew 28:1). Ka wirikonkülelay ti dungun “Seol” ti fütra rüngan mu chew ñi elngeken kom pu che koneltulelu kiñe reñmawen kam chew ñi rüngaltukungeken fentren la (Génesis 49:30, 31).

Feymu, Ngünechen ñi Dungu feypiyüm “Seol” ka “Hades”, ¿chem küpa feypi? Tüfachi mülewe doy alü rupay ta kiñe fütra rüngan ñi elngeken fentren la. Fey Isaías 5:14 feypi tati Rüngan, Seol, “kidutu doy alütuwlu ka nülay ñi fütra wün afpukenolu mu”. Femngechi tati Seol lümüniefi reke alü fentren layelu ka afelkelay (Proverbios 30:15, 16). Tati eltun reke trürlay, tüfa apolelu doy llowngekelay pu layelu, welu ‘tati Rüngan turpu tuduamkelay’ (Proverbios 27:20). Ti Seol turpu apokelay ka afpukelay rume. Seol ka Hades tüfa kiñe mülewe reke ngelay mülelu kiñe lof mew. Doy may, tüfa ta fütra rüngan chew ñi müleken pu layechi che, tüfachi mülewe adentuley chew ñi müleken epe kom che umawkülelu reke lan mu.

Kimürpulu iñchiñ Biblia ñi kimeltukeel tati wiñomongetun, doy küme longkontukukeiñ chem am tati “Seol” ka “Hades”. Ngünechen ñi Dungu feypi feychi pu la mülelu Seol ka Hades, wiñomongetuay engün (Job 14:13; Hecho 2:31; Apokalipsi  20:13). * Ka feypikey, tüfa mu müleyngün tati pu poyekefulu Chaw Jewba ka fentren che femkenofulu (Génesis 37:35; Salmo 55:15). Feymu llemay feypikünukeeiñmew ñi “wiñomongetuael engün tati norngechi che ka tati norngenochi che” (Hecho 24:15, TNM).